Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Nie oddałam tego walkowerem…”. O Annie Walentynowicz (1929-2010)
POLECAMY
Biogram / Biografia

„Nie oddałam tego walkowerem…”. O Annie Walentynowicz (1929-2010)

Autor: Sławomir Cenckiewicz
„Byłam kroplą, która przepełniła kielich goryczy” – tak w lipcu 1981 r. odpowiedziała Anna Walentynowicz na pytanie dotyczące genezy Sierpnia ’80. Od razu jednak dodała: „Ale nie tylko ja nią byłam, moje bohaterstwo polegało na tym, że po prostu wytrzymałam, nie oddałam tego walkowerem. A mogłam znieść to wszystko tylko dzięki temu, że powstały Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża i grupa ludzi pomogła mi przetrwać”.
„Solidarność” w Gorzowie Wielkopolskim
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

„Solidarność” w Gorzowie Wielkopolskim

Autor: Marta Marcinkiewicz
Polityczne lato roku 1980 rozpoczęło się w Gorzowie Wielkopolskim na początku lipca. Ogłoszona przez rząd Edwarda Babiucha podwyżka cen wzbudziła niezadowolenie i wywołała pierwsze niepokoje społeczne. Z czasem nałożyła się na nie reakcja na dynamicznie rozwijającą się sytuację na Wybrzeżu.
Alina Pienkowska-Borusewicz

Alina Pienkowska-Borusewicz

Autor: Arkadiusz Kazański
Strajki w 1988 r., choć znacznie słabsze niż te sprzed ośmiu laty, dały jednak impuls do zmian społecznych i politycznych w Polsce, do zbliżenia władz państwowych i środowiska opozycyjnego. Szczegóły omówiono przy Okrągłym Stole, przy którym Alina Pienkowska nie chciała usiąść – pomimo że zgadzała się z jego przesłaniem: „skład delegacji [solidarnościowej] był ustalany przez kolegów z Warszawy. Uważam, że to nie w porządku wobec ludzi, którzy przez cały stan wojenny pracowali na rzecz zmian”. Więcej ciekawych wątków z życia jednej z bohaterek Solidarności w broszurze z serii "Bohaterowie Niepodległej".
Bezkompromisowy grudniowy Kustosz. Adam Gotner (1945–2020)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Bezkompromisowy grudniowy Kustosz. Adam Gotner (1945–2020)

Autor: Małgorzata Sokołowska
Adam Gotner w grudniu 1970 r. miał 26 lat. Był pracownikiem Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni i uczniem szkoły wieczorowej. 17 grudnia otrzymał sześć ran postrzałowych, przechodzących na wylot klatki piersiowej lewego barku, z rozerwaniem płuca, złamaniem łopatki i kości ramiennej. Był całym sercem oddany misji, którą dla niego były sprawy związane z pielęgnowaniem pamięci o Grudniu ‘70.
Bielski „Wrzesień 80”
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Bielski „Wrzesień 80”

Autor: Dariusz Węgrzyn
Pod koniec sierpnia 1980 w miastach województwa bielskiego doszło do fali strajków, które w chwili podpisania porozumień w Gdańsku, Szczecinie i Jastrzębiu zaczęły wygasać. Władze spodziewały się, że w największych miastach regionu – w Bielsko-Białej, Żywcu, Cieszynie czy Oświęcimiu – zapanuje spokój.
Częstochowy droga do Solidarności
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Częstochowy droga do Solidarności

Autor: Wojciech Rotarski
Zwycięskie strajki Sierpnia ’80 doprowadziły do powstania NSZZ „Solidarność” jako głównej siły opozycyjnej wobec komunistycznej władzy – siły zorganizowanej, mającej nakreślone cele działania i poczucie własnej mocy. Tymczasem w wielu ośrodkach kraju droga do „Solidarności” dopiero się zaczynała.
Dwa zwycięstwa nad komunizmem
POLECAMY
Artykuł

Dwa zwycięstwa nad komunizmem

Autor: Jarosław Szarek
W XX w. dwa zwycięstwa Polaków zmieniły bieg historii powszechnej: w 1920 r. zatrzymanie marszu bolszewików na Rzeczpospolitą i dalej na zachód, a w 1980 r. pierwszy krok na drodze do uwolnienia się Europy Środkowo-Wschodniej od systemu narzuconego przez Moskwę.
Grudziądz na mapie opozycji PRL
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Grudziądz na mapie opozycji PRL

Autor: Przemysław Wójtowicz
Grudziądz na przełomie lat 70. i 80. XX w. liczył ok. 90 tys. mieszkańców. Warto mieć świadomość, że należał on (i należy) do większych miast w północnej Polsce, będąc dużym ośrodkiem kulturalno-gospodarczym położonym na styku Pomorza Nadwiślańskiego, Powiśla i Ziemi Chełmińskiej.
Idy wrześniowe
TYLKO U NAS
Artykuł

