Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Polska lubelska”
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

„Polska lubelska”

Autor: Włodzimierz Suleja
Kapitulacja powstańczej Warszawy nie była końcem polskiego dramatu. Ostatnie miesiące 1944 r. niosły ze sobą umacnianie się na terenach wyzwolonych od Niemców zwolenników Kremla, któremu to procesowi towarzyszyło rosnące poczucie bezsilności tak władz konspiracji krajowej, jak i legalnego rządu RP w Londynie.
1943. Rok niepomyślnych znaków
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

1943. Rok niepomyślnych znaków

Autor: Włodzimierz Suleja
Społeczeństwo polskie nie miało złudzeń, że Niemcy zdolni są do popełnienia najpotworniejszych zbrodni. Z nadzieją, ale i obawą oczekiwano więc końca okupacji. Obawy potęgował zaś fakt, iż wyzwolenie nadejść miało ze wschodu, Armia Czerwona bowiem, po zwycięstwie stalingradzkim, zaczynała przejmować inicjatywę strategiczną.
Adam Bień. Jeden z szesnastu
POLECAMY
Biogram / Biografia

Adam Bień. Jeden z szesnastu

Autor: Anna Lasek
Adam Bień był człowiekiem wyjątkowym – politykiem i działaczem niepodległościowego ruchu ludowego, jednym z szesnastu skazanych w moskiewskim procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, a także prawnikiem i pisarzem.
Autoportret wychodźcy
POLECAMY
Artykuł

Autoportret wychodźcy

Autor: Małgorzata Choma-Jusińska
Okres II wojny światowej, ale także pierwsze lata po jej zakończeniu, skutkowały pojawieniem się nowej, potężnej fali emigracji polskiej na Zachodzie Europy, a zwłaszcza w Zjednoczonym Królestwie. Charakterystyka tego wychodźstwa, pomimo upływu lat, wciąż stanowi wyzwanie badawcze dla historyków.
Czas kompromisu
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Czas kompromisu

Autor: Włodzimierz Suleja
Wojna, która od 22 czerwca 1941 r. objęła wschodnie tereny II Rzeczypospolitej, nie była zaskoczeniem ani dla konspiracji wojskowej w kraju, ani dla polskiego rządu w Londynie.
Decyzja
POLECAMY
Artykuł

Decyzja

Autor: Jacek Sawicki
28 października 1943 r. gen. „Bór” wysłał do Londynu pilną depeszę. Domagał się w niej sprecyzowania stanowiska Rządu, jak ma postępować, jakie wydać rozkazy w momencie wkraczania Armii Czerwonej w granice II Rzeczypospolitej. Było coraz mniej czasu na dyskusje...
Dwie wizje „nowej Polski”
NOWY NUMER BIULETYNU IPN
Artykuł

Dwie wizje „nowej Polski”

Autor: Mirosław Szumiło
W końcowej fazie II wojny światowej i w latach powojennych zderzyły się ze sobą dwie wizje „nowej Polski” wyzwolonej spod okupacji niemieckiej i odbudowywanej z pożogi wojennej. Społeczeństwo opowiadało się w ogromnej większości za programem prezentowanym przez Rząd RP na uchodźstwie i ugrupowania tworzące Polskie Państwo Podziemne. Jednakże na terenach uwolnionych od Niemców instalowano władze komunistyczne przyniesione na sowieckich bagnetach, które stopniowo wprowadzały w życie swój projekt Polski „ludowej”.
Emigracja dla kraju czy kraj dla emigracji. Radio „Wolna Europa”
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Emigracja dla kraju czy kraj dla emigracji. Radio „Wolna Europa”

Autor: Paweł Chojnacki
Ostatni etap życia Józefa Mackiewicza zdefiniowany został w dużej mierze przez konflikt z Janem Nowakiem-Jeziorańskim i jego środowiskiem. Należy powiedzieć wyraźnie, że Radio Wolna Europa było dla Józefa Mackiewicza wyrazem i narzędziem obcej polityki, a nie bytem wobec niej autonomicznym i partnerskim. W ocenie działalności Sekcji Polskiej i jej dyrektora pisarz nie przebierał w słowach.
Emigrejtan. Zygmunt Nowakowski (1891–1963)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Emigrejtan. Zygmunt Nowakowski (1891–1963)

