Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Miesiąc Dziecka” w getcie krakowskim
TYLKO U NAS
Artykuł

„Miesiąc Dziecka” w getcie krakowskim

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
W listopadzie 1941 r. w getcie krakowskim działacze społeczni zorganizowali różne wydarzenia, z których dochód przeznaczony został na dofinansowanie instytucji zajmujących się opieką nad dziećmi. Było to szczególnie ważne wobec zbliżającej się zimy. Przeprowadzono je pod szyldem „Miesiąc Dziecka”.
„Nasi sąsiedzi – Żydzi”. Z dziejów relacji polsko-żydowskich na Kielecczyźnie w XX wieku
Biblioteka cyfrowa

„Nasi sąsiedzi – Żydzi”. Z dziejów relacji polsko-żydowskich na Kielecczyźnie w XX wieku

Autor: Agnieszka Dziarmaga, Dorota Koczwańska-Kalita, Edyta Majcher-Ociesa
Publikacja składa się z dwóch części: naukowej i źródłowej. W pierwszej swoje artykuły zaprezentowali: dr hab. prof. UJK Jerzy Gapys, dr hab. Elżbieta Słabińska, dr Edyta Majcher-Ociesa, dr Tomasz Domański, dr Marek Maciągowski, dr Justyna Staszewska, Agnieszka Dziarmaga i Bartłomiej Gierasimowicz. Dotyczą one aktywności gospodarczej ludności żydowskiej, jej kultury, religijności i szkolnictwa, a także eksterminacji Żydów podczas II wojny światowej oraz Polaków ratujących Żydów. Autorzy odwołują się do Chmielnika jako przykładu sztetla tego okresu. W drugiej części zaprezentowane zostały prace nadesłane na konkurs „Nasi sąsiedzi – Żydzi”. Są to wywiady przeprowadzone z osobami, najczęściej Polakami, pamiętającymi czasy II Rzeczypospolitej i II wojny światowej, na temat żyjących wówczas Żydów. Konkurs był inicjatywą Gminy Chmielnik, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, kieleckiej delegatury IPN i Kuratorium Oświaty w Kielcach.
„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”
POLECAMY
Artykuł

„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”

Autor: Aleksandra Namysło
Do 1942 r. na Wschodnim Górnym Śląsku (Ost-Oberschlesien) – zwłaszcza w Zagłębiu Dąbrowskim (Będzinie, Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej) i Zagłębiu Chrzanowsko-Jaworznickim – żyło ok. 100 tys. Żydów. Pierwsze deportacje Żydów z tego regionu do KL Auschwitz przeprowadzono w maju i sierpniu 1942 r.
„Nikt nie wierzy w pełną zagładę”. Akcja „Reinhardt” w okupowanym Krakowie
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

„Nikt nie wierzy w pełną zagładę”. Akcja „Reinhardt” w okupowanym Krakowie

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Do realizacji Akcji „Reinhardt” w Krakowie, stolicy Generalnego Gubernatorstwa, przystąpiono z końcem maja 1942 r. Blisko dziesięć miesięcy później getto zlikwidowano.
„Opiekowali się mną serdecznie i nigdy nie zmienili swojego dobrego stosunku do mnie”. Historia Sabiny Honigwachs. Z dziejów pomocy Żydom.
TYLKO U NAS
Artykuł

„Opiekowali się mną serdecznie i nigdy nie zmienili swojego dobrego stosunku do mnie”. Historia Sabiny Honigwachs. Z dziejów pomocy Żydom.

