Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

…<i>chcielibyśmy Ją widzieć Wolną i Niepodległą</i>… Młodzi konspiratorzy w walce z komuną
Artykuł

chcielibyśmy Ją widzieć Wolną i Niepodległą… Młodzi konspiratorzy w walce z komuną

Autor: Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki
Na przełomie października i listopada 1946, gdy w regionie radomskim kończyły się możliwości działania „leśnych” w dotychczasowej formule względnie dużej liczebności oddziałów, część kadry b. Związku Zbrojnej Konspiracji (krypt. inspektoratu WiN-owskiego) przystąpiła do tworzenia nowych struktur.
„Babel”. Klub studencki „zagraża bezpieczeństwu i porządkowi publicznemu”
Artykuł

„Babel”. Klub studencki „zagraża bezpieczeństwu i porządkowi publicznemu”

Autor: Paweł Tomasik
Klub studencki przy oddziale warszawskim TSKŻ rozpoczął działalność w styczniu 1966 r. Od maja 1966r. funkcjonował pod nazwą „Babel”. Najpopularniejszymi formami działalności klubu „Babel” były wieczorki taneczne oraz odczyty i spotkania z interesującymi ludźmi. Został on rozwiązany w następstwie wydarzeń Marca 1968 r.
„Biali Banici” z Wrześni kontra Gieorgij Malenkow
Artykuł

„Biali Banici” z Wrześni kontra Gieorgij Malenkow

Autor: Witold Wasilewski
Kilka niezbyt czytelnych ulotek, zachowanych w formie mikrofilmu, stanowi jeden z nielicznych śladów działalności „Białych Banitów”, konspiracyjnej organizacji młodzieżowej. Antykomunistyczne druki pojawiły się rok po śmierci Stalina, w okresie szczególnym dla systemu komunistycznego, i stanowią rzadkie świadectwo czasów.
„Dokopać Ruskim”
Artykuł

„Dokopać Ruskim”

Autor: Mariusz Żuławnik
W niedzielę 20 października 1957 roku reprezentacja Polski rozegrała mecz, który przeszedł do historii polskiej piłki nożnej. Na Stadionie Śląskim w Chorzowie biało-czerwoni pokonali kadrę narodową ZSRS 2:1. To sensacyjne zwycięstwo odbiło się szerokim echem w całej sportowej Europie.
„Dosyć paktów z czerwonymi!”. Niezależne organizacje młodzieżowe wobec „okrągłego stołu”
Artykuł

„Dosyć paktów z czerwonymi!”. Niezależne organizacje młodzieżowe wobec „okrągłego stołu”

Autor: Ks. Jarosław Wąsowicz SDB
Liderzy Solidarności wielokrotnie przyznawali, że powtórną rejestrację związku u schyłku lat osiemdziesiątych de facto wywalczyli młodzi ludzie. Jednak ze słowami uznania nie szły w parze decyzje włączenia przedstawicieli nowego pokolenia w kierownicze kręgi NSZZ „Solidarność”.
„Druh Ryś”. Ks. Zdzisław Peszkowski i harcerstwo w Valivade
Artykuł

„Druh Ryś”. Ks. Zdzisław Peszkowski i harcerstwo w Valivade

Autor: Anna Płońska
W maju 1944 r. do Osiedla Polskiego w Valivade koło Kolhapuru przybyła Ekipa Wizytatorów Wychowania Harcerskiego w składzie: hm. Bronisław Pancewicz oraz hm. Zdzisław Peszkowski. Ogromną popularność wśród młodzieży zaskarbił sobie drugi z wymienionych harcmistrzów – Zdzisław Peszkowski – pełen energii, pomysłów, ale i wymagań, które stawiał swoim podopiecznym, zarówno chłopcom, jak i dziewczętom.
„Dzieci Widzewa”. Tragiczne losy członków Pogotowia Wojennego Harcerzy w Łodzi
Artykuł

„Dzieci Widzewa”. Tragiczne losy członków Pogotowia Wojennego Harcerzy w Łodzi

Autor: Patrycja Resel
W czasie działań wojennych we wrześniu 1939 r. szczególnym zaangażowaniem w pracę pogotowia harcerskiego wykazali się chłopcy z 11. Łódzkiej Drużyny Harcerzy im. ks. Jeremiego Wiśniowieckiego, pełniący służbę na terenie dworca Łódź–Widzew.
„Gadała” pod Uniwersamem
Artykuł

„Gadała” pod Uniwersamem

Autor: Grzegorz Majchrzak
13 grudnia 1985 r. rozbawiony tłum warszawiaków obserwować mógł grupę bezradnie tłukących w metalową konstrukcję milicjantów. Wewnątrz przygotowanego przez opozycjonistów metalowego wózka znajdował się magnetofon, nadający głośno antykomunistyczną audycję.
„Idą kołnierze…” czyli o udostępnianiu, rozpowszechnianiu i cenzurze muzyki rockowej w latach osiemdziesiątych
Artykuł

„Idą kołnierze…” czyli o udostępnianiu, rozpowszechnianiu i cenzurze muzyki rockowej w latach osiemdziesiątych

Autor: Robert Spałek
W latach osiemdziesiątych muzyka rockowa była masowo rozpowszechniana i dystrybuowana dwoma kanałami: oficjalnym, koncesjonowanym przez władzę, oraz kanałem autonomicznym wobec władz, definiowanym jako niezależny (undergroundowy, alternatywny). Choć określenia te są mało precyzyjne, to oddają istotę rzeczy.
„Katyń” przykładem konspiracji młodzieżowej
Artykuł

„Katyń” przykładem konspiracji młodzieżowej

Autor: Joanna Żelazko
Jednym z celów komunistycznych władz było uzyskanie niepodzielnej kontroli nad najmłodszymi pokoleniami obywateli, by móc bez przeszkód kształtować ich charaktery oraz wpływać na poglądy i życiowe postawy. Ruch młodzieżowy w Polsce został  „odgórnie ujednolicony”.
„Kozy”, czyli wileńskie łączniczki
Artykuł

„Kozy”, czyli wileńskie łączniczki

Autor: Marta Kupczewska
Wraz z wybuchem II wojny światowej bezpieczny świat młodych wilnian uległ całkowitej zmianie, a ostatnie pokolenie pochodzące z kresowych obszarów II Rzeczypospolitej wzięło ma siebie obowiązek walki za ojczyznę.
„Nie myślcie, że zdołacie uniknąć odpowiedzialności”. Zmagania mieleckich harcerzy z komunizmem
Artykuł

