Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Tagi Polityka historyczna

Polityka historyczna

„Schody śmierci” w KL Mauthausen

WARTO WIEDZIEĆ

„Schody śmierci” w KL Mauthausen

Autor: Tomasz Cieślak

Złowrogim symbolem i koszmarem tego miejsca są wybudowane przez pierwszych więźniów KL Mauthausen z luźnych, granitowych bloków „schody śmierci”.

<i>...Nie dajmy zginąć poległym</i>. O przywracaniu pamięci Żołnierzy Wyklętych

...Nie dajmy zginąć poległym. O przywracaniu pamięci Żołnierzy Wyklętych

Autor: Paweł Skrok

Najbliższe miesiące przyniosą nam wspomnienia wielu okrągłych rocznic. W kwietniu będziemy przypominać o tych, którzy 80. lat temu zostali przez Sowietów zamordowani w Katyniu, Charkowie, Twerze (Kalininie), Kijowie, Chersoniu czy Mińsku.

<i>Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…</i>

Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…

Autor: Marek Gałęzowski

„Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali więcej niż własnych rodziców, niż własne dzieci, ale było wielu ludzi, którzy go nienawidzili […]. I oto nie znać było tego w dniu pogrzebu” – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.

Auschwitz? Nigdy nie słyszałem…

Auschwitz? Nigdy nie słyszałem…

Autor: Joanna Lubecka

Niemcy i Austriacy do dziś mają kłopot z dziedzictwem obozów koncentracyjnych. Na braki wiedzy młodego pokolenia nakłada się banalizacja pamięci.

Bez fundamentów. Wizyta w Domu Historii Europejskiej w Brukseli

Bez fundamentów. Wizyta w Domu Historii Europejskiej w Brukseli

Autor: Cecylia Kuta, Maciej Zakrzewski

Muzeum, które miało opowiedzieć o wspólnym dziedzictwie Europejczyków, razi nachalną ideologią i marginalnym potraktowaniem doświadczeń takich krajów jak Polska.

Był dla nas symbolem niepodległości

Był dla nas symbolem niepodległości

Autor: Adam Stefan Lewandowski, Andrzej Anusz

Z dr. Andrzejem Anuszem, działaczem opozycji antykomunistycznej i członkiem podziemnego zarządu Niezależnego Zrzeszenia Studentów UW w latach 1984-1989, rozmawia Adam Stefan Lewandowski.

Chłopcy z Pesztu

Chłopcy z Pesztu

Autor: Paweł Knap, Paweł Skubisz

W sześćdziesiątą rocznicę Rewolucji Węgierskiej, z inicjatywy posła Zgromadzenia Narodowego Węgier Szilárda Németha, zostały odsłonięte bliźniacze pomniki „Chłopca z Pesztu” autorstwa Richárda Juhy. Uroczystości odbyły się w Budapeszcie i… Szczecinie.

Co Niemcy wiedzą o realiach II wojny światowej w Polsce?

Co Niemcy wiedzą o realiach II wojny światowej w Polsce?

Autor: Renata Lesiakowska

II wojna światowa, jedno z najbardziej traumatycznych przeżyć w dziejach społeczeństw europejskich, została opisana w licznych opracowaniach naukowych i popularnonaukowych, stała się także inspiracją kilku pokoleń twórców. W ostatnich dekadach można zaobserwować wzrost zainteresowania tematyką wojenną, która stała się częścią kultury popularnej.

Co się pisze obecnie w Rosji o Armii gen. Andersa w ZSRS? Przykład książki Nikołaja Plisko <i>Razgrom Pol’szy i mif ob armii Andiersa</i>

WARTO WIEDZIEĆ

Co się pisze obecnie w Rosji o Armii gen. Andersa w ZSRS? Przykład książki Nikołaja Plisko Razgrom Pol’szy i mif ob armii Andiersa

Autor: Sławomir Kalbarczyk

Książka, którą chcemy tu krótko omówić, ukazała się stosunkowo niedawno – w 2017 r. w Moskwie. W tłumaczeniu na język polski jej tytuł brzmi: Klęska Polski i mit Armii Andersa.

Czarkowy 1914 – zaczątek legendy Legionów Piłsudskiego

Czarkowy 1914 – zaczątek legendy Legionów Piłsudskiego

Autor: Artur Kuprianis

Czarkowy to miejsce stoczenia jednej z pierwszych krwawych potyczek legionistów Piłsudskiego. Stała się ona podstawą mitu Legionów Polskich i ich walki o niepodległość, nie tylko podczas I wojny światowej, ale może przede wszystkim po jej zakończeniu.

Czy pomniki wdzięczności armii sowieckiej w Polsce powstawały spontanicznie?

Czy pomniki wdzięczności armii sowieckiej w Polsce powstawały spontanicznie?

Autor: Damian Markowski

Zajęcie Polski przez Armię Czerwoną postawiło komunistów przed koniecznością propagandowego uzasadnienia tych działań. Zaczęto więc – za propagandą sowiecką – przedstawiać koniec okupacji niemieckiej jako „wyzwolenie”, do którego nie doszłoby, gdyby nie ofiara setek tysięcy żołnierzy sowieckich.

Derusyfikacja w Warszawie 1915–1926

Derusyfikacja w Warszawie 1915–1926

Autor: Piotr Jaźwiński

I wojna światowa położyła kres długoletniemu panowaniu Rosjan w Warszawie. W mieście energicznie przystąpiono do usuwania rosyjskojęzycznych napisów, zmiany nazw ulic, burzenia pomników i cerkwi wzniesionych przez zaborcę.

