Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Inwazja Wehrmachtu na Polskę i zbrodnie niemieckich grup operacyjnych jesienią 1939 roku
Artykuł

Inwazja Wehrmachtu na Polskę i zbrodnie niemieckich grup operacyjnych jesienią 1939 roku

Autor: Marcin Przegiętka
Druga wojna światowa kosztowała życie ok. 5,9 mln obywateli Rzeczypospolitej. Zdecydowaną większość z nich stanowią ofiary III Rzeszy Niemieckiej, która 1 września 1939 r. zaatakowała Polskę bez wypowiedzenia wojny.
Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie
Artykuł

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie

Autor: Anna Zechenter
Jest 5 maja 1945. Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej, jedynej formacji krajowego podziemia, która przedarła się przez linię frontu niemiecko-sowieckiego, leżą na skraju lasu w zachodnich Czechach, na ziemi okupowanej przez III Rzeszę, czekając na rozkaz ataku na niemiecki obóz koncentracyjny Holiszów.
Jak ocalono żydowskiego chłopca
Artykuł

Jak ocalono żydowskiego chłopca

Autor: Anna Pyżewska
Jesienią 1942 r. piętnastoletni Arie Fajwiszys znalazł się w pociągu wiozącym do Treblinki setki Żydów z warszawskiego getta. Zdarzył się cud: chłopiec ocalał. Było to możliwe dzięki pomocy wielu osób, które napotkał na swej drodze. Tą najważniejszą był katolicki ksiądz – Stanisław Falkowski.
Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena
Artykuł

Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena

Autor: Paweł Kornacki
Sekretarz stanu USA Antony Blinken jest przybranym synem białostocczanina Samuela Pisara – prawnika, pisarza, polityka, doradcy prezydentów amerykańskich. Ojcem Samuela był Dawid Pisar, którego rodzina była jedną z najbogatszych w przedwojennym Białymstoku.
Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku
Artykuł

Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku

Autor: Ks. Jarosław Wąsowicz SDB
Większość wiernych wyniesionych na ołtarze przez Jana Pawła II to męczennicy – duchowni i świeccy. Papież Polak kanonizował 482 osoby, a beatyfikował – 1343.
Josef Kokott. Funkcjonariusz żandarmerii niemieckiej współodpowiedzialny za śmierć rodziny Ulmów
Artykuł

Josef Kokott. Funkcjonariusz żandarmerii niemieckiej współodpowiedzialny za śmierć rodziny Ulmów

Autor: Wojciech Hanus
Z zachowanych dokumentów wiemy, że co najmniej troje lub czworo pociech Ulmów osobiście zabił Josef Kokott – najmłodszy, a zarazem najbardziej brutalny i bezwzględny z żandarmów. Jako jedyny z oprawców z Markowej stanął po wojnie przed wymiarem sprawiedliwości i został skazany.
Józef Władysław Bednarz (1879–1939). Lekarz, reformator, społecznik
Biogram / Biografia

Józef Władysław Bednarz (1879–1939). Lekarz, reformator, społecznik

Autor: Mateusz Kubicki
Urodził się na terenie Gruzji, w Tbilisi 2 X 1879 r. w rodzinie polskich zesłańców. Jego ojciec był pracownikiem kolei. W 1899 r. ukończył naukę w gimnazjum ze złotym medalem za wyniki w nauce.
Jürgen Stroop. Zbrodniarz z dwoma wyrokami
Artykuł

Jürgen Stroop. Zbrodniarz z dwoma wyrokami

Autor: Krzysztof Pawluczuk
8 maja 1945 r. dostał się do niewoli amerykańskiej Jürgen Stroop, jeden z najbardziej znanych niemieckich zbrodniarzy wojennych. W marcu 1947 r. skazany został na śmierć przez amerykański trybunał wojskowy w Dachau. Jednak sprawiedliwość dosięgła go ostatecznie dopiero w Polsce, gdzie za swoją zbrodniczą działalność otrzymał kolejny wyrok śmierci – tym razem już wykonany.
Kamień na kamieniu. Zniszczenie Warszawy po Powstaniu Warszawskim
Artykuł

Kamień na kamieniu. Zniszczenie Warszawy po Powstaniu Warszawskim

Autor: Agnieszka Wygoda
9 października 1944 roku Reichsführer-SS Heinrich Himmler wydał rozkaz zburzenia Warszawy. W rezultacie stała się ona najbardziej zniszczonym w czasie II wojny światowej miastem. Było to również wypełnienie znanej od lat i modyfikowanej przez niemieckich architektów koncepcji wyburzenia stolicy Polski.
Kapelan „Jur” ‒ uczestnik bitwy pod Pielaszowem (30 VII 1944 r.)
Biogram / Biografia

Kapelan „Jur” ‒ uczestnik bitwy pod Pielaszowem (30 VII 1944 r.)

Autor: Robert Piwko
Osobą występującą pod tytułowym pseudonimem był Tadeusz Szlenzak ‒ duchowny rzymskokatolicki, kapelan Armii Krajowej oraz uczestnik akcji „Burza”.
Kapłan, naukowiec, artysta – pamiątki po ks. prof. Józefie Kaczmarczyku
Biogram / Biografia

Kapłan, naukowiec, artysta – pamiątki po ks. prof. Józefie Kaczmarczyku

Autor: Radosław Kurek
Przez całe życie łączył kilka niezwykle wymagających dziedzin aktywności. Malarstwo i konserwacja sztuki, praca duszpasterska, wreszcie – działalność naukowa, która podczas okupacji niemieckiej kosztowała go uwięzienie w Sachsenhausen. Po uwolnieniu włączył się on w organizację tajnego nauczania, a do grona jego uczniów należał sam Karol Wojtyła.
Karl Chmielewski „Diabeł z Gusen” – pierwszy komendant KL Gusen
Artykuł

