Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Wrażenia z podróży później”. Jan Zienkiewicz (1897-1940)
Artykuł

„Wrażenia z podróży później”. Jan Zienkiewicz (1897-1940)

Autor: Michał Wenklar
Jan Zienkiewicz był nie tylko wybitnym pediatrą, ale również oficerem Wojska Polskiego. Ten ostatni fakt kosztował go życie, odebrane mu w sowieckiej niewoli. Jego dziennik, odnaleziony podczas ekshumacji w Lesie Katyńskim, stanowi unikatowe świadectwo losu zamordowanych oficerów.
„Żeby prawo chroniło człowieka…” Alicja Grześkowiak – zasłużona działaczka toruńskiej Solidarności
Biogram / Biografia

„Żeby prawo chroniło człowieka…” Alicja Grześkowiak – zasłużona działaczka toruńskiej Solidarności

Autor: Sylwia Galij-Skarbińska
Trudno oddać pełen obraz toruńskiej opozycji doby lat osiemdziesiątych minionego wieku, bez ukazania roli, jaką w ruchu niezależnym odegrała Alicja Grześkowiak. Jest ona jedną z tych kobiet Solidarności, które na zawsze zaznaczyły swój wkład w tworzeniu zrębów suwerennej i demokratycznej Polski.
<i>Vis</i>, czyli siła. Pistolet VIS wz. 35
Artykuł

Vis, czyli siła. Pistolet VIS wz. 35

Autor: Ryszard Sodel
Pistolet VIS uznawano za jeden z najlepszych pistoletów wojskowych skonstruowanych w latach trzydziestych XX wieku. Opinię niezawodnego, odpornego na zabrudzenia i trudne warunki eksploatacji w różnych warunkach klimatycznych, od dalekiej północy po piaski pustyni, potwierdziły oceny użytkowników po obu stronach frontu w okresie II wojny światowej.
Barbara Skarga. Filozof z łagrów
Biogram / Biografia

Barbara Skarga. Filozof z łagrów

Autor: Agnieszka Kostrzewa
Wybitna filozof i etyk, profesor zwyczajny nauk humanistycznych, dama Orderu Orła Białego, podczas wojny – łączniczka Armii Krajowej, po wojnie – więzień Gułagu. Wielomiesięczne śledztwo i dziesięcioletni pobyt w sowieckim obozie pracy nie zdołały jej złamać. Gdy w 1955 r. udało się jej wrócić do Polski, czynnie włączyła się wpierw w życie naukowe, a później – działalność opozycyjną.
Edward Ralski. Botanik z karabinem
Artykuł

Edward Ralski. Botanik z karabinem

Autor: Marcin Krzek-Lubowiecki
Weteran walk 1918-1920, oficer rezerwy i wybitny botanik, należał do osób, które odznaczyły się podczas walk o niepodległość i granice RP, a 20 lat później zginęły z rąk oprawców z NKWD w Katyniu, Charkowie, Miednoje i innych miejscach kaźni.
Elżbieta Zawacka. Jedyna cichociemna
Artykuł

Elżbieta Zawacka. Jedyna cichociemna

Autor: Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk
10 stycznia 2009 r. zmarła Elżbieta Zawacka ps. „Zelma”, „Sulica”, „Zo” – kurierka Komendy Głównej AK, profesor nauk humanistycznych, druga kobieta awansowana na stopień generała brygady Wojska Polskiego.
Fenomen polskości
Wywiad

Fenomen polskości

Autor: Maciej Kwaśniewski, Bolesław Orłowski
3 maja IPN udostępnił film dokumentalny „Fenomen polskości”. To opowieść o prof. Bolesławie Orłowskim, który od lat bada i propaguje polski wkład w rozwój światowej nauki i techniki. Z prof. Orłowskim o jego misji rozmawia Maciej Kwaśniewski.
Generacja „niepokornych” (1863–1918)
Artykuł

Generacja „niepokornych” (1863–1918)

Autor: Barbara Świtalska-Starzeńska
Można śmiało uznać za fenomen to, że u schyłku XIX i na początku XX w. żyło i działało tak wiele wybitnych osób, które nieustępliwie walczyły o wolną i suwerenną Polskę. Byli to ludzie różnych profesji i nierzadko o odmiennych poglądach. Łączyło ich marzenie o niepodległej Ojczyźnie.
Juliusz Makarewicz w sowieckim Lwowie
Artykuł