„Nie myślcie, że zdołacie uniknąć odpowiedzialności”. Zmagania mieleckich harcerzy z komunizmem

Autor: Bogusław Wójcik
„Takich jak my były tysiące” – pisze we wstępie do książki opisującej działalność swojej organizacji Józef Umiński. Grupa ta – działająca w latach 1946–1951 pod nazwą Stalowi Polacy, a później Wolność i Sprawiedliwość – wyznacza pewien wzór młodzieżowej organizacji konspiracyjnej z tamtego okresu.
„Niezależni” studenci w dobie przełomu
Artykuł

„Niezależni” studenci w dobie przełomu

Autor: Kamil Dworaczek
W maju 1988 r. w niektórych ośrodkach akademickich doszło do studenckich protestów. Były one wyrazem solidarności ze strajkującymi robotnikami, ale też demonstracją siły i znaczenia Niezależnego Zrzeszenia Studentów.
„Po prostu” – pismo, które stało się legendą polskiego Października
Artykuł

„Po prostu” – pismo, które stało się legendą polskiego Października

Autor: Michał Przeperski
Tygodnik „Po prostu” jest uważany za jeden głównych symboli przemian polskiego Października 1956. Artykuły publikowane na jego łamach wyłamywały się z oficjalnej sztampy, dotykając problemów, które w stalinowskiej Polsce przez lata były przemilczane.
„Przedsierpniowa” opozycja studencka w Białymstoku
Artykuł

„Przedsierpniowa” opozycja studencka w Białymstoku

Autor: Marek Kozak
Wystąpienia studentów z marca 1968 r., wynikające z niezadowalającej sytuacji w kulturze, zapoczątkowały szerszy opór społeczny. Wynikał on z narastającego rozczarowania systemem sprawowania władzy. W latach 70. studenci organizowali się m.in. wokół Kościoła katolickiego, co miało stanowić bazę ich dalszej działalności społecznej.
„Przeskoczyłem najważniejszy płot w życiu”. Studenci na strajku w Hucie „Baildon” w Katowicach
Artykuł

„Przeskoczyłem najważniejszy płot w życiu”. Studenci na strajku w Hucie „Baildon” w Katowicach

Autor: Tomasz Kurpierz
Już kilkanaście godzin po wprowadzeniu stanu wojennego wybuchł w województwie katowickim opór – jak szybko się okazało – jeden z najsilniejszych w całym kraju. Do strajkujących robotników Huty „Baildon” dołączyli studenci z katowickich uczelni. Wielu z nich milicja dotkliwie pobiła.
„Smerfy”, „Debiutanci” i inni – łódzkie środowiska studenckie u schyłku istnienia PRL
Artykuł

„Smerfy”, „Debiutanci” i inni – łódzkie środowiska studenckie u schyłku istnienia PRL

Autor: Sebastian Pilarski
Rok 1989 i miesiące go poprzedzające to nie wydarzenia prowadzące wprost do „okrągłego stołu”, a następnie wyborów czerwcowych. Był to również czas ożywionej działalności niezależnych środowisk młodzieżowych, walczących o rozwiązanie problemów bezpośrednio ich dotykających.
„Szkoła demokratycznego myślenia” za Żelazną Kurtyną. Uczelniany Parlament ZSP Politechniki Gdańskiej 1957–1973
Artykuł

„Szkoła demokratycznego myślenia” za Żelazną Kurtyną. Uczelniany Parlament ZSP Politechniki Gdańskiej 1957–1973

Autor: Piotr Abryszeński
Na fali przemian politycznych Października ‘56 grupa studentów Politechniki Gdańskiej wpadła na pomysł powołania organu reprezentującego interesy całej społeczności akademickiej. Uczelniany Parlament ZSP, który stworzyli, okazał się tworem dojrzałym i w pełni respektującym demokratyczny porządek.

„Ukradzione Dzieciństwo” dyskusja poświęcona losom dzieci podczas wojny i okupacji

„Utrata przez Politechnikę Świętokrzyską takiej klasy dydaktyka jest wielce niepożądana”. Studenci w obronie opozycjonistki
Artykuł

„Utrata przez Politechnikę Świętokrzyską takiej klasy dydaktyka jest wielce niepożądana”. Studenci w obronie opozycjonistki

Autor: Marzena Grosicka
Wśród aresztowanych i oskarżonych z dekretu o stanie wojennym była m.in. mieszkanka Kielc – Stanisława Gawlik, bardziej znana jako „Natasza”. Od 1975 r. pracowała na Politechnice Świętokrzyskiej w charakterze wykładowcy. Mimo oporu i protestów ze strony studentów, Stanisława Gawlik straciła pracę i została poddana represjom – nie przerwało jednak to jej działalności na rzecz „Solidarności”.
„Wojny krzyżowe.” Katolicy świeccy w obronie krzyża i nauki religii
Artykuł

„Wojny krzyżowe.” Katolicy świeccy w obronie krzyża i nauki religii

Autor: Adam Dziurok
Manifestacje, okupacja szkół, tysiące listów protestacyjnych – to mało znany obraz walki katolików z laicyzacją szkolnictwa w „ludowej” Polsce.
<i>Ojciec mój był w niewoli rosyjskiej, potem w obozie w Katyniu…</i> „Związek Białej Tarczy” w Łodzi jako przykład ideowej antykomunistycznej organizacji młodzieżowej
Artykuł

Ojciec mój był w niewoli rosyjskiej, potem w obozie w Katyniu… „Związek Białej Tarczy” w Łodzi jako przykład ideowej antykomunistycznej organizacji młodzieżowej

Autor: Paweł Wąs
Jedną z tajnych organizacji młodzieżowych, które powstały w Łodzi w okresie stalinizmu, był „Związek Białej Tarczy” (ZBT).
1 Maja 1968 r. we Wrocławiu
Artykuł

1 Maja 1968 r. we Wrocławiu

Autor: Kamil Dworaczek
Czasy świetności obchodów 1 Maja minęły bezpowrotnie wraz z upadkiem komunizmu w Europie. Przed rokiem 1990 r. obchody tego dnia były w krajach bloku sowieckiego fetowane z wielkim rozmachem – miały być świadectwem poparcia dla władz i ich wielkim sukcesem propagandowym.
3 maja 1946 w Łodzi
Artykuł