Karl Chmielewski „Diabeł z Gusen” – pierwszy komendant KL Gusen

Autor: Tomasz Cieślak
Napisać o nim, że był tylko komendantem KL Gusen I, to tak jakby nie napisać o nim zbyt wiele… Więźniowie nadali mu bardziej oddający jego charakter przydomek – „Diabeł z Gusen”.
Karl Richard Josef Streibel. Komendant Obozu szkoleniowego SS w Trawnikach (SS-Ausbildungslager Trawniki) 1942–1944
Artykuł

Karl Richard Josef Streibel. Komendant Obozu szkoleniowego SS w Trawnikach (SS-Ausbildungslager Trawniki) 1942–1944

Autor: Artur Podgórski
Karl Streibel, urodził się 11 października 1903 r. w Neustadt/Oberschlesien (Prudnik, Górny Śląsk). Po ukończeniu szkoły powszechnej rozpoczął naukę w szkole kupieckiej, w zakresie detalicznej sprzedaży żywności. W latach 1918–1922 pracował w Ziegenhals (Głuchołazy) jako pomocnik sprzedawcy.
Karolewo 1939. Zbrodnie w obozie Selbstschutz Westpreussen
Artykuł

Karolewo 1939. Zbrodnie w obozie Selbstschutz Westpreussen

Autor: Izabela Mazanowska
Zbrodnie niemieckie w okupowanej Polsce to nie tylko obozy koncentracyjne czy obozy zagłady. W pierwszych miesiącach okupacji dziesiątki tysięcy obywateli II Rzeczypospolitej zostało bestialsko zamordowanych przez swoich niemieckich sąsiadów służących w lokalnych formacjach Selbstschutzu.
Kazimierz Bartel – ostatnia ofiara zbrodni na profesorach lwowskich
Artykuł

Kazimierz Bartel – ostatnia ofiara zbrodni na profesorach lwowskich

Autor: Sławomir Kalbarczyk
W II RP zmiany na stanowisku szefa rządu dokonywały się często: w ciągu dwudziestu lat jej istnienia na fotelu premiera zasiadło dwudziestu polityków. Aż trudno uwierzyć, że spośród wszystkich premierów RP tylko jeden został zamordowany przez Niemców. Był nim właśnie Kazimierz Bartel.
Kazimierz Prószyński (1875-1945) – zapomniany pionier ruchomego obrazu
Artykuł

Kazimierz Prószyński (1875-1945) – zapomniany pionier ruchomego obrazu

Autor: Paweł Popiel
Louis Lumière miał o nim powiedzieć: „Panowie, ten człowiek jest pierwszy w kinematografii, ja jestem drugi”. „Gdyby się urodził pod szczęśliwą gwiazdą, dziś mówilibyśmy o światowej pleografii, a nie o kinematografii” – stwierdził Anatol Stern. Edward W. Morley nazwał go „Kolumbem kinematografii”.
KL Auschwitz-Birkenau – śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej
Wywiad

KL Auschwitz-Birkenau – śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej

Autor: Łukasz Gramza, Rafał Leśkiewicz
O śledztwie w sprawie KL Auschwitz-Birkenau, z prokuratorem Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie Łukaszem Gramzą, prowadzącym to postępowanie rozmawia redaktor naczelny portalu przystanekhistoria.pl dr Rafał Leśkiewicz.
KL Gusen w pamięci historycznej Austrii
Artykuł

KL Gusen w pamięci historycznej Austrii

Autor: Anna Przybyll
Tereny Gusen – miejsca kaźni polskiej inteligencji – przez wiele powojennych lat niszczały. O godne upamiętnienie ofiar obozu upomnieli się dopiero przedstawiciele lokalnej społeczności i polskie władze.
KL Sachsenhausen. Miejsce spod znaku trupiej czaszki
Artykuł

KL Sachsenhausen. Miejsce spod znaku trupiej czaszki

Autor: Dariusz Gorajczyk
W latach 1936-1945 przez to piekło na ziemi przeszło około 200 tys. ludzi. Kilkadziesiąt tysięcy zmarło lub zostało zabitych. Dokładnej liczby nie znamy.
Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm
Artykuł

Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm

Autor: Zbigniew Stanuch
Ravensbrück – najcięższy i najokrutniejszy obóz koncentracyjny dla kobiet. Położony w malowniczej scenerii niemieckich lasów, nieopodal jeziora, ok. 80 km od Berlina. Po wojnie wielu osobom będzie się kojarzył z piekłem na ziemi – ze względu na ból i cierpienie, którego tam doświadczyły osadzone.
Krwawa środa w Olkuszu – 31 lipca 1940 roku
Artykuł

Krwawa środa w Olkuszu – 31 lipca 1940 roku

Autor: Michał Masłowski
W lipcu 1940 r. niemiecka żandarmeria przeprowadziła w Olkuszu akcję pacyfikacyjną. W odwecie za śmierć żandarma Ernsta Kadatza mieszkańcy miasta byli przez kilka godzin torturowani, bici i przesłuchiwani.
Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta
Artykuł

Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta

Autor: Sebastian Piątkowski
W marcu 1942 r. Niemcy rozpoczęli likwidację gett w dystrykcie lubelskim. Informacje o wysiedleniach, egzekucjach i transportach do nieznanych miejsc docierały na lewy brzeg Wisły, były jednak ogólnikowe i enigmatyczne. Mieszkańcy dystryktu radomskiego – nawet pesymiści – traktowali je z dystansem.
Kryjówki dla Żydów
Artykuł

Kryjówki dla Żydów

Autor: Tomasz Domański
Badania naukowe prowadzone w zakresie polskiej pomocy świadczonej Żydom podczas niemieckiej okupacji wyraźnie przekonują, że najwięcej takich przypadków miało miejsce na wsiach. Tam też najczęściej dochodziło do krwawych represji za pomoc Żydom wymierzanych przez lokalne jednostki niemieckiej policji porządkowej.
Księże Góry
Artykuł