Autor: Michał Kalisz
Aby uratować z Holokaustu jedną osobą, czasem potrzebna była współpraca, zaangażowanie i zaufanie dziesiątek osób. Dzieje ukrywania Sabiny Honigwachs z powiatu gorlickiego pokazują jak trudnym przedsięwzięciem było ocalenie choćby jednego istnienia ludzkiego.
„Ożywieni jednym duchem, przepojeni jedną ideą”. Emanuel Ringelblum i podziemne archiwum getta warszawskiego
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

„Ożywieni jednym duchem, przepojeni jedną ideą”. Emanuel Ringelblum i podziemne archiwum getta warszawskiego

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Jesienią 1940 r. Niemcy utworzyli w Warszawie getto. Zorganizowano je w tzw. Dzielnicy Północnej, w większości zamieszkanej przez ludność żydowską. Od reszty miasta getto oddzielał wysoki, ceglany mur.
„Sprawiedliwe” siostry - Maria Dyrda i Klara Zroski
TYLKO U NAS
Artykuł

„Sprawiedliwe” siostry - Maria Dyrda i Klara Zroski

Autor: Aleksandra Namysło
Mira Rembiszewska urodziła się w 1938 r. w Będzinie. Tu także, już podczas wojny, przyszła na świat Lusia Taus. Obie podczas okupacji niemieckiej skazane na Zagładę, zostały szczęśliwie ocalone przez dwie siostry, z domu Madejskie – mieszkankę Sosnowca Marię Dyrda i Klarę Zroską z Chorzowa.
„Starzy i młodzi, chorzy i dzieci, wszyscy z tobołkami…”. Zagłada jasielskich Żydów
POLECAMY
Artykuł

„Starzy i młodzi, chorzy i dzieci, wszyscy z tobołkami…”. Zagłada jasielskich Żydów

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Latem 1942 r., w ramach działań prowadzonych podczas tzw. Aktion „Reinhardt”, Niemcy przystąpili do deportacji Żydów z getta w Jaśle – mieście będącym siedzibą władz Kreishauptmannschaft (powiat) Jaslo. Zamordowano większość tamtejszej społeczności żydowskiej. Do końca 1942 r. getto zostało zlikwidowane. Po tzw. aryjskiej stronie w Jaśle i okolicach ukrywali się już tylko nieliczni Żydzi.
„Trucizna, bagno, plugastwo, donos na nieboszczyka”
O TYM SIĘ MÓWI
Debata

„Trucizna, bagno, plugastwo, donos na nieboszczyka”

Autor: Joanna Siedlecka
W moim Czarnym ptasiorze (1994, wyd. Marabut-Cis) zdemistyfikowałam okupacyjny życiorys Jerzego Kosińskiego – podstawę jego literackiego wizerunku oraz rzekomo autobiograficznego Malowanego ptaka, uchodzącego za wstrząsający dokument Zagłady.
„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.
POLECAMY
Wspomnienie

„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.

Autor: Sebastian Rosenbaum
W 1944 r. powstały w Gliwicach cztery podobozy KL Auschwitz III (Monowitz) jako obozy pracy przymusowej przy miejscowych zakładach przemysłowych zatrudniające osadzonych w oświęcimskim obozie koncentracyjnym. Stanowiły element sieci kilkudziesięciu podobozów KL Auschwitz III w rejencji katowickiej.
„Żydowska społeczność Kolbishov już nie istnieje”
TYLKO U NAS
Artykuł

„Żydowska społeczność Kolbishov już nie istnieje”

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Przed wojną Kolbishov (jidysz Kolbuszowa) była jednym z wielu sztetli województwa lwowskiego. W II RP społeczność żydowska stanowiła tu około połowę mieszkańców, miała przedstawicieli w radzie miejskiej, a o ich obecności świadczył też herb z gwiazdą Dawida. Niemiecka okupacja zniszczyła ten świat.
<i>Bili w sposób nieludzki…</i> Pogrom w Kolbuszowej
POLECAMY
Artykuł

Bili w sposób nieludzki… Pogrom w Kolbuszowej

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Ludność żydowska zamieszkiwała w Kolbuszowej od XVII w. Dwa wieki później stanowiła już połowę jej mieszkańców. O poprawnych relacjach między dwiema narodowościami żyjącymi w tym podkarpackim mieście miał świadczyć jego herb – dwie uściśnięte dłonie, a obok nich krzyż równoramienny i gwiazda Dawida.
<i>Fala płynie z tobołami na plecach, w rękach</i>… Zagłada Żydów z Mielca
TYLKO U NAS
Artykuł

