Mirosław Szumiło

Bulbowcy kontra banderowcy. Ataman Taras Bulba-Borowec i powstanie UPA

Ukraińska Armia Powstańcza jest kojarzona jednoznacznie z nazwiskiem Stepana Bandery i ludobójstwem dokonanym na wołyńskich Polakach w 1943 r. W rzeczywistości UPA powstała już w końcu 1941 r. na Polesiu, a jej twórcą był rywal Bandery – Taras Bulba-Borowec.

Cud w Czychoszczy i męczeństwo księdza Toufara

Cud w Czychoszczy i męczeństwo księdza Toufara

11 grudnia 1949 r. we wsi Číhošť na pograniczu Czech i Moraw zdarzył się cud, który rozsławił to miejsce na cały kraj. A proboszcz tej wiejskiej parafii, 48-letni ks. Josef Toufar, mimowolnie wciągnięty w tryby wielkiej historii, w rezultacie poniósł męczeńską śmierć z rąk komunistycznych siepaczy.

Czerwona elita. Komuniści u władzy w Polsce

Czerwona elita. Komuniści u władzy w Polsce

Elitę partyjną z lat 1944–1990 można podzielić na cztery pokolenia. Najstarsze roczniki to fanatyczni komuniści i patrioci Związku Sowieckiego. Dla ich młodszych kolegów ideologia miała mniejsze znaczenie, ustępując urokom korzystania z przywilejów władzy.

Demaskator bolszewizmu Richard Pipes (1923–2018)

Biogram / Biografia

Demaskator bolszewizmu Richard Pipes (1923–2018)

17 maja 2018 r. w Cambridge, MA zmarł Richard Pipes – jeden z najwybitniejszych znawców historii Rosji i komunizmu. Będzie zapamiętany przede wszystkim jako autor monumentalnej trylogii opisującej przyczyny, przebieg i skutki rewolucji 1917 roku (Rosja carów, Rewolucja rosyjska, Rosja bolszewików).

Dmytro Klaczkiwski „Kłym Sawur” – główny sprawca ludobójstwa wołyńskiego

Dmytro Klaczkiwski „Kłym Sawur” – główny sprawca ludobójstwa wołyńskiego

Do dziś trwają spory historyków wokół przyczyn zbrodni wołyńskiej dokonanej przez ukraińskich nacjonalistów w 1943 roku. Nie zachowały się pisemne rozkazy, jednakże wszystkie dowody i poszlaki wskazują, że bezpośrednią odpowiedzialność za rozpętanie fali mordów na polskiej ludności cywilnej ponosi ówczesny dowódca UPA na Wołyniu – Dmytro Klaczkiwski ps. „Kłym Sawur”.

NOWY NUMER BIULETYNU IPN

Dwie wizje „nowej Polski”

W końcowej fazie II wojny światowej i w latach powojennych zderzyły się ze sobą dwie wizje „nowej Polski” wyzwolonej spod okupacji niemieckiej i odbudowywanej z pożogi wojennej. Społeczeństwo opowiadało się w ogromnej większości za programem prezentowanym przez Rząd RP na uchodźstwie i ugrupowania tworzące Polskie Państwo Podziemne. Jednakże na terenach uwolnionych od Niemców instalowano władze komunistyczne przyniesione na sowieckich bagnetach, które stopniowo wprowadzały w życie swój projekt Polski „ludowej”.

Geneza traktatu ryskiego – październikowy rozejm 1920 roku

Geneza traktatu ryskiego – październikowy rozejm 1920 roku

Zwycięstwo zbrojne nad bolszewikami w 1920 r. uratowało wprawdzie Polskę i Europę przed barbarzyńskim komunizmem, nie przyniosło jednak rozstrzygnięć politycznych, które dałyby Rzeczypospolitej trwałe fundamenty.

Audio/Video

Jaka jest rola czasopism naukowych we współczesnym świecie? Jakie cele stawiają sobie czasopisma naukowe? Kto jest odbiorcą tekstów naukowych? Jak periodyki naukowe mogą wpływać na dyskurs intelektualny w Polsce?

Audio/Video

Jakie były relacje religijne i narodowościowe na Kresach Wschodnich II RP? Na czym polegała rywalizacja polsko-ukraińska o sympatie miejscowej ludności?

Autor: Mirosław Szumiło, Mieczysław Ryba, Przemysław Czarnek, Jan Żaryn, Andrzej Gil

Jan Paweł II a odrodzenie religijne w Czechosłowacji

NOWY NUMER BIULETYNU IPN

Jan Paweł II a odrodzenie religijne w Czechosłowacji

Przemożny wpływ Jana Pawła II na postawy Polaków i na powstanie wielomilionowego ruchu Solidarności nie ulega wątpliwości. Mniej znane jest natomiast oddziaływanie polskiego papieża na pobratymcze narody z południa – Słowaków i Czechów, którzy również pozytywnie odpowiedzieli na apel papieża: „Nie lękajcie się!”.