Księże Góry

Autor: Izabela Mazanowska
Wkrótce po tym, gdy Niemcy 1 września 1939 r. zaatakowali II Rzeczypospolitą, rozpoczęła się masowa eksterminacja polskiej ludności cywilnej, Żydów, osób upośledzonych, przedstawicieli różnych grup społecznych. Jednym z miejsc kaźni zbrodni pomorskiej 1939 r. były Księże Góry koło Grudziądza.
Kto ty jesteś? Repatriacja dzieci polskich po II wojnie światowej
Artykuł

Kto ty jesteś? Repatriacja dzieci polskich po II wojnie światowej

Autor: Ewa Wójcicka
W wyniku II wojny światowej ok. 1,5 miliona polskich dzieci zostało sierotami lub półsierotami. Zapewnienie im opieki nie było jedynym problemem po 1945 r. Ważnym wyzwaniem było też wyszukiwanie polskich dzieci wywiezionych na tereny III Rzeszy i umożliwianie im powrotu do rodzinnego kraju.
Ku przestrodze wrogom III Rzeszy…
Artykuł

Ku przestrodze wrogom III Rzeszy…

Autor: Aleksandra Szafrańska
Z piersi zszokowanych mieszkańców wydobył się przeraźliwy krzyk, słychać było płacz kobiet i dzieci. Ludzie odwracali głowy, żeby nie patrzeć. Bali się jednak odejść z powodu grożących kar.
KZ-Staat. Obozy niemieckie i ich rola w systemie państwowego terroru (1933–1945)
Artykuł

KZ-Staat. Obozy niemieckie i ich rola w systemie państwowego terroru (1933–1945)

Autor: Bartosz Januszewski
Szacuje się, że przez wszystkie typy niemieckich obozów, więzień policyjnych oraz gett w okresie III Rzeszy przeszło 18 mln osób. Aż 11 mln z nich zagłodzono, zakatowano, zastrzelono i zagazowano.
Lager Glowna (1939-1940)
Artykuł

Lager Glowna (1939-1940)

Autor: Adam Kaczmarek
Akcja wysiedleńcza ludności polskiej w Poznaniu rozpoczęła się 5 listopada 1939 r. Niemieckie służby mundurowe zjawiały się w wytypowanym mieszkaniu, dając jego mieszkańcom niejednokrotnie 15 minut na opuszczenie domu. Część osób od razu wywożono koleją do Generalnego Gubernatorstwa, pozostałych umieszczano w specjalnie tworzonych obozach przejściowych.
Lebensborn. Zatrute źródło
Artykuł

Lebensborn. Zatrute źródło

Autor: Jacek Wróbel
12 grudnia 1935 r. powstała organizacja Lebensborn, która w czasie II wojny światowej odegrała kluczową rolę w praktykowanym przez III Rzeszę procederze porywania i germanizacji dzieci z Polski i innych krajów okupowanych.
Listy z „piekła kobiet”. Korespondencja Jadwigi Seifert z Ravensbrück
Artykuł

Listy z „piekła kobiet”. Korespondencja Jadwigi Seifert z Ravensbrück

Autor: Radosław Kurek
Jadwiga Seifert, nauczycielka z Nawojowej, od pierwszych dni okupacji niemieckiej aktywnie zaangażowała się w działalność podziemia niepodległościowego. Rychło przypłaciła to aresztowaniem i zesłaniem do „piekła kobiet”, jak często nazywany jest obóz koncentracyjny w Ravensbrück.
Listy z Dachau
Artykuł

Listy z Dachau

Autor: Paweł Głuszek
Obozy koncentracyjne stały się symbolem niemieckich zbrodni i horroru II wojny światowej. W ramach akcji Archiwum Pełne Pamięci w zbiorach IPN zabezpieczony został zestaw listów z obozu w Dachau. Jeden z nich, napisany wkrótce po wyzwoleniu przez wieloletniego więźnia, przedstawia niezwykle plastyczny obraz wyzwolenia placówki przez amerykańskich żołnierzy.
Listy z innego świata
Artykuł

Listy z innego świata

Autor: Ewa Wójcicka
Kilka zdań na niewielkim formularzu stanowiło jedyną informację dla bliskich o losach więźnia osadzonego w hitlerowskim obozie koncentracyjnym – jednym z miejsc kaźni, jakie funkcjonowały w okresie 1939-45 r. na terenach zajętych przez reżim nazistowski oraz obszarach byłej III Rzeszy.
Lord Cotbury. Stanisław Marian Sedlaczek
Artykuł

Lord Cotbury. Stanisław Marian Sedlaczek

Autor: Irena Siwińska
3 sierpnia 1941 roku w obozie Auschwitz-Birkenau zginął Stanisław Marian Sedlaczek – instruktor i działacz harcerski oraz pedagog, który poświęcił życie wychowywaniu młodzieży w duchu patriotycznym i religijnym.
Ludwig Fischer. Biurokrata zbrodni
Artykuł

Ludwig Fischer. Biurokrata zbrodni

Autor: Wojciech Kujawa
3 marca 1947 r. Najwyższy Trybunał Narodowy skazał niemieckiego zbrodniarza wojennego Ludwiga Fischera na karę śmierci.
Ludzie na drutach
Artykuł

Ludzie na drutach

Autor: Elżbieta Dziwisz
Wojenne losy mamy, Felicji Dziwisz z domu Artwich, znałam na pamięć. O niemieckiej okupacji i Powstaniu Warszawskim oraz katordze w niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof chciała opowiedzieć całemu światu i opowiadała. Znajomym, rodzinie…
Malarz SS – Wilhelm Petersen
Artykuł

Malarz SS – Wilhelm Petersen

Autor: Soraya Kuklińska
Podczas II wojny światowej z jednostkami niemieckimi podróżowali korespondenci wojenni, filmowcy, fotografowie i malarze. Jedną z takich postaci był profesor Wilhelm Petersen, rysujący działania wojenne na pierwszej linii frontu.
Maria Mandl
Artykuł