Fala płynie z tobołami na plecach, w rękach… Zagłada Żydów z Mielca

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Mielec został zajęty przez wojska niemieckie 13 września 1939 r. W tamtym okresie w mieście mieszkało niemal 5,5 tys. Żydów. Dwa lata później większość z nich została z miasta przez okupanta wywieziona. Pozostali tylko ci, których zamknięto w obozach pracy w Mielcu i okolicznych miejscowościach.
<i>Kto nie potępia – ten przyzwala</i>. „Protest” Zofii Kossak-Szczuckiej
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Kto nie potępia – ten przyzwala. „Protest” Zofii Kossak-Szczuckiej

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
W upalne lato, kilka tygodni po rozpoczęciu tzw. Wielkiej Akcji, deportacji Żydów z getta warszawskiego do obozu zagłady Treblinka II, pisarka i działaczka społeczna Zofia Kossak-Szczucka oraz inni członkowie Frontu Odrodzenia Polski przygotowali ulotkę „Protest”. 11 sierpnia 1942 r. konspiracyjnie dystrybuowano ją na ulicach okupowanej Warszawy.
<i>Polenaktion</i>, czyli deportacja Żydów pochodzenia polskiego z Niemiec do Polski (28-29 października 1938) – relacja Zyndela Grynszpana
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Polenaktion, czyli deportacja Żydów pochodzenia polskiego z Niemiec do Polski (28-29 października 1938) – relacja Zyndela Grynszpana

Autor: Szymon Pietrzykowski
W ciągu kilku jesiennych nocy i dni 1938 r. liczebność społeczności żydowskiej na terenie województwa poznańskiego (ok. 50 tys. osób) powiększyła się znacząco w związku z deportacją z Niemiec przez władze III Rzeszy ok. 17 tys. Żydów polskiego pochodzenia w ramach tzw. Polenaktion.
<i>Władysław Kosiba dał mi szklankę mleka i kawałek chleba</i>…. Zapomniana karta ratowania Żydów w Bieczu
TYLKO U NAS
Artykuł

Władysław Kosiba dał mi szklankę mleka i kawałek chleba…. Zapomniana karta ratowania Żydów w Bieczu

Autor: Michał Kalisz
Historia Izaaka Götza z Biecza, która stała się kanwą poniższego tekstu jest jedną z wielu jakie wydarzyły się w czasie II wojny światowej. Człowiek podał pomocną dłoń drugiemu człowiekowi, który był w potrzebie, Polak pomógł Żydom.
97 sprawiedliwych. Pacyfikacja Białki za pomoc ukrywającym się Żydom i jeńcom sowieckim
TYLKO U NAS
Artykuł

97 sprawiedliwych. Pacyfikacja Białki za pomoc ukrywającym się Żydom i jeńcom sowieckim

Autor: Rafał Drabik
Białka to niewielka wieś położona obecnie w gminie Dębowa Kłoda, w pow. parczewskim. 7 grudnia 1942 r. na zawsze zmienił historię tej miejscowości. W wyniku brutalnej pacyfikacji zamordowano 97 Polaków i ukrywającą się we wsi Żydówkę.
Akcja „Reinhardt” na prowincji. Przykład Markowej
POLECAMY
Artykuł

Akcja „Reinhardt” na prowincji. Przykład Markowej

Autor: Mateusz Szpytma
Holocaust nie był przejawem spontanicznych działań takich czy innych grup narodowościowych. Był efektem działalności państwa – Rzeszy Niemieckiej – które podjęło ludobójcze decyzje i użyło całej swojej potęgi, aby wymordować naród żydowski.
Akcja paczkowa Polskiego Komitetu Pomocy Uchodźcom w Portugalii na rzecz Żydów w Generalnym Gubernatorstwie
TYLKO U NAS
Artykuł

Akcja paczkowa Polskiego Komitetu Pomocy Uchodźcom w Portugalii na rzecz Żydów w Generalnym Gubernatorstwie

