Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Optymizm zatomizowanych: w jakich nastrojach Polacy przywitali koniec komunizmu?
POLECAMY
Artykuł

Optymizm zatomizowanych: w jakich nastrojach Polacy przywitali koniec komunizmu?

Autor: Michał Przeperski
Wydarzenia roku 1989 w Polsce to opowieść o rodzącej się nadziei. Czasem jej początkiem jest wizyta Jana Pawła II z lata 1987, czasem strajki z 1988 czy telewizyjna debata Miodowicz-Wałęsa z listopada 1988 r., czy wreszcie wybory czerwcowe. Tak przynajmniej głosi dominująca narracja. Czy słusznie?
Ostatnie lata działalności Prymasa Wyszyńskiego
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

Ostatnie lata działalności Prymasa Wyszyńskiego

Autor: ks. Dominik Zamiatała, Rafał Łatka
Największą wartością duszpasterską były dla niego wiara ludu, jego przywiązanie do Kościoła, jego więź z Kościołem w Chrystusie i Jego Matce.
Papiery nie giną. Akta z „Domu Chłopa”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Papiery nie giną. Akta z „Domu Chłopa”

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
Ocalona 13 grudnia 1981 r. dokumentacja Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego NSZZ RI „Solidarność”, choć niekompletna, ma dużą wartość historyczną. Jest dziś bowiem podstawowym źródłem do badania dziejów ruchu solidarnościowego na wsi w 1981 r.
Papież Solidarności
PAMIĘTAMY
Artykuł

Papież Solidarności

Autor: Ks. Jarosław Wąsowicz SDB
Wraz z wyborem na Stolicę Apostolską Polaka zaczął się zmieniać świat. Pierwsza wizyta Jana Pawła II w Ojczyźnie stała się wydarzeniem, w którego trakcie papież niejako zaprezentował program swojego pontyfikatu. Niezmiernie ważna okazała się też trzecia papieska pielgrzymka do Polski w roku 1987.
Partia w chaosie. Dekompozycja PZPR w 1981 roku
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Partia w chaosie. Dekompozycja PZPR w 1981 roku

Autor: Przemysław Gasztold
Kryzys gospodarczy, a następnie narodziny „Solidarności” w 1980 r. były ogromnym zaskoczeniem nie tylko dla liderów PZPR, ale zwłaszcza dla szeregowych członków partii.
Partnerzy z Solidarności mieli być „ubabrani”. Jan Olszewski o strategii komunistów dojścia do ugody
POLECAMY
Wspomnienie

Partnerzy z Solidarności mieli być „ubabrani”. Jan Olszewski o strategii komunistów dojścia do ugody

Autor: Justyna Błażejowska
Tamta strona rozumowała na zasadzie: wybrani działacze „S” zgodzili się na rozmowy, porozumienie zostało właściwie tak czy inaczej zdecydowane. Zrobimy więc rzecz, nad którą przejdzie się w tych warunkach do porządku dziennego. Rzecz straszną, rzutującą na sumienia (jeżeli tak podniośle można to powiedzieć…) naszych partnerów. Dzięki temu siadając do oficjalnych rozmów, będą już „ubabrani” – twierdził Jan Olszewski w przytoczonym wspomnieniu.
Pierwsza „zorza” wolności
POLECAMY
Artykuł

Pierwsza „zorza” wolności

Autor: Radosław Morawski
Podsumowujący przebiegająca w dniach 16–23 czerwca 1983 r., a więc jeszcze w czasie stanu wojennego, drugą pielgrzymkę papieża Jana Pawła II do ojczyzny, płk Zenon Płatek, dyrektor Departamentu IV MSW, zajmującego się rozpracowywaniem Kościoła katolickiego w Polsce wykazał się urzędowym optymizmem…
Piosenki zakazane, bo prawdziwe
TYLKO U NAS
Artykuł

Piosenki zakazane, bo prawdziwe

Autor: Katarzyna Adamów
I Ogólnopolski Przegląd Piosenki Prawdziwej “Zakazane piosenki” rozpoczął się 20 sierpnia 1981 r. Przez trzy kolejne dni prezentowano programy artystyczne w pięciogodzinnych blokach na scenie w hali widowiskowo-sportowej Olivia w Gdańsku. Imprezę podzielono na dwie części: konkursową i artystyczną.
Piotr Bartoszcze. Rolnik, związkowiec, ofiara SB
PAMIĘTAMY
Artykuł

Piotr Bartoszcze. Rolnik, związkowiec, ofiara SB

Autor: Paweł Popiel
W nocy z 7 na 8 lutego 1984 r. Piotr Bartoszcze, działacz rolniczej „Solidarności”, rozwoził nielegalne ulotki. Z domu brata Romana odjechał swoją dostawczą Syreną Bosto. Do pokonania miał około dwóch kilometrów. Nigdy nie dotarł jednak na miejsce.
Płażyńscy – Legiony i Solidarność
POLECAMY
Artykuł

Płażyńscy – Legiony i Solidarność

Autor: Adam Chmielecki
W rodzinie Płażyńskich romantyczne tradycje kresowe połączyły się z wielkopolskim pozytywizmem. Miało to miejsce na katolickiej Warmii, a zaowocowało na solidarnościowym Pomorzu.
Pobicie internowanych w ośrodku odosobnienia w Wierzchowie Pomorskim
TYLKO U NAS
Artykuł

Pobicie internowanych w ośrodku odosobnienia w Wierzchowie Pomorskim

Autor: Marta Marcinkiewicz
13 lutego 1982 r. w ośrodku odosobnienia w Wierzchowie Pomorskim przebywało 88 internowanych. Doszło wówczas do brutalnego pobicia 40 z nich. Było to pierwsze ze zbiorowych pobić internowanych, do jakich na przestrzeni 1982 r. dochodziło w ośrodkach odosobnienia.
Pobicie internowanych w Wierzchowie Pomorskim
POLECAMY
Artykuł