Maria Mandl

Autor: Filip Gańczak
„Piekielnica”, „zły duch”, „sadystka” – tak zapamiętały ją więźniarki niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie brutalna nadzorczyni z Ravensbrück i Auschwitz nie uniknęła szubienicy.
Masakra więźniów karnego obozu pracy „Liban”
Artykuł

Masakra więźniów karnego obozu pracy „Liban”

Autor: Roman Gieroń
„Kilka z tych zwłok wisiało na drutach ogrodzenia obozowego na tyłach obozu, a kilka wyciągnęliśmy z obozowych dołów kloacznych” – wspominał jeden z pracowników Baudienstu oddelegowany do pozbierania zwłok więźniów zamordowanych w Krakowie pod koniec lipca 1944 r. w obozie karnym zwanym „Libanem”.
Matka i córka - zamordowane za pomoc Żydowi
Artykuł

Matka i córka - zamordowane za pomoc Żydowi

Autor: Mariusz Sawa
W okresie okupacji niemieckiej na placu koło młyna w Sosnowicy zostały zamordowane przez Niemców dwie kobiety, Stanisława Kamińska i jej córka Halina. Była to kara za pomoc, również wówczas zabitemu, nieznanemu z nazwiska Żydowi.
Miasto skazane na śmierć
Artykuł

Miasto skazane na śmierć

Autor: Paulina Gołębiewska
Furia, z którą Adolf Hitler odnosił się do Warszawy, osiągnęła apogeum w 1944 r., gdy z lubością miał pokazywać swoim gościom w Wilczym Szańcu zdjęcia systematycznie wyburzanego miasta.
Michael Dziewulski. Funkcjonariusz żandarmerii niemieckiej współodpowiedzialny za śmierć rodziny Ulmów
Artykuł

Michael Dziewulski. Funkcjonariusz żandarmerii niemieckiej współodpowiedzialny za śmierć rodziny Ulmów

Autor: Wojciech Hanus
Michael Dziewulski był jednym z pięciu żandarmów niemieckich z posterunku w Łańcucie, którzy 24 marca 1944 r. brali udział w zbrodni na Rodzinie Ulmów i ukrywanych przez nich Żydach.
Michał Stefan Lisowski – pionier lubelskiego harcerstwa 1929-1940
Artykuł

Michał Stefan Lisowski – pionier lubelskiego harcerstwa 1929-1940

Autor: Janusz Kłapeć
Michał Lisowski należy do grona założycieli i propagatorów harcerstwa na Lubelszczyźnie. Niestety nie jest znany szerszemu kręgowi badaczy i historyków chociaż jego zasługi w rozwój harcerstwa, patriotycznego wychowania młodzieży oraz kultury fizycznej jest niepodważalny.
Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko na robotach przymusowych w III Rzeszy
Artykuł

Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko na robotach przymusowych w III Rzeszy

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
W czasie II wojny światowej praca przymusowa była jedną z głównych niemieckich metod pozyskiwania taniej siły roboczej dla przemysłu i rolnictwa III Rzeszy. Stanowiła zarazem jedną z form eksterminacji ludności polskiej.
Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko w KL Auschwitz-Birkenau
Artykuł

Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko w KL Auschwitz-Birkenau

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Z Buska-Zdroju nie odchodziły bezpośrednio transporty do obozów koncentracyjnych. Część więźniów przebywających w buskich więzieniach gestapo przenoszono w tym celu do więzień w Pińczowie lub w Kielcach.
Mieszkańcy Świętokrzyskiego – ofiary niemieckich obozów koncentracyjnych
Artykuł

Mieszkańcy Świętokrzyskiego – ofiary niemieckich obozów koncentracyjnych

Autor: Robert Piwko
14 czerwca 1940 roku miał miejsce pierwszy zbiorowy transport więźniów z Tarnowa do KL Auschwitz. Dla upamiętnienia go corocznie odbywają się spotkania w miejscach skłaniających do zadumy nad losem ofiar niemieckiego terroru. W Kielcach jednym z takich miejsc jest pomnik na Cmentarzu Partyzanckim.
Mieszkańcy wsi zamordowani i represjonowani za pomoc Żydom
Artykuł

Mieszkańcy wsi zamordowani i represjonowani za pomoc Żydom

Autor: Tomasz Domański
„Każdy Polak, który żyda przyjmie i przetrzyma […] staje się karygodnym. Również będzie karany karą śmierci, który uciekłym albo policyjnie niemeldowanym żydom użycza pomieszczenia albo wyżywienia względnie sprzedaje im środki żywnościowe”.
Mord w Ciechanowie
Artykuł

Mord w Ciechanowie

Autor: Elżbieta Strzeszewska
W nocy z 16 na 17 stycznia 1945 r. w Ciechanowie, na dziedzińcu miejscowego ratusza oraz na podwórzu kamienicy przy ul. Śląskiej 7, Niemcy zamordowali ok. 100 przetrzymywanych w ciechanowskich aresztach mężczyzn.
Mord w Rembertowie
Artykuł

Mord w Rembertowie

Autor: Konrad W. Ślusarski
W czerwcu 1944 r. aresztowano dziesięciu członków Szarych Szeregów i Armii Krajowej, w tym trzech Zawiszaków, członków najmłodszej grupy metodycznej w konspiracyjnej organizacji harcerskiej. Wszyscy zostali następnie rozstrzelani przez niemiecką żandarmerię. Najmłodsze ofiary miały jedynie po 13 lat.
Morderca z Płaszowa
Artykuł

Morderca z Płaszowa

Autor: Filip Gańczak
W dniach od 27 sierpnia do 5 września 1946 roku przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Krakowie odbył się proces Amona Götha. W jego wyniku sadystyczny komendant KL Plaszow został skazany na karę śmierci.
Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.
Artykuł

Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.