3 maja 1946 w Łodzi

Autor: Tomasz Toborek
Studenckie protesty przeciwko komunistycznej władzy kojarzą się zazwyczaj z wydarzeniami 1968 r. Mało kto wie, że już 3 maja 1946 r. młodzież akademicka Łodzi i innych wyszła na ulice, by zamanifestować swoje niezadowolenie.
Akademicki Ruch Oporu w Szczecinie na celowniku Służby Bezpieczeństwa
Artykuł

Akademicki Ruch Oporu w Szczecinie na celowniku Służby Bezpieczeństwa

Autor: Michał Siedziako
Akademicki Ruch Oporu w Szczecinie był niewielką studencką grupą opozycyjną, powołaną na przełomie lutego i marca 1982 r. Szczecińska Służba Bezpieczeństwa do jej rozbicia zastosowała nadzwyczaj szeroki wachlarz środków.
Akcja „Poronin”. Jak członkowie tajnej organizacji „Ruch” postanowili wysadzić pomnik i podpalić muzeum Lenina
Artykuł

Akcja „Poronin”. Jak członkowie tajnej organizacji „Ruch” postanowili wysadzić pomnik i podpalić muzeum Lenina

Autor: Piotr Byszewski
Kiedy państwa komunistyczne obchodziły setną rocznicę urodzin Włodzimierza Lenina, członkowie tajnej organizacji „Ruch” postanowili wysadzić pomnik i podpalić muzeum twórcy „ojczyzny proletariatu”.
Akowska biografia Tadeusza Różewicza „Satyra” (1921–2014)
Artykuł

Akowska biografia Tadeusza Różewicza „Satyra” (1921–2014)

Autor: Mariusz Solecki
Zawstydzająco mało wiemy o ponadrocznej aktywności partyzanckiej w oddziałach AK Obwodu Radomsko kpr. pchor. „Satyra” – „wybitnego polskiego poety, dramaturga, prozaika i scenarzysty”.
Akta funkcjonariuszy i pracowników niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi (1942-1945). Rekonesans archiwalny
Źródło historyczne

Akta funkcjonariuszy i pracowników niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi (1942-1945). Rekonesans archiwalny

Autor: Łukasz Rakoczy
W grudniu 1942 r. zaczął funkcjonować Polenjugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt (Prewencyjny Obóz Policji Bezpieczeństwa dla Młodzieży Polskiej w Łodzi). Zespół akt Geheime Staatspolizei Staatspolizeistelle Litzmannstadt zawiera źródła rzucające światło na jego działalność.
Anna Handerek. Życie jest służbą
Artykuł

Anna Handerek. Życie jest służbą

Autor: Anna Płońska
W czerwcu 1940 r. Anna Handerek została (wraz z bratem) wywieziona w głąb Związku Sowieckiego. Udało jej się przetrwać pobyt na „nieludzkiej ziemi” i dotrzeć do położonego w Indiach Osiedla Polskiego w Valivade, gdzie aktywnie włączyła się w pracę z młodzieżą.
Bezpieka wobec ruchu oazowego (1977–1981)
Artykuł

Bezpieka wobec ruchu oazowego (1977–1981)

Autor: Robert Derewenda
Ruch oazowy od początku był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. Nieustannie karano gospodarzy, którzy przyjmowali do swoich domów uczestników rekolekcji oazowych (piętnastodniowych obozów rekolekcyjnych).
Białostockie Niezależne Zrzeszenie Studentów w latach 1982-1983
Artykuł

Białostockie Niezależne Zrzeszenie Studentów w latach 1982-1983

Autor: Bożena Koszel-Pleskaczuk
Niezależne Zrzeszenie Studentów (NZS) jest wyrazem niezwykłej aktywności młodzieży ze środowiska akademickiego, której działania skupiały się wokół odzyskiwania wolności oraz suwerenności kraju w latach 80. XX w. Angażowało się ono w każdą możliwą formę walki z komunistycznymi władzami.
Byłem szczurem kanałowym. Młodzi Powstańcy Warszawscy pod ulicami walczącej stolicy
Artykuł

Byłem szczurem kanałowym. Młodzi Powstańcy Warszawscy pod ulicami walczącej stolicy

Autor: Bogusław Kamola
Relacja Bogusława Kamoli ps. „Hipek” – 14-letniego podczas Powstania żołnierza AK walczącego w 227 plutonie harcerskim („Szczury Kanałowe”) – stanowi źródło wiedzy o powstańczej łączności kanałowej, a zarazem, pośrednio, demaskuje komunistyczną dezinformację prowadzoną przy użyciu kliszy „Kanał”.
Cicha Noc, Heilige Nacht
Artykuł

Cicha Noc, Heilige Nacht

Autor: Joanna Hytrek-Hryciuk
Po upadku Powstania Warszawskiego do niewoli trafiło blisko trzy tysiące kobiet. Niemiec. Grupie dziewięćdziesięciu z nich przypadło świętować Wigilię w transporcie pomiędzy obozami. Kolędy i pastorałki śpiewały… razem z konwojującymi je żołnierzami.
Czerwone śląskie uczelnie?
Artykuł

Czerwone śląskie uczelnie?

Autor: Tomasz Kurpierz
Niedzielny poranek 13 grudnia 1981 r. dla milionów Polaków rozpoczął się od widoku czołgów i pojazdów opancerzonych, które pojawiły się w wielu miejscowościach zamiast autobusów i tramwajów.
Czy studenci pobili się sami?
Artykuł

Czy studenci pobili się sami?

Autor: Tomasz Kurpierz
11 listopada 1988 r., w rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, w Katowicach doszło do manifestacji środowisk opozycyjnych, która została brutalnie rozbita przez służby komunistyczne. Tym razem – według oficjalnej wersji – studenci tłumnie uczestniczący w spotkaniu „pobili się sami”.
Długowłosi pątnicy. Zlot hipisów na Jasnej Górze w sierpniu 1971 r.
Artykuł

Długowłosi pątnicy. Zlot hipisów na Jasnej Górze w sierpniu 1971 r.

