Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Niemieckie zbrodnie na kieleckiej wsi
Artykuł

Niemieckie zbrodnie na kieleckiej wsi

Autor: Tomasz Domański
Największy terror okupanci wprowadzili jesienią 1942 r. Ich celem było przede wszystkim ograbienie rolników z produktów żywnościowych, zapewnienie siły roboczej dla gospodarki Rzeszy, a w następnych latach zwalczanie zaplecza polskiej partyzantki.
Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku
Artykuł

Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku

Autor: Paweł Kornacki
W 1939 r. wschodnia część Polski znalazła się pod okupacją sowiecką. Ziemia łomżyńska była najdalej na zachód wysuniętym obszarem zagarniętym przez ZSRS. Gdy 22 czerwca 1941 r. wybuchła wojna niemiecko-sowiecka, Łomżyńskie niemal natychmiast zostało zajęte przez Niemców. Miesiąc później Adolf Hitler wydał decyzję o utworzeniu Okręgu Białostockiego (Bezirk Bialystok).
Nieosądzeni w Norymberdze
Artykuł

Nieosądzeni w Norymberdze

Autor: Sylwia Afrodyta Karowicz-Bienias
Po zakończeniu działań zbrojnych na frontach II wojny światowej w Europie, przywódcy państw alianckich zadecydowali o pociągnięciu do odpowiedzialności funkcjonariuszy hitlerowskich winnych popełnienia najokrutniejszych zbrodni.
Niezakończone rozrachunki
Artykuł

Niezakończone rozrachunki

Autor: Włodzimierz Suleja
Straty demograficzne i materialne poniesione przez Polskę w czasie II wojny światowej – w przeliczeniu na jednego mieszkańca – są największe na tle wszystkich państw biorących w niej udział. Obciążają one przede wszystkim Niemcy, niemniej jednak za znaczną ich część odpowiadają również Sowieci.
Niezłomny. Szkic do portretu. Edward Jan Zajączek (1901–1942)
Biogram / Biografia

Niezłomny. Szkic do portretu. Edward Jan Zajączek (1901–1942)

Autor: Andrzej Grajewski
Stworzył w Domu Polskim w Bielsku (od 1951 r. Bielsko-Biała) ważny ośrodek pracy narodowej na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Małopolski. Męczeńską śmiercią w KL Auschwitz dopełnił życie, w którego centrum zawsze była służba Ojczyźnie.
Nieznane losy podporucznika Raoula Madeły „Paprocia”
Biogram / Biografia

Nieznane losy podporucznika Raoula Madeły „Paprocia”

Autor: Robert Piwko
Raoul Madeła urodził się w styczniu 1914 r. w miejscowości Nowe. Miasteczko to znajduje się obecnie w granicach powiatu świeckiego, w województwie kujawsko-pomorskim.
Nikt już nie bawił się, ani nie śpiewał
Artykuł

Nikt już nie bawił się, ani nie śpiewał

Autor: Jerzy Dąbrowski
Kiedy Janina Dobrzecka-Kiwor wspominała dzieciństwo, spędzone w położonym nad Horyniem wsi Diuksyn, odmalowywała obraz rodem z rustykalnej sielanki. Niestety, świat ten załamał się wraz z początkiem II wojny światowej – a na jego gruzach miała rozegrać się krwawa tragedia, która większość jej rodziny i znajomych kosztowała życie.
O procesie karnym księdza Jana Machy przed sądem niemieckim
Artykuł

O procesie karnym księdza Jana Machy przed sądem niemieckim

Autor: Konrad Graczyk
O północy, 3 grudnia 1942 w katowickim więzieniu przy ul. Mikołowskiej ścięty został gilotyną ksiądz katolicki, Jan Macha. Na śmierć skazał go w lipcu tego samego roku Oberlandesgericht Kattowitz – Wyższy Sąd Krajowy w Katowicach.
Obóz karny w Łopusznie
Artykuł

Obóz karny w Łopusznie

Autor: Tomasz Domański
Jednym z wyznaczników niemieckiej polityki wobec okupowanych ziem polskich był drenaż ludzi i żywności. Tylko z dystryktu radomskiego na przymusowe roboty wysłano ponad 240 tysięcy ludzi.
Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich <i>Aussenarbeitslager Bruss</i>
Artykuł

Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich Aussenarbeitslager Bruss

Autor: Monika Tomkiewicz
W położonej w powiecie kościerskim miejscowości Dziemiany (niem. Sophienwalde) na terenie powstającego poligonu szkoleniowego wojsk SS Sophienwalde Bauleitung der Waffen-SS und Polizei Westpreussen założony został jesienią 1943 r. obóz pracy zwany SS- Lager Sophienwalde.
Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie
Artykuł

Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie

Autor: Paweł Głuszek
Przez placówkę tą przeszło od 40 do 42 tysięcy osób. Więźniom dokuczały niskie racje żywnościowe, choroby i tragiczne warunki bytowe. Obrazu dopełniało okrucieństwo niemieckich oprawców. Setki osób zmarły na miejscu, dla innych był to jedynie etap w drodze do obozu lub na roboty przymusowe. Szczególnie wysoka śmiertelność panowała wśród licznie przebywających w obozie dzieci.
Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych
Artykuł

Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych

Autor: Tomasz Toborek
Obóz przy ulicy Przemysłowej w Łodzi – pod taką nazwą przeszło do historii jedyne w swoim rodzaju miejsce, w którym w czasie II wojny światowej Niemcy ulokowali wyłącznie polskie dzieci.
Obóz w Żabikowie
Artykuł

Obóz w Żabikowie

Autor: Paweł Głuszek
W kwietniu 1943 roku w podpoznańskim Żabikowie, na terenie starej cegielni, Niemcy utworzyli Więzienie Policji Bezpieczeństwa i Wychowawczy Obóz Pracy. Już tego samego miesiąca do obozu przywieziono pierwszych więźniów.
Ocalenie doktor Olgi Lilien
Artykuł

Ocalenie doktor Olgi Lilien

Autor: Tadeusz Zych
Mieszkańcy Mokrzyszowa uratowali Olgę Lilien w czasie okupacji. Ona pozostała im wierna do końca.
Od niemieckiego do sowieckiego totalitaryzmu. Ziemia łomżyńska w 1939 r.
Artykuł

Od niemieckiego do sowieckiego totalitaryzmu. Ziemia łomżyńska w 1939 r.