Dokumenty archiwalne w antypolskiej kampanii propagandowej

Dokumenty archiwalne w antypolskiej kampanii propagandowej

Autor: Jan Szumski

Rosyjskie Ministerstwo Obrony po raz kolejny (po opublikowaniu w sierpniu 2019 materiałów dotyczących paktu Ribbentrop-Mołotow) sięga po archiwalia, w celu – wedle narracji Kremla – „ochrony prawdy historycznej” i „przeciwdziałania fałszowaniu historii i próbom rewizji wyników II wojny światowej”.

Dotyk prawdy

Dotyk prawdy

Autor: Ewa Kowalska

Katyń, to przejaw bezgranicznego oddania Ojczyźnie obrońców granic II RP wziętych do niewoli przez Armię Czerwoną i przekazanych w ręce NKWD, symbol miejsc, w których ukryto zwłoki zamordowanych na skutek decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r., przykład kłamstwa sowieckiego i milczenia na arenie międzynarodowej o dokonanych przez okupanta sowieckiego zbrodniach na narodzie polskim.

Droga do identyfikacji

Droga do identyfikacji

Autor: Marta Smolańska

Jesteśmy powołani, by przywracać imiona i nazwiska ludziom, którym komuniści chcieli je na zawsze odebrać. Jesteśmy po to, by dotrzeć do każdego, kto pomoże w ustaleniu tożsamości ofiar. Droga do tego celu bywa kręta i niełatwa – i aby ją pokonać, nieraz musimy wyjść z roli urzędnika.

Dwa zwycięstwa nad komunizmem

Dwa zwycięstwa nad komunizmem

Autor: Jarosław Szarek

W XX w. dwa zwycięstwa Polaków zmieniły bieg historii powszechnej: w 1920 r. zatrzymanie marszu bolszewików na Rzeczpospolitą i dalej na zachód, a w 1980 r. pierwszy krok na drodze do uwolnienia się Europy Środkowo-Wschodniej od systemu narzuconego przez Moskwę.

Ekshumacje żołnierzy Armii Ochotniczej i upamiętnienie jej bohaterów

Ekshumacje żołnierzy Armii Ochotniczej i upamiętnienie jej bohaterów

Autor: Piotr Kędziora-Babiński

Pamięć o wojnie polsko-bolszewickiej jest silnie obecna w działaniach Instytutu Pamięci Narodowej - w tym Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa. Prowadzone są ekshumacje i pochówki żołnierzy, odnawiane ich groby oraz pomniki im poświęcone, powstają także nowe upamiętnienia.

Festiwalowe impresje

Wydarzenie kulturalne

Festiwalowe impresje

Autor: Krzysztof Brzechczyn

Podczas IX Festiwalu Filmowego „Niepokorni Niezłomni Wyklęci. 1939-1989. Przywracamy Pamięć” w Gdyni odbyło się 29 pokazów konkursowych, 12 audycji radiowych, 19 pokazów specjalnych, 13 pokazów filmowych w konkursie „Młodzi dla Historii” oraz liczne panele dyskusyjne i imprezy towarzyszące.

II wojna światowa a kapitał moralny

O TYM SIĘ MÓWI

II wojna światowa a kapitał moralny

Autor: Filip Musiał

Mimo tego, że od zakończenia II wojny światowej minęło wiele lat, jest ona wciąż wydarzeniem, wokół którego ogniskuje się publiczna dyskusja na arenie międzynarodowej. Niekoniecznie ta, którą widzimy codziennie w programach informacyjnych, ale ta, która jest ważnym elementem dyplomacji historycznej.

Jak opowiadać o tym, czym jest wojna? Rzecz o muzeach

Jak opowiadać o tym, czym jest wojna? Rzecz o muzeach

Autor: Paweł Sasanka

Wraz z odchodzeniem ostatnich świadków pamiętających II wojnę światową coraz bardziej aktualne będzie pytanie: jak przekazywać kolejnym pokoleniom najtragiczniejsze doświadczenia dwudziestego wieku? Jak skutecznie uświadamiać żyjącym współcześnie, czym jest wojna?

Jak uczyć o Powstaniu Warszawskim?

Jak uczyć o Powstaniu Warszawskim?

Autor: Łukasz Michalski

Oszałamiający sukces Muzeum Powstania Warszawskiego uczynił ze zrywu niepodległościowego temat popularny, by nie rzec, niemal obowiązkowy. Pojawienie się na polskiej mapie kulturalnej jednej – i to warszawskiej, nie ogólnopolskiej – instytucji zmieniło naszą historyczną świadomość bardzo głęboko.

Audio/Video

Jakimi słowami opowiadać historię?

Autor: Wojciech Roszkowski

Joachim Gauck. Nie tylko twórca Urzędu

Joachim Gauck. Nie tylko twórca Urzędu

Autor: Andrzej Grajewski

Nazwisko Gaucka stało się synonimem rozliczeń z komunizmem, a stworzony przez niego urząd, zwany potocznie Urządem Gaucka – wzorem dla podobnych instytucji w Europie Środkowej.

Józef Piłsudski – patron na każde czasy

Józef Piłsudski – patron na każde czasy

Autor: Adam Stefan Lewandowski

12 maja 1935 r. na wieczna wartę odszedł Pierwszy Marszałek Polski Józef Piłsudski. Niedługo po jego śmierci wiele instytucji i budynków użyteczności publicznej przyjęło dobrowolnie imię Zmarłego. Wiele z nich nosi je do dziś, ale są też takie, które nie powróciły do przedwojennej tradycji.

