Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Chłopom polskim szczęść Boże!”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

„Chłopom polskim szczęść Boże!”

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski wzbudziła wielkie zainteresowanie także w opozycyjnych środowiskach wiejskich.
„Element niepewny”. Ludowcy w Milicji Obywatelskiej (1944/45–1946)
POLECAMY
Artykuł

„Element niepewny”. Ludowcy w Milicji Obywatelskiej (1944/45–1946)

Autor: Marzena Grosicka
Po zakończeniu II wojny światowej w wielu polskich instytucjach odczuwalny był dotkliwy brak wykwalifikowanej kadry. Kłopoty z doborem ludzi z odpowiednim przygotowaniem pojawiały się nie tylko w administracji, szkolnictwie, organizacjach społecznych i gospodarczych, ale także w strukturach porządkowych. Tak było również w przypadku Milicji Obywatelskiej.
„Mleczna” solidarność
TYLKO U NAS
Artykuł

„Mleczna” solidarność

Autor: Marcin Kasprzycki
8 października 1982 r. Sejm PRL uchwalił nową ustawę o związkach zawodowych, delegalizującą NSZZ „Solidarność”. Choć przywódcy (skupieni w podziemnym kierownictwie związku – Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej) spodziewali się takiej decyzji władz, to termin, w którym została podjęta, ich zaskoczył.
„Pod przykrywką” Kościoła. Duszpasterstwo Rolników w diecezji przemyskiej
TYLKO U NAS
Artykuł

„Pod przykrywką” Kościoła. Duszpasterstwo Rolników w diecezji przemyskiej

Autor: Mariusz Krzysztofiński
Polska południowo-wschodnia zajmuje ważne miejsce na mapie oporu społecznego kraju. Szczególnie istotną rolę odegrał na tym terenie niezależny ruch chłopski.
„Referendum” 1946 i „wybory” 1947, czyli formalizowanie władzy sowieckiej w Polsce
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

„Referendum” 1946 i „wybory” 1947, czyli formalizowanie władzy sowieckiej w Polsce

Autor: Włodzimierz Suleja
Pojawienie się Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej miało się stać czytelnym sygnałem, tak dla zachodniej opinii publicznej, jak i polskiego społeczeństwa, że sytuacja w Polsce zmierza w kierunku pełnej stabilizacji.
„Solidarność” Rolników Indywidualnych na Podhalu, Spiszu i Orawie w latach 1980–1981
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

„Solidarność” Rolników Indywidualnych na Podhalu, Spiszu i Orawie w latach 1980–1981

Autor: Mateusz Szpytma
Komuniści, po zdławieniu niezależności Polskiego Stronnictwa Ludowego, poddali wieś polską próbie kolektywizacji. Traumatyczne przeżycia zaowocowały spadkiem aktywności społecznej jej mieszkańców na wiele lat.
Adam Bień. Jeden z szesnastu
POLECAMY
Biogram / Biografia

Adam Bień. Jeden z szesnastu

Autor: Anna Lasek
Adam Bień był człowiekiem wyjątkowym – politykiem i działaczem niepodległościowego ruchu ludowego, jednym z szesnastu skazanych w moskiewskim procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, a także prawnikiem i pisarzem.
Demokracja na sowiecką modłę – wybory do Sejmu z 19 stycznia 1947 roku
POLECAMY
Artykuł

Demokracja na sowiecką modłę – wybory do Sejmu z 19 stycznia 1947 roku

Autor: Waldemar Kowalski
Zwycięstwo w powszechnym głosowaniu do Sejmu miało zapewnić komunistom pełnię władzy – tak też się stało, ale za cenę fałszerstwa wyborczego oraz represji, jakie dotknęły tysięcy Polaków, głównie działaczy opozycji.
Dwie wizje „nowej Polski”
NOWY NUMER BIULETYNU IPN
Artykuł

Dwie wizje „nowej Polski”