Autor: Krzysztof Sychowicz
Jak pokazał wrzesień 1939 r., II Rzeczpospolita miała dwóch zagorzałych wrogów, którymi były hitlerowskie Niemcy i Związek Sowiecki.
Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim
Artykuł

Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim

Autor: Aleksandra Namysło
Heroiczna walka Żydów w getcie warszawskim w kwietniu 1943 r. zainspirowała młodych ludzi z innych gett do zbrojnego oporu przeciwko niemieckiemu okupantowi. W sierpniu 1943 r. za broń chwycili również członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej w Zagłębiu Dąbrowskim.
Od szkoły do szkoły – trudna historia budynku przy al. Anstadta 7 w Łodzi
Artykuł

Od szkoły do szkoły – trudna historia budynku przy al. Anstadta 7 w Łodzi

Autor: Joanna Żelazko
W okresie kilkudziesięciu lat swego istnienia budynek przy Anstadta 7 w Łodzi kilka razy zmieniał przeznaczenie. Budowano go, aby umieścić w nim szkołę i obecnie też pełni taką funkcję, choć wśród mieszkańców miasta adres ten był szczególnie znany w latach 1939-1956, kiedy cieszył się złą sławą.
Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady
Artykuł

Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady

Autor: Marcin Przegiętka
Jak to możliwe, że człowiek, który odpowiadał za przeprowadzenie akcji „Reinhardt”, w której zamordowano w Generalnym Gubernatorstwie ponad 1 274 000 Żydów, został zapamiętany przez najbliższych współpracowników jako „dobry człowiek” i „miły szef”?
Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność
Artykuł

Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność

Autor: Robert Spałek
Getto dla polskich Żydów w Warszawie zostało utworzone i zagrodzone na rozkaz okupanta niemieckiego w listopadzie 1940 r. Już w styczniu 1941 roku za murami getta znajdowało się ok. 396 tys. Żydów, trzy miesiące później – 450 tys., a latem – według danych niemieckich – 490 tys. (i był to okres największego zagęszczenia tego terenu).
Ofiary <i>Sonderaktion Krakau</i>
Artykuł

Ofiary Sonderaktion Krakau

Autor: Anna Czocher
Aktion gegen Universitäts-Professoren, powszechnie znana pod nazwą Sonderaktion Krakau, zapisała się w historii Krakowa i dziejów powszechnych jako bezprecedensowy atak na naukę polską.
Okupant niemiecki wobec ludności Warszawy w okresie od sierpnia do grudnia 1944 r.
Artykuł

Okupant niemiecki wobec ludności Warszawy w okresie od sierpnia do grudnia 1944 r.

Autor: Piotr Rogowski
1 sierpnia 1944 r., po wybuchu Powstania, Niemcy rozpoczęli w Warszawie bezprzykładną, bestialsko i planowo przeprowadzoną, akcję wymordowania mieszkańców miasta. Niemieckiemu natarciu pod dowództwem Heinza Reinefahrta, prowadzonemu od 5 sierpnia wzdłuż ulicy Wolskiej do Pałacu Brühla, towarzyszyły masowe egzekucje ludności cywilnej. Ich ofiarą padło kilkadziesiąt tysięcy osób.
Opór antyniemiecki na ziemiach wcielonych do Rzeszy – Narodowa Organizacja Bojowa
Artykuł

Opór antyniemiecki na ziemiach wcielonych do Rzeszy – Narodowa Organizacja Bojowa

Autor: Rafał Sierchuła
Przedstawiciele Stronnictwa Narodowego w Wielkopolsce już w październiku 1939 r. przystąpili do organizowania antyniemieckiego oporu od Pomorza aż po Śląsk. W ślad za tym Niemcy przystąpili do intensywnej infiltracji i niszczenia wielkopolskiego Podziemia.
Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady
Artykuł

Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Ludność żydowska na prowadzoną przez Niemców politykę ograniczania ich praw, wykluczenia z życia społecznego, a z czasem zamykania w gettach i fizycznej zagłady reagowała różnie. Niemniej już od początku okupacji Żydzi angażowali się w działalność konspiracyjną i podejmowali różne formy oporu, głównie o charakterze cywilnym.
Ostatnia egzekucja w Forcie III w Pomiechówku
Artykuł

Ostatnia egzekucja w Forcie III w Pomiechówku

Autor: Dorota Grzechocińska
30 lipca 1944 r., w związku z likwidacją więzienia Niemcy zamordowali w Forcie III około 300 osadzonych tam więźniów. Dokładnej liczby ofiar oraz ich nazwisk nie udało się ustalić.
Ostatnia komedia II RP. ,,Sportowiec mimo woli”
Artykuł

Ostatnia komedia II RP. ,,Sportowiec mimo woli”

Autor: Aneta Nisiobęcka
31 maja 1940 r. pod okupacją niemiecką miał swoją premierę ostatni film komediowy zrealizowany przez kinematografię II Rzeczypospolitej pt. „Sportowiec mimo woli”.
Oswobodzenie KL Auschwitz – między pamięcią a propagandą
Artykuł

Oswobodzenie KL Auschwitz – między pamięcią a propagandą

Autor: Filip Musiał
W 2005 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Datą, w której obchodzimy to wspomnienie jest 27 stycznia – rocznica wkroczenia Armii Czerwonej do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz.
Pacyfikacja Jurkowa na terenie powiatu buskiego – 1 lutego 1944 r.
Artykuł

Pacyfikacja Jurkowa na terenie powiatu buskiego – 1 lutego 1944 r.