Katyń – pamiętamy

WARTO WIEDZIEĆ

Katyń – pamiętamy

Autor: Filip Musiał

13 kwietnia obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej ustanowiony dla upamiętnienia wymordowania przez Sowietów, na mocy decyzji z 5 marca 1940 r., blisko 22 tysięcy polskich jeńców wojennych i więźniów.

Katyń – pamiętamy!

O TYM SIĘ MÓWI

Katyń – pamiętamy!

Autor: Sebastian Ligarski

Walkę o ujawnienie prawdy o zbrodni katyńskiej prowadzono już od momentu odkrycia grobów polskich jeńców w ZSRS. W opanowanej przez komunistów Polsce ta batalia była prowadzona z determinacją i została okupiona dotkliwymi represjami.

Katyń: PPR-owska szkoła kłamstwa

Katyń: PPR-owska szkoła kłamstwa

Autor: Piotr Gontarczyk

11 kwietnia 1943 r. Niemcy rozpoczęli akcję propagandową, związaną z odnalezieniem w Katyniu zbiorowych mogił polskich oficerów zamordowanych w 1940 r. przez NKWD. Uliczne megafony w GG i prasa gadzinowa podawały nazwiska ofiar i informacje o znalezionych przy nich dokumentach i rzeczach osobistych.

KL Gusen w pamięci historycznej Austrii

KL Gusen w pamięci historycznej Austrii

Autor: Anna Przybyll

Tereny Gusen – miejsca kaźni polskiej inteligencji – przez wiele powojennych lat niszczały. O godne upamiętnienie ofiar obozu upomnieli się dopiero przedstawiciele lokalnej społeczności i polskie władze.

Koniec wojny, ale nie zniewolenia

WARTO WIEDZIEĆ

Koniec wojny, ale nie zniewolenia

Autor: Filip Musiał

II wojna światowa jest dla Polaków wciąż tematem ważkim. Nie mniej istotne z punktu widzenia naszej historycznej świadomości są kwestie związane z zakończeniem tego zbrojnego konfliktu.

Kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie

Kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie

Autor: Iwona Fischer

Budowa kopca Piłsudskiego to wyraz szacunku dla człowieka, który przywrócił Polsce niepodległość. Ten największy z polskich kopców ma długą, niezwykle ciekawą historię, zdeterminowaną przez trudne i zmienne koleje XX w.

Kresy są wszędzie

Kresy są wszędzie

Autor: Jarosław Szarek

Czy dzisiaj zrozumiemy siebie bez dziedzictwa, które kształtowało nas przez wieki, bez pamięci o miejscach leżących daleko od obecnej granicy Rzeczypospolitej? Zachowanie historycznego dziedzictwa Kresów to jeden z zasadniczych kierunków pracy nad przywracaniem narodowej pamięci.

Kto Wyklęty, kto Niezłomny?

Kto Wyklęty, kto Niezłomny?

Autor: Adam Hlebowicz

Pojęcie „Żołnierze Wyklęci” mówi o komunistycznej represji – anatemie zbiorowej niepamięci rzuconej na tych, co stawili zbrojny opór „władzy ludowej”. Termin „Żołnierze Niezłomni” opisuje postawę Bohaterów, ich stosunek do komunistycznego okupanta, z którym walczyli, czy w kraju, czy na emigracji.

Ludzie, wojna i matematyka. Sprawa bolszewickich jeńców 1920 r.

Ludzie, wojna i matematyka. Sprawa bolszewickich jeńców 1920 r.

Autor: Borys Sokołow

Ministerstwo Kultury Federacji Rosyjskiej w przededniu 77. rocznicy Zbrodni Katyńskiej oraz 7. rocznicy katastrofy samolotu prezydenta Lecha Kaczyńskiego pod Smoleńskiem podjęło prowokacyjną akcję. W katyńskim miejscu pamięci otwarto wystawę poświęconą sowieckim jeńcom w Polsce w latach 1919–1921.

Marszałek na parkingu. Zapomniany pomnik Józefa Piłsudskiego w Poznaniu

Marszałek na parkingu. Zapomniany pomnik Józefa Piłsudskiego w Poznaniu

Autor: Piotr Grzelczak

W styczniu 2020 roku rozstrzygnięto ostatecznie konkurs na projekt pomnika marszałka Józefa Piłsudskiego w Poznaniu. Zwyciężyła oryginalna koncepcja zaproponowana przez artystę rzeźbiarza Zbigniewa Mikielewicza, i jeśli tylko wszystko pójdzie zgodnie z planem, to we wrześniu 2021 roku monument ze szwedzkiego granitu powinien stanąć u zbiegu ulicy Karola Libelta i Alei Niepodległości.

Martwa Droga, czyli fascynujące „muzeum” Gułagu

Martwa Droga, czyli fascynujące „muzeum” Gułagu

Autor: Štěpán Černoušek

Warto pamiętać, że chociaż istniejący na terenie ZSRS Gułag składał się z tysięcy obozów, to żaden z nich nie został przekształcony w muzeum – tak jak stało się to z dawnymi nazistowskimi obozami: Auschwitz, Buchenwaldem, czy Theresienstadt.