Pobicie internowanych w Wierzchowie Pomorskim

Autor: Maciej Frydrychowicz
Dnia 13 lutego 1982 r. komendant Ośrodka Odosobnienia dla Internowanych w Wierzchowie Pomorskim, p.o. Naczelnika Zakładu Karnego mjr Marek Gadomski po konsultacji z KWMO w Koszalinie i w porozumieniu z miejscową SB ogłosił alarm dla Wierzchowa.
Początki „Solidarności” w Chełmie
TYLKO U NAS
Artykuł

Początki „Solidarności” w Chełmie

Autor: Marcin Dąbrowski
W propagandzie PRL-owskiej Chełm lansowany był przez długie lata jako pierwsza siedziba Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i kolebka komunistycznej Polski.
Początki niezależnego ruchu związkowego w Gorlicach
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Początki niezależnego ruchu związkowego w Gorlicach

Autor: Marcin Kasprzycki
Gorlice w wyniku reformy administracyjnej z maja 1975 r. znalazły się w nowo utworzonym województwie nowosądeckim. Liczba mieszkańców w 1980 r. wynosiła niespełna 30 tys. Miasto było lokalnym ośrodkiem przemysłowym i kulturalnym we wschodniej części województwa.
Początki NSZZ „Solidarność” w Augustowie
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Początki NSZZ „Solidarność” w Augustowie

Autor: Marek Kozak
Na przełomie sierpnia i września 1980 roku napięta atmosfera odczuwalna dotąd w bardziej zindustrializowanych regionach Polski dotarła do województwa suwalskiego.
Początki Solidarności w PKP
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Początki Solidarności w PKP

Autor: Kamil Dworaczek
Przez lata o strajku na kolei nie było mowy. Tuż po wojnie była ona zresztą zmilitaryzowana – niewykonanie polecenia służbowego traktowano jak odmowę wykonania rozkazu. Mimo coraz gorszej sytuacji materialnej kolejarzy w PRL zauważalnych protestów nie było. Wszystko zmieniło się w roku 1980.
Podziemne pismo inne niż wszystkie
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Podziemne pismo inne niż wszystkie

Autor: Jan Olaszek
W listopadzie 1984 r. zaczęło ukazywać się wyjątkowe pismo podziemne. „Przegląd Wiadomości Agencyjnych” spośród kilku tysięcy wydawanych w PRL poza cenzurą wyróżniał się nieszablonowymi treściami i świetną jakością druku.
Pogrom partii programem narodu
POLECAMY
Artykuł

Pogrom partii programem narodu

Autor: Jan Olaszek
W dniach poprzedzających wprowadzenie stanu wojennego poznaniacy na budynku Kina „Bałtyk” mogli zobaczyć nietypowy napis. Efektu dodawała zapowiedź wyświetlanego tam wówczas filmu „Dreszcze”.
Pogrzeb księdza Jerzego Popiełuszki
PAMIĘTAMY
Artykuł

Pogrzeb księdza Jerzego Popiełuszki

Autor: Bożena Witowicz
Niezwykła brutalność zabójstwa spowodowała, że ksiądz Popiełuszko urósł do rangi symbolu dławienia kościoła przez władze komunistyczne, a jego męczeńska śmierć „za wiarę” z czasem doprowadziła do procesu beatyfikacji. Pogrzeb duchownego w dniu 3 listopada 1984 r. stał się wielką demonstracją polityczną, społeczną, antyrządową i antykomunistyczną.
Politechnika Wrocławska – krótki kurs historii opozycji solidarnościowej
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Politechnika Wrocławska – krótki kurs historii opozycji solidarnościowej

Autor: Agnieszka Klarman
Politechnika Wrocławska – jedna z pierwszych państwowych wyższych szkół we Wrocławiu – została utworzona w 1945 r. przez pracowników naukowych przedwojennej Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w budynkach po niemieckiej Wyższej Szkole Technicznej (Technische Hochschule).
Polityczne konstruowanie „okrągłego stołu”
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Polityczne konstruowanie „okrągłego stołu”

Autor: Cecylia Kuta
Zanim stolarze w Henrykowie zbudowali najsłynniejszy polski mebel, idea „okrągłego stołu” została skonstruowana politycznie.
Polityka historyczna prezydenta Lecha Kaczyńskiego
POLECAMY
Artykuł

Polityka historyczna prezydenta Lecha Kaczyńskiego

Autor: Adam Chmielecki
Prezydent Lech Kaczyński był pierwszym po roku 1989 polskim politykiem najwyższej rangi, który nie tylko dostrzegał i rozumiał wagę oraz potencjał wspólnej pamięci narodu, ale także podejmował działania, z których wyłania się obraz aktywnej i spójnej polityki historycznej przez niego prowadzonej.
Polowanie na ludzi. Zbrodnia lubińska 31 sierpnia 1982 roku
POLECAMY
Artykuł

Polowanie na ludzi. Zbrodnia lubińska 31 sierpnia 1982 roku

Autor: Łukasz Sołtysik
Czy protesty z pierwszych dni stanu wojennego oraz prężna działalność struktur podziemnej Solidarności wpłynęły na decyzje władz wojewódzkich, aby w drugą rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych użyć siły i broni palnej przeciwko pokojowej manifestacji?
Polski Papież Solidarności
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Polski Papież Solidarności

