Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Tagi Dzieci

Dzieci

„Miesiąc Dziecka” w getcie krakowskim

„Miesiąc Dziecka” w getcie krakowskim

Autor: Martyna Grądzka-Rejak

W listopadzie 1941 r. w getcie krakowskim działacze społeczni zorganizowali różne wydarzenia, z których dochód przeznaczony został na dofinansowanie instytucji zajmujących się opieką nad dziećmi. Było to szczególnie ważne wobec zbliżającej się zimy. Przeprowadzono je pod szyldem „Miesiąc Dziecka”.

„Rasowo wartościowe”. Germanizacja dzieci polskich

„Rasowo wartościowe”. Germanizacja dzieci polskich

Autor: Jacek Wróbel

W czasie II wojny światowej III Rzesza realizowała program rabunku i germanizacji dzieci z Polski i innych okupowanych krajów, szczególnie z Europy Środkowo-Wschodniej. Program ten był częścią niemieckiego Generalnego Planu Wschodniego (Generalplan Ost), który przewidywał zasiedlenie okupowanej Polski ludnością niemiecką oraz wysiedlenie (bądź wręcz eksterminację) ludności polskiej.

„Zatroszczymy się, by jak najmniej dzieci dorosło”. „Zakłady opieki nad dziećmi cudzoziemskimi” przy fabryce Volkswagena

WARTO WIEDZIEĆ

„Zatroszczymy się, by jak najmniej dzieci dorosło”. „Zakłady opieki nad dziećmi cudzoziemskimi” przy fabryce Volkswagena

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik

Z punktu widzenia niemieckiego zbyt duża ilość ciężarnych i posiadających dzieci robotnic przymusowych miała negatywny wpływ na wydajność pracy. Z tego względu urodzone przez nie potomstwo umieszczano w „zakładach opieki nad dziećmi cudzoziemskimi”, które w istocie były miejscami planowego wyniszczania nowonarodzonych „podludzi”.

Akta funkcjonariuszy i pracowników niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi (1942-1945). Rekonesans archiwalny

Źródło historyczne

Akta funkcjonariuszy i pracowników niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi (1942-1945). Rekonesans archiwalny

Autor: Łukasz Rakoczy

W grudniu 1942 r. zaczął funkcjonować Polenjugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt (Prewencyjny Obóz Policji Bezpieczeństwa dla Młodzieży Polskiej w Łodzi). Zespół akt Geheime Staatspolizei Staatspolizeistelle Litzmannstadt zawiera źródła rzucające światło na jego działalność.

Ciężarne robotnice przymusowe w obozie przejściowym w Pile (Durchgangslager Schneidemühl) w latach 1943-1945

WARTO WIEDZIEĆ

Ciężarne robotnice przymusowe w obozie przejściowym w Pile (Durchgangslager Schneidemühl) w latach 1943-1945

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik

Obóz przejściowy w Pile (Durchgangslager Schneidemühl) funkcjonował w latach 1942-1945. Był przeznaczony dla Polaków i Rosjan, wywożonych następnie w głąb III Rzeszy. Po upadku Powstania Warszawskiego do obozu trafiła ponadto grupa wypędzonych mieszkańców stolicy.

Dramatyczna sytuacja wiejskich dzieci po wojnie. Przykłady z woj. kieleckiego

Dramatyczna sytuacja wiejskich dzieci po wojnie. Przykłady z woj. kieleckiego

Autor: Marzena Grosicka

Choroby, niedożywienie, tragiczne warunki sanitarne i bytowe, wysoka śmiertelność wśród najmłodszych – taka sytuacja zapanowała m.in. na terenach Kielecczyzny, zniszczonych w czasie wojny.

Działalność domu dla niemowląt i starców im. św. Józefa w Wąsoszu w latach 1943-1945

Działalność domu dla niemowląt i starców im. św. Józefa w Wąsoszu w latach 1943-1945

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik

Zakład w Wąsoszu utworzono w czerwcu 1943 r. Umieszczano w nim m.in. dzieci polskich robotnic przymusowych oraz wysiedlone z Warszawy w sierpniu 1944 r. Z ogólnej liczby co najmniej 489 dzieci, które przeszły przez placówkę w Wąsoszu, końca wojny doczekało najprawdopodobniej zaledwie 39 z nich.