Masowe, ludowe i antyniemieckie. Pamięć Powstania Wielkopolskiego w latach 1956–1989

Masowe, ludowe i antyniemieckie. Pamięć Powstania Wielkopolskiego w latach 1956–1989

Autor: Piotr Grzelczak

Rewizja definicji Powstania Wielkopolskiego pozostawała w ścisłym związku ze zmianami, jakie przyniosła polityczna odwilż, której ważkim elementem był Poznański Czerwiec. Gomułka wyraźnie szukał sposobów na rzecz pozyskania przychylności zbuntowanego miasta. Jednym z elementów tej polityki było docenienie historycznej roli Powstania Wielkopolskiego i otwarcie się na środowisko jego weteranów.

Miejsca Pamięci o Kresach na terenie Ziemi Lubuskiej

Miejsca Pamięci o Kresach na terenie Ziemi Lubuskiej

Autor: Krzysztof Mazur

Ludność polska na Kresach została szczególnie ciężko doświadczona przez tragiczne wydarzenia II wojny światowej. Terror sowiecki i niemiecki, deportacje, zbrodnie ukraińskich nacjonalistów – wszystko to wiązało się dla wielu z ocalałych z koniecznością porzucenia swoich domów i poszukiwania nowego życia w pojałtańskich granicach zniewolonej Polski.

Miejsca pamięci Powstania Wielkopolskiego

Miejsca pamięci Powstania Wielkopolskiego

Autor: Piotr Grzelczak

Wyjątkowy i zapomniany Pomnik Wolności w Poznaniu miał być centralnym monumentem upamiętniającym Powstanie Wielkopolskie w II RP. Pomysł jego budowy w obrębie Placu Wolności Rada Miasta Poznania zatwierdziła już w 1919 r., ale konkurs na jego projekt rozstrzygnięto dopiero w listopadzie roku 1927.

Między symboliką niepodległościową a cieniem totalitaryzmu

Między symboliką niepodległościową a cieniem totalitaryzmu

Autor: Filip Musiał

29 grudnia 1989 r. sejm „kontraktowy” znowelizował Konstytucję PRL – nazwę państwa zmieniono na Rzeczpospolitą Polską, orłu przywrócono koronę, wprowadzono zapisy ustrojowe o zasadzie demokratycznego państwa prawa.

Mit Okrzei w Polsce Niepodległej

Mit Okrzei w Polsce Niepodległej

Autor: Bartosz Wójcik

Legenda Stefana Okrzei (1886–1905) zrodziła się na długo przed powstaniem PRL. Początkowo kult młodego bojowca pielęgnowano głównie w środowiskach pepeesowskich. Z czasem jego imię nadano jednej z dywizji AK.

Moją Ojczyzną – Polska. Janusz Kurtyka

Moją Ojczyzną – Polska. Janusz Kurtyka

Autor: Filip Musiał

Był jedną z tych osób, które wytrwale zmieniały nasze spojrzenie na polską historię. Wyraziście i głośno domagał się odrzucenia postkomunistycznej mentalności i patrzenia na nasze najnowsze dzieje z perspektywy państwa suwerennego i z użyciem narzędzi interpretacyjnych właściwych ludziom wolnym.

Mój dziadek nie był nazistą. Rozważania o niemieckiej pamięci

Mój dziadek nie był nazistą. Rozważania o niemieckiej pamięci

Autor: Joanna Lubecka

Najpierw wyparcie zbrodni, a później pamięć powierzchowna i zrytualizowana. Niemcy, wbrew pozorom, do dziś mają kłopot z rozliczeniem się z II wojną światową. Nie przeszkadza im to w odgrywaniu roli moralnego dydaktyka.

Na znak przestrogi. Gdański Pomnik Poległych Stoczniowców 1970

Na znak przestrogi. Gdański Pomnik Poległych Stoczniowców 1970

Autor: Artur Cieślik

Trzy strzeliście wznoszące się ku niebu stalowe krzyże, a na nich trzy kotwice trwające w pamięci o poległych w powstaniu grudniowym na Wybrzeżu. 16 grudnia 1980 r. odsłonięto pomnik Poległych Stoczniowców 1970.

Nekropolia Powstania Warszawskiego

WARTO WIEDZIEĆ

Nekropolia Powstania Warszawskiego

Autor: Krzysztof Pawluczuk

Powstanie Warszawskie jest dziś tematem szeroko obecnym w przestrzeni publicznej. W Warszawie od 2004 r. funkcjonuje jego muzeum. Każdego roku 1 sierpnia, w całej Polsce i w wielu miejscach na świecie, organizowane są uroczystości upamiętniające wybuch walk, którym towarzyszą liczne koncerty, wystawy czy gry miejskie. Na mapie stolicy jest jednak miejsce, które nie jest do końca znane i kojarzone z warszawską irredentą. Jest nim Cmentarz Powstańców Warszawy na Woli, otwarty 29 listopada 1945 r.

Nie używajmy eufemizmów. Rzecz o trudnych stosunkach polsko-ukraińskich

Nie używajmy eufemizmów. Rzecz o trudnych stosunkach polsko-ukraińskich

Autor: Ewa Siemaszko

Błędne jest przekonanie polityków, że nie podnosząc publicznie, nie ujawniając tej zbrodni, minimalizując ją, zapewnimy dobre stosunki z Ukrainą i tym samym bezpieczeństwo państwa polskiego – mówi Ewa Siemaszko, badaczka rzezi na Wołyniu, w rozmowie z Magdaleną Semczyszyn i Andrzejem Brzozowskim.