Autor: Bogusław Tracz
Od lata 1968 r. uczestników zlotów hipisowskich w Opolu, Kazimierzu Dolnym i Kruszwicy spotykały szykany ze strony milicji. Długowłosych chłopaków i towarzyszące im dziewczyny zatrzymywano, zanim dotarli na miejsce.
Duszpasterstwo Akademickie i wpływ Marca ’68 na kierunek jego rozwoju
Artykuł

Duszpasterstwo Akademickie i wpływ Marca ’68 na kierunek jego rozwoju

Autor: Rafał Łatka
Aktywne działania związane z przyciąganiem młodzieży i studentów do wiary katolickiej, jej zaktywizowania w duchu nauczania katolickiego Kościół podejmował już od początku istnienia Polski ,,ludowej”. Zasadniczym celem było zadbanie o katolickie wychowanie młodzieży.
Działalność Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Kielcach w latach 1980–1981
Artykuł

Działalność Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Kielcach w latach 1980–1981

Autor: Marek Jończyk
Decydując się na rejestrację Niezależnego Zrzeszenia Studentów komuniści zgodzili się na legalną działalność niezależnej organizacji akademickiej. Stanowiło to poważny wyłom w monopolu ówczesnej władzy. Jednak, jak pokazały wydarzenia 1981 r., wyłom ten komuniści postanowili szybko i skutecznie usunąć.
Dzielni harcerze z Krobi – AK „Zawisza”
Artykuł

Dzielni harcerze z Krobi – AK „Zawisza”

Autor: Elżbieta Wojcieszyk
Harcerze z Krobi reaktywowali drużynę w 1945 r. nawiązując do patriotycznych tradycji II RP. Wiedli normalne życie skautowe: zbiórki, gawędy, ogniska, obozy letnie, udział w uroczystościach. Wkrótce władze zabroniły im nawet tego.
Emil Barchański: ostatnia ofiara Dzierżyńskiego?
Artykuł

Emil Barchański: ostatnia ofiara Dzierżyńskiego?

Autor: Patryk Pleskot
10 lutego 1982 roku doszło do jednej z najbardziej spektakularnych akcji „małego sabotażu” w całym stanie wojennym. Przeprowadzili ją nie doświadczeni opozycjoniści, lecz nastolatkowie. Podpalili pomnik Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie.
Etos Orląt z Rudnika nad Sanem
Artykuł

Etos Orląt z Rudnika nad Sanem

Autor: Bogusław Wójcik
Na przełomie kwietnia i maja roku 2017 minęło 70 lat od powstania młodzieżowej organizacji niepodległościowej „Orlęta” z Rudnika nad Sanem założonej przez uczniów miejscowego Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego.
Festiwalowe impresje
Wydarzenie kulturalne

Festiwalowe impresje

Autor: Krzysztof Brzechczyn
Podczas IX Festiwalu Filmowego „Niepokorni Niezłomni Wyklęci. 1939-1989. Przywracamy Pamięć” w Gdyni odbyło się 29 pokazów konkursowych, 12 audycji radiowych, 19 pokazów specjalnych, 13 pokazów filmowych w konkursie „Młodzi dla Historii” oraz liczne panele dyskusyjne i imprezy towarzyszące.
Firlejówka – wrześniowy bój 1920 roku
Artykuł

Firlejówka – wrześniowy bój 1920 roku

Autor: Piotr Chmielowiec
Firlejówka to wieś leżąca około 45 km na wschód od Lwowa. 3 km na północ od niej, przy linii kolejowej ze Lwowa do Brodów, znajduje się węzłowa stacja kolejowa w Krasnem. W pierwszych dniach września 1920 roku rejon ten stał się polem krwawych walk Polaków z wojskami bolszewickimi.
Generalny Sztab Młodzieży Polskiej w Bojanowie
Artykuł

Generalny Sztab Młodzieży Polskiej w Bojanowie

Autor: Marcin Jurek
Jedną z mniej znanych młodzieżowych organizacji niepodległościowych działających na terenie Wielkopolski w okresie stalinizmu była grupa założona przez uczniów Państwowej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Bojanowie (pow. Rawicz).
Gimnazjalny patriotyzm
Artykuł

Gimnazjalny patriotyzm

Autor: Piotr Niwiński
Harcerstwo odegrało poważną rolę w kształtowaniu pokolenia, które miało odegrać niepoślednią rolę w drugowojennym dramacie walki o wolną Polskę. Nierzadko jego członkowie służbę ojczyźnie musieli pełnić z bronią w ręku. Nie inaczej było z członkami tzw. „harcerskiego plutonu” 3. Wileńskiej Brygady AK.
Gliwiccy artyści wysokogórscy
Artykuł

Gliwiccy artyści wysokogórscy

Autor: Tomasz Kurpierz
W nocy z 23 na 24 lipca 1982 r. na dachu wieżowca przy Alei Majowej w Gliwicach pojawiło się trzech ludzi. Mieli ze sobą pasy, farbę, pędzel, kubełek, linę i niedużą deskę. Jeden z nich przywiązał się do wywietrznika kominowego, drugi opuścił sznurek, po chwili na krawędzi dachu ukazał się trzeci.
Głos dzieci Wołynia
Artykuł

Głos dzieci Wołynia

Autor: Kinga Hałacińska
„Mama […] Ona wciąż się boi. Szukałaby pretekstu, aby się z wami nie spotkać. Dlatego nic jej nie powiedziałam” – mówi autorom książki Kres. Wołyń – historie dzieci ocalonych z pogromu, Anna z Pustkowa Żurawskiego.
Grupa Stanisława Siergieja
Artykuł

Grupa Stanisława Siergieja

Autor: Paweł Wąs
Wieczorem 27 października 1952 r. wysadzony został pomnik Robotnika i Robotnicy, znajdujący się w pasażu ZMP w Łodzi. Część mieszkańców mogła odnieść wrażenie, że na terenie miasta funkcjonuje silna organizacja zbrojna.
Harcerskie wychowanie
Artykuł

Harcerskie wychowanie

Autor: Piotr Niwiński
W momencie wybuchu II wojny światowej w dorosłość wkraczali Polacy urodzeni już w odrodzonej Rzeczpospolitej. Ich postawa i zaangażowanie w działalność niepodległościową nie tylko stanowi piękne świadectwo ich osobistego poczucia obowiązku, ale i skuteczności systemów wychowania, które podjęły się ich kształtowania.
Harcerstwo Konspiracyjne Polski – Konspiracyjne Wojsko Polskie
Artykuł