Autor: Jan M. Ruman
Miałem jeszcze świeżo w pamięci wakacyjny oazowy dzień wspólnoty z kard. Karolem Wojtyłą. Opowiadałem o ulewie w czasie Mszy św. I o tym jak kardynał wezwał nas do śpiewania z wiarą, jaką mają górale: „Nie lyj descu”. I deszcz ustał. Jak schodząc ze wzgórza błogosławił nas spoglądając na tłum tak, że każdy miał wrażenie, że to właśnie jego błogosławi.
Porozumienia
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Porozumienia

Autor: Włodzimierz Suleja
Porozumienia sierpniowo-wrześniowe były wynikiem ustaleń negocjacyjnych komisji rządowych i skupionych w Międzyzakładowych Komitetach Strajkowych reprezentacji robotniczych, wspieranych przez niezależnych ekspertów. Jako pierwsze, już 30 sierpnia, podpisano Porozumienie w Szczecinie.
Poświęcili życie dla Niepodległej – bohaterowie Solidarności
POLECAMY
Artykuł

Poświęcili życie dla Niepodległej – bohaterowie Solidarności

Autor: Katarzyna Lisiecka
Działalność opozycji antykomunistycznej w PRL zakończyła się zwycięstwem. Upadł komunizm, mamy wolny, niepodległy kraj, demokratycznie wybierane rządy. Zwycięstwo zostało jednak okupione wielkimi wyrzeczeniami i ciężką pracą, a nawet cierpieniami działaczy i ich rodzin.
Powstanie „Solidarności” w Jarosławiu
TYLKO U NAS
Artykuł

Powstanie „Solidarności” w Jarosławiu

Autor: Artur Brożyniak
W roku 1980 głównym skupiskiem zakładów przemysłowych na terenie województwa przemyskiego był Jarosław. 24 sierpnia tego roku pracownicy Huty Szkła „Jarosław” wysunęli postulaty płacowe i ogłosili swoją solidarność ze strajkującymi robotnikami Wybrzeża.
Praca operacyjna Służby Bezpieczeństwa w ośrodkach odosobnienia
TYLKO U NAS
Artykuł

Praca operacyjna Służby Bezpieczeństwa w ośrodkach odosobnienia

Autor: Marta Marcinkiewicz
Umieszczenie kilku tysięcy działaczy związkowych i opozycyjnych w ośrodkach odosobnienia okazało się dla władz stanu wojennego niewystarczające. Dla Ministerstwa Spraw Wewnętrznych było niezmiernie ważne, żeby wśród internowanych jak najszybciej rozpocząć pracę operacyjno-filtracyjną.
Prasa spod znaku „Solidarności”
TYLKO U NAS
Artykuł

Prasa spod znaku „Solidarności”

Autor: Jarosław Neja
Skalę społecznego poruszenia na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim po Sierpniu 1980 dobrze oddawał dynamiczny, żywiołowy rozwój niezależnej prasy.
Proces 21. Represje wobec białostockiego środowiska studenckiego w stanie wojennym
TYLKO U NAS
Artykuł

Proces 21. Represje wobec białostockiego środowiska studenckiego w stanie wojennym

Autor: Marek Kozak
3 listopada 1982 r. ruszył głośny, nie tylko w regionie, proces 21 studentów Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku i Politechniki Białostockiej (członków NZS i NSZZ „Solidarność”).
Prowokacja bydgoska. Wstęp do stanu wojennego
POLECAMY
Artykuł

Prowokacja bydgoska. Wstęp do stanu wojennego

Autor: Filip Musiał
Od początku 1981 r. komunistyczne władze zaczęły realizować tzw. taktykę odcinkowych konfrontacji z „Solidarnością”.
Prowokacja czy głupi żart?
POLECAMY
Artykuł

Prowokacja czy głupi żart?

Autor: Tomasz Kurpierz
27 października 1981 r. przed południem na plac w pobliżu głównego wejścia do kopalni „Sosnowiec” w Sosnowcu podjechał samochód (czarna Wołga lub Fiat 125), z którego jakiś mężczyzna w pewnym momencie wyrzucił trzy fiolki.
Prymas wobec rolniczej „Solidarności”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Prymas wobec rolniczej „Solidarności”

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
Zaangażowanie kard. Stefana Wyszyńskiego na rzecz powstających po sierpniu 1980 r. związków zawodowych rolników indywidualnych prof. Andrzej Stelmachowski nazwał „ostatnią wielką akcją społeczną Prymasa Tysiąclecia”.
Prymas Wyszyński – prekursor Solidarności
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Prymas Wyszyński – prekursor Solidarności

Autor: Paweł Skibiński
Kardynał Stefan Wyszyński doczekał się bodaj pięciu biografii, z których rekordowa ma objętość dwudziestu tomów. Niewątpliwie był postacią wyjątkową, a przecież wciąż mamy trudności z interpretacją jego dokonań, także tych z lat 1980-1981. Dlaczego tak się dzieje?
Przemilczany twórca hymnu „Solidarności”. Jerzy Narbutt (1925–2011)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Przemilczany twórca hymnu „Solidarności”. Jerzy Narbutt (1925–2011)

Autor: Cecylia Kuta
Świętując kolejne rocznice narodzin „Solidarności”, powinniśmy także pamiętać o twórcy związkowego hymnu – człowieku, który przez wiele lat był wymazywany ze społecznej świadomości.
Przywódca robotniczych serc. Aleksander Krystosiak (1922–2002)
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia

Przywódca robotniczych serc. Aleksander Krystosiak (1922–2002)

Autor: Artur Kubaj
Aż trudno uwierzyć, że Aleksander Krystosiak, jeden z przywódców strajku w Szczecinie w roku 1980, lider komitetu strajkowego w Stoczni Remontowej „Parnica” (dziś już nieistniejącej) pozostaje postacią nieznaną.
Przywrócenie nadziei
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Przywrócenie nadziei