Autor: Grzegorz Bębnik
Kiedy 3 września 1939 r. do Nowego Bytomia weszli członkowie niemieckiej formacji dywersyjnej Freikorps Ebbinghaus, nikt nie przypuszczał jakie okrucieństwo zademonstrują na polskich więźniach. Jeden ze zbrodniarzy uniknął odpowiedzialności, nawet po wojnie.
Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna
Artykuł

Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna

Autor: Szymon Pietrzykowski
Mosze Landau, prominentny izraelski prawnik, urodzony 29 kwietnia 1912 r. w Gdańsku, zasłynął przede wszystkim jako przewodniczący trzyosobowego kolegium sędziowskiego w procesie Adolfa Eichmanna – szefa komórki IV B4 RSHA, jednego z koordynatorów tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”.
Mój dziadek nie był nazistą. Rozważania o niemieckiej pamięci
Artykuł

Mój dziadek nie był nazistą. Rozważania o niemieckiej pamięci

Autor: Joanna Lubecka
Najpierw wyparcie zbrodni, a później pamięć powierzchowna i zrytualizowana. Niemcy, wbrew pozorom, do dziś mają kłopot z rozliczeniem się z II wojną światową. Nie przeszkadza im to w odgrywaniu roli moralnego dydaktyka.
Najważniejszy jest człowiek. Chrzanowscy i Szlenkierowie
Artykuł

Najważniejszy jest człowiek. Chrzanowscy i Szlenkierowie

Autor: Anna Czocher
Chrzanowscy – ziemianie z Podlasia, spowinowaceni z rodzinami Lelewela i Sienkiewicza, katolicy. Szlenkierowie – przemysłowcy i filantropi, spolonizowani ewangelicy. Ich rody połączył ślub Wandy Szlenkierówny z Ignacym Chrzanowskim, późniejszym profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Naznaczeni KL Dachau. O losie rocznika kapłańskiego prymasa Wyszyńskiego
Artykuł

Naznaczeni KL Dachau. O losie rocznika kapłańskiego prymasa Wyszyńskiego

Autor: Łucja Marek
Szacuje się, że w czasie drugiej wojny światowej blisko 3 tys. polskich duchownych poniosło śmierć, to jest prawie 20 proc. przedwojennego duchowieństwa. Kościół katolicki w Polsce poniósł ogromne straty osobowe i materialne.
Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi
Artykuł

Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi

Autor: Tomasz Stempowski
15 maja 1940 r. Reichsführer SS i szef policji niemieckiej Heinrich Himmler, jako komisarz Rzeszy ds. Umacniania Niemczyzny, opracował wstępne założenia rabunku i germanizacji polskich dzieci. W dokumencie zatytułowanym „Kilka myśli o traktowaniu obcoplemieńców na Wschodzie” zawarł plan wyniszczenia narodu polskiego i przekształcenia go w niewykształconą siłę roboczą dla III Rzeszy.
Niemcy, Watykan i Europa w czasach Edyty Stein
Artykuł

Niemcy, Watykan i Europa w czasach Edyty Stein

Autor: Roksana Szczypta-Szczęch
1 maja 1987 r. Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein, niemiecką filozof żydowskiego pochodzenia – karmelitankę, która przyjęła zakonne imię Teresa Benedykta od Krzyża, zamordowaną w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz.
Niemiecka polityka okupacyjna na ziemiach polskich
Artykuł

Niemiecka polityka okupacyjna na ziemiach polskich

Autor: Marek Gałęzowski
Ziemie polskie, które znalazły się pod okupacją niemiecką, podzielono na dwie części. Pomorze, Wielkopolskę, Śląsk, zachodnią część województwa łódzkiego, północne Mazowsze i Suwalszczyznę wcielono do III Rzeszy. Z pozostałych ziem utworzono Generalne Gubernatorstwo ze stolicą w Krakowie, na którego czele stanął rezydujący na Wawelu gubernator Hans Frank.
Niemiecka zbrodnia na rodzinie Szaperów
Artykuł

Niemiecka zbrodnia na rodzinie Szaperów

Autor: Ryszard Kotarba
W maju 1943 r. Niemcy aresztowali w Krakowie rodzinę Szaperów. Antoni Szaper był nauczycielem i społecznikiem. Nie jest jasne, dlaczego padł ofiarą gestapo i zginął wraz z dziećmi w obozie w Płaszowie.
Niemiecki karny obóz pracy w Knyszynie (1941–1944)
Artykuł

Niemiecki karny obóz pracy w Knyszynie (1941–1944)

Autor: Magdalena Dzienis-Todorczuk
Na obszarze Okręgu Białystok Niemcy utworzyli wiele obozów. Jeden z nich mieścił się w Knyszynie.
Niemiecki obóz „Liban” w Krakowie. Praca przymusowa w Generalnym Gubernatorstwie
Artykuł

Niemiecki obóz „Liban” w Krakowie. Praca przymusowa w Generalnym Gubernatorstwie

Autor: Marcin Chorązki
W kamieniołomie w Podgórzu Niemcy założyli 15 kwietnia 1942 r. karny obóz pracy przymusowej Baudienstu. Warunki były tam katastrofalne, a wyżywienie głodowe.
Niemiecki obóz pracy SS w Poniatowej (23 luty 1942 – 4 listopad 1943) – <i>Werke Ponjatowa GmbH im SS-Arbeitslager Ponjatowa</i>
Artykuł

Niemiecki obóz pracy SS w Poniatowej (23 luty 1942 – 4 listopad 1943) – Werke Ponjatowa GmbH im SS-Arbeitslager Ponjatowa

Autor: Artur Podgórski
Umowną datą powstania obozu pracy SS w Poniatowej jest 31 stycznia 1943 r., kiedy to bremeńczyk Walther Caspar Többens i SS und Polizeiführer (SSPF) w Lublinie Odilo Globocnik podpisali porozumienie o współpracy i przeniesieniu z getta warszawskiego do Poniatowej zakładów tekstylnych Többensa.
Niemiecki okupant wobec Żydów w latach 1939–1941
Artykuł