Działalność obozu położniczego i aborcyjnego w Waltrop-Holthausen w latach 1943-1945

Działalność obozu położniczego i aborcyjnego w Waltrop-Holthausen w latach 1943-1945

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik

„Kiedy urodziłam dziecko, pielęgniarka zawinęła je w łachmany i zaniosła do innej sali z nowo narodzonymi dziećmi. Musiałam natychmiast wstać i dołączyć do kobiet, które urodziły. Nie otrzymałyśmy niczego, żadnej bawełny i nic więcej, żadnych lekarstw” - wspominała jedna z polskich pracownic przymusowych.

Dzieci polskie w Afryce 1944-1948

Archiwum Pełne Pamięci

Dzieci polskie w Afryce 1944-1948

Autor: Paweł Głuszek

W 1942 roku w związku z nieprzychylną postawą władz sowieckich wobec tworzącej się w ZSRS armii gen. Andersa, podjęto decyzję o ewakuacji Polaków do Iranu. Szacuje się, że opuściło wówczas Związek Sowiecki ponad 115 tys. obywateli polskich. Wśród nich było około 40 tys. cywili, w tym prawie 15 tys. dzieci.

Dzieci w bydlęcych wagonach

WARTO WIEDZIEĆ

Dzieci w bydlęcych wagonach

Autor: Katarzyna Adamów

Na początku 1943 r. do Dystryktu Warszawskiego Generalnej Guberni skierowano szereg transportów z wysiedleńcami z Zamojszczyzny. Widok wycieńczonych i konających rodaków, a zwłaszcza dzieci, był szokiem dla ludności na trasie ich przejazdu.

Dzieci z Przemysłowej – niemiecki obóz w Łodzi

Dzieci z Przemysłowej – niemiecki obóz w Łodzi

Autor: Artur Ossowski

„Czym dłużej tu byliśmy, tym bardziej dyscyplina się zaostrzała, tym łatwiej było spostrzec, że wszystko zmierza do udręczenia, umęczenia nas” – wspominał Stefan Marczewski, jeden z nastoletnich więźniów. Przez obóz sąsiadujący z łódzkim gettem przeszło od 2 do ponad 3 tys. polskich dzieci.

Eksterminacja dzieci polskich robotnic przymusowych w Spital am Pyhrn

Eksterminacja dzieci polskich robotnic przymusowych w Spital am Pyhrn

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik

Problem ciężarnych robotnic przymusowych stanowił szczególne wyzwanie dla niemieckiego systemu pracy niewolniczej. Jedną z metod jego rozwiązania była organizacja placówek, w których umieszczać miano odebrane im dzieci. „Żłobek dla niemowląt i małych dzieci robotnic wschodnich w Spital am Pyhrn” był najprawdopodobniej pierwszą tego typu instytucją.

Indyjski szlak nadziei

Indyjski szlak nadziei

Autor: Ewa Wójcicka

Ewakuacja u boku Armii Polskiej była dla polskich cywilów szansą na wyrwanie się z sowieckiego piekła. Nie stanowiła jednak ostatniego etapu w ich walce o przetrwanie. Wyczerpane i wyniszczone organizmy uciekinierów, zwłaszcza najmłodszych z nich, wymagały długiej rekonwalescencji. Jednym z miejsc, w których Polacy znaleźli tak potrzebne wsparcie, były Indie.

Kto ty jesteś? Repatriacja dzieci polskich po II wojnie światowej

Kto ty jesteś? Repatriacja dzieci polskich po II wojnie światowej

Autor: Ewa Wójcicka

W wyniku II wojny światowej ok. 1,5 miliona polskich dzieci zostało sierotami lub półsierotami. Zapewnienie im opieki nie było jedynym problemem po 1945 r. Ważnym wyzwaniem było też wyszukiwanie polskich dzieci wywiezionych na tereny III Rzeszy i umożliwianie im powrotu do rodzinnego kraju.

Lebensborn. Zatrute źródło

WARTO WIEDZIEĆ

Lebensborn. Zatrute źródło

Autor: Jacek Wróbel

12 grudnia 1935 r. powstała organizacja Lebensborn, która w czasie II wojny światowej odegrała kluczową rolę w praktykowanym przez III Rzeszę procederze porywania i germanizacji dzieci z Polski i innych krajów okupowanych.

Losy uratowanych dzieci żydowskich. Cztery bardzo smutne historie

WARTO WIEDZIEĆ

Losy uratowanych dzieci żydowskich. Cztery bardzo smutne historie

Autor: Paweł Kornacki

W polskich rodzinach przechowały się setki, tysiące żydowskich dzieci. Po wojnie każde z nich było na wagę złota dla odradzającej się społeczności żydowskiej. Były one jednak bezcenne także dla wielu spośród przybranych rodziców. Fakt ten musiał zrodzić konflikt.