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Wieś Jurków położona jest na terenie powiatu buskiego, kilka kilometrów od Wiślicy. W okresie międzywojnia, właścicielem miejscowego majątku dworskiego był Jastrzębski. Przedwojennym zarządcą był Michał Skadłubowicz, żołnierz Legionów Polskich.
Pacyfikacja Sikor-Tomkowiąt i Wnor-Wand w 1943 roku oraz upamiętnienie ofiar
Artykuł

Pacyfikacja Sikor-Tomkowiąt i Wnor-Wand w 1943 roku oraz upamiętnienie ofiar

Autor: Paweł Niziołek
Gdy stajemy przed pomnikami upamiętniającymi ofiary zbrodni systemów totalitarnych, treść na nich zapisaną przyjmujemy za pewnik. Atmosfera takich miejsc nie sprzyja wątpliwościom. Czasem okazuje się jednak, że to, co wyryte w kamieniu, nie musi być zgodne z faktami.
Pacyfikacja Skałki Polskiej
Artykuł

Pacyfikacja Skałki Polskiej

Autor: Tomasz Domański
Jedna z najbardziej krwawych zbrodni na Kielecczyźnie w czasie II wojny światowej to pacyfikacja wsi Skałka Polska w gminie Łopuszno, w pow. kieleckim, dokonana 11 maja 1943 r. przez oddziały niemieckiej policji.
Pacyfikacja Skłobów – najkrwawsza pacyfikacja „hubalowska”
Artykuł

Pacyfikacja Skłobów – najkrwawsza pacyfikacja „hubalowska”

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Wieś Skłoby położona jest na skraju lasów kielecko-koneckich. Obecnie znajduje się w województwie mazowieckim w powiecie szydłowieckim. W okresie przedwojennym wieś zamieszkiwało około tysiąc mieszkańców. W Skłobach mieściło się 400, niewielkich rozmiarów gospodarstw.
Pacyfikacja Woli Justowskiej 28 lipca 1943 roku
Artykuł

Pacyfikacja Woli Justowskiej 28 lipca 1943 roku

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Niemcy wezwali sołtysa gromady, któremu rozkazali okazanie szczegółowych list mieszkańców. Interesowały ich nazwiska złodziei, przestępców, osób niezameldowanych, a także działaczy politycznych. Gdy sołtys stwierdził, że takich ludzi tam nie ma, Niemcy rozpoczęli zbrodnicze działania.
Pacyfikacja wsi Rakówka
Artykuł

Pacyfikacja wsi Rakówka

Autor: Marzena Grosicka
W czasie okupacji niemieckiej na terenie Kielecczyzny bardzo aktywnie działały struktury konspiracyjne. Stacjonowało tu wiele oddziałów Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, Narodowych Sił Zbrojnych i innych organizacji. W czerwcu 1943 r. za okazaną partyzantom pomoc przyszło słono zapłacić mieszkańcom Rakówki.
Pacyfikacja Zamojszczyzny
Artykuł

Pacyfikacja Zamojszczyzny

Autor: Ryszard Sodel
W nocy z 27 na 28 listopada 1942 r. rozpoczęła się akcja wysiedlania ludności Zamojszczyzny z jej domów i gospodarstw w ramach niemieckiego Generalnego Planu Wschodniego.
Pacyfikacje Aleksandrowa w powiecie biłgorajskim
Artykuł

Pacyfikacje Aleksandrowa w powiecie biłgorajskim

Autor: Rafał Drabik
Aleksandrów – znajdujący się w czasie okupacji na terenie Kreishauptmannschaft Bilgoraj – był dużą wsią podzieloną na cztery części. Stąd w raportach niemieckich pojawią się informacje o podziale mieszkańców z poszczególnych części i umieszczaniu ich w konkretnych punktach zbiorczych.
Pacyfikacje ludności w powiecie biłgorajskim (<i>Kreishauptmannschaft</i> Bilgoraj) w świetle niemieckich dokumentów
Artykuł

Pacyfikacje ludności w powiecie biłgorajskim (Kreishauptmannschaft Bilgoraj) w świetle niemieckich dokumentów

Autor: Rafał Drabik
Okupacja na terenie obecnej Lubelszczyzny to okres bezustannych akcji represyjnych wymierzonych w ludność zarówno polską jak i żydowską. Już 1939 r. przyniósł pierwsze egzekucje, w których zginęło kilkuset mieszkańców Lubelszczyzny.
Pacyfikacje Pantalowic i okolicznych miejscowości na Podkarpaciu
Artykuł

Pacyfikacje Pantalowic i okolicznych miejscowości na Podkarpaciu

Autor: Andrzej Malik
Pantalowice to stara polska wieś w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim należąca do gminy Kańczuga. Leży w odległości zaledwie 14 kilometrów od Markowej, znanej z heroicznej postawy rodziny Ulmów, zamordowanej przez Niemców za pomoc okazaną żydowskim sąsiadom.
Palmiry – symbol niemieckiego okrucieństwa
Artykuł

Palmiry – symbol niemieckiego okrucieństwa

Autor: Anna Czocher
20 i 21 czerwca 1940 r., w ramach nadzwyczajnej akcji pacyfikacyjnej, Niemcy dokonali największej egzekucji ze wszystkich przeprowadzonych w Palmirach. Położona na skraju Puszczy Kampinoskiej wieś jest synonimem losu polskiej inteligencji w czasie niemieckiej okupacji.
Pamiętać i żyć
Wywiad

Pamiętać i żyć

Autor: Martin Pollack
„Trzeba iść do przodu, ale również pamiętać” – mówi Martin Pollack, austriacki slawista, tłumacz i dziennikarz, laureat Nagrody im. Karla Dedeciusa (dla najlepszego niemieckiego tłumacza literatury polskiej), syn SS-Sturmbannführera Gerharda Basta w rozmowie z Maciejem Foksem i Filipem Gańczakiem.
Parafia Wiżajny w czasie II wojny światowej
Artykuł