Autor: Alicja Gontarek
Podczas drugiej wojny światowej Portugalia stała się bardzo ważnym krajem, w którym po ewakuacji rządu polskiego z Francji w 1940 r. znalazło się wielu polskich uchodźców, w tym także kierownicy państwa polskiego.
Akcja wysiedleńcza w gettach na terenie powiatu buskiego
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Akcja wysiedleńcza w gettach na terenie powiatu buskiego

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Na terenie powiatu buskiego funkcjonowało kilka gett: w Chmielniku, w Busku-Zdroju, w Wiślicy, w Nowym Korczynie, w Stopnicy, w Pińczowie czy w Pacanowie. W Chmielniku w październiku 1942 r. w getcie przebywało ok. 13 tys. Żydów.
Alfred Rossner. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
TYLKO U NAS
Artykuł

Alfred Rossner. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Autor: Aleksandra Namysło
Jednym z pierwszych i najpilniejszych zadań. instalującej się na ziemiach polskich władzy okupacyjnej było przejęcie własności żydowskiej. Konfiskata żydowskich firm, sklepów, warsztatów, a także mienia osobistego była środkiem niezbędnym do wyeliminowanie ludności żydowskiej z życia gospodarczego.
Boży szaleniec w czasach Zagłady. Zofia Kossak-Szczucka
POLECAMY
Biogram / Biografia

Boży szaleniec w czasach Zagłady. Zofia Kossak-Szczucka

Autor: Paweł Skibiński
Była wybitną, uznaną pisarką katolicką. W czasie wojny organizowała z bezgranicznym poświęceniem konspiracyjną pomoc charytatywną, zwłaszcza dla Żydów.
Buczacz – polsko-żydowskie dziedzictwo (1)
TYLKO U NAS
Artykuł

Buczacz – polsko-żydowskie dziedzictwo (1)

Autor: Krzysztof Kupeć
Galicyjskie miasteczko Buczacz, leżące przed II wojną światową na południowo-wschodnich obszarze II Rzeczypospolitej, jak w soczewce skupia w sobie problematykę zagadnienia Zagłady Żydów oraz relacji polsko-żydowskich, a więc tematy budzące szczególne emocje.
Bunt w Treblince II
TYLKO U NAS
Artykuł

Bunt w Treblince II

Autor: Paweł Błażewicz
Nagle dał się słyszeć odgłos tłuczonego szkła, który dobiegł z rewirsztuby – obozowego ambulatorium. Gospodarzem był tam więzień doktor Julian Chorążycki, wcześniej kapitan Wojska Polskiego, który brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a w 1922 wybrał karierę cywilną i założył gabinet lekarski.
Davida Cesaraniego obraz losów Żydów w latach 1933-1949
TYLKO U NAS
Artykuł

Davida Cesaraniego obraz losów Żydów w latach 1933-1949

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
„Ta książka narodziła się z obawy przed rozdźwiękiem między, z jednej strony, odwołaniami do Holokaustu w kulturze masowej, edukacji i jego upamiętnianiu a – z drugiej – odkryciami badaczy różnych dyscyplin, działających w obrębie struktury akademickiej i poza nią.”
Doktor Antoni Docha. Sprawiedliwy lekarz Grodzieńszczyzny
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Doktor Antoni Docha. Sprawiedliwy lekarz Grodzieńszczyzny

Autor: Jakub Gołębiewski
Pewnego dnia doktor Antoni Docha otrzymał gryps: „Panie kolego, jeśli jesteś chrześcijaninem, jeżeli wierzysz w Boga, musisz nam pomóc”. Tak zaczęła się jego niezwykła misja ratowania Żydów.
Dozorca – czyli o wydawaniu Żydów w Warszawie
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Dozorca – czyli o wydawaniu Żydów w Warszawie

Autor: Marcin Urynowicz
Eksterminacyjna polityka niemiecka w stosunku ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej prowadzona była wyjątkowo skutecznie. Pomagało w tym umiejętne wykorzystywanie grup narodowościowych przeciwko sobie.
Dyplomaci ratujący Żydów: Wallenberg, Sławik i Sugihara
TYLKO U NAS
Artykuł