Autor: Włodzimierz Suleja
Podziemna „Solidarność” trwała, jednakże jej szeregi wykruszały się. Niezwykle korzystny, z punktu widzenia władz komunistycznych, bilans zakłóciło jednak wydarzenie, które ekipa Jaruzelskiego chciała dla swych celów zdyskontować. Była nim druga pielgrzymka Jana Pawła II.
Radio Olsztyn a wybory parlamentarne w 1989 roku
POLECAMY
Artykuł

Radio Olsztyn a wybory parlamentarne w 1989 roku

Autor: Piotr Kardela
Przed wyborami do sejmu kontraktowego w czerwcu 1989 r. ważne dla władzy, jak i opozycji na Warmii i Mazurach, były w kampanii wyborczej bloki wyborcze emitowane w Radiu Olsztyn. Po ośmiu latach nieobecności w eterze pojawili się zwolnieni w stanie wojennym dziennikarze związani z „Solidarnością”.
Regionalizm pod specjalnym nadzorem. Izabella Trojanowska i jej działalność w aktach SB
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Regionalizm pod specjalnym nadzorem. Izabella Trojanowska i jej działalność w aktach SB

Autor: Sławomir Formella
Izabella Trojanowska znana jest na Kaszubach i Pomorzu jako jedna z najwybitniejszych postaci w dziejach kaszubsko-pomorskiego ruchu regionalnego. Chociaż nie była rodowitą Kaszubką, to jednak z wielkim zaangażowaniem włączyła się w działanie Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Na początku lat osiemdziesiątych minionego stulecia sprawowała nawet funkcję prezesa tejże organizacji.
Rola białostockich duszpasterstw w aktywizacji podziemnej „Solidarności”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Rola białostockich duszpasterstw w aktywizacji podziemnej „Solidarności”

Autor: Marek Kozak
Zaangażowanie się niektórych księży w działalność podziemną, a także brak innych działań opozycji solidarnościowej spowodowały, że w początkach 1985 r. wśród społeczności Białegostoku intensywnie rozwijały się duszpasterstwa. Były one swoistym antidotum na trudną sytuację białostockiego podziemia.
Rolnicy „okrągłego stołu”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Rolnicy „okrągłego stołu”

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
Związkowcy wiejscy byli wśród pierwszych, którzy poparli rozmowy „okrągłego stołu”. Wkrótce okazali się także bezspornymi beneficjentami wyborów kontraktowych.
Rolnicza „Solidarność” w Charsznicy
POLECAMY
Artykuł

Rolnicza „Solidarność” w Charsznicy

Autor: Radosław Kurek
Jednym z ciekawszych darów, który trafił do Archiwum IPN w Krakowie z rąk osoby prywatnej są materiały przekazane w kwietniu 2015 r. przez Franciszka Seweryna, byłego przewodniczącego Zarządu Gminnego NSZZ RI „Solidarność” w Charsznicy. Dotyczą one powołania i działalności struktur rolniczej „Solidarności” w gminie Charsznica w latach 80. i na początku lat 90. XX wieku.
Roman Laskowski (1936-2014)
PAMIĘTAMY
Biogram / Biografia

Roman Laskowski (1936-2014)

Autor: Cecylia Kuta
Od 1973 r. był pracownikiem Instytutu Języka Polskiego PAN. W 1981 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1996 r. profesora zwyczajnego. Oprócz działalności naukowej Roman Laskowski zaangażował się od samego początku w ruch solidarnościowy. Inwigilowany przez SB i nękany rozmowami ostrzegawczymi zdecydował się na emigrację.
Rozliczenie rządzących. Wybory z 4 czerwca 1989 r. w województwie katowickim
TYLKO U NAS
Artykuł

Rozliczenie rządzących. Wybory z 4 czerwca 1989 r. w województwie katowickim

Autor: Adam Dziuba
W 1988 r. pogłębiła się zapaść gospodarcza, a Polską wstrząsnęły dwie strajkowe fale zorganizowane pod sztandarem „Solidarności”. Kierownicze gremia rządzącej krajem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej były świadome, że destabilizacja i wybuch buntu społecznego to kwestia najbliższego czasu.
Rozmowy na Zawracie
TYLKO U NAS

Rozmowy na Zawracie

Autor: Tomasz Kozłowski
Negocjacje między komunistycznymi władzami a kierownictwem „Solidarności” w Magdalence są jednym z najbardziej znanych epizodów w najnowszej historii Polski. Mało kto pamięta, że pierwsze rozmowy między Kiszczakiem a Wałęsą odbywały się na warszawskim Mokotowie, w willi na ulicy Zawrat.
Ruch „Solidarności Rodzin”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Ruch „Solidarności Rodzin”

Autor: Marcin Dąbrowski
W 1981 r. Region Środkowo-Wschodni NSZZ „Solidarność” zainicjował działalność Ruchu „Solidarności Rodzin”, przedsięwzięcie nawiązujące do społecznej nauki Kościoła, które było zjawiskiem unikalnym w skali dokonującej się wówczas wolnościowej rewolucji w kraju.
Ruch na Rzecz Samorządnej Rzeczpospolitej Polaków
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Ruch na Rzecz Samorządnej Rzeczpospolitej Polaków

Autor: Przemysław Zwiernik
Po wprowadzeniu stanu wojennego na terenie Poznania działało wiele podziemnych organizacji utworzonych przez uczniów szkół średnich, studentów wyższych uczelni i pracowników zakładów pracy.
Sierpień ’80
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Sierpień ’80