Idy wrześniowe

Autor: Tomasz Kozłowski
Polityczny upadek Gierka był błyskawiczny. We wrześniu 1980 r. stracił stanowisko I Sekretarza, rok później nie był już nawet członkiem PZPR. On sam przekonywał, że jego karierę zakończył partyjny spisek.
Jan Kozłowski – niepokorny rolnik
POLECAMY
Biogram / Biografia

Jan Kozłowski – niepokorny rolnik

Autor: Marcin Bukała
Jan Kozłowski był jednym z trzech więźniów politycznych wymienionych z imienia i nazwiska (obok Marka Kozłowskiego i Edmunda Zadrożyńskiego), o których uwolnienie upomnieli się strajkujący w sierpniu 1980 r. w Gdańsku. Żądanie to zapisano w czwartym punkcie historycznych postulatów sierpniowych.
Karnawał Solidarności w Elblągu
POLECAMY
Artykuł

Karnawał Solidarności w Elblągu

Autor: Krzysztof Filip
Lato 1980 roku stanowiło punkt zwrotny w historii PRL. Preludium do największego kryzysu tzw. władzy ludowej w Polsce stanowiła wprowadzona 1 lipca przez rząd Edwarda Babiucha podwyżka cen na mięso.
Ks. Hilary Jastak, kapelan Armii Krajowej i Solidarności, król Kaszubów
POLECAMY
Artykuł

Ks. Hilary Jastak, kapelan Armii Krajowej i Solidarności, król Kaszubów

Autor: Jan Hlebowicz
Przyszły duchowny urodził się w Kościerzynie jako jedno z szesnaściorga dzieci Jakuba i Marii Jastaków. Gimnazjum w Chełmnie ukończył w 1934 r. i trafił do Seminarium Duchownego w Pelplinie, które kształciło kapłanów diecezji chełmińskiej.
Lech Bądkowski
Biblioteka cyfrowa

Lech Bądkowski

Autor: Sławomir Formella
Lech Bądkowski był bez wątpienia jedną z najwybitniejszych postaci w dziejach Gdańska i Pomorza w XX w. Ów wychowanek II Rzeczypospolitej podczas II wojny światowej z bronią w ręku walczył o wolność Polski i Pomorza, a następnie przez wiele lat jako pisarz i działacz społeczny starał się o uzyskanie swobody działania w jak najszerszym zakresie możliwym w realiach PRL.
Lubelski Lipiec 1980
TYLKO U NAS
Artykuł

Lubelski Lipiec 1980

Autor: Marcin Dąbrowski
Latem 1980 r. przetoczyła się przez Polskę fala strajków pracowniczych, których pierwszą odsłoną były lipcowe wydarzenia w Lublinie i na Lubelszczyźnie, określane mianem „Lubelski Lipiec 1980”.
Maryla Płońska

Maryla Płońska

Autor: Maja Lubiejewska-Chilicka
Maryla Płońska współtworzyła Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża, była redaktorką „Robotnika Wybrzeża”, w sierpniu 1980 r. uczestniczyła w strajku w Stoczni Gdańskiej i brała udział w redagowaniu 21 postulatów. Swoją aktywnością przyczyniła się do sukcesu Sierpnia ’80 i powstania Solidarności.
NSZZ "Solidarność" Region Zielona Góra - wybrane aspekty działalności w latach 1980 - 1981
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

NSZZ "Solidarność" Region Zielona Góra - wybrane aspekty działalności w latach 1980 - 1981

Autor: Przemysław Zwiernik
W lipcu roku 1980 wydarzenia w województwie zielonogórskim przebiegały spokojnie. Niezadowolenie w zakładach pracy nasiliło się dopiero w sierpniu 1980 r. Coraz częściej wyrażano krytyczne opinie wobec dyrekcji zakładów pracy, władz terenowych i centralnych.
Odmieniony region – robotnicy województwa katowickiego buntują się przeciw systemowi
TYLKO U NAS
Artykuł

Odmieniony region – robotnicy województwa katowickiego buntują się przeciw systemowi

Autor: Jarosław Neja
Latem 1980 r. kiedy kolejne strajkowe fale rozlewały się po kraju, górnośląskie i zagłębiowskie załogi przedstawiane były w mediach jako ludzie dobrej roboty, wręcz idealnie wykonujący kolejne plany i zadania produkcyjne zlecane przez władze, środowiska zawsze gotowe poprzeć partię i rząd.
Początki „Solidarności” w Chełmie
TYLKO U NAS
Artykuł