Parafia Wiżajny w czasie II wojny światowej

Autor: Jarosław Wasilewski
Parafia Wiżajny powstała w XVI w. Od początku aż do dziś zawsze znajdowała się w regionie przygranicznym. W II RP wchodziła w skład powstałej w 1925 r. diecezji łomżyńskiej i stanowiła jeden z najdalej wysuniętych na północny wschód jej skrawków, wciśnięta między Prusy Wschodnie a państwo litewskie.
Partyzancka akcja na pociąg pod Wólką Plebańską 4 września 1943 roku
Artykuł

Partyzancka akcja na pociąg pod Wólką Plebańską 4 września 1943 roku

Autor: Marek Jedynak
Po sukcesie akcji na powiatowe miasto Końskie nocą z 31 sierpnia na 1 września 1943 r. dowódca II Zgrupowania Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” – cichociemny ppor. Waldemar Szwiec „Robot” zdecydował się na kolejny śmiały krok.
Partyzanckie bitwy pod Wojdą i Zaborecznem na Zamojszczyźnie
Artykuł

Partyzanckie bitwy pod Wojdą i Zaborecznem na Zamojszczyźnie

Autor: Marek Wierzbicki
Na przełomie 1942 i 1943 roku miały miejsce na Zamojszczyźnie dwie znaczące bitwy partyzanckie – pod Wojdą i Zaborecznem. Obydwa starcia polskich partyzantów z niemieckimi siłami policyjnymi i wojskowymi związane były z rozpoczętymi 30 listopada 1942 r. masowymi wysiedleniami Polaków.

PASZPORTY PARAGWAJU - film dokumentalny

Pianista – walka o przeżycie
Biogram / Biografia

Pianista – walka o przeżycie

Autor: Magdalena Bałdyga
Na pytanie swojego syna Andrzeja „Co cię w tych gruzach Warszawy trzymało przy życiu?”, Władysław Szpilman odpowiedział – „Muzyka. Tylko muzyka”.
Piekło po niemiecku według Pileckiego
Artykuł

Piekło po niemiecku według Pileckiego

Autor: Anna Zechenter
Kiedy do Konzentrationslager Auschwitz 14 czerwca 1940 r. przybył pierwszy transport ponad siedmiuset polskich więźniów z Tarnowa, nikt nie wiedział, że właśnie w tym obozie, na ziemi wcielonej do Rzeszy, rozgrywać się będą sceny, przy których zbledną obrazy z piekła Dantego.
Pierwsza kurierka z Poznania
Artykuł

Pierwsza kurierka z Poznania

Autor: Aleksandra Pietrowicz
11 listopada 1939 r. pierwsza kurierka konspiracji poznańskiej wyruszyła z misją dotarcia do rządu RP we Francji. Jesienią 1939 r. trudno było nawet wyobrazić sobie jakie przeszkody i wyzwania mogą czyhać na trasie. Jednak 5 grudnia dzielna dziewczyna pojawiła się w Paryżu.
Pierwsze Damy lekkoatletyki II RP – Halina Konopacka-Matuszewska i Maria Kwaśniewska
Artykuł

Pierwsze Damy lekkoatletyki II RP – Halina Konopacka-Matuszewska i Maria Kwaśniewska

Autor: Artur Cieślik
Kalos Kagathos w języku starogreckim znaczyło dosłownie „Piękna i Dobra”, takie imię otrzymał medal nadawany, pod patronatem Polskiego Komitetu Olimpijskiego, wybitnym sportowcom, którzy osiągnęli sukcesy również poza sportem. Laureatką medalu w 2003 r. została Maria Kwaśniewska i zapewne tylko kwestią czasu jest nominacja dla Haliny Konopackiej.
Pierwszy Holocaust. Eksterminacja Żydów na Pomorzu i Kujawach w 1939 r.
Artykuł

Pierwszy Holocaust. Eksterminacja Żydów na Pomorzu i Kujawach w 1939 r.

Autor: Tomasz Ceran
Zabijanie przez Niemców ludności żydowskiej w okupowanej Polsce nie rozpoczęło się od uruchomienia komór gazowych w obozach koncentracyjnych. Od pierwszych miesięcy okupacji Żydzi byli rozstrzeliwani wraz z polską inteligencją i osobami chorymi psychicznie w dołach śmierci. Na Pomorzu i Kujawach było ich niewielu, dlatego niemiecki okupant podjął już wtedy decyzję o ich całkowitej eksterminacji.
Pilecki ucieka z piekła
Artykuł

Pilecki ucieka z piekła

Autor: Elżbieta Pietrzyk-Dąbrowska
W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 r. z niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz uciekł rtm. Witold Pilecki. Towarzyszyli mu Jan Redzej i Edward Ciesielski. Wszyscy trzej szczęśliwie wydostali się na wolność przez obozową piekarnię.
Placówka dla Dzieci Ulicy
Artykuł

Placówka dla Dzieci Ulicy

Autor: Anna Czocher
W sytuacji wojennego i okupacyjnego zagrożenia szczególne niebezpieczeństwo czyha na dzieci. Wojna odbiera im prawo do dzieciństwa, destrukcyjnie wpływa na ich kondycję - fizyczną, psychiczną, moralną, społeczną.
Początek akcji „Reinhard” (niem. „<i>Einsatz Reinhardt</i>”)
Artykuł

Początek akcji „Reinhard” (niem. „Einsatz Reinhardt”)

Autor: Bożena Witowicz
Akcja „Reinhard” (także „Reinhardt”) to kryptonim operacji, której celem była eksterminacja Żydów, początkowo tylko z obszaru Generalnego Gubernatorstwa, potem też z innych krajów okupowanych przez III Rzeszę, przeprowadzonej w latach 1942-1943 w ramach tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” (niem. „Eindlösung der Judenfrage”).
Początek likwidacji getta warszawskiego
Artykuł

Początek likwidacji getta warszawskiego

Autor: Ryszard Sodel
22 lipca 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta warszawskiego. W ciągu dwóch miesięcy (do 21 września 1942 r.) do obozu zagłady w Treblince wywieziono ok. 254 tys. Żydów, ok. 11 tys. zostało skierowanych do obozów pracy, a ok. 6 tys. rozstrzelano na miejscu. W getcie legalnie pozostało ok. 35 tys. ludzi, kolejne 25 tys. ukrywało się na jego terenie.
Podgaje – niewyjaśniona zbrodnia
Artykuł