Harcerstwo Konspiracyjne Polski – Konspiracyjne Wojsko Polskie

Autor: Paweł Wąs
Na skutek ograniczania przez komunistów działalności niezależnego harcerstwa, na terenie całego kraju tworzono tajne zastępy oraz organizacje na podbudowie harcerskiej. Jedna z nich powstała w Tomaszowie Mazowieckim.
Harcerstwo w ramach Sokolstwa Polskiego w Ameryce
Artykuł

Harcerstwo w ramach Sokolstwa Polskiego w Ameryce

Autor: Krzysztof Pawluczuk
Harcerstwo było jednym z istotnych przejawów działalności Sokolstwa Polskiego w Ameryce w pierwszej połowie XX wieku. To właśnie ta organizacja, jako jedna z pierwszych w USA, rozpoczęła tworzenie własnych drużyn wychowujących, poprzez rozwój fizyczny i moralny, polskie dzieci i młodzież do służby Polsce walczącej o odzyskanie niepodległości.
Harcerze w wojnie polsko-bolszewickiej

Harcerze w wojnie polsko-bolszewickiej

Autor: Tomasz Sikorski
Przypadające w 2020 r. stulecie Bitwy Warszawskiej jest wyjątkową i niepowtarzalną okazją do przypomnienia ofiarnego udziału harcerstwa zarówno w tym wydarzeniu, jak i w całej wojnie z bolszewikami. Szacunek i uznanie dla harcerzy, którzy wzięli udział w bojach o niepodległość i ostateczny kształt granic II Rzeczypospolitej, wyraził marszałek Józef Piłsudski jako Naczelny Wódz w piśmie wystosowanym z Belwederu 29 czerwca 1921 r.
Harcerze z Krobi w „Polskim Październiku”
Artykuł

Harcerze z Krobi w „Polskim Październiku”

Autor: Elżbieta Wojcieszyk
Zmiany polityczne i rozluźnienie reżimu komunistycznego w Polsce w 1956 r. spowodował m.in. amnestię dla niektórych żołnierzy konspiracji niepodległościowej, w tym dla dawnych harcerzy organizacji AK „Zawisza”.
Harcerze z wielkopolskiej Krobi – czas więzienia 1950-1956
Artykuł

Harcerze z wielkopolskiej Krobi – czas więzienia 1950-1956

Autor: Elżbieta Wojcieszyk
Harcerze z Krobi marzyli o niepodległej Polsce. W 1947 r. zawiązali grupę konspiracyjną „AK «Zawisza»”. Pisali i kolportowali ulotki i plakaty krytykujące władze komunistyczne, zamalowali na czarno szyld Komitetu Gminnego PPR w Krobi i przechowywali broń.
Jak żona sekretarza POP walczyła o krzyż w szkole
Artykuł

Jak żona sekretarza POP walczyła o krzyż w szkole

Autor: Grzegorz Majchrzak
Po wprowadzeniu stanu wojennego władze PRL postanowiły – ponownie – usunąć krzyże z budynków publicznych, w tym szkół.
Jan Olszewski: moje doświadczenia z 1 i 2 sierpnia 1944 roku
Artykuł

Jan Olszewski: moje doświadczenia z 1 i 2 sierpnia 1944 roku

Autor: Justyna Błażejowska [redakcja]
Dzisiaj chciałbym coś powiedzieć w związku z fragmentem opublikowanych w 2013 r. wspomnień Karola Modzelewskiego. Mianowicie, jak pamiętam dzień 1 sierpnia [1944 r.]. A pamiętam doskonale, chociaż miałem czternaście lat. Pierwsze takie przeżycie… Pozostało we mnie na zawsze i odbijało się szczególnie w dramatycznych sytuacjach.
Jan Rodowicz „Anoda”
Biogram / Biografia

Jan Rodowicz „Anoda”

Autor: Katarzyna Adamów
7 marca 1923 urodził się Jan Rodowicz „Anoda” – porucznik AK i legendarny żołnierz batalionu „Zośka”, członek Grup Szturmowych Szarych Szeregów i Małego Sabotażu, żołnierz Kedywu, działacz podziemia antykomunistycznego.
Jarocin – kontrkulturowa oaza wolności
Artykuł

Jarocin – kontrkulturowa oaza wolności

Autor: Tomasz Toborek
W czerwcu 1980 r. w Jarocinie odbyła się pierwsza edycja legendarnego festiwalu rockowego, wówczas jeszcze pod nazwą I Ogólnopolski Festiwal Muzyki Młodej Generacji. Niedoceniana przez władze impreza stała się dla zbuntowanej polskiej młodzieży prawdziwą oazą wolności.
Jaruzelski przeciw Polakom. Pod gazem i pałami ZOMO - demonstracje 3 maja 1982 r.

Jaruzelski przeciw Polakom. Pod gazem i pałami ZOMO - demonstracje 3 maja 1982 r.

Autor: Radosław Poboży
Pół roku po wprowadzeniu stanu wojennego, ponad jedenaście lat po zrywie niepodległościowym na Wybrzeżu w 1970 r. i 14 lat po protestach Marca 1968 r., 3 maja 1982 r., w święto uchwalenia Konstytucji 3 Maja, doszło do jednej z największych konfrontacji z władzą od czasu masakry z grudnia 1970 r.
Kluby Studenckie
Artykuł

Kluby Studenckie

Autor: Konrad Rokicki
Idea klubów studenckich wyewoluowała w okresie Października ’56 ze znanych w okresie stalinowskim świetlic. Chodziło o miejsce, w którym studenci mogliby się spotykać, prowadzić działalność kulturalną i samokształceniową.
Kolorowe ptaki komunizmu. Propagandowy obraz bikiniarzy w Polsce stalinowskiej
Artykuł

Kolorowe ptaki komunizmu. Propagandowy obraz bikiniarzy w Polsce stalinowskiej

Autor: Rafał Opulski
Niespodziewanie dla komunistycznych władz, na przełomie lat 40. i 50. pojawili się młodzi ludzie, którzy fascynowali się kulturą amerykańską i radykalnie odróżniali się od otoczenia swoim strojem. Z czasem nazwano ich bikiniarzami…
Kolumbowie. Rocznik 30.
Artykuł

Kolumbowie. Rocznik 30.