Niepodległy. Wierny Kościołowi i Polsce Janusz Krupski (1951–2010)

Biogram / Biografia

Niepodległy. Wierny Kościołowi i Polsce Janusz Krupski (1951–2010)

Autor: Marek Kunicki-Goldfinger

Urodzony w połowie XX w. historyk, założyciel i redaktor naczelny podziemnego pisma „Spotkania”, działacz opozycji niepodległościowej. Był człowiekiem głębokiej wiary i kryształowego sumienia, co zgodnie zaświadczają osoby znające go od dzieciństwa i młodości oraz świadkowie jego późniejszego życia.

Niezależny wydawca, legenda "drugiego obiegu"

Niezależny wydawca, legenda "drugiego obiegu"

Autor: Mirosław Biełaszko

Wśród 96 ofiar katastrofy z 10 kwietnia 2010 roku jest Janusz Krupski – kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, wcześniej wiceprezes IPN, jeden z twórców niezależnego ruchu wydawniczego w PRL.

O cmentarzu zniszczonym przez dyktatora… Historia partyzanckich mogił w Mikuliszkach

WARTO WIEDZIEĆ

O cmentarzu zniszczonym przez dyktatora… Historia partyzanckich mogił w Mikuliszkach

Autor: Michał Ostapiuk

Reżim Łukaszenki w imię doraźnego interesu politycznego wypowiedział wojnę poległym i zniszczył cmentarz, który nie dzielił Białorusinów i Polaków, a wręcz przeciwnie – był symbolem wspólnej walki przeciwko krwawym dyktaturom ubiegłego wieku.

Obchody pierwszej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego w Kielcach, 1 sierpnia 1945 roku

Obchody pierwszej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego w Kielcach, 1 sierpnia 1945 roku

Autor: Robert Piwko

Obchody pierwszej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego w Kielcach to jedno z ciekawszych wydarzeń w historii regionu świętokrzyskiego. Stanowiły element ogólnopolskich obchodów rocznicowych, organizowanych w większych miastach, m.in. w Częstochowie.

Od „buntu niewolników” po „przystanek Niepodległość”. Janusz Kurtyka (1960–2010)

Od „buntu niewolników” po „przystanek Niepodległość”. Janusz Kurtyka (1960–2010)

Autor: Filip Musiał

Dzieło ludzi wybitnych trwa dłużej niż ich życie. Janusz Kurtyka był człowiekiem wybitnym. Rozumiał ducha Instytutu Pamięci Narodowej i wiedział, jak wykorzystać jego potencjał. Przede wszystkim jednak miał precyzyjną wizję tego, jak po półwieczu totalitaryzmów odbudować polską tożsamość.

Od Pieśni Legionów do hymnu Rzeczpospolitej. Historia Mazurka Dąbrowskiego

WARTO WIEDZIEĆ

Od Pieśni Legionów do hymnu Rzeczpospolitej. Historia Mazurka Dąbrowskiego

Autor: Marta Sankiewicz

Hymn Polski w obecnym brzmieniu został ustanowiony 26 lutego 1927 roku w okólniku wydanym przez ówczesnego Ministra Spraw Wewnętrznych Sławoja Składkowskiego. Jednak już wówczas jego pozycja jako narodowej świętości miała głębokie korzenie.

Od zbrodni do mitologii

Od zbrodni do mitologii

Autor: Maciej Korkuć

W propagandzie PRL obowiązywała teza, że Sowieci chcieli pomóc Warszawie w dniach powstańczych walk 1944 roku, ale nie zdołali z przyczyn obiektywnych. Szybkie zdobycie Krakowa w styczniu 1945 roku miało zaś być dowodem na sowieckie poświęcenie, podbudowane umiłowaniem naszej kultury i zabytków.

Odsłonięcie pomnika Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Odsłonięcie pomnika Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Autor: Marzena Bonikowska

Uroczystość odsłonięcia w Warszawie pomnika kardynała Stefana Wyszyńskiego odbyła się 27 maja 1987 roku, w wigilię 6. rocznicy śmierci Prymasa.

Okrągły Stół w pamięci Polaków

Okrągły Stół w pamięci Polaków

Autor: Filip Musiał

Obrady Okrągłego Stołu, które rozpoczęły się 6 lutego 1989 r. są jednym z tych wydarzeń w najnowszej historii Polski, które budzą największe emocje. Głównie ze względu na spotkania i ustalenia podejmowane w willach MSW, przede wszystkim w podwarszawskiej Magdalence.

Opieka państwa nad cmentarzami wojennymi

Opieka państwa nad cmentarzami wojennymi

Autor: Ewa Żaboklicka

Miliony żołnierzy poległo na ziemiach polskich w samym tylko wieku XX. Troska o ich mogiły to zadanie dla państwa i organizacji społecznych.

Ostatni Rycerze Rzeczypospolitej

Ostatni Rycerze Rzeczypospolitej

Autor: Krzysztof Szwagrzyk, Rafał Leśkiewicz

O fenomenie Żołnierzy Wyklętych i ich obecności we współczesnym życiu społecznym, z prof. Krzysztofem Szwagrzykiem, zastępcą prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, rozmawia dr Rafał Leśkiewicz, redaktor naczelny portalu przystanekhistoria.pl

Oswobodzenie KL Auschwitz – między pamięcią a propagandą

O TYM SIĘ MÓWI

Oswobodzenie KL Auschwitz – między pamięcią a propagandą

Autor: Filip Musiał

W 2005 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Datą, w której obchodzimy to wspomnienie jest 27 stycznia – rocznica wkroczenia Armii Czerwonej do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz.