Autor: Paweł Chojnacki
Wychodząc 3 września 1939 r. z nowiutkiej willi, ppor. rez. Zygmunt Nowakowski pozostawiał za sobą świetnie rozwijającą się karierę felietonisty i aktora oraz legendę niezwykłej postaci podwawelskiego grodu.
Grupa Ładosia
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Grupa Ładosia

Autor: Jerzy Dąbrowski
Gdy świat zachodni nie chciał słyszeć o zagładzie Żydów, polscy dyplomaci ruszyli do brawurowej akcji ratowania tysięcy ludzi przed pewną śmiercią.
Kobiety w Marynarce Wojennej – Pomocnicza Morska Służba Kobiet (1943-1947)
POLECAMY
Artykuł

Kobiety w Marynarce Wojennej – Pomocnicza Morska Służba Kobiet (1943-1947)

Autor: Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk
Podczas II wojny światowej kobiety służyły w strukturach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie nie tylko w armii lądowej, ale także w marynarce wojennej.
Księgozbiór przedostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata
TYLKO U NAS
Artykuł

Księgozbiór przedostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata

Autor: Krzysztof Brzechczyn
We wrześniu 1946 r. komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił polskiego obywatelstwa generała Władysława Andersa, dowódcę wojsk polskich spod Monte Cassino oraz 76 oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Lajkonik na wygnaniu czyli Zygmunt Nowakowski
WARTO ZAJRZEĆ
Biogram / Biografia

Lajkonik na wygnaniu czyli Zygmunt Nowakowski

Autor: Paweł Chojnacki
Kraków 1891 – 1963 Londyn. Aktor, dziennikarz („Ilustrowany Kuryer Codzienny”), powieściopisarz („Przylądek dobrej nadziei”), dramaturg („Gałązka rozmarynu”), radiowiec, działacz sportowy (przed wojną wiceprezes KS Cracovia), jeden z inicjatorów obrony praw zwierząt. W pierwszej wojnie – legionista.
Londyn nie zapomniał o Józefie Mackiewiczu
PAMIĘTAMY
Artykuł

Londyn nie zapomniał o Józefie Mackiewiczu

Autor: Adam Hlebowicz
Sejm RP uchwalił rok 2022 Rokiem Józefa Mackiewicza. Formalnym powodem była 120. rocznica urodzin pisarza. Sarkali na to niektórzy badacze i publicyści. Dlaczego? Bo „Ptasznik z Wilna”, jak go trafnie i ładnie literacko ochrzcił Włodzimierz Bolecki, wymyka się wszelkim oficjalnym celebrom.
Londyńskie Ministerstwo Przemysłu, Handlu i Żeglugi RP w dokumentach MBP
TYLKO U NAS
Artykuł

Londyńskie Ministerstwo Przemysłu, Handlu i Żeglugi RP w dokumentach MBP

Autor: Waldemar Grabowski
Po wrześniu 1939 r. ogromną rolę w podtrzymywaniu ciągłości państwowej Polski i organizacji jej wysiłku zbrojnego odegrały konstytucyjne władze RP na wychodźstwie. W latach II wojny światowej liczba pracowników rządu emigracyjnego wzrosła ze 160 pracowników etatowych w 1940 r. do 1052 osób w 1945 r.
Macierzyństwo na Szlaku nadziei. Polskie matki w materiałach Koła Polaków z Indii
POLECAMY
Artykuł

Macierzyństwo na Szlaku nadziei. Polskie matki w materiałach Koła Polaków z Indii

Autor: Anna Płońska
Matki, nauczycielki, wychowawczynie – rzesze Polek dokonywały cudów, aby dzieciom dotkniętym traumą pobytu na „nieludzkiej ziemi” zapewnić choć trochę normalnego dzieciństwa. W materiałach Koła Polaków z Indii znaleźć można wiele śladów zarówno ich działalności, jak i głębokiej wdzięczności ich podopiecznych.
Misja wywiadowcza kapitana Jerzego Lewszeckiego na terenie kraju
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Misja wywiadowcza kapitana Jerzego Lewszeckiego na terenie kraju