Dyplomaci ratujący Żydów: Wallenberg, Sławik i Sugihara

Autor: Roman Gieroń
„Kto ratuje jedno życie, jakby świat cały ratował” – czytamy na dyplomach nadawanych przez Yad Vashem. Podczas drugiej wojny światowej niektórzy przedstawiciele dyplomatyczni ratowali tysiące „światów”. Wiedza o ich czynach jest ciągle niedostateczna.
Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)
TYLKO U NAS
Artykuł

Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)

Autor: Tomasz Ceran
W sierpniu 1944 r. w czterech podobozach KL Stutthof w okolicy Torunia umieszczono 5000 Żydówek z krajów Europy. W ramach Komanda Budowlanego pracowały przy budowie fortyfikacji wzdłuż Wisły. Większość z nich nie dożyła wyzwolenia. Ideologia okazała się ważniejsza od ekonomii. Praca czyniła martwym.
Audio/Video

Fałszywe dokumenty. Na ratunek Żydom

Felicja Czerniaków. Żona prezesa warszawskiego Judenratu
TYLKO U NAS
Artykuł

Felicja Czerniaków. Żona prezesa warszawskiego Judenratu

Autor: Marcin Urynowicz
Felicja Czerniaków urodziła się w Warszawie, 1 czerwca 1883 roku, jako córka Edwarda/Efraima i Salomei (z domu Gościnny) Zwayer. Do historii przeszła głównie jako żona Adama Czerniakowa (1880-1942), prezesa Junderatu getta warszawskiego, który w lipcu 1942 roku, wobec rozpoczęcia deportacji ludności żydowskiej do obozu zagłady w Treblince, popełnił samobójstwo.
Fort III w Pomiechówku. Mało znane miejsce pamięci
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Fort III w Pomiechówku. Mało znane miejsce pamięci

Autor: Barbara Świtalska-Starzeńska
Niemiecki obóz karno-śledczy w Forcie III w Pomiechówku pod Nowym Dworem Mazowieckim, istniejący w latach 1941-1945, jest nazywany największą katownią północnego Mazowsza. Ginęli tam Polacy i Żydzi.
Getto w Busku-Zdroju (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)
PAMIĘTAMY
Artykuł

Getto w Busku-Zdroju (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Pierwsze represje niemieckie wobec buskich Żydów miały miejsce już we wrześniu 1939 r. W drugiej połowie września 1939 r. trzech żołnierzy zmotoryzowanej żandarmerii polowej – Andreas Kerner, Franz Rothe oraz Siegfried Baudisch – ograbiło w Busku-Zdroju kilka żydowskich mieszkań.
Getto w Stopnicy (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)
TYLKO U NAS
Artykuł

Getto w Stopnicy (Kreishauptmannschaft Busko, dystrykt Radom)

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
W 1939 r. Stopnicę położoną 17 km od Buska-Zdroju zamieszkiwało około 2600 Żydów. Pierwszych zbrodni na terenie miasteczka żołnierze Wehrmachtu dokonali już w pierwszych dniach września 1939 r. Rozstrzelali wówczas 4 Żydów.
Groza tamtego czasu
DLA WNIKLIWYCH
Recenzja

Groza tamtego czasu

Autor: Izabela Suleja
Nasi sąsiedzi Żydzi to ważna i potrzebna publikacja, w udany sposób łącząca naukowe badania z aktywnością uczniów zmierzających do poszerzenia swojej wiedzy o przeszłości. Wiedzy szczególnej, bo związanej ze światem, którego dziś nie ma, a który stanowił istotny fragment minionej rzeczywistości.
Heroizm przezwyciężył lęk
POLECAMY
Wywiad