Podgaje – niewyjaśniona zbrodnia

Autor: Maciej Maciejowski
W styczniu 1945 Sowieci rozpoczęli nową ofensywę przeciw Niemcom, szybko zbliżając się do Odry. Umocniona wieś Podgaje (Flederborn), do której podejście osłaniały rzeka Gwda oraz wielkie masywy leśne i liczne jeziora, była kluczowym punktem niemieckiego oporu w pierwszym okresie walk o Wał Pomorski.
Podpułkownik Mikołaj Aleksander Krajnik „Grzymała” (1901-1943)
Biogram / Biografia

Podpułkownik Mikołaj Aleksander Krajnik „Grzymała” (1901-1943)

Autor: Justyna Staroń
W ramach projektu Archiwum Pełne Pamięci do zasobu Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej każdego tygodnia trafiają różnego rodzaju dary od osób prywatnych: od pojedynczych kart po pudła zawierające materiały różnej proweniencji.
Podziemna, ale często przyziemna. Praca Polek w konspiracji podczas II wojny światowej
Artykuł

Podziemna, ale często przyziemna. Praca Polek w konspiracji podczas II wojny światowej

Autor: Anna Czocher
„Polka przedstawia jedno z najgroźniejszych niebezpieczeństw. W zakresie szpiegostwa, konspiracji i jej narodowego fanatyzmu jest znana jako najbardziej doświadczony, najniebezpieczniejszy typ kobiety europejskiej”.
Pokazali, że potrafią walczyć
Artykuł

Pokazali, że potrafią walczyć

Autor: Marcin Urynowicz
„Bo oto słychać i oto widać. Ponad murem cmentarza, nad najświeższą drobniutką zielenią drzew czarne chmury, niby kłęby dymu, wstępują w górę. Czasami widać płomienie – jak czerwona, szybka migocąca szarfa na wietrze. I słuchać tego tam nad ciemnymi bratkami grobu. I myśleć o tym. I żyć” – pisała Zofia Nałkowska 25 kwietnia 1943.

Polacy ratujący Żydów pod okupacją niemiecką

Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi
Artykuł

Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi

Autor: Tomasz Domański
Szacuje się, że na ziemiach polskich w okresie okupacji niemieckiej, w dzieło pomocy ludności żydowskiej zaangażowanych było od 30 tys. do 300 tys. Polaków. Tylko niewielka część z nich została uhonorowana medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Polacy wobec wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej
Artykuł

Polacy wobec wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej

Autor: Marcin Chorązki
W niedzielę 22 czerwca 1941 r. nad ranem Wehrmacht najechał Związek Sowiecki. Niemcy postanowiły wcielić w życie plan Führera zakładający budowę Tysiącletniej Rzeszy z „przestrzenią życiową”(Lebensraum) sięgającą aż po góry Ural.
Poligon doświadczalny Holokaustu
Artykuł

Poligon doświadczalny Holokaustu

Autor: Daniel Rubiś
Fort VII, zlokalizowany na zachodnich peryferiach Poznania, z dala od wielkomiejskich arterii, był niezbyt oddalony od siedziby miejscowych władz policji i gestapo. Z nieodległej dzielnicy willowej wysiedlono ludność polską, przydzielając mieszkania funkcjonariuszom obozu, urzędnikom SS i gestapo.
Polska Dyrekcja Policji Kryminalnej w Warszawie, 1939–1944
Artykuł

Polska Dyrekcja Policji Kryminalnej w Warszawie, 1939–1944

Autor: Paweł Kosiński
W dniu utworzenia Generalnego Gubernatorstwa (GG), 26 X 1939 r., Niemcy przekształcili Urząd Śledczy Policji Państwowej Miasta Stołecznego Warszawy w Dyrekcję Policji Kryminalnej Miasta Warszawy i włączyli ją w skład nowo powstałej Kriminaldirektion Warschau.
Polska w latach II wojny światowej oczami Astrid Lindgren
Artykuł

Polska w latach II wojny światowej oczami Astrid Lindgren

Autor: Diana Maksimiuk
Biedna Polska! Polacy twierdzą, że jeśli Niemcom uda się wziąć Warszawę, to oznacza, że ostatni polski żołnierz zginął – zanotowała we wrześniu 1939 r. słynna Szwedka. Ci którym krewnych zamęczono w niemieckich obozach koncentracyjnych, nie zapomną niczego tylko dlatego, że jest pokój – zauważała w dalszej fazie niszczącej wojny.
Polska w obozie zwycięzców czy pokonanych?
Artykuł

Polska w obozie zwycięzców czy pokonanych?

Autor: Leszek Bukowski
Koniec II wojny światowej w Europie Zachód świętował jako dzień zwycięstwa i triumfu nad niemiecką tyranią. Dla Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej 8 maja 1945 r. oznaczał jednak zastąpienie jednego totalitarnego reżimu kolejnym, tym razem komunistycznym.

Polskie Państwo Podziemne a zagrożenia egzystencjalne czasu II wojny światowej (instytucje kultury, uniwersytety, „prace przyszłościowe”)

Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady (1942-1945)
Artykuł

Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady (1942-1945)

Autor: Jan Żaryn
Polska nie tylko wzięła na siebie obowiązek informowania świata o Zagładzie, lecz także podjęła starania, by udzielanie pomocy Żydom stało się jednym z celów trwającej wojny.
Pomoc rodziny Paszków i Godzieków zbiegłym więźniom żydowskim z marszu ewakuacyjnego z KL Auschwitz
Artykuł

Pomoc rodziny Paszków i Godzieków zbiegłym więźniom żydowskim z marszu ewakuacyjnego z KL Auschwitz