Autor: Mirosław Szumiło
W końcowej fazie II wojny światowej i w latach powojennych zderzyły się ze sobą dwie wizje „nowej Polski” wyzwolonej spod okupacji niemieckiej i odbudowywanej z pożogi wojennej. Społeczeństwo opowiadało się w ogromnej większości za programem prezentowanym przez Rząd RP na uchodźstwie i ugrupowania tworzące Polskie Państwo Podziemne. Jednakże na terenach uwolnionych od Niemców instalowano władze komunistyczne przyniesione na sowieckich bagnetach, które stopniowo wprowadzały w życie swój projekt Polski „ludowej”.
Dziedzictwo „Żywii” – konspiracyjnego mięsięcznika Ludowego Związku Kobiet
TYLKO U NAS
Artykuł

Dziedzictwo „Żywii” – konspiracyjnego mięsięcznika Ludowego Związku Kobiet

Autor: Agnieszka Klarman
Ludowy Związek Kobiet w czasie okupacji i po zakończeniu wojny podkreślał swą autonomię organizacyjną, przy jednoczesnym powiązaniu z ruchem ludowym. W grudniu 1944 r. odbyła się pod przewodnictwem Marii Szczawińskiej konferencja LZK, na której wytyczono plan działania na pierwsze miesiące powojenne.
Henryk Bąk
Biblioteka cyfrowa

Henryk Bąk

Autor: Grzegorz Łeszczyński
Walkę polskich chłopów z ustrojem totalitarnym po wojnie można podzielić na kilka etapów: działalność w PSL i wsparcie partii Stanisława Mikołajczyka; udział wielu młodych ludzi w konspiracji zbrojnej; czynny opór wobec kolektywizacji na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych; tworzenie zorganizowanej opozycji demokratycznej w latach siedemdziesiątych; i wreszcie – w latach osiemdziesiątych – powołanie własnego związku zawodowego tworzącego wielki ruch społeczny „Solidarność”. We wszystkie te inicjatywy zaangażowany był Henryk Bąk.
Jan Antoł – gazda z pięćdziesiątego województwa
POLECAMY
Artykuł

Jan Antoł – gazda z pięćdziesiątego województwa

Autor: Mateusz Szpytma
Jak to się stało, że Jan Antoł – związany ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, organizacją satelicką wobec Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – został regionalnym i ogólnopolskim liderem niezależnych solidarnościowych związków rolniczych?
Jan Kozłowski – niepokorny rolnik
POLECAMY
Biogram / Biografia

Jan Kozłowski – niepokorny rolnik

Autor: Marcin Bukała
Jan Kozłowski był jednym z trzech więźniów politycznych wymienionych z imienia i nazwiska (obok Marka Kozłowskiego i Edmunda Zadrożyńskiego), o których uwolnienie upomnieli się strajkujący w sierpniu 1980 r. w Gdańsku. Żądanie to zapisano w czwartym punkcie historycznych postulatów sierpniowych.
Ksiądz Czesław Sadłowski. Kapłan niezłomny
WARTO ZAJRZEĆ
Biogram / Biografia

Ksiądz Czesław Sadłowski. Kapłan niezłomny

Autor: Marcin Krzysztofik
Ksiądz Prałat Czesław Sadłowski jest jednym z wielu duchownych katolickich, którzy przez swoją działalność stali się prawdziwymi autorytetami dla licznych środowisk. Jego niezłomna postawa, zarówno w sprawie budowy kościoła w Zbroszy Dużej koło Grójca, jak również przy powstawaniu struktur opozycyjnych w środowisku wiejskim, wprawiała w wściekłość najwyższe władze PRL.
Lider ludowców Wincenty Witos (1874–1945)
POLECAMY
Biogram / Biografia

Lider ludowców Wincenty Witos (1874–1945)

Autor: Marcin Bukała
Zalicza się go do grona ojców Niepodległości, ale jego zasługi pozostają mniej znane od dokonań innych polityków zaangażowanych w odbudowę państwa polskiego.
Ludowiec w Zrzeszeniu WiN. Karol Chmiel (1911–1951)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Ludowiec w Zrzeszeniu WiN. Karol Chmiel (1911–1951)

Autor: Szymon Pacyna
Karol Chmiel, działacz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, bliski współpracownik Łukasza Cieplińskiego, referent do zadań specjalnych. Podczas procesu przed Wojskowym Sądem Rejonowym określany był mianem teoretyka WiN. Skazany i zamordowany strzałem katyńskim. Jego życie i działalność są przykładem poświęcenia sprawie niepodległej Polski.
Narodziny Niepodległej w pamiętniku wójta Słomki
POLECAMY
Artykuł