Początki „Solidarności” w Chełmie

Autor: Marcin Dąbrowski
W propagandzie PRL-owskiej Chełm lansowany był przez długie lata jako pierwsza siedziba Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i kolebka komunistycznej Polski.
Początki niezależnego ruchu związkowego w Gorlicach
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Początki niezależnego ruchu związkowego w Gorlicach

Autor: Marcin Kasprzycki
Gorlice w wyniku reformy administracyjnej z maja 1975 r. znalazły się w nowo utworzonym województwie nowosądeckim. Liczba mieszkańców w 1980 r. wynosiła niespełna 30 tys. Miasto było lokalnym ośrodkiem przemysłowym i kulturalnym we wschodniej części województwa.
Porozumienia
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Porozumienia

Autor: Włodzimierz Suleja
Porozumienia sierpniowo-wrześniowe były wynikiem ustaleń negocjacyjnych komisji rządowych i skupionych w Międzyzakładowych Komitetach Strajkowych reprezentacji robotniczych, wspieranych przez niezależnych ekspertów. Jako pierwsze, już 30 sierpnia, podpisano Porozumienie w Szczecinie.
Przywódca robotniczych serc. Aleksander Krystosiak (1922–2002)
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia

Przywódca robotniczych serc. Aleksander Krystosiak (1922–2002)

Autor: Artur Kubaj
Aż trudno uwierzyć, że Aleksander Krystosiak, jeden z przywódców strajku w Szczecinie w roku 1980, lider komitetu strajkowego w Stoczni Remontowej „Parnica” (dziś już nieistniejącej) pozostaje postacią nieznaną.
Rolnicza „Solidarność” w Charsznicy
POLECAMY
Artykuł

Rolnicza „Solidarność” w Charsznicy

Autor: Radosław Kurek
Jednym z ciekawszych darów, który trafił do Archiwum IPN w Krakowie z rąk osoby prywatnej są materiały przekazane w kwietniu 2015 r. przez Franciszka Seweryna, byłego przewodniczącego Zarządu Gminnego NSZZ RI „Solidarność” w Charsznicy. Dotyczą one powołania i działalności struktur rolniczej „Solidarności” w gminie Charsznica w latach 80. i na początku lat 90. XX wieku.
Sierpień ‘80 na Podbeskidziu
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Sierpień ‘80 na Podbeskidziu

Autor: Dariusz Węgrzyn
Termin „Podbeskidzie” do dziś budzi kontrowersje. By nie rozwodzić się na jego temat i nie wchodzić w spory i polemiki, można w wielkim skrócie powiedzieć, że obejmuje on geograficznie obszar województwa bielskiego istniejącego w latach 1975-1998 z siedzibą władz administracyjnych w Bielsku-Białej.
Sierpień ’80
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Sierpień ’80

Autor: Włodzimierz Suleja
Wizyta papieska z roku 1979 nie wywołała natychmiastowych skutków. Z pozoru życie, po czerwcowej euforii, wróciło do tradycyjnych, utartych kolein. Ekipie partyjno-rządowej wciąż wydawało się, że zdoła przeczekać najgorsze.
Sierpień ’80 w Gdańsku
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Sierpień ’80 w Gdańsku

Autor: Arkadiusz Kazański
O wybuchu strajku w Gdańsku przesądziło to, że na pięć miesięcy przed przejściem na emeryturę, 7 sierpnia 1980 r., zwolniono z pracy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina Annę Walentynowicz, zasłużoną i uczciwą pracownicę, odznaczoną wcześniej Brązowym, Srebrnym, a w 1979 r. Złotym Krzyżem Zasługi.
Sierpień 1980 r. w Poznaniu. Strajki w poznańskich zakładach pracy
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Sierpień 1980 r. w Poznaniu. Strajki w poznańskich zakładach pracy

Autor: Tomasz Ceglarz
Powstanie NSZZ „Solidarność”, bezprecedensowego w dziejach państwa polskiego, wielomilionowego ruchu społecznego cieszącego się ogromnym poparciem i zaufaniem Polaków, z obecnej perspektywy postrzegane jest jako jedno z najistotniejszych wydarzeń w historii najnowszej Polski. Ów zryw, którego niektórzy historycy nie bez przyczyny nazywają rewolucyjnym, miał swoją wyraźną genezę.
Strajki w dawnym województwie legnickim latem 1980 roku
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Strajki w dawnym województwie legnickim latem 1980 roku

Autor: Łukasz Sołtysik
Społeczeństwo dawnego województwa legnickiego miało bardzo ważny udział w protestach lata 1980 roku – zarówno w lipcu, jak i sierpniu. Motorem strajków na tym terenie byli pracownicy kopalni i huty KGHM. W kilkunastu miejscowościach województwa w akcji strajkowej wzięło udział tysiące ludzi.
Szczecin 1980. Strajkowa codzienność
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Szczecin 1980. Strajkowa codzienność