Niemiecki okupant wobec Żydów w latach 1939–1941

Autor: Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło
II Rzeczpospolita była państwem wielonarodowym. U progu II wojny światowej liczyła niemal 35 mln mieszkańców, z czego ok. 32 proc. (11,2 mln) stanowiły mniejszości narodowe. Wśród nich najliczniejszą grupą po Ukraińcach, przeszło trzymilionową, byli Żydzi. Kres ich tak licznej obecności w Polsce przyniosła II wojna światowa.
Niemieckie egzekucje w lesie koło Lisowa
Artykuł

Niemieckie egzekucje w lesie koło Lisowa

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Eskalacja terroru niemieckiego na terenie Kreishauptmannschaft Busko miała miejsce w latach 1943–1944. Licznych zbrodni Niemcy dokonywali w lasach: Wełeckim, Skrzypiowskim, Włoszczowickim, Widuchowskim czy Koteckim. Kolejnym, zapomnianym miejscem straceń na tym terenie jest las koło Lisowa.
Niemieckie i sowieckie obozy
Artykuł

Niemieckie i sowieckie obozy

Autor: Marek Klecel
To zadziwiające, że w XX w., który kojarzy się z obroną praw człowieka i wspaniałymi osiągnięciami naukowymi, powstało tak ponure zjawisko, jak system obozów pracy przymusowej, koncentracyjnych i śmierci, w których metodycznie eksterminowano miliony ludzi.
Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945
Artykuł

Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945

Autor: Monika Tomkiewicz
Poniższy tekst ma charakter wprowadzający do tematyki funkcjonowania w latach 1939-1945 niemieckich obozów zlokalizowanych na terytorium Polski w jej obecnych granicach.
Niemieckie obozy pracy w Dziemianach na Kaszubach
Artykuł

Niemieckie obozy pracy w Dziemianach na Kaszubach

Autor: Monika Tomkiewicz
Miejscowość Dziemiany usytuowana na obrzeżach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, wśród jezior i lasów, stanowi obecnie malowniczą atrakcję turystyczną Kaszub.
Niemieckie zbrodnie na kieleckiej wsi
Artykuł

Niemieckie zbrodnie na kieleckiej wsi

Autor: Tomasz Domański
Największy terror okupanci wprowadzili jesienią 1942 r. Ich celem było przede wszystkim ograbienie rolników z produktów żywnościowych, zapewnienie siły roboczej dla gospodarki Rzeszy, a w następnych latach zwalczanie zaplecza polskiej partyzantki.
Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku
Artykuł

Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku

Autor: Paweł Kornacki
W 1939 r. wschodnia część Polski znalazła się pod okupacją sowiecką. Ziemia łomżyńska była najdalej na zachód wysuniętym obszarem zagarniętym przez ZSRS. Gdy 22 czerwca 1941 r. wybuchła wojna niemiecko-sowiecka, Łomżyńskie niemal natychmiast zostało zajęte przez Niemców. Miesiąc później Adolf Hitler wydał decyzję o utworzeniu Okręgu Białostockiego (Bezirk Bialystok).
Niemieckie zbrodnie wojenne we wrześniu 1939 r. w miejscowościach Torzeniec i Wyszanów
Artykuł

Niemieckie zbrodnie wojenne we wrześniu 1939 r. w miejscowościach Torzeniec i Wyszanów

Autor: Paweł Żołądek
Już w pierwszych dniach wojny polska ludność cywilna padła ofiarą brutalnych represji ze strony Wehrmachtu. Znamienny jest przykład miejscowości Torzeniec i Wyszanów, w których zamordowano kilkadziesiąt osób.
Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów
Artykuł

Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów

Autor: Marcin Urynowicz
Zagłada europejskich Żydów w okresie II wojny światowej pomimo wielkiej liczby publikacji naukowych wyjaśniających jej przyczyny, przebieg i konsekwencje wciąż wzbudza zainteresowanie badaczy, a wraz z popularyzacją wiedzy historycznej także opinii masowej.
Nieosądzeni w Norymberdze
Artykuł

Nieosądzeni w Norymberdze

Autor: Sylwia Afrodyta Karowicz-Bienias
Po zakończeniu działań zbrojnych na frontach II wojny światowej w Europie, przywódcy państw alianckich zadecydowali o pociągnięciu do odpowiedzialności funkcjonariuszy hitlerowskich winnych popełnienia najokrutniejszych zbrodni.
Niezakończone rozrachunki
Artykuł

Niezakończone rozrachunki

Autor: Włodzimierz Suleja
Straty demograficzne i materialne poniesione przez Polskę w czasie II wojny światowej – w przeliczeniu na jednego mieszkańca – są największe na tle wszystkich państw biorących w niej udział. Obciążają one przede wszystkim Niemcy, niemniej jednak za znaczną ich część odpowiadają również Sowieci.
Norymberga – śladami nazistowskiej przeszłości
Artykuł

Norymberga – śladami nazistowskiej przeszłości

Autor: Remigiusz Ławniczak
W czasie alianckich nalotów bombowych w 1945 r. historyczne centrum Norymbergi zniszczone zostało w 90 procentach. Tym niemniej ślady nazistowskiej przeszłości w mieście przetrwały.
Norymberski proces niemieckich zbrodniarzy
Artykuł

Norymberski proces niemieckich zbrodniarzy

Autor: Rafał Opulski
20 listopada 1945 r. przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze rozpoczął się proces głównych niemieckich zbrodniarzy wojennych.
O procesie karnym księdza Jana Machy przed sądem niemieckim
Artykuł