Narodziny Niepodległej w pamiętniku wójta Słomki

Autor: Tadeusz Zych
Proces dochodzenia Polski do niepodległości w 1918 r. był długi i skomplikowany. Z perspektywy lokalnej znakomicie pokazał go Jan Słomka (1842–1932).
Nic o nas bez nas! Początki niezależnego ruchu chłopskiego w PRL
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Nic o nas bez nas! Początki niezależnego ruchu chłopskiego w PRL

Autor: Małgorzata Choma-Jusińska
Czterdzieści lat temu w rządzonej przez komunistów Polsce zaczął się odradzać niezależny ruch chłopski. Współdziałanie działaczy chłopskich z KSS KOR i ROPCiO oraz wsparcie dla samoorganizowania się wsi ze strony niektórych księży sprawiły, że w kraju zaczęły się mnożyć Komitety Samoobrony rolników.
Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)

Autor: Paweł Perzyna
Błażej Stolarski należy do tych bohaterów niepodległości, których dokonań nie mierzy się udziałem w walce z bronią w ręku. Imponujące były jego osiągnięcia w pracy na rzecz budowy życia społecznego, politycznego i gospodarczego w tworzącym się po przeszło stuletniej niewoli organizmie państwowym.
Niepodległość Polski w prasie Stronnictwa Ludowego w latach trzydziestych XX wieku
TYLKO U NAS
Artykuł

Niepodległość Polski w prasie Stronnictwa Ludowego w latach trzydziestych XX wieku

Autor: Marcin Bukała
Prasa partyjna odgrywała istotną rolę w życiu publicznym II RP. Pełniła nie tylko funkcje informacyjne, ale przede wszystkim miała służyć do promowania konkretnych programów politycznych. Znaleźć w niej można odniesienia do ważnych kwestii, w tym również niepodległości Polski.
O ustroju II RP słów kilka...
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

O ustroju II RP słów kilka...

Autor: Marcin Kruszyński
W listopadzie 1918 r., w specjalnym dekrecie gabinetu pod przewodnictwem Jędrzeja Moraczewskiego, określono tymczasową formę rządów w Polsce – zdecydowano, że będzie to republika. Te same zapisy powtórzono w tzw. Małej Konstytucji (1919), a następnie w Konstytucji marcowej (17 marca 1921).
Od „Dwójki” do komunistycznego szpiega. Adam Józef Bitoński
POLECAMY
Biogram / Biografia

Od „Dwójki” do komunistycznego szpiega. Adam Józef Bitoński

Autor: Witold Bagieński
Tylko dwóch szpiegów wywiadu PRL doczekało się pełnometrażowych filmów na swój temat. Jednym z nich był Marian Zacharski, a drugim działający ponad 20 lat wcześniej Adam Józef Bitoński.
Papiery nie giną. Akta z „Domu Chłopa”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Papiery nie giną. Akta z „Domu Chłopa”

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
Ocalona 13 grudnia 1981 r. dokumentacja Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego NSZZ RI „Solidarność”, choć niekompletna, ma dużą wartość historyczną. Jest dziś bowiem podstawowym źródłem do badania dziejów ruchu solidarnościowego na wsi w 1981 r.
Partyzanckie bitwy pod Wojdą i Zaborecznem na Zamojszczyźnie
TYLKO U NAS
Artykuł

Partyzanckie bitwy pod Wojdą i Zaborecznem na Zamojszczyźnie

Autor: Marek Wierzbicki
Na przełomie 1942 i 1943 roku miały miejsce na Zamojszczyźnie dwie znaczące bitwy partyzanckie – pod Wojdą i Zaborecznem. Obydwa starcia polskich partyzantów z niemieckimi siłami policyjnymi i wojskowymi związane były z rozpoczętymi 30 listopada 1942 r. masowymi wysiedleniami Polaków.
Piotr Bartoszcze. Rolnik, związkowiec, ofiara SB
PAMIĘTAMY
Artykuł