Autor: Aleksandra Namysło
Na skutek ofensywy wojsk Armii Czerwonej, 17 stycznia 1945 r. rozpoczęła się ewakuacja więźniów KL Auschwitz i jego podobozów. Pierwsza trasa piesza prowadziła przez miasta i miejscowości: Oświęcim – Pszczyna – Wodzisław Śląski. Ewakuowano nią około 25 tys. więźniów. Druga trasa obejmowała odcinki: Oświęcim – Tychy – Mikołów – Przyszowice – Gliwice.
Pomoc ukrywającym się Żydom w powiecie biłgorajskim
Artykuł

Pomoc ukrywającym się Żydom w powiecie biłgorajskim

Autor: Rafał Drabik
Zagłada ludności żydowskiej, jaka miała miejsce w 1942 r., zapoczątkowała jednocześnie kolejny etap w historii okupacyjnej Polski. Trudno znaleźć region, na którym nie mielibyśmy do czynienia z mordowaniem czy wywózkami Żydów na skalę do tej pory niewyobrażalną.
Pomorscy jaszczurkowcy w walce z okupantem niemieckim (1941–1945)
Artykuł

Pomorscy jaszczurkowcy w walce z okupantem niemieckim (1941–1945)

Autor: Krzysztof Filip
Na terenie Kaszub i Kociewia, wcielonych w 1939 r. do Rzeszy w ramach Okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie, prowadzenie konspiracji było niezwykle trudne; mieszkańców Pomorza zmuszano tu do wpisywania się na folkslistę. Odpowiedzią na terror było utworzenie harcerskiej organizacji patriotycznej Jaszczurka.
Pomorski Katyń. Zbrodnia w Lasach Piaśnickich
Artykuł

Pomorski Katyń. Zbrodnia w Lasach Piaśnickich

Autor: Monika Tomkiewicz
W pierwszych miesiącach II wojny światowej, około 10 km od Wejherowa, na obszarze leśnym obejmującym blisko 250 km² hitlerowcy popełnili zbrodnię uznawaną za największą na Pomorzu i jedną z pierwszych w tej skali w Europie. Stanowi ona klasyczny przykład Zbrodni Pomorskiej 1939 r.
Portret niemieckich grabieżców
Artykuł

Portret niemieckich grabieżców

Autor: Agnieszka Łuczak
We wszystkich krajach europejskich okupowanych przez III Rzeszę w świadomości zbiorowej mieszkańców bardzo szybko zaistniała postać Niemca-rabusia. Zdaniem prof. Tomasza Szaroty postać ta urosła wręcz do rangi symbolu.
Postawy społeczeństwa polskiego wobec okupantów. Kultura polska w konspiracji
Artykuł

Postawy społeczeństwa polskiego wobec okupantów. Kultura polska w konspiracji

Autor: Marek Gałęzowski
Opór społeczeństwa polskiego w czasie okupacji niemieckiej wyrażał się nie tylko w walce bieżącej i przygotowaniach do powstania zbrojnego w szeregach Armii Krajowej.
Powstanie w getcie białostockim
Artykuł

Powstanie w getcie białostockim

Autor: Katarzyna Wasilewska
16 sierpnia 1943 roku jest dniem likwidacji białostockiego getta poprzedzonej bohaterskim powstaniem. Jest to wciąż mało znane wydarzenie, a przecież był to pod względem wielkości drugi po Warszawie zryw niepodległościowy społeczności żydowskiej przeciwko hitlerowcom.
Powstanie w getcie warszawskim
Artykuł

Powstanie w getcie warszawskim

Autor: Wojciech Kujawa
19 kwietnia 1943 r. ludność żydowska, stłoczona w warszawskim getcie, podjęła rozpaczliwą walkę zbrojną z przeważającymi siłami niemieckimi. Powstańcy zdawali sobie sprawę, że nie mają szans na zwycięstwo, chcieli jednak umrzeć godnie, z bronią w ręku, a jednocześnie zadać wrogowi jak najwięcej strat.
Powstanie w getcie warszawskim. Niemieckie zbrodnie i męstwo żydowskich bojowników
Artykuł

Powstanie w getcie warszawskim. Niemieckie zbrodnie i męstwo żydowskich bojowników

Autor: Roman Gieroń
16 maja 1943 r. Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie w Warszawie. Jej zniszczenie to symbol upadku powstania w getcie warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia.
Powstańcy przeciwko „Panterom”
Artykuł

Powstańcy przeciwko „Panterom”

Autor: Ryszard Sodel
2 sierpnia 1944 r. powstańcy warszawscy zdobyli dwa niemieckie czołgi średnie Pz Kpfw V Panther Ausf G Sd Kfz 171, jedne z najlepszych czołgów epoki. Pojazdy zostały następnie włączone do powstańczego arsenału, gdzie odbyły krótki, ale intensywny szlak bojowy.
Profesor Rudolf Spanner - dyrektor Instytutu Anatomii Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1940-1945
Artykuł

Profesor Rudolf Spanner - dyrektor Instytutu Anatomii Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1940-1945

Autor: Monika Tomkiewicz
Czy Rudolfa Spannera można umiejscowić w panteonie wielkich naukowców świata, czy wśród degeneratów, pozbawionych wszelkich ludzkich odczuć? Na to pytanie starali się odpowiedzieć Monika Tomkiewicz i Piotr Semków w wydana w 2010 r. w Gdyni książce zatytułowanej „Profesor Rudolf Spanner 1895-1960”.
Prowadziłem śledztwo w sprawie pacyfikacji Michniowa...
Wspomnienie

Prowadziłem śledztwo w sprawie pacyfikacji Michniowa...