Autor: Tomasz Krok
Proces „Grupy Lewszeckiego–Skowrona” odbił się szerokim echem w ówczesnej prasie emigracyjnej i krajowej. W tej ostatniej wykorzystano go do celów propagandowych jako kolejną po „Bergu” aferę związaną z amerykańskim wywiadem. Pozbawiona większych efektów misja wywiadowcza kosztowała ostatecznie kpt. Lewszeckiego życie.
Nad Sekwaną i w sojuszniczym Londynie
POLECAMY
Artykuł

Nad Sekwaną i w sojuszniczym Londynie

Autor: Włodzimierz Suleja
W nocy z 17 na 18 września 1939 r. Prezydent, Rząd RP i Wódz Naczelny przekroczyli granicę polsko-rumuńską. Uczyniono to pod presją sytuacji – Armia Czerwona była już niemal 30 km od Kut, gdzie odbyło się ostatnie posiedzenie gabinetu i skąd Mościcki wydał odezwę do narodu piętnującą sowiecki najazd.
Niespodziewane pamiątki. Przedmioty zarekwirowane rodzinie Ciołkoszów
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

Niespodziewane pamiątki. Przedmioty zarekwirowane rodzinie Ciołkoszów

Autor: Maria Bieniek
Rodzinne fotografie, pocztówki z pozdrowieniami – codzienne i niepozorne przedmioty, stanowiące świadectwo codziennego życia wybitnego polityka Adama Ciołkosza i jego bliskich. Trafiły jednak do zbiorów IPN nie z rodzinnego archiwum, a prawdopodobnie jako przedmioty zarekwirowane przez organy bezpieczeństwa wrogom powojennego, totalitarnego porządku.
Obóz Polskich Dzieci w Pahiatua
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Obóz Polskich Dzieci w Pahiatua

Autor: Ewa Wójcicka
Dzięki szczególnemu zaangażowaniu Marii Wodzickiej, żony polskiego konsula, Nowa Zelandia czynnie zaangażowała się w pomoc polskim dzieciom, które przeżyły piekło „nieludzkiej ziemi”. Wiele z nich znalazło schronienie w udostępnionym Polakom obozie w Pahiatua.
Odbudowa Armii Polskiej u boku sojuszników (1939–1940)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Odbudowa Armii Polskiej u boku sojuszników (1939–1940)

Autor: Janusz Wróbel
Przegrana wojna obronna 1939 r. nie oznaczała końca państwa polskiego i jego wojska. Dzięki zaciągowi ochotniczemu i mobilizacji Polaków we Francji oraz ewakuacji wojskowych z Węgier i Rumunii – do czerwca 1940 r. sformowano na Zachodzie kilkudziesięciotysięczną armię.
Pismo „Ochotniczka” i jego czytelniczki
POLECAMY
Artykuł

Pismo „Ochotniczka” i jego czytelniczki

Autor: Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk
Czasopismo „Ochotniczka” było wydawane w latach 1943-1946 przez Pomocniczą Służbę Kobiet – polską formację kobiecą funkcjonującą w latach 1941-1946.
Polskie dzieci z Pahiatui
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Polskie dzieci z Pahiatui

Autor: Paulina Gołębiewska
31 października 1944 r. – gdy w kraju minął miesiąc od upadku Powstania Warszawskiego, a armia sowiecka kontynuowała zwycięski marsz w kierunku Berlina, na drugim końcu świata do portu w Wellingtonie w Nowej Zelandii przybił statek, na którego pokładzie było 733 polskich dzieci i ich 105 opiekunów.
Polskie Państwo Podziemne: konspiracja wojskowa i cywilna pod okupacją niemiecką i sowiecką
POLECAMY
Artykuł

Polskie Państwo Podziemne: konspiracja wojskowa i cywilna pod okupacją niemiecką i sowiecką

Autor: Marek Gałęzowski
Polacy przebywający w kraju pod okupacją niemiecką i sowiecką nie pogodzili się z utratą niepodległego państwa. Symbolicznym wyrazem tej postawy było ukazanie się 10 października 1939 r. tajnego pisma „Polska Żyje”, wydawanego przez organizację Komenda Obrońców Polski.
Portret emigranta
DLA WNIKLIWYCH
Recenzja

Portret emigranta

Autor: Krzysztof Tarka
Biografistyka emigracyjna wzbogaciła się o ważną pozycję. Zygmunt Szadkowski, bohater książki Marka Wierzbickiego, nie jest postacią tak powszechnie znaną jak gen. Władysław Anders czy ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski. Należał jednak do elity politycznej „polskiego” Londynu.
Powojenna działalność wywiadowcza Zbigniewa Rotkiela (1949–1950)
TYLKO U NAS
Artykuł