Macierzyństwo na Szlaku nadziei. Polskie matki w materiałach Koła Polaków z Indii

Macierzyństwo na Szlaku nadziei. Polskie matki w materiałach Koła Polaków z Indii

Autor: Anna Płońska

Matki, nauczycielki, wychowawczynie – rzesze Polek dokonywały cudów, aby dzieciom dotkniętym traumą pobytu na „nieludzkiej ziemi” zapewnić choć trochę normalnego dzieciństwa. W materiałach Koła Polaków z Indii znaleźć można wiele śladów zarówno ich działalności, jak i głębokiej wdzięczności ich podopiecznych.

Nie płacz, mamo, niech nie widzą naszych łez. Barbary Piotrowskiej-Dubik wspomnienia z zesłania na Syberię

Nie płacz, mamo, niech nie widzą naszych łez. Barbary Piotrowskiej-Dubik wspomnienia z zesłania na Syberię

Autor: Agnieszka Wygoda

Brutalnie wyrwani ze snu mieli chwilę, żeby się spakować i opuścić dom. Przetransportowani na stację kolejową, zostali wepchnięci kolbami eskortujących czerwonoarmistów do ostatniego z sześćdziesięciu dwóch bydlęcych wagonów na stacji w Buczaczu.

Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi

Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi

Autor: Tomasz Stempowski

15 maja 1940 r. Reichsführer SS i szef policji niemieckiej Heinrich Himmler, jako komisarz Rzeszy ds. Umacniania Niemczyzny, opracował wstępne założenia rabunku i germanizacji polskich dzieci. W dokumencie zatytułowanym „Kilka myśli o traktowaniu obcoplemieńców na Wschodzie” zawarł plan wyniszczenia narodu polskiego i przekształcenia go w niewykształconą siłę roboczą dla III Rzeszy.

Obóz Polskich Dzieci w Pahiatua

WARTO WIEDZIEĆ

Obóz Polskich Dzieci w Pahiatua

Autor: Ewa Wójcicka

Dzięki szczególnemu zaangażowaniu Marii Wodzickiej, żony polskiego konsula, Nowa Zelandia czynnie zaangażowała się w pomoc polskim dzieciom, które przeżyły piekło „nieludzkiej ziemi”. Wiele z nich znalazło schronienie w udostępnionym Polakom obozie w Pahiatua.

Pacyfikacja Zamojszczyzny

Pacyfikacja Zamojszczyzny

Autor: Ryszard Sodel

W nocy z 27 na 28 listopada 1942 r. rozpoczęła się akcja wysiedlania ludności Zamojszczyzny z jej domów i gospodarstw w ramach niemieckiego Generalnego Planu Wschodniego.

Placówka dla Dzieci Ulicy

Placówka dla Dzieci Ulicy

Autor: Anna Czocher

W sytuacji wojennego i okupacyjnego zagrożenia szczególne niebezpieczeństwo czyha na dzieci. Wojna odbiera im prawo do dzieciństwa, destrukcyjnie wpływa na ich kondycję - fizyczną, psychiczną, moralną, społeczną.

Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi

WARTO WIEDZIEĆ

Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi

Autor: Tomasz Domański

Szacuje się, że na ziemiach polskich w okresie okupacji niemieckiej, w dzieło pomocy ludności żydowskiej zaangażowanych było od 30 tys. do 300 tys. Polaków. Tylko niewielka część z nich została uhonorowana medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Polskie dzieci tułacze

Polskie dzieci tułacze

Autor: Paweł Głuszek

W związku z pogarszającą się sytuacją bytową Polaków i nieprzychylną postawą władz sowieckich wobec armii gen. Andersa, podjęto decyzję o ewakuacji z terytorium ZSRS. Razem z żołnierzami na Bliski Wschód wyprowadzono tysiące cywilów. Wśród nich były dzieci, w tym wiele sierot. Jedną z nich była Maria Bonikowska.

Polskie dzieci z Pahiatui

WARTO WIEDZIEĆ

Polskie dzieci z Pahiatui

Autor: Paulina Gołębiewska

31 października 1944 r. – gdy w kraju minął miesiąc od upadku Powstania Warszawskiego, a armia sowiecka kontynuowała zwycięski marsz w kierunku Berlina, na drugim końcu świata do portu w Wellingtonie w Nowej Zelandii przybił statek, na którego pokładzie było 733 polskich dzieci i ich 105 opiekunów.