Audio/Video

Kim byli ludzie, którzy tworzyli komunistyczny aparat represji? Jak przebiegały ich kariery? Jak potoczyły się ich losy po zakończeniu „pracy” w „resorcie”?

Autor: Mirosław Szumiło, Rafał Kościański, Radosław Kurek, Paweł Niziołek, Magdalena Dźwigał, Witold Bagieński

Klan Jakuba Bermana – nepotyzm w elitach PRL

Klan Jakuba Bermana – nepotyzm w elitach PRL

Nepotyzm jest zjawiskiem występującym we wszystkich ustrojach politycznych i epokach historycznych. Nie inaczej było w Polsce rządzonej przez komunistów, choć wątek ten wciąż nie został opisany przez historyków.

Ks. Franciszek Blachnicki i ruch oazowy na Słowacji

Nowy numer Biuletynu IPN

Ks. Franciszek Blachnicki i ruch oazowy na Słowacji

Mało znanym aspektem życia i działalności ks. Franciszka Blachnickiego są jego kontakty ze Słowakami, które zaowocowały powstaniem ruchu oazowego w komunistycznej Czechosłowacji. Ponieważ działalność ta odbywała się w konspiracji, bardzo trudno znaleźć w archiwach jakiekolwiek dokumenty na ten temat. Zdani jesteśmy przede wszystkim na wspomnienia i relacje Słowaków, którzy uczestniczyli w oazach.

Audio/Video

Książka Mirosława Szumiły przybliża młodzieńcze lata Gierka spędzone na emigracji we Francji i Belgii oraz kolejne etapy kariery politycznej w kraju. Ukazuje jego ukrywane związki z Moskwą, intrygi w elicie władzy i kulisy spisku mającego na celu obalenie Gomułki

Autor: Rafał Dudkiewicz, Mirosław Szumiło

Kurierzy Bożego Słowa

Zainteresowani historią Polacy wiedzą o „taternikach” przemycających do PRL przez granicę polsko-czechosłowacką wydawnictwa paryskiej „Kultury”. Mało kto słyszał natomiast o działających na znacznie większą skalę „kurierach Bożego słowa” przerzucających z Polski na Słowację literaturę religijną.

Audio/Video

Ludowe Wojsko Polskie. Polskie czy sowieckie?

Autor: Mirosław Szumiło, Paweł Piotrowski, Jan Żaryn

Audio/Video

Miloš Doležal Jakby nam już dzisiaj przyszło umrzeć. Dramat życia, kapłaństwa i męczeńskiej śmierci czyhoskiego proboszcza ks. Josefa Toufara

Mirosław Szumiło

Dr hab., profesor w Instytucie Historii UMCS, główny specjalista w Biurze Badań Historycznych IPN. Redaktor naczelny półrocznika naukowego „Pamięć i Sprawiedliwość”. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół stosunków polsko-ukraińskich i systemu rządów komunistycznych w Polsce. Opublikował m.in. monografię: Roman Zambrowski 1909-1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce (Warszawa 2014), wyróżnioną nagrodą KLIO II stopnia oraz nagrodą im. Jerzego Giedroycia.

Biblioteka cyfrowa

nr 1 (41) 2023

Autor: Daniel Czerwiński, Rafał Łatka, Marta Marcinkiewicz, Rafał Opulski, Sylwia Szyc, Mirosław Szumiło

Polityka PRL wobec rozpadu imperiów kolonialnych państw europejskich, widziana w kontekście całego bloku sowieckiego, jest tematem wiodącym 41. numeru „Pamięci i Sprawiedliwości”.

O niepodległą Ukrainę – Symon Petlura (1879–1926)

DLA WNIKLIWYCH

Biogram / Biografia

O niepodległą Ukrainę – Symon Petlura (1879–1926)

Urodzony w maju 1879 roku Symon Petlura – przywódca Ukraińskiej Republiki Ludowej – odegrał w historii Ukrainy rolę równie doniosłą, jak Józef Piłsudski w historii Polski. W drogach życiowych obu tych żołnierzy i polityków najdziemy zresztą wiele cech wspólnych.

Audio/Video

Petlura. Kim był, jaką rolę odegrał w latach 1917-1921, jak budował relacje z Polską

Autor: Mirosław Szumiło, Jan Jacek Bruski, Aleksandra Hnatiuk, Paweł Libera

Petlurowcy. Armia ukraińska w obronie Polski

DLA WNIKLIWYCH

Petlurowcy. Armia ukraińska w obronie Polski

Następstwem sojuszu między II RP i Ukraińską Republiką Ludową znanego jako pakt Piłsudski-Petlura był udział sprzymierzonej armii ukraińskiej w wojnie z bolszewikami. Żołnierze ukraińscy latem 1920 r. ramię w ramię z Wojskiem Polskim bronili naszej Ojczyzny przed barbarzyńskim najeźdźcą ze wschodu.