Autor: Włodzimierz Suleja
Wizyta papieska z roku 1979 nie wywołała natychmiastowych skutków. Z pozoru życie, po czerwcowej euforii, wróciło do tradycyjnych, utartych kolein. Ekipie partyjno-rządowej wciąż wydawało się, że zdoła przeczekać najgorsze.
Sierpień ’80 w Gdańsku
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Sierpień ’80 w Gdańsku

Autor: Arkadiusz Kazański
O wybuchu strajku w Gdańsku przesądziło to, że na pięć miesięcy przed przejściem na emeryturę, 7 sierpnia 1980 r., zwolniono z pracy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina Annę Walentynowicz, zasłużoną i uczciwą pracownicę, odznaczoną wcześniej Brązowym, Srebrnym, a w 1979 r. Złotym Krzyżem Zasługi.
Audio/Video

Sławomir Cenckiewcz o Annie Walentynowicz w Szczecinie podczas otwarcia Centrum Edukacyjnego IPN „Przystanek Historia”

Autor: Sławomir Cenckiewicz
Solidarni w stanie wojennym – uwolnić Narożniaka!
TYLKO U NAS
Artykuł

Solidarni w stanie wojennym – uwolnić Narożniaka!

Autor: Tadeusz Ruzikowski
Wprowadzenie stanu wojennego nie tylko zakończyło legalną możliwość działania „Solidarności”, ale też zainicjowało czas szczególnej opresji skierowanej przeciw jej działaczom i sympatykom – w pierwszej kolejności poprzez masową akcję internowań i obostrzenia narzucone przez dekret o stanie wojennym.
Solidarność – relacja międzyosobowa
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Solidarność – relacja międzyosobowa

Autor: Piotr Klimczak
Solidarność z początku lat osiemdziesiątych była w swej najgłębszej warstwie międzyosobową relacją łączącą większość ówczesnego polskiego społeczeństwa, przejawiającą się w ludzkich postawach, decyzjach, działaniach i dziełach.
Solidarność na ulicach
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Solidarność na ulicach

Autor: Kinga Hałacińska
O Piotrze Rzewuskim słyszało niewielu, a przecież jest to z pewnością jeden z najbardziej wytrwałych i bezkompromisowych opozycjonistów lat osiemdziesiątych.
Solidarność w konspiracji
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Solidarność w konspiracji

Autor: Andrzej Malik
W warszawskiej willi aktorki Lucyny Winnickiej 22 kwietnia 1982 r. powołano Tymczasową Komisję Koordynacyjną NSZZ „Solidarność”. Przedstawicielami Małopolski byli w niej Władysław Hardek, a potem Stefan Jurczak.
Solidarność z Chrystusem. Ksiądz Infułat Józef Sondej – Świadek Historii
PAMIĘTAMY
Biogram / Biografia

Solidarność z Chrystusem. Ksiądz Infułat Józef Sondej – Świadek Historii

Autor: Mariusz Krzysztofiński
W Rzeszowie jednym z najbliższych współpracowników abp. Ignacego Tokarczuka był ks. Józef Sondej, który - jako wykonawca biskupich poleceń w dziele samowolnego budownictwa sakralnego - przyczynił się znacząco do rozbudowy sieci parafialnej miasta.
Solidarny. Jan Paweł II wobec Solidarności w latach 1980–1981
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Solidarny. Jan Paweł II wobec Solidarności w latach 1980–1981

Autor: Andrzej Grajewski
Dla papieża Jana Pawła II powstanie NSZZ „Solidarność” było nie tylko czynnikiem zmieniającym sytuację w Polsce i całym bloku wschodnim, lecz także inspiracją do refleksji o roli związków zawodowych we współczesnym świecie i o relacjach między kapitałem a pracą.
Sowieccy dysydenci i Solidarność
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Sowieccy dysydenci i Solidarność

Autor: Mikołaj Iwanow
Wprowadzenie w PRL stanu wojennego miało bezpośredni wpływ na politykę wewnętrzną w ZSRS, gdzie zaostrzono represje wobec dysydentów. Więzienia, zsyłki i wyrzucanie z kraju to elementy wspólnej strategii komunistów sowieckich i polskich, przeczuwających niechybny kryzys systemu i poszukujących skutecznych metod ratowania totalitarnego ustroju.
Spawacz antysocjalistyczny
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Spawacz antysocjalistyczny

Autor: Adam Chmielecki
Maciej Miatkowski – wieloletni pracownik Stoczni Gdańskiej, uczestnik protestów w grudniu 1970 r., działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i Solidarności, przyjaciel Anny Walentynowicz i Lecha Kaczyńskiego – nie doczekał czterdziestej rocznicy powstania WZZ. Zmarł w grudniu 2017 r.
Specjalista od biegów z przeszkodami. Cezary Kuleszyński (1937-2011)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Specjalista od biegów z przeszkodami. Cezary Kuleszyński (1937-2011)

Autor: Andrzej Malik
Był sportowcem z sukcesami w skali kraju, nauczycielem i działaczem społecznym. Udzielając się w nowohuckiej „Solidarności” szczególną uwagę przykładał do spraw oświaty i wychowania. Współtworzył projekt, który miał wyzwolić polski sport z peerelowskiej zasady resortowości.
Sprawa dwóch milionów
POLECAMY
Artykuł

Sprawa dwóch milionów

Autor: Paweł Piotr Warot
Zdążyła już obrosnąć legendą sprawa 80 milionów złotych dolnośląskiej „Solidarności”, na których komuniści po wprowadzeniu stanu wojennego nie zdołali położyć łapy. Mało kto dziś pamięta, że warmińsko-mazurska „Solidarność” również miała swoją sprawę… w tym wypadku 2 milionów. Niestety sprawa pieniędzy olsztyńskiego Zarządu Regionu miała bardziej dramatyczny przebieg i do dziś budzi wiele pytań, na które z trudem przychodzą odpowiedzi.
Stan wojenny. Od kulminacji do „normalizacji”
POLECAMY
Artykuł