Przywrócić „skradzione dzieciństwo”. Polskie szkoły dla dzieci-uchodźców

Przywrócić „skradzione dzieciństwo”. Polskie szkoły dla dzieci-uchodźców

Autor: Anna Płońska

Wybuch II wojny światowej stał się nie tylko początkiem zbrojnego konfliktu, ale również początkiem tragedii milionów cywilów, dla których każdy dzień był walką o życie!

Przywrócone dzieciństwo. Polskie osiedle Tengeru w Tanganice

Przywrócone dzieciństwo. Polskie osiedle Tengeru w Tanganice

Autor: Anna Hejczyk

Do portu Tanga w Tanganice (dziś Tanzania) 8 października 1942 r. przypłynął statek „Malaja”. Na jego pokładzie znajdowali się Polacy, którzy jako pierwsi mieli zamieszkać w nowo powstałym osiedlu Tengeru.

Sierociniec w Vácu

Sierociniec w Vácu

Autor: Tomasz Kurpierz

Jesienią 1939 r. schronienie na Węgrzech znalazło kilkadziesiąt tysięcy polskich uchodźców, w tym kilka tysięcy Żydów. Exodus nasilił się w drugiej połowie 1941 r., po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, a w latach 1942–1943 do Budapesztu i innych węgierskich miejscowości przybyło kolejnych kilka tysięcy osób.

Sieroty żydowskie należą do społeczeństwa żydowskiego. Syjonistyczne domy dziecka w województwie śląskim po 1945 r.

Sieroty żydowskie należą do społeczeństwa żydowskiego. Syjonistyczne domy dziecka w województwie śląskim po 1945 r.

Autor: Aleksandra Namysło

Jednym z najważniejszych zadań, które postawiła sobie ocalała z Zagłady społeczność żydowska tuż po zakończeniu wojny była troska o powrót dzieci do realiów życia i zapewnienie im równowagi zwłaszcza emocjonalnej.

Spór polsko-ukraiński o szkolnictwo w II Rzeczypospolitej. Akcja plebiscytowa i antyszkolna

Spór polsko-ukraiński o szkolnictwo w II Rzeczypospolitej. Akcja plebiscytowa i antyszkolna

Autor: Magdalena Gibiec

Miejscem, które jak w soczewce skupiało problemy narodowościowe w II Rzeczypospolitej, była szkoła. Konflikt polsko-ukraiński na tym tle wybuchł, kiedy w życie weszła ustawa wprowadzająca szkoły utrakwistyczne (dwujęzyczne).

Tajemnica dziecięcego notesu

Tajemnica dziecięcego notesu

Autor: Kinga Hałacińska

W szufladzie biurka przez pół wieku leżały niezwykle interesujące listy i zeszyt, w którym kilkunastoletni chłopiec opisał tragiczne chwile swoich najbliższych – aresztowanie rodziców wraz z ich dowódcą, Witoldem Pileckim. Publikujemy fragmenty tych cennych dokumentów.

Tajne nauczanie

Tajne nauczanie

Autor: Wiesław Jan Wysocki

Żaden kraj okupowanej i zdominowanej przez III Rzeszę Europy nie mógł się poszczycić tak rozwiniętym systemem konspiracyjnej edukacji jak Polska. Tajne nauczanie objęło swoim zasięgiem ok. 1,5 mln dzieci, ok. 100 tys. młodzieży na poziomie szkoły średniej i wyższej. W pracę dydaktyczną zaangażowanych było kilkadziesiąt tysięcy pedagogów – za tę działalność wielu z nich zapłaciło najwyższą cenę.

Tragiczne losy polskich robotnic przymusowych i ich dzieci. Działalność zakładu położniczego w Brunszwiku w latach 1943-1945

Tragiczne losy polskich robotnic przymusowych i ich dzieci. Działalność zakładu położniczego w Brunszwiku w latach 1943-1945

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik

W czasie II wojny światowej gros polskich robotników przymusowych skupiono w Brunszwiku w Dolnej Saksonii. W sierpniu 1941 r. pracowały tam 1633 Polki. Zatrudniano je m. in. w takich zakładach przetwórczych jak: Albert Daubert czy też C. Th. Lampe, a także w przemyśle zbrojeniowym – m. in. w Niedersächen Motorenwerke G.m.b.H. Wiele z nich pracowało także w okolicznych gospodarstwach rolnych.