Autor: Andrzej Jankowski
Publikowany poniżej tekst stanowi fragment wspomnień sędziego Andrzeja Jankowskiego – kierownika zespołu śledczego, a następnie wieloletniego dyrektora Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach, z czasem zaś także głównego specjalisty w kieleckiej Delegaturze IPN.
Prymas Stefan Wyszyński i jego związki z Armią Krajową
Artykuł

Prymas Stefan Wyszyński i jego związki z Armią Krajową

Autor: Marek Jedynak
W biografii Prymasa Tysiąclecia wątek związany z II wojną światową jest mało znany i zazwyczaj odsuwany na dalszy plan. Przypomnijmy zatem, że w okresie okupacji niemieckiej ks. Wyszyński był żołnierzem AK. Także po wojnie nie tylko podtrzymywał on kontakty z przedstawicielami Polskiego Państwa Podziemnego, lecz także wydatnie ich wspierał.
Przemęczony kuferek. Tajna oświata w okupowanej Wielkopolsce 1939–1945
Artykuł

Przemęczony kuferek. Tajna oświata w okupowanej Wielkopolsce 1939–1945

Autor: Aleksandra Pietrowicz
„19 grudnia [1941] piątek. Śniło mi się, że z powodu lekcji miałam do czynienia z policją, że musiałam otworzyć mój przemęczony kuferek, a w nim było pełno książek i zeszytów”. To zdanie zapisała w swoim Dzienniczku siedemnastoletnia Jadwiga Pfeiferówna z Ostrowa Wielkopolskiego. Zawiera się w nim prawda o wielkopolskiej tajnej oświacie: warunkach, metodach, uczestnikach.
Przez Pruszków do Lamsdorf. Losy warszawiaków po Powstaniu
Artykuł

Przez Pruszków do Lamsdorf. Losy warszawiaków po Powstaniu

Autor: Piotr Stanek
W trakcie Powstania Warszawskiego i tuż po jego zakończeniu Niemcy wysiedlili z Warszawy ok. 550 tys. osób. Zdecydowaną większość z nich skierowano do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag 121), który powstał na terenie nieczynnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego.
Przez wszystkie okupacje 1939-1945. Sylwetka Anny Przytuły, żołnierza Armii Krajowej
Biogram / Biografia

Przez wszystkie okupacje 1939-1945. Sylwetka Anny Przytuły, żołnierza Armii Krajowej

Autor: Bartłomiej Nowak
30 lipca 2018 roku w Łodzi odbyły się uroczystości pogrzebowe Anny Danuty Przytuły, ps. Koza – łączniczki w trakcie Powstania Warszawskiego. Spoczęła na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej w Łodzi.
Przyjechali na rampę obstawioną esesmanami…
Artykuł

Przyjechali na rampę obstawioną esesmanami…

Autor: Marcin Chorązki
14 czerwca 1940 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz dotarł z Tarnowa pierwszy masowy transport 728 Polaków. Więźniom nadano numery, ogolono głowy i wydano pasiaki z naszytym czerwonym trójkątem i literą „P”.
Rada Pomocy Żydom „Żegota”
Artykuł

Rada Pomocy Żydom „Żegota”

Autor: Marcin Urynowicz
Rada Pomocy Żydom przy Pełnomocniku Rządu RP w Kraju, zwana „Żegotą”, była jedyną w Europie lat 1939-1945 organizacją pomocy Żydom oficjalnie afiliowaną przy władzach państwowych.
Radiostacja „Świt” nadaje
Artykuł

Radiostacja „Świt” nadaje

Autor: Małgorzata Badowska
10 września 1942 roku swoją pierwszą audycję radiową nadała z Bletchley Park pod Londynem polskojęzyczna radiostacja „Świt”, która działała do końca listopada 1944 roku.
Radomski „czarny październik” 1942 roku. Krwawy odwet niemieckiej policji politycznej. Część I
Artykuł

Radomski „czarny październik” 1942 roku. Krwawy odwet niemieckiej policji politycznej. Część I

Autor: Sebastian Piątkowski
Podjęta we wrześniu 1942 roku, nieudana próba likwidacji konfidenta niemieckiej policji politycznej zakończyła się krwawą akcją odwetową okupanta. Błędy w przygotowaniu akcji i brak ostrożności po jej niepowodzeniu pociągnęły za sobą tragiczne konsekwencje.
Radź sobie sam, czyli okupacyjne sposoby na przeżycie
Artykuł

Radź sobie sam, czyli okupacyjne sposoby na przeżycie

Autor: Anna Czocher
„Mydło z odpadków”, „Sto potraw z ziemniaków”, „135 przepisów na czasie”, „109 potraw oszczędnościowych doby dzisiejszej” – takie broszury wertowali Polacy w czasie II wojny światowej.
Raport z Auschwitz
Wywiad

Raport z Auschwitz

Autor: Maciej Kwaśniewski
Wydawało nam się, że mamy tylko raporty Karskiego i Pileckiego, które przedostały się na Zachód, a tymczasem istniała ciągłość raportów z Polski od początku istnienia Auschwitz do połowy 1944 roku – mówi Krzysztof Brożek, reżyser i scenarzysta filmu Raport z Auschwitz, w rozmowie z Maciejem Kwaśniewskim.
Ratowanie dóbr kultury w czasie II wojny światowej. Ludzie, taktyka, metody
Artykuł

Ratowanie dóbr kultury w czasie II wojny światowej. Ludzie, taktyka, metody

Autor: Maria Romanowska-Zadrożna
Pokolenie, do którego należeli Stanisław Lorentz, Jan Zachwatowicz, Karol Estreicher, Michał Walicki, Bohdan Urbanowicz, Józef Dutkiewicz, Jerzy Szablowski, Bogdan Treter i wielu innych, wiedziało, że naród i pomniki jego kultury to jedno.
Ratując bliźnich złożyli najwyższą ofiarę
Wspomnienie

Ratując bliźnich złożyli najwyższą ofiarę

Autor: Roman Gieroń, Jakub Ryba
W marcu 1943 r. w Siedliskach koło Miechowa niemieccy funkcjonariusze za ukrywanie kilku mężczyzn z rodziny Gottfriedów zamordowali Wincentego i Łucję Baranków wraz z dwojgiem ich synów – dwunastoletnim Henrykiem i dziesięcioletnim Tadeuszem.
Relacja ocalałej wielkopolskiej Żydówki Cipory Zomer
Artykuł