Heroizm przezwyciężył lęk

Autor: Mateusz Szpytma, Jan M. Ruman
„Ulmowie pokazują represyjność machiny niemieckiej wobec Polaków. U nas śmierć była karą za wiele czynów. Jest nadzieja, że ludzie na całym świecie za pośrednictwem Ulmów poznają też inne historie Polaków ratujących Żydów” – mówi Mateusz Szpytma, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej.
Historia pomocy udzielonej Matyldzie Engelman i jej córce przez Mariana Dworczyka – lekarza Sanatorium „Górka” w Busku-Zdroju
TYLKO U NAS
Artykuł

Historia pomocy udzielonej Matyldzie Engelman i jej córce przez Mariana Dworczyka – lekarza Sanatorium „Górka” w Busku-Zdroju

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Pomysłodawcą i budowniczym Sanatorium „Górka” w Busku-Zdroju był dr Szymon Starkiewicz. W 1926 r. szpital przyjął pierwszych pacjentów. We wrześniu 1939 r. na „Górkę” zwożono rannych cywili oraz żołnierzy Wojska Polskiego.
Hrabina Erzsébet Szapáry. Opiekunka polskich uchodźców na Węgrzech w latach 1939-1944
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Hrabina Erzsébet Szapáry. Opiekunka polskich uchodźców na Węgrzech w latach 1939-1944

Autor: Maria Zima-Marjańska
Po wybuchu II wojny światowej tysiące Polaków, dzięki funkcjonującej ponownie od marca 1939 roku granicy polsko-węgierskiej, znalazło na Węgrzech schronienie i drugi dom na czas wojny. Pomimo że Węgrzy byli sojusznikami Hitlera, nie sprzeniewierzyli się idei polsko-węgierskiego braterstwa.
Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie
POLECAMY
Artykuł

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie

Autor: Anna Zechenter
Jest 5 maja 1945. Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej, jedynej formacji krajowego podziemia, która przedarła się przez linię frontu niemiecko-sowieckiego, leżą na skraju lasu w zachodnich Czechach, na ziemi okupowanej przez III Rzeszę, czekając na rozkaz ataku na niemiecki obóz koncentracyjny Holiszów.
Jak ocalono żydowskiego chłopca
POLECAMY
Artykuł

Jak ocalono żydowskiego chłopca

Autor: Anna Pyżewska
Jesienią 1942 r. piętnastoletni Arie Fajwiszys znalazł się w pociągu wiozącym do Treblinki setki Żydów z warszawskiego getta. Zdarzył się cud: chłopiec ocalał. Było to możliwe dzięki pomocy wielu osób, które napotkał na swej drodze. Tą najważniejszą był katolicki ksiądz – Stanisław Falkowski.
Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Jak zginął dziadek Antony’ego Blinkena

Autor: Paweł Kornacki
Sekretarz stanu USA Antony Blinken jest przybranym synem białostocczanina Samuela Pisara – prawnika, pisarza, polityka, doradcy prezydentów amerykańskich. Ojcem Samuela był Dawid Pisar, którego rodzina była jedną z najbogatszych w przedwojennym Białymstoku.
Kampania antysemicka w ludowym Wojsku Polskim w 1967 roku
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Kampania antysemicka w ludowym Wojsku Polskim w 1967 roku

Autor: Paweł Piotrowski
Tak zwane „czystki antysemickie w Wojsku Polskim” były częścią szerszego zjawiska, które miało miejsce od połowy lat sześćdziesiątych. Chodziło o oczyszczenie szeregów wojska z „oficerów rewizjonistów”.
Kilka uwag odnośnie do książki Mirosława Tryczyka <i>Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć</i>, Kraków 2020
POLECAMY
Recenzja

Kilka uwag odnośnie do książki Mirosława Tryczyka Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć, Kraków 2020

Autor: Paweł Kornacki
Niemal dokładnie w dwudziestą rocznicę opublikowania Sąsiadów Jana Tomasza Grossa ukazała się książka Mirosława Tryczyka pt. Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć . Czym jest, a czym nie jest ta publikacja?
Kobieta żydowska w przestrzeni domowej getta
TYLKO U NAS
Artykuł

Kobieta żydowska w przestrzeni domowej getta

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Wybuch II wojny światowej w znaczący sposób wpłynął na życie społeczności żydowskiej zamieszkującej okupowane ziemie polskie. Na terenie Generalnego Gubernatorstwa, utworzonego w październiku 1939 r. z części tych ziem, Niemcy sukcesywnie wprowadzali szereg praw ograniczających prawa Żydów.
Konferencja w Évian w lipcu 1938 r. Próba pomocy uchodźcom żydowskim z Niemiec i Austrii?
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Konferencja w Évian w lipcu 1938 r. Próba pomocy uchodźcom żydowskim z Niemiec i Austrii?