Stan wojenny. Od kulminacji do „normalizacji”

Autor: Włodzimierz Suleja
Po zduszeniu strajków wywołanych wprowadzeniem stanu wojennego, najpoważniejszym przejawem oporu wobec poczynań władzy stały się krótkie, niekiedy wręcz symboliczne, przerwy w pracy.
Stan wojenny. Przegrana bitwa
POLECAMY
Artykuł

Stan wojenny. Przegrana bitwa

Autor: Włodzimierz Suleja
Niespełna godzinę przed północą z 12 na 13 grudnia 1981 roku spóźnieni przechodnie, zwłaszcza w dużych miastach, ze zdziwieniem obserwowali wzmożony ruch prywatnych samochodów osobowych. Nikt nie domyślał się jeszcze, że zmierzają one pod konkretne adresy, a ich pasażerowie to cywilni i mundurowi pracownicy SB i MO.
Strajki w dawnym województwie legnickim latem 1980 roku
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Strajki w dawnym województwie legnickim latem 1980 roku

Autor: Łukasz Sołtysik
Społeczeństwo dawnego województwa legnickiego miało bardzo ważny udział w protestach lata 1980 roku – zarówno w lipcu, jak i sierpniu. Motorem strajków na tym terenie byli pracownicy kopalni i huty KGHM. W kilkunastu miejscowościach województwa w akcji strajkowej wzięło udział tysiące ludzi.
Sylwester inny niż wszystkie
TYLKO U NAS
Artykuł

Sylwester inny niż wszystkie

Autor: Grzegorz Majchrzak
Osadzeni na Rakowieckiej działacze opozycji usłyszeli 31 grudnia 1982 r. przed 23.00 okolicznościową audycję radiową nadaną przy wykorzystaniu tzw. gadały – w tym przypadku zestawu składającego się z dwóch akumulatorów samochodowych, magnetofonu, wzmacniacza oraz ośmiu głośników.
Symbole Narodowe i nie tylko
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Symbole Narodowe i nie tylko

Autor: Mateusz Marek
2 maja obchodzimy Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej – jednego z symboli narodowych. Podstawowe symbole narodowe to: hymn, barwy i godło. Symbol to znak, który nas identyfikuje, odnosi się do przeszłości i wspólnej historii. Dzięki emocjom, które wzbudza, pozostaje w pamięci przez pokolenia.
Sympatycy Solidarności Walczącej w Wielkiej Brytanii
TYLKO U NAS
Artykuł

Sympatycy Solidarności Walczącej w Wielkiej Brytanii

Autor: Joanna Pyłat
W latach osiemdziesiątych Polacy w Wielkiej Brytanii aktywnie wspierali opozycję demokratyczną w PRL. Z tej pomocy korzystała również Solidarność Walcząca.
Szczecin 1980. Strajkowa codzienność
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Szczecin 1980. Strajkowa codzienność

Autor: Michał Siedziako
Strajki Sierpnia ’80 były zbiorowym doświadczeniem setek tysięcy ludzi. Jak przebiegały z perspektywy ich szeregowych uczestników? Przyjrzyjmy się temu zagadnieniu na przykładzie Szczecina – jednego z głównych ośrodków protestów „gorącego lata” 1980 r.
Szczecińska droga do „Solidarności”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Szczecińska droga do „Solidarności”

Autor: Marcin Stefaniak
Wprowadzenie 1 lipca 1980 przez rząd podwyżek cen wędlin i mięsa wywołało protesty społeczne, które władza początkowo starała się łagodzić wprowadzeniem wzrostu wynagrodzeń w niektórych zakładach pracy.
Szczeciński maj 1982 roku
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Szczeciński maj 1982 roku

Autor: Sebastian Ligarski
Po zakończeniu II wojny światowej Święto Pracy (1 maja) było jednym z głównych świąt komunistycznych, w dodatku w opozycji do Święta Konstytucji 3 Maja, a nade wszystko – Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, które zniknęło z kalendarza świąt państwowych w 1951 r.
Szczeciński Sierpień '80
Biblioteka cyfrowa

Szczeciński Sierpień '80

Autor: Michał Siedziako
Latem 1980 r. Szczecin stał się areną wydarzeń, które zapoczątkowały blisko dziesięcioletnią erozję komunistycznych rządów w Polsce. Był jednym z głównych ośrodków strajkowych, w których podpisano historyczne Porozumienia Sierpniowe otwierające drogę do powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” i skupionego wokół niego ogromnego, wolnościowego, demokratycz- nego ruchu społecznego.
Szczeciński strajk 1980 roku
POLECAMY
Artykuł

Szczeciński strajk 1980 roku

Autor: Sebastian Ligarski
O trzydziestu sześciu postulatach wysuniętych przez szczecińskich robotników (i nie tylko) w sierpniowe dni 1980 r. prawie się nie słyszy. A przecież to w Szczecinie podpisano pierwsze porozumienia z rządem, w których zawarto zapowiedź powołania związków zawodowych wolnych i niezależnych od władz.
Szlakiem porozumień. Oddziały NSZZ „Solidarność” w Regionie Mazowsze 1980-1981.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Szlakiem porozumień. Oddziały NSZZ „Solidarność” w Regionie Mazowsze 1980-1981.