Autor: Michał Wenklar
Tuż po wojnie i na początku lat pięćdziesiątych, gdy dorośli działacze podziemia byli mordowani, prześladowani lub siedzieli w więzieniach, pałeczkę w sztafecie pracy niepodległościowej przejmowali młodzi. Cały kraj pokrył się siatką licznych konspiracyjnych organizacji młodzieżowych.
Konspiracja młodzieżowa na wsi mazowieckiej
Artykuł

Konspiracja młodzieżowa na wsi mazowieckiej

Autor: Grzegorz Łeszczyński
Spośród wielu powojennych podziemnych organizacji młodzieżowych znaczna część działała na Mazowszu. Jedną z największych była Obrona Konspiracyjna Polskiego Stronnictwa Ludowego, znana częściej pod nazwą Polska Szturmówka Chłopska.
Konspiracja młodzieżowa w powiecie bolesławieckim 1950-1951. „Tajna Organizacja Sikorski Dolny Śląsk nr 1”
Artykuł

Konspiracja młodzieżowa w powiecie bolesławieckim 1950-1951. „Tajna Organizacja Sikorski Dolny Śląsk nr 1”

Autor: Andrzej Olejniczak
Walka zbrojna o niepodległość po zakończeniu II wojny światowej, toczyła się jeszcze przez kilka lat. Tam, gdzie podczas okupacji niemieckiej ruch oporu był dobrze zorganizowany, kontynuowano walkę zbrojną z nowym okupantem i jego polskimi pomocnikami.
Konspiracyjne organizacje młodzieżowe
Artykuł

Konspiracyjne organizacje młodzieżowe

Autor: Jacek Wołoszyn
Część historyków uznała rok 1947 za cezurę wyznaczającą czas rozbicia tzw. dorosłego podziemia. Jego dziedzictwo przyjęły osoby w wieku do 21 roku życia, powołując własne tajne organizacje.
Konspiracyjne organizacje młodzieżowe z lat 1944/1945–1956
Artykuł

Konspiracyjne organizacje młodzieżowe z lat 1944/1945–1956

Autor: Jacek Wołoszyn
Część historyków uznała 1947 r. za cezurę wyznaczającą moment rozbicia przez rządzących podziemia antykomunistycznego tworzonego na bazie AK, NSZ i Zrzeszenia „WiN”. Dziedzictwo dorosłych konspiratorów kontynuowała jeszcze młodzież do 21 roku życia, tworząca niezależne tajne organizacje.
Kotwica Polski Walczącej
Artykuł

Kotwica Polski Walczącej

Autor: Roksana Szczypta-Szczęch
20 marca 1942 r. warszawiacy mijający cukiernię Lardellego zobaczyli na słupku ogrodzenia stylizowany znak kotwicy. Pojawił się wtedy po raz pierwszy, by na trwałe stać się symbolem Polski Walczącej.
Krakowscy buntownicy
Artykuł

Krakowscy buntownicy

Autor: Elżbieta Pietrzyk-Dąbrowska
Dla jednych „okrągły stół” był wzorem politycznego dialogu, który rozpoczął proces demokratyzacji Polski; dla innych był symbolem zdrady i zmowy grup wrogich Polsce. Kiedy w Warszawie toczyły się rozmowy strony rządowej z częścią opozycji, przez Kraków przeszła fala protestów młodzieży podważającej sens negocjacji z komunistami i domagającej się odebrania im władzy.
Krakowska wiosna 89
Artykuł

Krakowska wiosna 89

Autor: Elżbieta Pietrzyk-Dąbrowska
„Okrągły stół”, najważniejszy symbol III Rzeczpospolitej, to dla części społeczeństwa zasługujący na szacunek wzór politycznego dialogu, który rozpoczął proces demokratyzacji Polski, dla innych symbol zdrady i zmowy wrogich Polsce grup. W czasie, kiedy toczyły się rozmowy, w Krakowie przeszła fala protestów młodzieży, kontestującej obrady „okrągłego stołu” i domagająca się odebrania władzy komunistom
Kryptonim „Meksyk”. Akcja pod Arsenałem
Artykuł

Kryptonim „Meksyk”. Akcja pod Arsenałem

Autor: Teodor Gąsiorowski
Szary ciężarowy renault o numerach rejestracyjnych 72076 skręcił z Bielańskiej w Długą. Gdy po chwili wjechał w Nalewki, młody chłopak rzucił na maskę butelkę z płynem zapalającym. Padły pojedyncze strzały, później posypały się serie z pistoletów maszynowych...
Ks. Franciszek Blachnicki – tarnogórzanin, który przepowiedział upadek komunizmu
Artykuł

Ks. Franciszek Blachnicki – tarnogórzanin, który przepowiedział upadek komunizmu

Autor: Andrzej Sznajder
Ks. Franciszek Blachnicki kojarzony jest na ogół z największym dziełem jego życia, jakim był – i nadal pozostaje – Ruch Światło–Życie (zwany też potocznie ruchem oazowym). To skojarzenie daleko jednak nie wyczerpuje wielowymiarowości tej postaci.
Kulturowa partyzantka. Tajne nauczanie na północnym Mazowszu
Artykuł

Kulturowa partyzantka. Tajne nauczanie na północnym Mazowszu

Autor: Waldemar Brenda
Obok uderzeń w rozwój demograficzny społeczeństwa polskiego, fizycznej eksterminacji Żydów, eliminacji całych grup społecznych, dotkliwych ograniczeń polityczno-społecznych i gospodarczych, obejmowała ona także pełną dyskryminację kulturalną. Jednym z jej przejawów była likwidacja polskiego szkolnictwa.
Legenda katowickiej wieży
Artykuł

Legenda katowickiej wieży

Autor: Grzegorz Bębnik
Rankiem 4 września 1939 roku podeszła pod Katowice 239. Dywizja Piechoty gen. mjra Ferdinanda Neulinga, podporządkowana 3. Odcinkowi Grenschutzu dowodzonemu przez gen. leut. Georga Brandta. Miała zająć miasto opuszczone już wówczas przez regularne oddziały Wojska Polskiego i polską administrację.
Liga Walki Młodych z Komunizmem
Artykuł