Wywiezienie do III Rzeszy i repatriacja Józefa Niedbały

Wywiezienie do III Rzeszy i repatriacja Józefa Niedbały

Autor: Jacek Wróbel

W lecie 1944 r. dwunastoletni Józef został odebrany matce za „niewłaściwe zachowanie” i umieszczony w niemieckiej placówce. W 1945 r., wobec zbliżania się frontu, Józef został przymusowo „ewakuowany” w głąb Niemiec. Do rodziny udało mu się powrócić dopiero w 1948 r.

Z „nieludzkiej ziemi” do Indii. Tadeusz Lisiecki (1906–1978) – organizator ewakuacji polskich dzieci

Biogram / Biografia

Z „nieludzkiej ziemi” do Indii. Tadeusz Lisiecki (1906–1978) – organizator ewakuacji polskich dzieci

Autor: Wojciech Kujawa

Wiele jest jeszcze postaci w historii Polski, które nie zajęły w panteonie narodowym należnego im miejsca mimo zasług dla Ojczyzny i rodaków. Jedną z nich jest wicekonsul polskiego konsulatu w Bombaju dr Tadeusz Lisiecki. Warto skreślić kilka słów na temat jego dokonań i przybliżyć sylwetkę tego nieco zapomnianego bohatera.

Z krzyżem harcerskim na tułaczych szlakach

Z krzyżem harcerskim na tułaczych szlakach

Autor: Tomasz Sikorski

W czasie II wojny światowej poza granicami kraju znalazła się polska młodzież, w tym młodzież harcerska, oraz mnóstwo dzieci, które należało objąć opieką wychowawczą.

Zbrodnicza działalność „przytułku dla polskich dzieci” w Cluvenhagen

WARTO WIEDZIEĆ

Zbrodnicza działalność „przytułku dla polskich dzieci” w Cluvenhagen

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik

Dzieci uznane przez Niemców za „bezwartościowe rasowo” były umieszczane w „zakładach opiekuńczych dla dzieci cudzoziemskich” (Ausländerkinder–Pflegestätte). Na terenie III Rzeszy w latach 1943-1945 istniało ich około 400. Z powodu celowego braku opieki lekarskiej oraz położniczej, dramatycznych warunków sanitarnych oraz systematycznego głodzenia niemowląt, stały się ośrodkami masowej śmierci.

Zbrodnie popełnione na dzieciach polskich robotnic przymusowych osadzonych w obozie w Słupsku i w Gogolewku

Zbrodnie popełnione na dzieciach polskich robotnic przymusowych osadzonych w obozie w Słupsku i w Gogolewku

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik

Według niemieckich pracodawców zbyt duża ilość ciężarnych robotnic przymusowych miała negatywny wpływ na wydajność pracy. Z tego względu zadecydowali o organizacji placówek, w których miano umieszczać odebrane im dzieci. Z powodu braku opieki lekarskiej oraz położniczej, dramatycznych warunków sanitarnych oraz systematycznego głodzenia niemowląt, stały się one ośrodkami masowej śmierci.

Zostałam Uzbeczką. Historia daleka i bliska

Zostałam Uzbeczką. Historia daleka i bliska

Autor: Ewa Kowalska

Wola życia pomogła części dzieci, które znalazły się w Uzbekistanie w latach 1940 – 1942, pokonać cierpienie wywołane utratą rodziców i przetrwać w nieznanym środowisku. Niektóre z nich do dzisiaj szukają odpowiedzi na pytanie: kim jestem?

Żydowskie świeckie domy dziecka w województwie śląskim po II wojnie światowej

Żydowskie świeckie domy dziecka w województwie śląskim po II wojnie światowej

Autor: Aleksandra Namysło

Według danych powstałego w listopadzie 1944 r. Centralnego Komitetu Żydów w Polsce, dla którego opieka nad dziećmi była priorytetem, w połowie 1945 roku w komitetach żydowskich w całym kraju zarejestrowanych było od 3,7 tys. do 5 tys. dzieci ocalałych na ziemiach polskich okupowanych przez Niemcy.

TEKSTY

TEMATY

Biblioteka cyfrowa

Audio/Video

English content

Księgarnia

Aktualności

Autorzy

O nas

Kontakt

Edukacja

postacie IPN

Spotkasz ich na Przystanku Historia

Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)

Dowiedz się więcej

Polityka prywatności Mapa strony Deklaracja dostępności Ochrona danych osobowych English content

Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.

IPN