Pierwsza agresja – geneza i początek wojny z bolszewikami

WARTO WIEDZIEĆ

Pierwsza agresja – geneza i początek wojny z bolszewikami

W powszechnej świadomości wojna polsko-bolszewicka kojarzona jest z rokiem 1920 i Bitwą Warszawską. Jednakże w rzeczywistości wybuchła już na przełomie 1918 i 1919 r. w rezultacie zderzenia bolszewickiego marszu na Europę z planami federacyjnymi Józefa Piłsudskiego.

Polacy w walce o niepodległość 1914-1918

Polacy w walce o niepodległość 1914-1918

Dla Polski i Polaków I wojna światowa przyniosła skutki dwojakiego rodzaju. Z jednej strony walki toczyły się na ziemiach polskich przynosząc ogromne straty materialne, porównywalne ze stratami z okresu II wojny światowej. W armiach państw zaborczych służyło przymusowo w sumie ponad 3 mln Polaków, którzy często musieli walczyć przeciwko sobie. Co szósty z nich zginął.

Audio/Video

Polak, Żyd czy komunista? Problem tożsamości elity władzy w powojennej Polsce

Autor: Barbara Stanisławczyk-Żyła, Grzegorz Berendt, Mirosław Szumiło

Polityka wschodnia Józefa Piłsudskiego w latach 1918-1920

Polityka wschodnia Józefa Piłsudskiego w latach 1918-1920

Józef Piłsudski był jednym z najwybitniejszych polityków polskich w XX wieku, uważanym za głównego twórcę niepodległego państwa, które odrodziło się w 1918 r. po 123 latach niewoli.

Audio/Video

Polska pojałtańska: władza komunistyczna wobec Żydów; próby odbudowy społeczności żydowskiej; determinanty współistnienia (dyskusja)

Autor: Aleksandra Namysło, Marcin Zaremba, Mirosław Szumiło, Marcin Urynowicz, Martyna Grądzka-Rejak

Audio/Video

Promocja 38. numeru półrocznika „Pamięć i Sprawiedliwość”

Autor: Włodzimierz Suleja, Marek Sioma, Marcin Kruszyński, Mirosław Szumiło

Audio/Video

Przełomowe wydarzenia w historii PRL w refleksji prymasa Stefana Wyszyńskiego

Autor: Mirosław Szumiło, Bartłomiej Noszczak, Ewa K. Czaczkowska, Paweł Skibiński

Audio/Video

Roman Zambrowski

Autor: Rafał Dudkiewicz, Mirosław Szumiło

Sojusz polsko-ukraiński w 1920 roku

22 kwietnia 1920 roku została podpisana w Warszawie umowa między Rzeczpospolitą Polską a Ukraińską Republiką Ludową, która przeszła do historii jako „Sojusz Piłsudski–Petlura”. Połączyła ona dwa państwa, które walczyły o utrzymanie swojej niepodległości w obliczu najazdu wspólnego wroga ze wschodu.

Stepan Bandera – przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów

WARTO WIEDZIEĆ

Biogram / Biografia

Stepan Bandera – przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów

Działalność OUN ukierunkował na indywidualny terror przeciwko przedstawicielom polskiej władzy i Ukraińcom uznawanym za kolaborantów. Na zachodniej Ukrainie Bandera uznawany jest za bohatera ruchu narodowowyzwoleńczego.

Towarzysze na wakacjach w Łańsku

W sferze propagandowej w PRL panował egalitaryzm, w rzeczywistości zaś ludzie związani z władzą tworzyli odrębną, uprzywilejowaną klasę społeczną – nomenklaturę partyjną (zwaną też „nową klasą”).

Audio/Video

W latach 1957-1964 trzech Słowaków z zakonu werbistów ukrywało się w PRL. SB - policja polityczna komunistów - kilkukrotnie wpadła na ich trop

Autor: Rafał Łatka, Mirosław Szumiło, Dominik Zamiatała

Audio/Video

Wojna 1920: operacja ukrainna Wojska Polskiego, obrona Zamościa i radiowywiad Polaków

Autor: Rafał Leśkiewicz, Grzegorz Nowik, Mirosław Szumiło, Juliusz Tym

Z bolszewikami nie walczyć…

Rankiem 17 września 1939 r. agresja sowiecka zadała cios w plecy Wojsku Polskiemu walczącemu z Niemcami. Wśród zaskoczonych dowódców polskich jednostek panowała wówczas dezorientacja. Wydana wieczorem tego feralnego dnia dyrektywa naczelnego wodza przyniosła zaś tragiczne skutki.

Zatrzymać polską zarazę! Czechosłowacja wobec solidarnościowej rewolucji

DLA WNIKLIWYCH

Zatrzymać polską zarazę! Czechosłowacja wobec solidarnościowej rewolucji