Piotr Bartoszcze. Rolnik, związkowiec, ofiara SB

Autor: Paweł Popiel
W nocy z 7 na 8 lutego 1984 r. Piotr Bartoszcze, działacz rolniczej „Solidarności”, rozwoził nielegalne ulotki. Z domu brata Romana odjechał swoją dostawczą Syreną Bosto. Do pokonania miał około dwóch kilometrów. Nigdy nie dotarł jednak na miejsce.
Polacy głosują PPR decyduje
POLECAMY
Artykuł

Polacy głosują PPR decyduje

Autor: Michał Siedziako
Wolne wybory z powszechnym, tajnym głosowaniem – takie zobowiązanie w sprawie przyszłości Polski przyjęli w Jałcie przywódcy ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii. Kandydatów miały wystawić „wszystkie partie demokratyczne i antynazistowskie”. Rzeczywistość okazała się zupełnie inna.
Prymas wobec rolniczej „Solidarności”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Prymas wobec rolniczej „Solidarności”

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
Zaangażowanie kard. Stefana Wyszyńskiego na rzecz powstających po sierpniu 1980 r. związków zawodowych rolników indywidualnych prof. Andrzej Stelmachowski nazwał „ostatnią wielką akcją społeczną Prymasa Tysiąclecia”.
Rola ludowców w przejmowaniu władzy na Kielecczyźnie
POLECAMY
Artykuł

Rola ludowców w przejmowaniu władzy na Kielecczyźnie

Autor: Marzena Grosicka
Skonsolidowany w czasie II wojny światowej ruch ludowy funkcjonował pod nazwą Stronnictwo Ludowe „Roch”. Jego zbrojną organizacją były Bataliony Chłopskie, druga co do wielkości formacja działającą w czasie okupacji niemieckiej.
Rolnicy „okrągłego stołu”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Rolnicy „okrągłego stołu”

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
Związkowcy wiejscy byli wśród pierwszych, którzy poparli rozmowy „okrągłego stołu”. Wkrótce okazali się także bezspornymi beneficjentami wyborów kontraktowych.
Rolnicza „Solidarność” w Charsznicy
POLECAMY
Artykuł

Rolnicza „Solidarność” w Charsznicy

Autor: Radosław Kurek
Jednym z ciekawszych darów, który trafił do Archiwum IPN w Krakowie z rąk osoby prywatnej są materiały przekazane w kwietniu 2015 r. przez Franciszka Seweryna, byłego przewodniczącego Zarządu Gminnego NSZZ RI „Solidarność” w Charsznicy. Dotyczą one powołania i działalności struktur rolniczej „Solidarności” w gminie Charsznica w latach 80. i na początku lat 90. XX wieku.
Sąd nad niepodległą Polską
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Sąd nad niepodległą Polską

Autor: Filip Musiał
Po 1944 r. komuniści dokończyli dzieła zaczętego przez okupanta niemieckiego i sowieckiego: władze Polski pojałtańskiej systematycznie likwidowały patriotyczną elitę II Rzeczypospolitej. Lata 1947–1948 były „sądem” nad pozostałościami podziemia, który miał przez fizyczną likwidację ludzi uniemożliwić odrodzenie niepodległej Polski.
Sfałszowane wybory do Sejmu 19 stycznia 1947 r. w województwie kieleckim
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Sfałszowane wybory do Sejmu 19 stycznia 1947 r. w województwie kieleckim

Autor: Marzena Grosicka
Najważniejsze fałszerstwo dokonane przez komunistów miało miejsce w styczniu 1947 r. Zostało ono przygotowane równie starannie jak referendum. W województwie kieleckim jeszcze przed wyborami zdecydowana większość mieszkańców została pozbawiona możliwości poparcia opozycyjnej partii. Głosowanie było tylko formalnością.
Spór o kształt ustrojowy II RP
POLECAMY
Artykuł

Spór o kształt ustrojowy II RP

Autor: Włodzimierz Suleja
Ze zmagań militarnych, toczonych nieprzerwanie od listopada 1918 r., II Rzeczpospolita wyłoniła się jako państwo rozległe, liczące 388.600 km², ale mało zwarte, jego granice wynosiły bowiem ponad 5,5 tys. km. Pod względem powierzchni zajmowała szóste miejsce w Europie; zamieszkiwało ją, według danych spisowych z 1921 r., 27 milionów mieszkańców.
Śmierć za prawdę. Proces w sprawie „Gazety Ludowej”
POLECAMY
Artykuł