Juliusz Makarewicz w sowieckim Lwowie

Autor: Piotr Olechowski
Był twórcą Kodeksu karnego z 1932 r. (obowiązującego do 1969 r.), rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, senatorem RP. W 1945 r. został aresztowany i zesłany do obozu pracy w Krasnodonie. Zwolniony po kilku miesiącach, pozostał w sowietyzowanym Lwowie.
Katastrofa w elektrowni jądrowej w Czarnobylu
Artykuł

Katastrofa w elektrowni jądrowej w Czarnobylu

Autor: Dariusz Zalewski
W nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 r. w elektrowni jądrowej w Czarnobylu doszło do największej katastrofy w historii energetyki jądrowej. Była to tragedia o skutkach znacznie wykraczających poza miejsce zdarzenia.
Kazimierz Bartel – ostatnia ofiara zbrodni na profesorach lwowskich
Artykuł

Kazimierz Bartel – ostatnia ofiara zbrodni na profesorach lwowskich

Autor: Sławomir Kalbarczyk
W II RP zmiany na stanowisku szefa rządu dokonywały się często: w ciągu dwudziestu lat jej istnienia na fotelu premiera zasiadło dwudziestu polityków. Aż trudno uwierzyć, że spośród wszystkich premierów RP tylko jeden został zamordowany przez Niemców. Był nim właśnie Kazimierz Bartel.
Kazimierz Prószyński (1875-1945) – zapomniany pionier ruchomego obrazu
Artykuł

Kazimierz Prószyński (1875-1945) – zapomniany pionier ruchomego obrazu

Autor: Paweł Popiel
Louis Lumière miał o nim powiedzieć: „Panowie, ten człowiek jest pierwszy w kinematografii, ja jestem drugi”. „Gdyby się urodził pod szczęśliwą gwiazdą, dziś mówilibyśmy o światowej pleografii, a nie o kinematografii” – stwierdził Anatol Stern. Edward W. Morley nazwał go „Kolumbem kinematografii”.
Komuniści a inteligenci
Artykuł

Komuniści a inteligenci

Autor: Elżbieta Kowalczyk
Program Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (od 1925 r. Komunistyczna Partia Polski), był skierowany do robotników. Oni też stanowili centralny element doktryny Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, która była podstawą ukształtowania się komunistycznego nurtu politycznego.
Konspiracyjny think tank. Instytut Europy Środkowej
Artykuł

Konspiracyjny think tank. Instytut Europy Środkowej

Autor: Wojciech Frazik
Nawet w najczarniejszą noc okupacji polscy naukowcy i specjaliści z różnych dziedzin podejmowali trud wypracowania podstaw teoretycznych powojennej polityki zagranicznej.
Krakowscy profesorowie wracają z niemieckiego obozu koncentracyjnego
Artykuł

Krakowscy profesorowie wracają z niemieckiego obozu koncentracyjnego

Autor: Marcin Chorązki
Polskie elity intelektualne doświadczyły jako pierwsze masowej akcji represyjnej niemieckiego okupanta, w wyniku której zmarło z wycieńczenia nie mniej niż 25 uczonych.
Ks. prof. Wincenty Granat. Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kandydat na ołtarze
Biogram / Biografia

Ks. prof. Wincenty Granat. Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kandydat na ołtarze

Autor: Konrad Białecki
Przyszły rektor KUL urodził się 1 kwietnia 1900 roku w Ćmielowie k. Ostrowca Świętokrzyskiego, jako syn Jana i Antoniny z d. Jedlickiej. Miał dwie siostry i dwóch braci. W późniejszych latach wpisywał w ankietach personalnych pochodzenie robotnicze (1952) lub robotnicze i drobnomieszczańskie (1954).
Kultura i nauka w służbie ideologii
Artykuł

Kultura i nauka w służbie ideologii

Autor: Filip Musiał
Przejęcie przez komunistów kontroli nad życiem politycznym w Polsce pojałtańskiej umożliwiło im podjęcie bardziej zdecydowanych działań w celu wyeliminowania niezależności w pozostałych sferach życia publicznego.
List wrocławskich naukowców w obronie KOR
Artykuł