Pamięć i Ojczyzna w poezji Zbigniewa Herberta

Pamięć i Ojczyzna w poezji Zbigniewa Herberta

Autor: Piotr Klimczak

Wspomnienie jest sytuacją liryczną bardzo wielu utworów Księcia Poetów, a sama pamięć przewija się w nich jako jeden z najczęstszych motywów. Treścią tej pamięci stały się nierzadko sprawy ojczyste, niekiedy wprost – Ojczyzna.

Pamięć o Wołyniu i Małopolsce Wschodniej

Pamięć o Wołyniu i Małopolsce Wschodniej

Autor: Leon Popek

Mój ulubiony poeta pozostawił nam, kolejnym pokoleniom, pewnego rodzaju przesłanie. Jest to niemal prośba serdeczna i błagalna o zachowanie w pamięci drogich nam Ojcowizn. W tym miejscu rodzi się zasadnicze pytanie: w imię czego i dlaczego mamy zachować tę pamięć? W mojej ocenie, przy obecnych relacjach polsko-ukraińskich, jest to, niestety, pamięć coraz trudniejsza.

Pamięć opozycji – opozycja w pamięci

Pamięć opozycji – opozycja w pamięci

Autor: Cecylia Kuta

Jednym z istotnych zadań IPN jest przypominanie o kolejnych rocznicach społecznych buntów w okresie PRL.

Po co uczyć o „Łączce”?

Po co uczyć o „Łączce”?

Autor: Kamila Sachnowska

Ucząc o ofiarach zbrodni komunizmu, o poszukiwaniu ich grobów, afirmujemy fundamentalne wartości, takie jak wolność, niepodległość, prawda, poszanowanie człowieka i jego praw, także po jego śmierci – czyli te pojęcia naszej cywilizacji, na których powinna opierać się edukacja.

Pochowani pod śmietnikiem

Pochowani pod śmietnikiem

Autor: Krzysztof Pięciak

Wyzwaniem jest nie tylko ustalenie miejsc pochówku Wyklętych, lecz także identyfikacja ich szczątków. Jak wyglądają poszukiwania żołnierzy powojennego podziemia?

Podbój zwany wyzwoleniem

Podbój zwany wyzwoleniem

Autor: Filip Musiał

Im szybciej zdamy sobie sprawę z tego, że w sferze narracji historycznej tkwimy wciąż w pozycji państwa i społeczeństwa posttotalitarnego, tym szybciej będziemy zdolni do budowy opowieści historycznej z perspektywy wolnościowej.

Polacy a Święto Niepodległości

O TYM SIĘ MÓWI

Polacy a Święto Niepodległości

Autor: Filip Musiał

11 listopada jest datą symboliczną, to tego dnia w 1918 roku Józef Piłsudski objął naczelne dowództwo nad wojskami polskimi. Rocznicę tego wydarzenia obchodzimy jako narodowe święto, przywołując odzyskanie niepodległości po 123 latach zaborów.

Polityka historyczna prezydenta Lecha Kaczyńskiego

Polityka historyczna prezydenta Lecha Kaczyńskiego

Autor: Adam Chmielecki

Prezydent Lech Kaczyński był pierwszym po roku 1989 polskim politykiem najwyższej rangi, który nie tylko dostrzegał i rozumiał wagę oraz potencjał wspólnej pamięci narodu, ale także podejmował działania, z których wyłania się obraz aktywnej i spójnej polityki historycznej przez niego prowadzonej.

Pomnik Wojsk Balonowych

Pomnik Wojsk Balonowych

Autor: Regina Dąbkowska

W listopadzie 1918 r., po 123 latach zaborów, Polska powróciła na mapę polityczną Europy. Chociaż formalnie proklamowano niepodległość, młode państwo stanęło przed kolejnym, olbrzymim wyzwaniem.

Poznański Czerwiec 1956. Miejsca pamięci

Poznański Czerwiec 1956. Miejsca pamięci

Autor: Piotr Grzelczak

Rocznica Poznańskiego Czerwca 1956 jest okazją do bliższego przyjrzenia się Czerwcowym miejscom pamięci, rozumianym jednak dość szeroko: począwszy od pomników i pamiątkowych tablic, poprzez spuściznę naukową i literacką, na miejskim nazewnictwie skończywszy.

Profesor Tomasz Strzembosz (1930–2004)

Biblioteka cyfrowa

Profesor Tomasz Strzembosz (1930–2004)

Autor: Marek Wierzbicki

W PRL rozwój nauk historycznych hamowany był i wypaczany przez nieustanne ingerencje cenzury. Nie przypadkiem zatem oficjalnie uznawana wersja historii daleka była od prawdy, historycy zaś uważani za narzędzia państwa komunistycznego. Tylko niewielu z nich potrafiło zaryzykować spokojne życie, zawodową karierę i upominać się o przemilczaną prawdę, o pra wo do badania niewygodnych tematów, odkrywania białych plam naszych narodowych dziejów. Wśród tych nielicznych szczególnie mocno wyróżniał się prof. Tomasz Strzembosz, który w nie sprzyjających warunkach potrafił zachować niezależność i przyzwoitość.

Rocznica dla władzy niebezpieczna

Rocznica dla władzy niebezpieczna

Autor: Renata Soszyńska

Na polance wśród lasów, w pobliżu drogi z Wólki Plebańskiej do Witoroża, znajduje się grób żołnierski, określany od nazw pobliskich miejscowości jako mogiła w Leszczance lub w Janówce. W okresie peerelu chciano skazać to miejsce na zapomnienie. Pamięć o poległych okazała się trwalsza niż komunizm.