O procesie karnym księdza Jana Machy przed sądem niemieckim

Autor: Konrad Graczyk
O północy, 3 grudnia 1942 w katowickim więzieniu przy ul. Mikołowskiej ścięty został gilotyną ksiądz katolicki, Jan Macha. Na śmierć skazał go w lipcu tego samego roku Oberlandesgericht Kattowitz – Wyższy Sąd Krajowy w Katowicach.
O Ravensbrück bardziej osobiście
Artykuł

O Ravensbrück bardziej osobiście

Autor: Artur Kubaj
Ravensbrück był głównym obozem koncentracyjnym dla kobiet zorganizowanym i prowadzonym przez hitlerowskie Niemcy przez cały okres II wojny światowej. Pierwszymi jego więźniarkami zostały niemieckie komunistki i działaczki niemieckiego ruchu oporu, osadzone tam jeszcze na początku 1939 r.
Obóz karny w Łopusznie
Artykuł

Obóz karny w Łopusznie

Autor: Tomasz Domański
Jednym z wyznaczników niemieckiej polityki wobec okupowanych ziem polskich był drenaż ludzi i żywności. Tylko z dystryktu radomskiego na przymusowe roboty wysłano ponad 240 tysięcy ludzi.
Obóz koncentracyjny Gusen w Górnej Austrii. Struktura i funkcjonowanie
Artykuł

Obóz koncentracyjny Gusen w Górnej Austrii. Struktura i funkcjonowanie

Autor: Tomasz Cieślak
„Gusen – przedsionek piekła”. W ten oto sposób Jerzy Osuchowski zatytułował swoją książkę wspomnieniową o przeżyciach obozowych w Gusen. Był więźniem tego obozu. Dla niego, podobnie jak dla wielu tysięcy Polaków którzy zostali tam osadzeni przez Niemców w okresie II wojny światowej, zlokalizowany w Górnej Austrii KL Gusen, stał się przedsionkiem piekła.
Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich <i>Aussenarbeitslager Bruss</i>
Artykuł

Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich Aussenarbeitslager Bruss

Autor: Monika Tomkiewicz
W położonej w powiecie kościerskim miejscowości Dziemiany (niem. Sophienwalde) na terenie powstającego poligonu szkoleniowego wojsk SS Sophienwalde Bauleitung der Waffen-SS und Polizei Westpreussen założony został jesienią 1943 r. obóz pracy zwany SS- Lager Sophienwalde.
Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie
Artykuł

Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie

Autor: Paweł Głuszek
Przez placówkę tą przeszło od 40 do 42 tysięcy osób. Więźniom dokuczały niskie racje żywnościowe, choroby i tragiczne warunki bytowe. Obrazu dopełniało okrucieństwo niemieckich oprawców. Setki osób zmarły na miejscu, dla innych był to jedynie etap w drodze do obozu lub na roboty przymusowe. Szczególnie wysoka śmiertelność panowała wśród licznie przebywających w obozie dzieci.
Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych
Artykuł

Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych

Autor: Tomasz Toborek
Obóz przy ulicy Przemysłowej w Łodzi – pod taką nazwą przeszło do historii jedyne w swoim rodzaju miejsce, w którym w czasie II wojny światowej Niemcy ulokowali wyłącznie polskie dzieci.
Obóz w Żabikowie
Artykuł

Obóz w Żabikowie

Autor: Paweł Głuszek
W kwietniu 1943 roku w podpoznańskim Żabikowie, na terenie starej cegielni, Niemcy utworzyli Więzienie Policji Bezpieczeństwa i Wychowawczy Obóz Pracy. Już tego samego miesiąca do obozu przywieziono pierwszych więźniów.
Obóz zagłady w Treblince
Artykuł

Obóz zagłady w Treblince

Autor: Artur Podgórski
Budowę obozu zagłady w Treblince (gm. Kosów, pow. Sokołów Podlaski) rozpoczęto w dniu 1 czerwca 1942 r. Pierwszym komendantem SS-Sonderkommando Treblinka został mianowany SS-Obersturmführer Irmfried Eberl (Austriak).
Od „Sonaty Księżycowej” do „Gomory”
Artykuł

Od „Sonaty Księżycowej” do „Gomory”

Autor: Teodor Gąsiorowski
Zmasowany nalot Luftwaffe na Coventry w listopadzie 1940 r. był zaledwie przedsmakiem losu, jaki wkrótce alianci mieli zgotować niemieckim miastom.
Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady
Artykuł

Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady

Autor: Marcin Przegiętka
Jak to możliwe, że człowiek, który odpowiadał za przeprowadzenie akcji „Reinhardt”, w której zamordowano w Generalnym Gubernatorstwie ponad 1 274 000 Żydów, został zapamiętany przez najbliższych współpracowników jako „dobry człowiek” i „miły szef”?
Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność
Artykuł

Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność

Autor: Robert Spałek
Getto dla polskich Żydów w Warszawie zostało utworzone i zagrodzone na rozkaz okupanta niemieckiego w listopadzie 1940 r. Już w styczniu 1941 roku za murami getta znajdowało się ok. 396 tys. Żydów, trzy miesiące później – 450 tys., a latem – według danych niemieckich – 490 tys. (i był to okres największego zagęszczenia tego terenu).
Ofiary <i>Sonderaktion Krakau</i>
Artykuł

Ofiary Sonderaktion Krakau

Autor: Anna Czocher
Aktion gegen Universitäts-Professoren, powszechnie znana pod nazwą Sonderaktion Krakau, zapisała się w historii Krakowa i dziejów powszechnych jako bezprecedensowy atak na naukę polską.
Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady
Artykuł

Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Ludność żydowska na prowadzoną przez Niemców politykę ograniczania ich praw, wykluczenia z życia społecznego, a z czasem zamykania w gettach i fizycznej zagłady reagowała różnie. Niemniej już od początku okupacji Żydzi angażowali się w działalność konspiracyjną i podejmowali różne formy oporu, głównie o charakterze cywilnym.
Ostatnia egzekucja w Forcie III w Pomiechówku
Artykuł