Liga Walki Młodych z Komunizmem

Autor: Bogusław Wójcik
W pierwszej powojennej dekadzie funkcjonariusze UB, a następnie sędziowie wojskowi z Polski południowo-wschodniej, tylko w jednym przypadku uznali za konspiracyjną i niebezpieczną dla ustroju państwa organizację młodzieżową założoną przez same dziewczęta.
Likwidacja ZHP w czasach stalinowskich
Artykuł

Likwidacja ZHP w czasach stalinowskich

Autor: Katarzyna Łysak
Czy można i należy zlikwidować harcerstwo? – pytała w 1947 r. Pelagia Lewińska, oddelegowana z wydziału propagandy PPR na funkcję Sekretarza Generalnego Związku Harcerstwa Polskiego.
List wrocławskich naukowców w obronie KOR
Artykuł

List wrocławskich naukowców w obronie KOR

Autor: Grzegorz Waligóra
W maju 1977 r. olbrzymim wstrząsem dla wszystkich środowisk opozycyjnych była śmierć studenta V roku filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, współpracownika KOR Stanisława Pyjasa. Jego ciało znaleziono w bramie przy ul. Szewskiej w Krakowie.
Łódzki „Huragan” w walce z komunizmem
Artykuł

Łódzki „Huragan” w walce z komunizmem

Autor: Paweł Wąs
Wszechobecna komunistyczna indoktrynacja oraz coraz jawniejsze przenoszenie na polski grunt wzorców sowieckich legło u podstaw zawiązania tajnej struktury, zrzeszającej nastolatków na terenie Łodzi.
Mała wojna z czerwonym
Artykuł

Mała wojna z czerwonym

Autor: Bartłomiej Noszczak
W latach 1945-55 Warszawa była największym ośrodkiem antykomunistycznego oporu młodzieży w Polsce. Skala tej działalności i determinacja młodych świadczyły o tym, że zdecydowanie nie akceptują oni systemu. W walce z nimi komuniści nie mieli skrupułów, traktując ich jak nastoletnich terrorystów.
Marzec ’68 w Krakowie
Artykuł

Marzec ’68 w Krakowie

Autor: Rafał Opulski
Marzec 1968 roku był jednym z tych „polskich miesięcy”, podczas których Polacy otwarcie sprzeciwili się narzuconej przez sowietów władzy.
Marzec 1968 na Kielecczyźnie
Artykuł

Marzec 1968 na Kielecczyźnie

Autor: Edyta Krężołek
Mimo że w regionie świętokrzyskim środowisko akademickie było pod koniec lat 60. XX wieku nieliczne, echa wydarzeń w Warszawie czy Krakowie dotarły także tutaj.
Marzec’68 na esbeckich taśmach
Artykuł

Marzec’68 na esbeckich taśmach

Autor: Jacek Zygmunt Sawicki
Przed południem 9 marca 1968 roku tłum zbiera się w rejonie Politechniki i w pobliżu Uniwersytetu na Krakowskim Przedmieściu. Demonstranci i gapie zajmują całą szerokość chodników. Studenci palą gazety. Tak manifestują przeciw kłamstwom prasy. W następnych dniach ten gest będzie się często powtarzał.
Między fascynacją a desperacją. Zagraniczni studenci w stalinowskiej Polsce
Artykuł

Między fascynacją a desperacją. Zagraniczni studenci w stalinowskiej Polsce

Autor: Patryk Pleskot
W czasach stalinowskich na studenckich stypendiach w Polsce przebywało co roku zaledwie kilkuset obcokrajowców; i to głównie z „bratnich krajów”. Mimo to sprawiali oni polskim władzom sporo problemów.
Młoda „Solidarność”
Artykuł

Młoda „Solidarność”

Autor: Tomasz Kozłowski
Niezależne Zrzeszenie Studentów, powstałe na polskich uczelniach jesienią 1980, stanowiło część wielkiego ruchu społecznego. Od siostrzanej „Solidarności” było jednak dużo bardziej radykalne. Wielu robotników i intelektualistów liczyło na to, że system można naprawić. Studenci chcieli go obalić.
Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem
Artykuł

Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem

Autor: Bogusław Wójcik
Rudnik nad Sanem – w którego okolicach między 14 października a 2 listopada roku 1914 wojska austro-węgierskie i rosyjskie stoczyły krwawą bitwę o przeprawy na Sanie – jest jedną z wielu polskich miejscowości, których synowie oddali życie w bojach, z których zrodziła się Niepodległa.
Młodzież kontra ZOMO. Strajk studencki  w Łodzi 14-15 grudnia 1981 r.
Artykuł

Młodzież kontra ZOMO. Strajk studencki w Łodzi 14-15 grudnia 1981 r.

Autor: Leszek Próchniak
Stan wojenny wprowadzony 13 grudnia 1981 r. przez ekipę gen. Wojciecha Jaruzelskiego stanowił dla społeczeństwa ogromne zaskoczenie. W obliczu napiętej sytuacji politycznej spodziewano się wprawdzie nadzwyczajnych rozwiązań, jednak skala i skuteczność działań władz musiały szokować.
Młodzież w walce o granice odrodzonej Polski
Artykuł

Młodzież w walce o granice odrodzonej Polski

Autor: Ks. Jarosław Wąsowicz SDB
W pierwszych latach II RP młodzi ludzie brali udział w obronie Lwowa i walkach o Przemyśl, w Powstaniu Wielkopolskim, trzech Powstaniach Śląskich i walkach o Śląsk Cieszyński, w wojnie polsko-bolszewickiej i plebiscytach prowadzonych na spornych terenach.
Młodzież walczy o krzyż
Artykuł

Młodzież walczy o krzyż

Autor: Adam Hlebowicz
Obrona krzyży w szkołach w Miętnem, Włoszczowie i innych miejscowościach w latach 1983-1984 była spontanicznym protestem młodzieży przeciwko dławieniu wolności przez reżim gen. Wojciecha Jaruzelskiego.
Młodzieżowa organizacja antykomunistyczna „Biały Orzeł” w Moszczenicy (1953)
Artykuł

Młodzieżowa organizacja antykomunistyczna „Biały Orzeł” w Moszczenicy (1953)