Powojenna działalność wywiadowcza Zbigniewa Rotkiela (1949–1950)

Autor: Tomasz Krok
Był oficerem od października 1938 r. Zasłużony żołnierz AK, miał doświadczenie w pracy wywiadowczej. Wrócił do niej pod koniec lat 40., współpracując z emigracyjnym Komitetem do Spraw Kraju. Jego aresztowanie w maju 1950 r. nie było wynikiem wpadki, a przypadku – Rotkiel padł ofiarą zakrojonych na szeroką skalę represji wobec przedwojennych wojskowych.
Przywrócone dzieciństwo. Polskie osiedle Tengeru w Tanganice
POLECAMY
Artykuł

Przywrócone dzieciństwo. Polskie osiedle Tengeru w Tanganice

Autor: Anna Hejczyk
Do portu Tanga w Tanganice (dziś Tanzania) 8 października 1942 r. przypłynął statek „Malaja”. Na jego pokładzie znajdowali się Polacy, którzy jako pierwsi mieli zamieszkać w nowo powstałym osiedlu Tengeru.
Puszka Pandory czyli Stefania Zahorska
WARTO ZAJRZEĆ
Biogram / Biografia

Puszka Pandory czyli Stefania Zahorska

Autor: Paweł Chojnacki
Kraków 1889 – 1961 Londyn. Intelektualistka potężnego formatu (kształcona w Budapeszcie, Krakowie, Berlinie). Osoba wielu talentów i pasji: tłumaczka przysięgła z języka węgierskiego, krytyczka sztuki (prekursorska w dziedzinie refleksji nad filmem i psychoanalizą), historyczka mody. Wnikliwa sędzia obu totalitaryzmów – reportażystka z darem wiwisekcji.
Sympatycy Solidarności Walczącej w Wielkiej Brytanii
TYLKO U NAS
Artykuł

Sympatycy Solidarności Walczącej w Wielkiej Brytanii

Autor: Joanna Pyłat
W latach osiemdziesiątych Polacy w Wielkiej Brytanii aktywnie wspierali opozycję demokratyczną w PRL. Z tej pomocy korzystała również Solidarność Walcząca.
Tajny plan X
TYLKO U NAS
Artykuł

Tajny plan X

Autor: Janusz Wróbel
W zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu znajduje się ciekawy dokument zatytułowany Zarys wstępny planu X. Kilkustronicowy maszynopis pochodzi z początku lutego 1953 r. i nie jest podpisany.
Układ Sikorski – Majski. „Nie była to scena z Matejki”
POLECAMY
Artykuł

Układ Sikorski – Majski. „Nie była to scena z Matejki”

Autor: Paweł Chojnacki
Współpraca na rzecz pokonania Niemiec, powstanie polskiej armii w ZSRS, zwolnienie z sowieckich więzień i łagrów obywateli II RP – oto najważniejsze założenia układu Sikorski – Majski. Premier Rządu RP na Uchodźstwie podpisał go 30 lipca 1941 r. w Londynie, wbrew prezydentowi Władysławowi Raczkiewiczowi.
Układ Sikorski – Majski. Sowiecka „amnestia” dla obywateli polskich z sierpnia 1941 roku
POLECAMY
Artykuł

Układ Sikorski – Majski. Sowiecka „amnestia” dla obywateli polskich z sierpnia 1941 roku

Autor: Sławomir Kalbarczyk
„Wieść niesłychana w syberyjskich obozach pracy: amnestia. Od czasu istnienia tych miejsc odosobnienia nie wydarzyło się nic podobnego” – wspominał w książce Diabeł w raju były więzień Gułagu Tadeusz Wittlin.
Ustanowienie Krzyża Armii Krajowej
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Ustanowienie Krzyża Armii Krajowej

Autor: Jacek Sawicki
Krzyż Armii Krajowej pierwotnie miał charakter odznaki pamiątkowej nadawanej w Londynie dla upamiętnienia wysiłków żołnierzy Polski Podziemnej. Nigdy nie został przyjęty do hierarchii odznaczeń PRL, której władze wrogo odnosiły się do polskiej tradycji niepodległościowej. Dopiero w 1992 r. został uznany za polskie państwowe odznaczenie wojskowe nadawane przez Prezydenta RP.
Utrata niepodległości
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Utrata niepodległości