Autor: Michał Siedziako
Strajki Sierpnia ’80 były zbiorowym doświadczeniem setek tysięcy ludzi. Jak przebiegały z perspektywy ich szeregowych uczestników? Przyjrzyjmy się temu zagadnieniu na przykładzie Szczecina – jednego z głównych ośrodków protestów „gorącego lata” 1980 r.
Szczecińska droga do „Solidarności”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Szczecińska droga do „Solidarności”

Autor: Marcin Stefaniak
Wprowadzenie 1 lipca 1980 przez rząd podwyżek cen wędlin i mięsa wywołało protesty społeczne, które władza początkowo starała się łagodzić wprowadzeniem wzrostu wynagrodzeń w niektórych zakładach pracy.
Szczeciński Sierpień '80
Biblioteka cyfrowa

Szczeciński Sierpień '80

Autor: Michał Siedziako
Latem 1980 r. Szczecin stał się areną wydarzeń, które zapoczątkowały blisko dziesięcioletnią erozję komunistycznych rządów w Polsce. Był jednym z głównych ośrodków strajkowych, w których podpisano historyczne Porozumienia Sierpniowe otwierające drogę do powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” i skupionego wokół niego ogromnego, wolnościowego, demokratycz- nego ruchu społecznego.
Szczeciński strajk 1980 roku
POLECAMY
Artykuł

Szczeciński strajk 1980 roku

Autor: Sebastian Ligarski
O trzydziestu sześciu postulatach wysuniętych przez szczecińskich robotników (i nie tylko) w sierpniowe dni 1980 r. prawie się nie słyszy. A przecież to w Szczecinie podpisano pierwsze porozumienia z rządem, w których zawarto zapowiedź powołania związków zawodowych wolnych i niezależnych od władz.
Świdnik – droga do wolności
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Świdnik – droga do wolności

Autor: Marcin Dąbrowski
Latem 1980 r. przez Polskę przetoczyła się fala strajkowa, która objęła ponad tysiąc zakładów pracy i około miliona osób. Ważną rolę na jej początkowym etapie odegrały lipcowe wydarzenia na Lubelszczyźnie.
TW ze Szczecina
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

TW ze Szczecina

Autor: Przemysław Benken
Ze szczecińskim aparatem bezpieczeństwa związał się już na początku lat 60. XX w. Pierwotnie miał pracować na rzecz wywiadu cywilnego PRL w USA. Emigracja do Ameryki nie doszła do skutku, postanowiono więc wykorzystać go w charakterze agenta w Szczecińskiej Fabryce Motocykli.
Wokół sporów o początki MKZ w Zielonej Górze. Przyczynek do dyskusji
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wokół sporów o początki MKZ w Zielonej Górze. Przyczynek do dyskusji

Autor: Przemysław Zwiernik
Pomimo wieloletnich badań na historią NSZZ „Solidarność”, jeszcze nie wszystkie aspekty jego działalności zostały w sposób wyczerpujący opracowane. W wielu przypadkach nie pozwala na to stan zachowania materiałów źródłowych.
Wolne Związki Zawodowe Pomorza Zachodniego
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wolne Związki Zawodowe Pomorza Zachodniego

Autor: Marta Marcinkiewicz, Stefan K. Kozłowski
Historia szczecińsko-gryfińskich WZZ ma raczej słodko-gorzkie zakończenie. Choć pod koniec lat siedemdziesiątych środowisko to wiele zrobiło dla wzrostu świadomości robotników w regionie, to w sierpniu 1980 r. działacze WZZ nie zostali dopuszczeni do udziału w strajku w Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego.
Z Kaszuby Polak. Zarys biografii księdza Hilarego Jastaka
TYLKO U NAS
Artykuł

Z Kaszuby Polak. Zarys biografii księdza Hilarego Jastaka

Autor: Jarosław Tęsiorowski
Specyfika Kaszub i Pomorza i ich historia ukształtowały jego poglądy i wpływały na życiowe wybory. Kolejne doświadczenia: wojna, okupacja, konspiracja, stalinizm i kapłaństwo w okresie programowej walki państwa z Kościołem wpłynęły na jego późniejsze postawy. Każdy, kto zna charakter i zwyczaje Kaszubów przyzna, że osoba, którą nazwali oni swoim królem, musiała być kimś niezwykłym.
Żyrardowskie strajki w lipcu 1980 roku
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Żyrardowskie strajki w lipcu 1980 roku

Autor: Grzegorz Majchrzak
Największym centrum strajkowym w lipcu 1980 r. – oprócz Lublina, czy szerzej Lubelszczyzny – był Żyrardów, liczący niespełna 40 tys. mieszkańców. Jednak dziś już prawie nikt nie pamięta o robotniczych protestach w tym mieście.
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2024 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510