Autor: Tadeusz Ruzikowski
Jesień roku 1980 przyniosła ogromną dynamikę działań organizacyjnych Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych skupionych następnie pod szyldem „Solidarności”. Na ogół podejmowano je najpierw w obrębie zakładów pracy i instytucji.
Środowiska groźne dla władzy komunistycznej
TYLKO U NAS
Artykuł

Środowiska groźne dla władzy komunistycznej

Autor: Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki
Wprowadzenie stanu wojennego stanowiło eskalację w represyjnej polityce władz komunistycznych i szczególnie ostro kontrastowało z poprzedzającym je okresem karnawału „Solidarności”. Tym bardziej nie należy się dziwić, że sprowokowało tak szeroką gamę przejawów oporu – zwłaszcza wśród młodzieży i dawnych działaczy związkowych.
Świąteczne życzenia od kieleckiego podziemia!
POLECAMY
Artykuł

Świąteczne życzenia od kieleckiego podziemia!

Autor: Marzena Grosicka
Wprowadzony 13 grudnia 1981 r. stan wojenny zmienił życie Polaków. Przywódcy NSZZ „Solidarność” i innych organizacji opozycyjnych zostali internowani.
Świdnik – droga do wolności
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Świdnik – droga do wolności

Autor: Marcin Dąbrowski
Latem 1980 r. przez Polskę przetoczyła się fala strajkowa, która objęła ponad tysiąc zakładów pracy i około miliona osób. Ważną rolę na jej początkowym etapie odegrały lipcowe wydarzenia na Lubelszczyźnie.
Tereska z podbeskidzkiej konspiry. Teresa Szafrańska (1958–2021)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Tereska z podbeskidzkiej konspiry. Teresa Szafrańska (1958–2021)

Autor: Artur Kasprzykowski
Gdy kilka lat temu w więzieniu w Turawie opowiadała więźniarkom o Bogu, te nie wykazywały specjalnego zainteresowania. Ot, kolejna nawiedzona „misjonarka”. Spojrzały na tę drobną blondynkę inaczej dopiero wówczas, gdy powiedziała, że rozumie ich sytuację, bo sama spędziła w celi ponad pół roku. Siedziała za Solidarność, a czas ten był dla niej jak rekolekcje.
Trzykrotnie internowany. Wacław Rembosz – działacz rolniczych związków w Kieleckim
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Trzykrotnie internowany. Wacław Rembosz – działacz rolniczych związków w Kieleckim

Autor: Marzena Grosicka
Wacław Rembosz zaangażował się w tworzenie rolniczego związku zawodowego w Kieleckiem już w 1980 r. Należał do jego najaktywniejszych działaczy. Był jednym z 10 delegatów na Ogólnopolski Zjazd NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność” w Poznaniu.
Uczniowie kontra komunizm. „Grupa bliżyńska”
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Uczniowie kontra komunizm. „Grupa bliżyńska”

Autor: Marzena Grosicka
W 1984 r. w miejscowości Bliżyn, leżącej w województwie kieleckim, czterech uczniów szkół średnich rozpoczęło działalność opozycyjną. Byli to Grzegorz Jasiński, Krzysztof Kowalik, Krzysztof Pióro i Zbigniew Wolski.
W cieniu Czerwca 1976. Początki NSZZ „Solidarność” w województwie płockim
TYLKO U NAS
Artykuł

W cieniu Czerwca 1976. Początki NSZZ „Solidarność” w województwie płockim

Autor: Tadeusz Ruzikowski
Powstałe w wyniku gierkowskiej reformy administracyjnej w 1975 r. województwo płockie ze swoim dominującym charakterem rolniczym nie wyróżniało się wówczas na tle pozostałych czterdziestu ośmiu.
Walka o wolne słowo – Wszechnica Górnośląska (1980–1981)
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Walka o wolne słowo – Wszechnica Górnośląska (1980–1981)

Autor: Tomasz Kurpierz
Jednym z podstawowych celów, jakie od jesieni 1980 r. przyświecały członkom NSZZ „Solidarność” i innych opozycyjnych organizacji, było przełamanie monopolu informacyjnego władz komunistycznych.
Walka, upór i osamotnienie. Stanisław Możejko (1954–2017)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Walka, upór i osamotnienie. Stanisław Możejko (1954–2017)

Autor: Artur Kubaj
Szczecinianin Stanisław Możejko, absolwent Technikum Budowy Okrętów, w 1972 r. podjął pracę w Morskiej Stoczni Remontowej Świnoujście. W tym najbardziej wysuniętym na północny zachód polskim mieście pozostał przez całe życie. Stamtąd też upominał się o prawa obywatelskie działając w Solidarności.
Wiktor Herer – podpułkownik UB, doradca „Solidarności”
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Wiktor Herer – podpułkownik UB, doradca „Solidarności”

Autor: Przemysław Benken
Urodził się 19 stycznia 1920 r. w Czerniowcach na Bukowinie. W 1920 r. jego rodzina przeniosła się do Lwowa. W 1934 r. wstąpił do komunistycznej organizacji młodzieżowej „Pionier” i jeszcze w tym samym roku został zatrzymany przez policję przy rozrzucaniu ulotek, za co usunięto go z gimnazjum.
Wokół sporów o początki MKZ w Zielonej Górze. Przyczynek do dyskusji
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wokół sporów o początki MKZ w Zielonej Górze. Przyczynek do dyskusji

Autor: Przemysław Zwiernik
Pomimo wieloletnich badań na historią NSZZ „Solidarność”, jeszcze nie wszystkie aspekty jego działalności zostały w sposób wyczerpujący opracowane. W wielu przypadkach nie pozwala na to stan zachowania materiałów źródłowych.
Wybory czerwcowe 1989 roku w Łodzi
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wybory czerwcowe 1989 roku w Łodzi