Autor: Kinga Czechowska
Choć problemy uchodźstwa i przymusowych migracji kojarzymy najczęściej ze stanem wojny, międzywojenna Europa doświadczała także i innych źródeł tego kryzysu. Antyżydowska polityka Niemiec epoki Hitlera zmuszała kolejne grupy osób do opuszczania swojego kraju i szukania pomocy poza jego granicami.
Kościół ratujący Żydów
POLECAMY
Artykuł

Kościół ratujący Żydów

Autor: ks. Jarosław Wąsowicz SDB
Wielu jakby dziś nie pamięta, że podczas wojny wszyscy obywatele Polski podlegali okupacyjnemu terrorowi. Pewnie stąd pytania, czy ówczesna pomoc Kościoła dla Żydów była wystarczająca. Dobrze jest więc przypominać o skali represji wobec Kościoła i o skali pomocy, jakiej mimo to udzielał on Żydom.
Krwawa środa w Olkuszu – 31 lipca 1940 roku
POLECAMY
Artykuł

Krwawa środa w Olkuszu – 31 lipca 1940 roku

Autor: Michał Masłowski
W lipcu 1940 r. niemiecka żandarmeria przeprowadziła w Olkuszu akcję pacyfikacyjną. W odwecie za śmierć żandarma Ernsta Kadatza mieszkańcy miasta byli przez kilka godzin torturowani, bici i przesłuchiwani.
Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta

Autor: Sebastian Piątkowski
W marcu 1942 r. Niemcy rozpoczęli likwidację gett w dystrykcie lubelskim. Informacje o wysiedleniach, egzekucjach i transportach do nieznanych miejsc docierały na lewy brzeg Wisły, były jednak ogólnikowe i enigmatyczne. Mieszkańcy dystryktu radomskiego – nawet pesymiści – traktowali je z dystansem.
Kryjówki dla Żydów
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Kryjówki dla Żydów

Autor: Tomasz Domański
Badania naukowe prowadzone w zakresie polskiej pomocy świadczonej Żydom podczas niemieckiej okupacji wyraźnie przekonują, że najwięcej takich przypadków miało miejsce na wsiach. Tam też najczęściej dochodziło do krwawych represji za pomoc Żydom wymierzanych przez lokalne jednostki niemieckiej policji porządkowej.
Losy uratowanych dzieci żydowskich. Cztery bardzo smutne historie
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Losy uratowanych dzieci żydowskich. Cztery bardzo smutne historie

Autor: Paweł Kornacki
W polskich rodzinach przechowały się setki, tysiące żydowskich dzieci. Po wojnie każde z nich było na wagę złota dla odradzającej się społeczności żydowskiej. Były one jednak bezcenne także dla wielu spośród przybranych rodziców. Fakt ten musiał zrodzić konflikt.
Marciniakowie – jedna z wielu polskich rodzin zamordowanych za ratowanie Żydów
TYLKO U NAS
Artykuł

Marciniakowie – jedna z wielu polskich rodzin zamordowanych za ratowanie Żydów

Autor: Marcin Krzysztofik
W czasie II wojny światowej wśród ofiar niemieckich zbrodni znalazło się wiele polskich rodzin. Często ich dramat dopełnił się po jej zakończeniu, w związku z oporem stawianym komunizmowi, instalowanemu na ziemiach polskich pod groźbą sowieckich bagnetów. Takie m.in. były losy rodziny Marciniaków, którzy stali się ofiarą dwóch totalitaryzmów – niemieckiego i komunistycznego.
Meldunek o dokonanej zbrodni
POLECAMY
Artykuł