List wrocławskich naukowców w obronie KOR

Autor: Grzegorz Waligóra
W maju 1977 r. olbrzymim wstrząsem dla wszystkich środowisk opozycyjnych była śmierć studenta V roku filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, współpracownika KOR Stanisława Pyjasa. Jego ciało znaleziono w bramie przy ul. Szewskiej w Krakowie.
List z Sachsenhausen i indeks Wojtyły. Życie ks. Józefa Kaczmarczyka
Biogram / Biografia

List z Sachsenhausen i indeks Wojtyły. Życie ks. Józefa Kaczmarczyka

Autor: Piotr Ataman
Ksiądz Józef Kaczmarczyk – duchowny, wykładowca i artysta – został aresztowany przez Niemców wraz z innymi profesorami Uniwersytetu Jagiellońskiego. Czas spędzony jako więzień KL Sachsenhausen nie zdołał osłabić jego zapału do pracy naukowej i społecznej. Na tajnych kompletach po raz pierwszy spotkał młodego Karola Wojtyłę, swojego późniejszego studenta.
Marian Rejewski. Człowiek, który złamał Enigmę
Biogram / Biografia

Marian Rejewski. Człowiek, który złamał Enigmę

Autor: Robert Buliński
13 lutego 1980 r. zmarł wybitny przedwojenny kryptolog, Marian Rejewski, który na początku lat 30. złamał kody niemieckiej wojskowej maszyny szyfrującej Enigma. Wielu historyków uważa, że skróciło to późniejszą II wojnę światową o kilka lat i znacznie przyspieszyło zwycięstwo aliantów nad III Rzeszą.
Metalowe kartoteki, czyli matryce do maszyny adresującej
Artykuł

Metalowe kartoteki, czyli matryce do maszyny adresującej

Autor: Stefan Białek
Na obszarze zajmowanym niegdyś przez III Rzeszę i terytoriach przez nią okupowanych odkrywa się co jakiś czas różnej wielkości zbiory metalowych tabliczek (o wymiarach 55 x 108 mm) z wytłoczonymi w nich informacjami, których pochodzenie i przeznaczenie budzi uzasadnioną ciekawość znalazców.
Naukowiec w służbie konspiracji
Artykuł

Naukowiec w służbie konspiracji

Autor: Joanna Żelazko
Mimo podpisania 8 maja 1945 r. europejskich porozumień kończących II wojnę światową, w Polsce kontynuowana była walka o kształt polityczny kraju. Prowadzący ją żołnierze byli często tymi samymi ludźmi, którzy walczyli z okupantami w szeregach Polskiego Państwa Podziemnego.
Ofiary <i>Sonderaktion Krakau</i>
Artykuł

Ofiary Sonderaktion Krakau

Autor: Anna Czocher
Aktion gegen Universitäts-Professoren, powszechnie znana pod nazwą Sonderaktion Krakau, zapisała się w historii Krakowa i dziejów powszechnych jako bezprecedensowy atak na naukę polską.
Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej
Artykuł

Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej

Autor: Marek Gałęzowski
Odbudowa państwa polskiego po przeszło wieku niewoli była procesem długotrwałym i żmudnym. II Rzeczpospolita powstawała na obszarach w znacznej części zniszczonych, w warunkach wojny trwającej dłużej niż w innych państwach europejskich.
Piotr Apolinary Wilniewczyc
Biogram / Biografia

Piotr Apolinary Wilniewczyc

Autor: Ryszard Sodel
Wspólnie z Janem Skrzypińskim opracował legendarny pistolet ViS wz. 35 i pistolet maszynowy Mors wz. 39. Po II wojnie światowej kierował pracami nad pistoletem maszynowym RAK wz. 1963. Projekt ukończono już po jego śmierci. Piotr Apolinary Wilniewczyc zmarł w Warszawie 23 grudnia 1960 r.
Plan stworzenia inteligenta separatystycznego, czyli kilka uwag o komunistycznym projekcie budowania „nowej inteligencji” po 1944/1945 r.
Artykuł

Plan stworzenia inteligenta separatystycznego, czyli kilka uwag o komunistycznym projekcie budowania „nowej inteligencji” po 1944/1945 r.