Autor: Paweł Wąs
Patriotycznie usposobiona młodzież przeciwstawiała się masowej sowietyzacji również w niewielkich miejscowościach, czego przykładem może być kilkuosobowa grupa rówieśnicza z Moszczenicy w powiecie piotrkowskim.
Młodzieżowe organizacje antykomunistyczne w Opocznie
Artykuł

Młodzieżowe organizacje antykomunistyczne w Opocznie

Autor: Paweł Wąs
Zakładali tajne organizacje, rozrzucali antykomunistyczne ulotki, brali udział w nielegalnych spotkaniach. Protestowali przeciwko likwidacji ich drużyny harcerskiej. Za swoje marzenia o niepodległej Ojczyźnie byli więzieni i torturowani.
Najmłodszy internowany stanu wojennego jest dzisiaj historykiem IPN
Wywiad

Najmłodszy internowany stanu wojennego jest dzisiaj historykiem IPN

Autor: Andrzej Sznajder, Maciej Kwaśniewski
Ruch Młodzieży Niepodległej to grupa bytomskich uczniów zawiązana w połowie stycznia 1982 r., która miała m.in. kolportować wydawnictwa podziemnej „Solidarności”. Licealista Andrzej Sznajder miał 17 lat i 10 dni, gdy został aresztowany. W ośrodkach internowania spędził prawie miesiąc.
Narodziny polskiego Sokolstwa
Artykuł

Narodziny polskiego Sokolstwa

Autor: Barbara Witowicz
7 lutego 1867 r. uznaje się za dzień narodzin polskiego Sokolstwa. Tego dnia zatwierdzony został we Lwowie pierwszy statut Towarzystwa Gimnastycznego. Ponieważ w jego godle widniał Sokół w locie, prasa lwowska zaczęła w skrócie nazywać je „Sokołem” (termin „Sokół” wszedł do oficjalnej nazwy w 1869 roku).
Nastoletnie dziewczęta „w rękach” UB
Artykuł

Nastoletnie dziewczęta „w rękach” UB

Autor: Joanna Żelazko
Konspiracja młodzieżowa, podobnie jak ta organizowana przez ludzi dorosłych, była zdominowana przez chłopców. Nie oznacza to jednak, że dziewczęta nie brały w niej aktywnego udziału. Chociaż było ich mniej, to jednak, z takim samym zaangażowaniem jak ich koledzy, szkoliły się i wypełniały zadania.
Nie tylko studencki Marzec ’68. Wielka „zadyma” pod Politechniką Gdańską
Artykuł

Nie tylko studencki Marzec ’68. Wielka „zadyma” pod Politechniką Gdańską

Autor: Daniel Gucewicz
Trójmiejski Marzec ’68 w porównaniu z protestami w innych ośrodkach miał pewną specyfikę. W Gdańsku doszło do największej poza stolicą manifestacji i walki ulicznej ze służbami porządkowymi, a przeciw siłom komunistycznego państwa stanęli tu w przeważającej mierze nie studenci, ale młodzi robotnicy.
Niepodległościowe organizacje młodzieżowe na Kielecczyźnie po 1945 roku
Artykuł

Niepodległościowe organizacje młodzieżowe na Kielecczyźnie po 1945 roku

Autor: Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki
Antykomunistyczne poglądy, chęć działania przeciwko strukturom nowej władzy oraz przeciwstawienia się powszechnej indoktrynacji i kontroli, a czasem po prostu marzenia o ekscytującej przygodzie – to wszystko popychało młodych ludzi do konspiracji.
Nowohucki bunt
Artykuł

Nowohucki bunt

Autor: Andrzej Malik
Krakowskie organizacje młodzieżowe, a w szczególności ciesząca się ogromnym poparciem wśród nowohuckiej młodzieży, Federacja Młodzieży Walczącej, były krytycznie nastawione wobec przebiegu obrad Okrągłego Stołu i ich ostatecznych ustaleń z uzgodnieniami szczegółów wyborów kontraktowych.
Obóz Polskich Dzieci w Pahiatua
Artykuł

Obóz Polskich Dzieci w Pahiatua

Autor: Ewa Wójcicka
Dzięki szczególnemu zaangażowaniu Marii Wodzickiej, żony polskiego konsula, Nowa Zelandia czynnie zaangażowała się w pomoc polskim dzieciom, które przeżyły piekło „nieludzkiej ziemi”. Wiele z nich znalazło schronienie w udostępnionym Polakom obozie w Pahiatua.
Ocalały z „procesu siedemnastu”. Roman Stanisław Czajka (1930–2006)
Biogram / Biografia

Ocalały z „procesu siedemnastu”. Roman Stanisław Czajka (1930–2006)

Autor: Paweł Wąs
Należał do żołnierzy pochwyconych podczas obławy po słynnej akcji na Radomsko, gdy żołnierze Konspiracyjnego Wojska Polskiego zdołali opanować miejskie więzienie i uwolnić pięćdziesięciu zatrzymanych. Pomimo ran i tortur jako jeden z nielicznych uniknął śmierci z rąk komunistycznych oprawców.
Od niego zaczął się WiP
Biogram / Biografia

Od niego zaczął się WiP

Autor: Michał Siedziako
Dwudziestoośmioletni student matematyki ze szczecińskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w decydujący sposób przyczynił się do powołania ogólnopolskiego Ruchu „Wolność i Pokój” – jednej z najważniejszych inicjatyw opozycyjnych w Polsce w drugiej połowie lat osiemdziesiątych.
Organizacja Stefana Maksymiliana
Artykuł

Organizacja Stefana Maksymiliana

Autor: Paweł Wąs
W działalności konspiracyjnych organizacji młodzieżowych okresu stalinowskiego niekiedy jedynym „orężem” młodych ludzi były ręczne drukarki, za pomocą których tworzono ulotki i afisze o treści patriotycznej i antykomunistycznej. Nieliczne z nich zachowały się w aktach procesowych nieletnich konspiratorów.
Pierwszy zjazd niezależnych studentów odbył się w Krakowie
Artykuł

Pierwszy zjazd niezależnych studentów odbył się w Krakowie

Autor: Maciej Zakrzewski
Od 3 do 6 kwietnia 1981 r., w gmachu ówczesnej Wyższej Szkoły Pedagogicznej obradował I Zjazd Niezależnego Zrzeszenia Studentów – pierwszej i największej niezależnej organizacji studenckiej w Polsce po 1945 r.