Rosja ofiarą i wyzwolicielką? Putinowska polityka historyczna względem Polski

Rosja ofiarą i wyzwolicielką? Putinowska polityka historyczna względem Polski

Autor: Marek Hańderek

W kwietniu 2018 r. na terenie Memoriału Katyńskiego – w obecności ówczesnego ministra kultury Federacji Rosyjskiej Władimira Miedinskiego oraz przewodniczącej izby wyższej parlamentu Rosji Walentiny Matwijenko – otwarto kontrowersyjną wystawę zatytułowaną „Rosja i Polska. XX wiek. Karty historii”.

Rozliczyć reżim. Podejście argentyńskie

WARTO WIEDZIEĆ

Rozliczyć reżim. Podejście argentyńskie

Autor: Radosław Peterman

Rozliczenie z reżimem nie jest jedynie polską specyfiką. Z lustracją i rozliczeniami z przeszłością borykają się wszystkie kraje, które zostały dotknięte różnego rodzaju reżimami. Jednym z takich krajów jest Argentyna.

Rzetelna wiedza, ocalana pamięć i kreatywna edukacja

Rzetelna wiedza, ocalana pamięć i kreatywna edukacja

Autor: Aleksandra Pietrowicz

Agnieszka Łuczak wiedzę i umiejętności doskonaliła przez kolejne lata pracy, pochłaniane lektury, rozległe kwerendy archiwalne, rozmowy ze świadkami wydarzeń. Nie była jednak tylko badaczką ślęczącą w archiwach, bibliotekach, za biurkiem. Rozumiała jak mało kto znaczenie popularyzacji, inteligentnej, wciągającej edukacji, mądrej polityki historycznej.

Rzeź Wołyńska – ludobójstwo zapomniane?

Rzeź Wołyńska – ludobójstwo zapomniane?

Autor: Filip Musiał

11 lipca 1943 roku ukraińscy nacjonaliści zaatakowali Polaków w 99 miejscowościach przedwojennego województwa wołyńskiego na Kresach – wtedy zajętych już przez niemiecką III Rzeszę. Dla upamiętnienia tego dnia, nazywanego Krwawą Niedzielą, co roku obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów.

Sarenka z Mauthausen

Sarenka z Mauthausen

Autor: Agnieszka Łuczak

Lord Russell of Liverpool, zastępca głównego prokuratora wojskowego Brytyjskiej Armii Renu, w trakcie wizyty w byłym obozie koncentracyjnym Dachau – w ramach przygotowań do procesu załogi tego obozu w 1945 r. – zauważył coś, co wydało mu się szczególnie dziwne: „Na dachu krematorium przybita była na słupku skrzynka lęgowa dla dzikich ptaków. Została tam umieszczona przez jakiegoś ogarniętego schizofrenią esesmana. […] Wtedy stało się dla mnie jasne, dlaczego naród, który dał światu Goethego i Beethovena, Schillera i Schuberta, zgotował mu także Auschwitz i Belsen, Ravensbrück i Dachau”.

Sowiecka polityka, nasza krew. Bitwa w której mieli zginąć Polacy

Sowiecka polityka, nasza krew. Bitwa w której mieli zginąć Polacy

Autor: Maciej Korkuć

12–13 października 1943 roku. Lenino. Pół tysiąca zabitych Polaków. Przegrana bitwa. Krwawe wydarzenie bez militarnego uzasadnienia: na tym odcinku frontu wówczas w gruncie rzeczy nic się nie działo. A jednak Stalin był zadowolony: polityczny cel został osiągnięty. Innego przecież nie było.

Stosunek współczesnych Rosjan do Zbrodni Katyńskiej

Stosunek współczesnych Rosjan do Zbrodni Katyńskiej

Autor: Joanna Żelazko

5 marca 1940 r. członkowie Biura Politycznego KC WKP(b) zdecydowali, że „nie rokujący poprawy element kontrrewolucyjny”: podoficerowie i oficerowie Wojska Polskiego, żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza, funkcjonariusze Policji Państwowej i straży więziennej oraz Polacy znajdujących się w więzieniach na terenie sowieckiej Białorusi i Ukrainy, zostaną rozstrzelani.

Szacunek do przeszłości fundamentem przyszłości. O dekomunizacji przestrzeni publicznej

Szacunek do przeszłości fundamentem przyszłości. O dekomunizacji przestrzeni publicznej

Autor: Piotr Szubarczyk

Marszałek Józef Piłsudski powiedział kiedyś, że „kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku teraźniejszości ani nie ma prawa do przyszłości”. Zawsze przychodzą mi na myśl te słowa, gdy rozmowa schodzi na problem nazewnictwa ulic, placów i wszelkich obiektów w przestrzeni publicznej. W rok od przyjęcia przez Sejm RP ustawy o zakazie propagowania komunizmu w przestrzeni publicznej coraz rzadziej spotykamy w Polsce szokujące relikty sowieckiego komunizmu.

Świadectwo ocalonej pamięci. Muzeum Powstania Poznańskiego – Czerwiec 1956 r.

Świadectwo ocalonej pamięci. Muzeum Powstania Poznańskiego – Czerwiec 1956 r.

Autor: Kinga Przyborowska

W samym sercu Poznania, w przyziemiu dawnego zamku cesarza Wilhelma II, mieści się Muzeum Powstania Poznańskiego – Czerwiec 1956, jeden z pięciu oddziałów Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości. Poprzez swoją działalność przypomina o trudnej historii tego regionu i stanowi ważne świadectwo pamięci o przełomowym roku 1956.