Ostatnia egzekucja w Forcie III w Pomiechówku

Autor: Dorota Grzechocińska
30 lipca 1944 r., w związku z likwidacją więzienia Niemcy zamordowali w Forcie III około 300 osadzonych tam więźniów. Dokładnej liczby ofiar oraz ich nazwisk nie udało się ustalić.
Ostatnie dni komendanta Auschwitz Rudolfa Hößa
Artykuł

Ostatnie dni komendanta Auschwitz Rudolfa Hößa

Autor: Joanna Lubecka
Był jednym z najważniejszych nazistów sądzonych w Polsce. I jednym z najpilniej strzeżonych więźniów. Dzięki temu możemy odtworzyć ostatnie dni jego życia, choć nie brakuje tajemnic.
Oswobadzanie niemieckich obozów koncentracyjnych przez wojska sowieckie
Artykuł

Oswobadzanie niemieckich obozów koncentracyjnych przez wojska sowieckie

Autor: Paweł Kosiński
Niemieckie obozy koncentracyjne (KL, do 1939 r. jedyny typ obozów hitlerowskich) przed wojną były narzędziem izolowania i wyniszczania niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej, a w czasie wojny instrumentem terroru, eksploatacji siły roboczej i realizacji programu ludobójstwa podbitych narodów Europy oraz miejscem zbrodniczych eksperymentów medycznych.
Pacyfikacja Jurkowa na terenie powiatu buskiego – 1 lutego 1944 r.
Artykuł

Pacyfikacja Jurkowa na terenie powiatu buskiego – 1 lutego 1944 r.

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Wieś Jurków położona jest na terenie powiatu buskiego, kilka kilometrów od Wiślicy. W okresie międzywojnia, właścicielem miejscowego majątku dworskiego był Jastrzębski. Przedwojennym zarządcą był Michał Skadłubowicz, żołnierz Legionów Polskich.
Pacyfikacja Sikor-Tomkowiąt i Wnor-Wand w 1943 roku oraz upamiętnienie ofiar
Artykuł

Pacyfikacja Sikor-Tomkowiąt i Wnor-Wand w 1943 roku oraz upamiętnienie ofiar

Autor: Paweł Niziołek
Gdy stajemy przed pomnikami upamiętniającymi ofiary zbrodni systemów totalitarnych, treść na nich zapisaną przyjmujemy za pewnik. Atmosfera takich miejsc nie sprzyja wątpliwościom. Czasem okazuje się jednak, że to, co wyryte w kamieniu, nie musi być zgodne z faktami.
Pacyfikacja Skałki Polskiej
Artykuł

Pacyfikacja Skałki Polskiej

Autor: Tomasz Domański
Jedna z najbardziej krwawych zbrodni na Kielecczyźnie w czasie II wojny światowej to pacyfikacja wsi Skałka Polska w gminie Łopuszno, w pow. kieleckim, dokonana 11 maja 1943 r. przez oddziały niemieckiej policji.
Pacyfikacja Skłobów – najkrwawsza pacyfikacja „hubalowska”
Artykuł

Pacyfikacja Skłobów – najkrwawsza pacyfikacja „hubalowska”

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Wieś Skłoby położona jest na skraju lasów kielecko-koneckich. Obecnie znajduje się w województwie mazowieckim w powiecie szydłowieckim. W okresie przedwojennym wieś zamieszkiwało około tysiąc mieszkańców. W Skłobach mieściło się 400, niewielkich rozmiarów gospodarstw.
Pacyfikacja Woli Justowskiej 28 lipca 1943 roku
Artykuł

Pacyfikacja Woli Justowskiej 28 lipca 1943 roku

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Niemcy wezwali sołtysa gromady, któremu rozkazali okazanie szczegółowych list mieszkańców. Interesowały ich nazwiska złodziei, przestępców, osób niezameldowanych, a także działaczy politycznych. Gdy sołtys stwierdził, że takich ludzi tam nie ma, Niemcy rozpoczęli zbrodnicze działania.
Pacyfikacja wsi Rakówka
Artykuł

Pacyfikacja wsi Rakówka

Autor: Marzena Grosicka
W czasie okupacji niemieckiej na terenie Kielecczyzny bardzo aktywnie działały struktury konspiracyjne. Stacjonowało tu wiele oddziałów Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, Narodowych Sił Zbrojnych i innych organizacji. W czerwcu 1943 r. za okazaną partyzantom pomoc przyszło słono zapłacić mieszkańcom Rakówki.
Pacyfikacja Zamojszczyzny
Artykuł

Pacyfikacja Zamojszczyzny

Autor: Ryszard Sodel
W nocy z 27 na 28 listopada 1942 r. rozpoczęła się akcja wysiedlania ludności Zamojszczyzny z jej domów i gospodarstw w ramach niemieckiego Generalnego Planu Wschodniego.
Pacyfikacje Aleksandrowa w powiecie biłgorajskim
Artykuł

Pacyfikacje Aleksandrowa w powiecie biłgorajskim

Autor: Rafał Drabik
Aleksandrów – znajdujący się w czasie okupacji na terenie Kreishauptmannschaft Bilgoraj – był dużą wsią podzieloną na cztery części. Stąd w raportach niemieckich pojawią się informacje o podziale mieszkańców z poszczególnych części i umieszczaniu ich w konkretnych punktach zbiorczych.
Pacyfikacje ludności w powiecie biłgorajskim (<i>Kreishauptmannschaft</i> Bilgoraj) w świetle niemieckich dokumentów
Artykuł

Pacyfikacje ludności w powiecie biłgorajskim (Kreishauptmannschaft Bilgoraj) w świetle niemieckich dokumentów

Autor: Rafał Drabik
Okupacja na terenie obecnej Lubelszczyzny to okres bezustannych akcji represyjnych wymierzonych w ludność zarówno polską jak i żydowską. Już 1939 r. przyniósł pierwsze egzekucje, w których zginęło kilkuset mieszkańców Lubelszczyzny.