Relacja ocalałej wielkopolskiej Żydówki Cipory Zomer

Autor: Szymon Pietrzykowski
W opublikowanej w 1982 r. w Tel Awiwie „Księdze Pamięci Turku” – Sefer zikaron li-ḳehilat Ṭureḳ ṿeli-ḳedosheha (ספר זכרון לקהילת טורק ולקדושיה / Turek Memorial Book) – znajduje się relacja ocalałej z Zagłady Cipory (Feli/Fajgi) Zomer z domu Tobiak.
Religijność krakowian w czasie okupacji niemieckiej
Artykuł

Religijność krakowian w czasie okupacji niemieckiej

Autor: Anna Czocher
Niepewność losu, świadomość zagrożenia, strach o siebie i bliskich spotęgowany warunkami wojennymi i represyjną polityką okupanta powodowały, że mieszkańcy Krakowa szukali oparcia w praktykach religijnych.
Represje niemieckie wobec nauczycieli na terenie <i>Kreishauptmannschaft Busko</i> w latach 1939-1945
Artykuł

Represje niemieckie wobec nauczycieli na terenie Kreishauptmannschaft Busko w latach 1939-1945

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Według wykazu nauczycieli w 1938 r. na terenie Kielecczyzny było zatrudnionych 7934 pedagogów. W czasie okupacji niemieckiej zginęło ich co najmniej 780, co stanowiło 9,8% ogólnego stanu sprzed wojny.
Represje za pomoc Żydom
Wywiad

Represje za pomoc Żydom

Autor: Aleksandra Namysło, Martyna Grądzka-Rejak, Rafał Leśkiewicz
Nie mniej niż 467 osób poniosło śmierć za prowadzone działania pomocowe - wskazują Aleksandra Namysło i Martyna Grądzka-Rejak, autorki książki „Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej”
Roch Piątkowski. Bohater Akcji <i>Bollwerk</i>
Artykuł

Roch Piątkowski. Bohater Akcji Bollwerk

Autor: Paweł Głuszek
Sukcesem Akcji Bollwerk – największego aktu sabotażu przeprowadzonego przez podziemie w Wielkopolsce – było zniszczenie niemieckich zapasów wojennych, przechowywanych w magazynach portowych, zanim zostały wysłane na front wschodni. Ze wszystkich jej uczestników przeżył wojnę jedynie plutonowy Roch Piątkowski ps. „Janek”. Kim był bohater Akcji Bollwerk?
Rodzina Spirów. Ocaleni żydowscy lekarze
Artykuł

Rodzina Spirów. Ocaleni żydowscy lekarze

Autor: Anna Wardzińska
W 1940 roku Miriam Spira osiedliła się w Chodorowie, gdzie rozpoczęła pracę w poliklinice. Na początku 1941 roku dołączyła do niej siostra Marta z mężem Rudolfem Goldbergerem, również lekarze. Dzięki wsparciu miejscowej rodziny Piaseckich całej trójce udało się szczęśliwie przetrwać wojnę.
Rodzina Wąsowskich. Zamordowani za pomoc Żydom w Cegłowie w 1943 roku
Artykuł

Rodzina Wąsowskich. Zamordowani za pomoc Żydom w Cegłowie w 1943 roku

Autor: Damian Sitkiewicz
Do Cegłowa docierały echa likwidacji przez okupanta niemieckiego w drugiej połowie 1942 r. gett w Kałuszynie i Mińsku Mazowieckim. Działania te Niemcy prowadzili w ramach akcji „Reinhardt”, której celem była zagłada Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Część ludności żydowskiej mordowano na miejscu, zdecydowaną większość jednak unicestwiono w obozie zagłady w Treblince.
Rok 1943. Niemiecki odwet na polskiej wsi
Artykuł

Rok 1943. Niemiecki odwet na polskiej wsi

Autor: Dawid Golik
Na przełomie 1942 i 1943 r. Niemcy zaczęli patrzeć na polską wieś jako na groźne zaplecze dla rodzących się grup zbrojnego oporu. Władze niemieckie zdecydowały się na ostrą i brutalną reakcję na wszelkie przejawy pomocy podziemiu.
Romans kina i swastyki
Artykuł

Romans kina i swastyki

Autor: Katarzyna Adamów
Berta Helene Amalie Riefenstahl, zwana zdrobniale „Leni”, to jedna z najbardziej kontrowersyjnych artystek XX w. Była genialnym filmowcem i fotografem, ale zastrzeżenia wzbudzała i do dziś wzbudza tematyka filmów, które przyniosły jej rozgłos.
Rozstrzelany medalik. O niemieckich egzekucjach Polaków w Rudzkim Moście
Artykuł

Rozstrzelany medalik. O niemieckich egzekucjach Polaków w Rudzkim Moście

Autor: Tomasz Ceran
Podczas ekshumacji ofiar egzekucji przeprowadzonych w Rudzkim Moście pod Tucholą, wydobyto szczątki 236 Polaków. Ich katami byli miejscowi członkowie Selbstschutzu (Samoobrony). Wśród dowodów niemieckiej zbrodni zachował się medalik – rozstrzelany razem z jego właścicielem.
Róża Łubieńska (1881-1954)
Biogram / Biografia

Róża Łubieńska (1881-1954)

Autor: Anna Czocher
We wrześniu 1939 r. Kraków szybko stał się „stolicą uchodźców i przesiedleńców”, którzy nagle tracili cały dorobek życia. Nasilała się atmosfera niepewności i chaosu, spotęgowana ewakuacją władz. Na tym tle wyraźnie odcinał się przykład osób takich jak Róża Łubieńska, która zajęła się organizacją pomocy dla rodaków najciężej dotkniętych wojennym koszmarem.
Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie
Artykuł

Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie

Autor: Roman Gieroń
„Dom w którym mieszkaliśmy, stał na uboczu w lesie. Posiadał jedną izbę, nad którą znajdował się strych. Żydzi ukrywani byli właśnie na strychu. Wieczorem schodzili do izby, a wtedy ja z rodzeństwem siedzieliśmy w oknach i pilnowaliśmy, czy nikt nie nadchodzi”.