Tożsamość ukryta w materii. Identyfikacja przedmiotów grobowych w zbiorach Muzeum Katyńskiego w Warszawie

O TYM SIĘ MÓWI

Tożsamość ukryta w materii. Identyfikacja przedmiotów grobowych w zbiorach Muzeum Katyńskiego w Warszawie

Autor: Kacper Ciesielski

Podczas badań archeologiczno-ekshumacyjnych prowadzonych w Katyniu, Charkowie, Miednoje i Bykowni wykopano wiele przedmiotów osobistych, fragmentów umundurowania, elementów wyposażenia wojskowego lub policyjnego.

Trudno będzie Go zastąpić

Trudno będzie Go zastąpić

Autor: Dorota Koczwańska-Kalita

Był człowiekiem prawym, choć z tego przymiotu starano się Go odrzeć. Nad Jego biurkiem wisiał portret Józefa Piłsudskiego. Był wierny idei Marszałka. Bóg, Honor, Ojczyzna – te wartości były Mu bliskie i wyznaczały kierunek w działaniu. Myślał bardzo poważnie o państwie.

Ujawnienie pakietu zamkniętego nr 1

WARTO WIEDZIEĆ

Ujawnienie pakietu zamkniętego nr 1

Autor: Witold Wasilewski

W październiku 1992 r. władze Rosji ujawniły kluczowe dokumenty dotyczące zbrodni katyńskiej. Światło dzienne ujrzała m.in. decyzja Biura Politycznego Komitetu Centralnego WKP(b) z 5 marca 1940 r., na mocy której NKWD wymordowało tysiące polskich jeńców wojennych i więźniów.

Ustanowienie Krzyża Armii Krajowej

WARTO WIEDZIEĆ

Ustanowienie Krzyża Armii Krajowej

Autor: Jacek Sawicki

Krzyż Armii Krajowej pierwotnie miał charakter odznaki pamiątkowej nadawanej w Londynie dla upamiętnienia wysiłków żołnierzy Polski Podziemnej. Nigdy nie został przyjęty do hierarchii odznaczeń PRL, której władze wrogo odnosiły się do polskiej tradycji niepodległościowej. Dopiero w 1992 r. został uznany za polskie państwowe odznaczenie wojskowe nadawane przez Prezydenta RP.

Wahadło pamięci. (Nie)wiedza o zbrodniach niemieckich

Wahadło pamięci. (Nie)wiedza o zbrodniach niemieckich

Autor: Agnieszka Łuczak

W PRL dużo pisano i mówiono – acz w ścisłych ramach oficjalnej narracji – o zbrodniach III Rzeszy. Po roku 1989 pamięć o nich stopniowo w Polsce zanika, a wśród badaczy tej problematyki powstała luka pokoleniowa. To groźne, kiedy ze strony niemieckiej spotykamy się z ofensywną polityką historyczną.

Wokół symboli narodowych i Święta Trzeciego Maja

O TYM SIĘ MÓWI

Wokół symboli narodowych i Święta Trzeciego Maja

Autor: Filip Musiał

Początek maja przynosi aż trzy święta państwowe – Święto Pracy, formalnie – Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy i znacznie ważniejsze z perspektywy tradycji niepodległościowej – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, a także Święto Narodowe Trzeciego Maja.

Wolność – fundament polskiej tożsamości

Wolność – fundament polskiej tożsamości

Autor: Filip Musiał

Utrata niepodległości przez Polskę w 1795 r. rozpoczęła trwające ponad wiek starania o jej przywrócenie. Przyjmując, że pokolenie rodzi się co trzydzieści lat, pod zaborami żyły cztery pokolenia naszych przodków… A mimo to polska tożsamość, nasza tradycja i kultura przetrwały.

Z Boga ordynansu Konfederacja Barska (1768-1772)

Z Boga ordynansu Konfederacja Barska (1768-1772)

Autor: Piotr Szubarczyk

Była pierwszym zrywem niepodległościowym i patriotycznym o szczególnie religijnym i narodowym charakterze. W PRL określano ją jako „wsteczny ruch szlachty polskiej, który doprowadził do I rozbioru Polski”. Po rozpadzie sowieckiego komunizmu warto w jej świetle spojrzeć na naszą nowożytną historię.

Zakazane święto reakcji

Zakazane święto reakcji

Autor: Mariusz Żuławnik

„Dzień 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Naczelnego w walkach o wolność Ojczyzny – jest uroczystym Świętem Niepodległości” – głosiła ustawa z 1937 r.

Audio/Video

Znaczenie agresji III Rzeszy na Związek Sowiecki dla rosyjskiej propagandy historycznej

Autor: Bogdan Musiał, Filip Musiał, Maciej Korkuć

Żołnierze Wyklęci – zapomniany fenomen

Żołnierze Wyklęci – zapomniany fenomen

Autor: Filip Musiał

Żołnierze Wyklęci są jednym z tych zjawisk historycznych, wokół których w ostatnich latach toczy się społeczna dyskusja. Dotyczy ona nie tylko postawy zbrojnego oporu jako metody walki z narzuconym reżimem, ale często konkretnych działań oddziałów czy decyzji ich dowódców.

TEKSTY

TEMATY

Biblioteka cyfrowa

Audio/Video

English content

Księgarnia

Aktualności

Autorzy

O nas

Kontakt

Edukacja

postacie IPN

Spotkasz ich na Przystanku Historia

Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)

Dowiedz się więcej

Polityka prywatności Mapa strony Deklaracja dostępności Ochrona danych osobowych English content

Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.

IPN