Autor: Sebastian Pilarski
W trakcie obrad „okrągłego stołu” zapadła przełomowa w dziejach PRL decyzja o przeprowadzeniu wyborów parlamentarnych z udziałem opozycji. W Łodzi, tak jak w całej Polsce, komunistyczne władze poniosły w nich spektakularną klęskę.
Wybory kontraktowe ’89
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wybory kontraktowe ’89

Autor: Michał Siedziako
Mówiąc o wyborach kontraktowych sprzed trzydziestu lat, zazwyczaj ma się na myśli 4 czerwca 1989 r. Głosowanie to odbyło się jednak w dwóch turach, między którymi rozegrały się wydarzenia bardzo istotne z punktu widzenia dalszego rozwoju sytuacji politycznej.
Z Kaszuby Polak. Zarys biografii księdza Hilarego Jastaka
TYLKO U NAS
Artykuł

Z Kaszuby Polak. Zarys biografii księdza Hilarego Jastaka

Autor: Jarosław Tęsiorowski
Specyfika Kaszub i Pomorza i ich historia ukształtowały jego poglądy i wpływały na życiowe wybory. Kolejne doświadczenia: wojna, okupacja, konspiracja, stalinizm i kapłaństwo w okresie programowej walki państwa z Kościołem wpłynęły na jego późniejsze postawy. Każdy, kto zna charakter i zwyczaje Kaszubów przyzna, że osoba, którą nazwali oni swoim królem, musiała być kimś niezwykłym.
Zaczęło się na Gimnastycznej
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zaczęło się na Gimnastycznej

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
W maju roku 1980, po stoczeniu długiej walki w władzą komunistyczną, rolnikom polskim udało się osiągnąć wielki sukces – w PRL zarejestrowany został Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”.
Zamach grudniowy
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Zamach grudniowy

Autor: Włodzimierz Suleja
Pierwszym sygnałem była wiadomość o przedłużeniu służby żołnierzom ostatniego rocznika. Władze Związku nie reagowały – jedynie Zarząd Regionu Dolny Śląsk przyjął 19 października przygotowany przez Kornela Morawieckiego tekst apelu do żołnierzy Wojska Polskiego.
Zamknąć Hutę Siechnice
TYLKO U NAS
Artykuł

Zamknąć Hutę Siechnice

Autor: Grzegorz Waligóra
W drugiej połowie lat 80. XX wieku, przede wszystkim za sprawą Ruchu „Wolność i Pokój” środowiska opozycyjne w PRL zaczęły zwracać uwagę na problemy związane z ochroną środowiska. Dezaprobata wobec działań niszczących środowisko była zarazem sprzeciwem wobec systemu.
Zanim przyszedł „Sierpień 80” na Podbeskidziu. Strajku z lipca i pierwszych dni sierpnia 1980 r. w województwie bielskim
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zanim przyszedł „Sierpień 80” na Podbeskidziu. Strajku z lipca i pierwszych dni sierpnia 1980 r. w województwie bielskim

Autor: Dariusz Węgrzyn
Strajki z drugiej połowy sierpnia, a potem września 1980 roku, spowodowały poważne zmiany w Polsce, a jedną z najistotniejszych było powstanie NSZZ „Solidarność”.
Zatrzymać polską zarazę! Czechosłowacja wobec solidarnościowej rewolucji
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zatrzymać polską zarazę! Czechosłowacja wobec solidarnościowej rewolucji

Autor: Mirosław Szumiło
Latem 1980 r. przez Polskę przelała się fala strajków robotniczych, które przerodziły się w rewolucję Solidarności. Był to poważny problem nie tylko dla komunistów rządzących w PRL.
Zbigniew Simoniuk (1949-1983) – ofiara stanu wojennego
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zbigniew Simoniuk (1949-1983) – ofiara stanu wojennego

Autor: Bożena Koszel-Pleskaczuk
Zbrodnie komunistyczne to czyny popełnione przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego względem osób bądź grup polegające na stosowaniu represji lub w inny sposób godzące w prawa człowieka. Polegały one często na prześladowaniu i karaniu przeciwników politycznych celem stłumienia dążeń wolnościowych.
Zdzisław Jamrożek. Na przekór słabościom
TYLKO U NAS
Artykuł

Zdzisław Jamrożek. Na przekór słabościom

Autor: Małgorzata Choma-Jusińska
W drugiej połowie lat 70. XX w. jednym z ważniejszych miejsc na mapie działalności opozycji w Lublinie było prywatne mieszkanie Zdzisława Jamrożka przy ul. Hutniczej, a sam Jamrożek był symboliczną postacią lubelskiej opozycji.
Zmagania z władzą
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zmagania z władzą

Autor: Marzena Grosicka
Poniżej przedstawiamy relacje działaczy NSZZ „Solidarność i innych organizacji opozycyjnych regionu świętokrzyskiego na temat wydarzeń z lat 1988-1989.
Zmiażdżyć „kontrrewolucję”. NRD wobec Solidarności
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zmiażdżyć „kontrrewolucję”. NRD wobec Solidarności

Autor: Filip Gańczak
Powstanie NSZZ „Solidarność” wywołało we wschodnim Berlinie obawy przed efektem domina. Przywódca NRD Erich Honecker parł do siłowego zduszenia niezależnego ruchu związkowego w PRL.
Znaczki pocztowe „Solidarności”
POLECAMY
Artykuł

Znaczki pocztowe „Solidarności”

Autor: Paweł Głuszek
W latach 80., w okresie walki z reżimem komunistycznym, w tzw. drugim obiegu pojawiły się znaczki pocztowe wydawane przez NSZZ „Solidarność”. Znaczki podziemnej „Solidarności” stały się symbolem oporu wobec władzy i oznaką istnienia wolnego, niepodległego państwa podziemnego.
poprzednia < 1
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2024 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510