Autor: Marcin Kruszyński
Po roku 1944 rządzący w Polsce komuniści podjęli decyzję o stworzeniu nowego inteligenta, a raczej inteligenta separatystycznego, oderwanego od dotychczasowej grupy macierzystej, odrzucającego etos – politykiera o właściwym, tj. robotniczo - chłopskim, pochodzeniu.
Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej
Artykuł

Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej

Autor: Sławomir Kalbarczyk
Co łączy premierów Jędrzeja Moraczewskiego, Władysława Sikorskiego i Kazimierza Bartla oraz ministra spraw wojskowych Kazimierza Sosnkowskiego? Wszyscy ci wybitni politycy II RP byli wychowankami Politechniki Lwowskiej.
Politechnika Wrocławska – krótki kurs historii opozycji solidarnościowej
Artykuł

Politechnika Wrocławska – krótki kurs historii opozycji solidarnościowej

Autor: Agnieszka Klarman
Politechnika Wrocławska – jedna z pierwszych państwowych wyższych szkół we Wrocławiu – została utworzona w 1945 r. przez pracowników naukowych przedwojennej Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w budynkach po niemieckiej Wyższej Szkole Technicznej (Technische Hochschule).
Profesor Anna Maria Cienciała
Biogram / Biografia

Profesor Anna Maria Cienciała

Autor: Bożena Witowicz
Anna Maria Cienciała należy do grona najwybitniejszych polskich historyków na obczyźnie. Specjalizowała się w historii XX wieku, szczególnie polskiej polityki zagranicznej, relacjach polsko-niemieckich i polsko-sowieckich, a także polityce wielkich mocarstw wobec Polski.
Profesor Rudolf Spanner - dyrektor Instytutu Anatomii Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1940-1945
Artykuł

Profesor Rudolf Spanner - dyrektor Instytutu Anatomii Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1940-1945

Autor: Monika Tomkiewicz
Czy Rudolfa Spannera można umiejscowić w panteonie wielkich naukowców świata, czy wśród degeneratów, pozbawionych wszelkich ludzkich odczuć? Na to pytanie starali się odpowiedzieć Monika Tomkiewicz i Piotr Semków w wydana w 2010 r. w Gdyni książce zatytułowanej „Profesor Rudolf Spanner 1895-1960”.
Ukraińska (?) lista polskich profesorów
Artykuł

Ukraińska (?) lista polskich profesorów

Autor: Marcin Przegiętka
W lipcu 1941 na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie Niemcy rozstrzelali ponad 40 osób – profesorów lwowskich, a także ich bliskich, gości i domowników. Kto sporządził listę osób przeznaczonych do tej egzekucji? Niektóre tropy prowadzą do środowiska lwowskich nacjonalistów ukraińskich.
W konspiracji była postacią legendarną. Niesamowity życiorys Elżbiety Zawackiej
Biogram / Biografia

W konspiracji była postacią legendarną. Niesamowity życiorys Elżbiety Zawackiej

Autor: Anna Lasek
Jej życie to gotowy scenariusz na doskonały film wojenny. Pedagog, matematyk i profesor nauk humanistycznych, żołnierz AK, powstaniec warszawski, więzień okresu stalinowskiego. Przede wszystkim jednak legendarna kurierka, emisariuszka Komendanta Głównego ZWZ do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Jedyna kobieta w gronie cichociemnych oraz druga w historii polskich sił zbrojnych generał brygady.
Zapomniany bohater: Jan Stanisław Kochanowski (1894-1942) przyrodnik grodzieński
Biogram / Biografia

Zapomniany bohater: Jan Stanisław Kochanowski (1894-1942) przyrodnik grodzieński

Autor: Jan Szumski
Co łączy Świętego Maksymiliana Kolbego i Jana Kochanowskiego, przyrodnika grodzieńskiego, oprócz aktywnej działalności w Grodnie? Obydwaj zginęli oddając swe życie za innego, wykazując się wartą przypomnienia postawą obywatelską i chrześcijańską.