Śmierć za prawdę. Proces w sprawie „Gazety Ludowej”

Autor: Agnieszka Chrzanowska
6 sierpnia 1947 r. zapadł wyrok w procesie pokazowym redaktora naczelnego „Gazety Ludowej”, Zygmunta Augustyńskiego, i jego informatorów. Zarówno dziennikarz, jak i pośrednik, ks. Leon Pawlina, otrzymali wysokie wyroki, a ich źródło, harcerza i żołnierza AK Zygmunta Maciejeca, skazano na karę śmierci. Powodem było zbieranie przez nich wiadomości o zbrodniczej działalności UB.
Trzykrotnie internowany. Wacław Rembosz – działacz rolniczych związków w Kieleckim
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Trzykrotnie internowany. Wacław Rembosz – działacz rolniczych związków w Kieleckim

Autor: Marzena Grosicka
Wacław Rembosz zaangażował się w tworzenie rolniczego związku zawodowego w Kieleckiem już w 1980 r. Należał do jego najaktywniejszych działaczy. Był jednym z 10 delegatów na Ogólnopolski Zjazd NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność” w Poznaniu.
Walka komunistów z PSL na przykładzie Kielecczyzny
TYLKO U NAS
Artykuł

Walka komunistów z PSL na przykładzie Kielecczyzny

Autor: Marzena Grosicka
„W stronnictwie legalnym PSL znajdują przytułek wszelkie elementy wrogo ustosunkowane do obecnego ustroju tak, że PSL jest w opozycji do obecnej rzeczywistości, skupiając wokół siebie reakcję spod różnych znaków…”.
Wieś i chłopi w Polskim Państwie Podziemnym
POLECAMY
Artykuł

Wieś i chłopi w Polskim Państwie Podziemnym

Autor: Janusz Gmitruk
Wrzesień 1939 r. rozpoczął najtragiczniejszy i najtrudniejszy okres dla Polaków – walka o przetrwanie już nie tylko narodowe, kulturalne, ale i biologiczne. Walka ta toczyła się niemal od pierwszych dni okupacji. Początkowo nieskoordynowana, żywiołowa, przynosiła wiele ofiar.
Wincenty Witos (1874–1945)
Biblioteka cyfrowa

Wincenty Witos (1874–1945)

Autor: Tomasz Bereza, Marcin Bukała
Wincenty Witos, „wójt z Wierzchosławic”, urodzony w podtarnowskiej wsi w rodzinie chłopskiej, dzięki samozaparciu i pracowitości doszedł do najwyższych godności w państwie. Był wieloletnim przywódcą ruchu ludowego, jednym z głównych budowniczych II Rzeczypospolitej i trzykrotnym jej premierem.
Wincenty Witos i Stanisław Mierzwa. Ludowcy w służbie Rzeczypospolitej
POLECAMY
Artykuł

Wincenty Witos i Stanisław Mierzwa. Ludowcy w służbie Rzeczypospolitej

Autor: Mateusz Szpytma
Małopolska od końca XIX wieku była bastionem ruchu ludowego. Partie ludowe cieszyły się tu dużym zaufaniem nie tylko wśród chłopów. Najwybitniejszymi ich działaczami byli Wincenty Witos i Stanisław Mierzwa. Obaj, działając w niekorzystnych dla nich czasach, nie mogli wprowadzić swych idei w życie.
Wizyta Wincentego Witosa w Poznaniu w sierpniu 1920 roku
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Wizyta Wincentego Witosa w Poznaniu w sierpniu 1920 roku

Autor: Marcin Jurek
W 1918 roku Wincenty Witos był niekwestionowanym liderem ludowców i wyrastał na jednego z najważniejszych polskich polityków. Po raz pierwszy tekę premiera przyszło mu objąć w dramatycznych okolicznościach podczas wojny polsko-bolszewickiej.
Zaczęło się na Gimnastycznej
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zaczęło się na Gimnastycznej

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
W maju roku 1980, po stoczeniu długiej walki w władzą komunistyczną, rolnikom polskim udało się osiągnąć wielki sukces – w PRL zarejestrowany został Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”.
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2024 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510