Autor: Marek Gałęzowski
Po zakończeniu konferencji teherańskiej Brytyjczycy nieustannie naciskali na rząd RP, żeby uznał linię Curzona za wschodnią granicę Polski.
W cieniu Jałty. Fakty dokonane
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

W cieniu Jałty. Fakty dokonane

Autor: Włodzimierz Suleja
U schyłku 1944 r. perspektywy, rysujące się przed Polską, przedstawiały się wyjątkowo niekorzystnie. Likwidacja w zachodniej części ziem II Rzeczypospolitej okupacji niemieckiej była równoznaczna z ich opanowaniem przez Armię Czerwoną. Oznaczało to zainstalowanie „władzy ludowej” i umacnianie jej rządów przez UB, przy ścisłej współpracy z NKWD.
W konspiracji była postacią legendarną. Niesamowity życiorys Elżbiety Zawackiej
PAMIĘTAMY
Biogram / Biografia

W konspiracji była postacią legendarną. Niesamowity życiorys Elżbiety Zawackiej

Autor: Anna Lasek
Jej życie to gotowy scenariusz na doskonały film wojenny. Pedagog, matematyk i profesor nauk humanistycznych, żołnierz AK, powstaniec warszawski, więzień okresu stalinowskiego. Przede wszystkim jednak legendarna kurierka, emisariuszka Komendanta Głównego ZWZ do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Jedyna kobieta w gronie cichociemnych oraz druga w historii polskich sił zbrojnych generał brygady.
W tajnej służbie. Generał Brygady Mieczysław Zygfryd Słowikowski „Rygor”
POLECAMY
Biogram / Biografia

W tajnej służbie. Generał Brygady Mieczysław Zygfryd Słowikowski „Rygor”

Autor: Piotr Długołęcki
Członek Polskiej Organizacji Wojskowej, od 1918 r. w Wojsku Polskim. Uczestnik wojny z bolszewikami, odznaczony Krzyżem Walecznych. W 1937 roku rozpoczął pracę dla Oddziału II Sztabu Generalnego, zajmującego się wywiadem zagranicznym. Został wysłany na placówkę do Kijowa jako dyplomata i niejawny kierownik ekspozytury Oddziału II. Tam zastał go wybuch II wojny światowej.
Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941

Autor: Marek Gałęzowski
Rozbiór Polski przez Niemcy i ZSRS nie został uznany przez inne państwa i nie przerwał ciągłości prawnej państwa polskiego. Na mocy konstytucji powstały we Francji władze polskie z prezydentem Władysławem Raczkiewiczem i premierem Władysławem Sikorskim na czele, który został również Naczelnym Wodzem odbudowywanej armii polskiej.
Wobec sowieckiego zaboru – Polska w Londynie
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Wobec sowieckiego zaboru – Polska w Londynie

Autor: Filip Musiał
Zdrada aliantów i podporządkowanie Polski ZSRS postawiły żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych i władze II RP wobec konieczności dalszego funkcjonowania w warunkach wychodźstwa. Niepodległe życie polskie nadal pozostawać miało na emigracji i tu także zachowywana być miała konstytucyjna ciągłość Państwa.
Z „domu niewoli” do Iranu
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Z „domu niewoli” do Iranu

Autor: Sławomir Kalbarczyk
Wokół wyjścia Armii Andersa ze Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich narosło sporo mitów i nieporozumień. Niekiedy nieświadomie powielane są narracje stworzone post factum z nieprzyjaznym wobec Polski zamysłem.
Żyliśmy nadzieją
TYLKO U NAS
Wywiad

Żyliśmy nadzieją

Autor: Tomasz Danilecki, Ryszard Kaczorowski
Główną myślą pozostania na emigracji było to, że imperia nie trwają wiecznie. Że również „imperium zła” się kiedyś rozpadnie. (…) nigdy nie straciłem wiary, iż to, co robię, jest słuszne i potrzebne – podkreślał były prezydent Ryszard Kaczorowski w rozmowie dla „Biuletynu IPN” z 2002 r.
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2024 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510