Meldunek o dokonanej zbrodni

Autor: Tomasz Stempowski
19 kwietnia 1943 r. w getcie warszawskim rozpoczęło się, trwające do połowy maja, antyniemieckie powstanie. Bezpośrednią przyczyną jego wybuchu była decyzja Heinricha Himmlera o ostatecznej likwidacji dzielnicy zamkniętej.
Mieszkańcy wsi zamordowani i represjonowani za pomoc Żydom
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

Mieszkańcy wsi zamordowani i represjonowani za pomoc Żydom

Autor: Tomasz Domański
„Każdy Polak, który żyda przyjmie i przetrzyma […] staje się karygodnym. Również będzie karany karą śmierci, który uciekłym albo policyjnie niemeldowanym żydom użycza pomieszczenia albo wyżywienia względnie sprzedaje im środki żywnościowe”.
Migracje Żydów w województwie śląskim w pierwszych latach powojennych
AKTUALNOŚCI
Artykuł

Migracje Żydów w województwie śląskim w pierwszych latach powojennych

Autor: Aleksandra Namysło
Migracja ludności żydowskiej na obszarze województwa śląskiego/katowickiego stanowiła integralną część ruchów imigracyjnych i emigracyjnych całej populacji Żydów mieszkających w Polsce po II wojnie światowej.
Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna
TYLKO U NAS
Artykuł

Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna

Autor: Szymon Pietrzykowski
Mosze Landau, prominentny izraelski prawnik, urodzony 29 kwietnia 1912 r. w Gdańsku, zasłynął przede wszystkim jako przewodniczący trzyosobowego kolegium sędziowskiego w procesie Adolfa Eichmanna – szefa komórki IV B4 RSHA, jednego z koordynatorów tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”.
Największy „żydowski hotel” w Stanisławowie
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Największy „żydowski hotel” w Stanisławowie

Autor: Tomasz Gonet
Tuż po wkroczeniu do Stanisławowa niemieckie władze okupacyjne rozpoczęły zakrojone na szeroką skalę działania wymierzone przeciwko miejscowej społeczności żydowskiej. Grabieżcza polityka okupantów doprowadziła do szybkiej pauperyzacji tej grupy ludności.
Niemiecki okupant wobec Żydów w latach 1939–1941
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Niemiecki okupant wobec Żydów w latach 1939–1941

Autor: Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło
II Rzeczpospolita była państwem wielonarodowym. U progu II wojny światowej liczyła niemal 35 mln mieszkańców, z czego ok. 32 proc. (11,2 mln) stanowiły mniejszości narodowe. Wśród nich najliczniejszą grupą po Ukraińcach, przeszło trzymilionową, byli Żydzi. Kres ich tak licznej obecności w Polsce przyniosła II wojna światowa.
Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku

Autor: Paweł Kornacki
W 1939 r. wschodnia część Polski znalazła się pod okupacją sowiecką. Ziemia łomżyńska była najdalej na zachód wysuniętym obszarem zagarniętym przez ZSRS. Gdy 22 czerwca 1941 r. wybuchła wojna niemiecko-sowiecka, Łomżyńskie niemal natychmiast zostało zajęte przez Niemców. Miesiąc później Adolf Hitler wydał decyzję o utworzeniu Okręgu Białostockiego (Bezirk Bialystok).
Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów
TYLKO U NAS
Artykuł

Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów

Autor: Marcin Urynowicz
Zagłada europejskich Żydów w okresie II wojny światowej pomimo wielkiej liczby publikacji naukowych wyjaśniających jej przyczyny, przebieg i konsekwencje wciąż wzbudza zainteresowanie badaczy, a wraz z popularyzacją wiedzy historycznej także opinii masowej.
Niezwykły przypadek Marii Flato
TYLKO U NAS
Artykuł

Niezwykły przypadek Marii Flato

Autor: Janusz Wróbel
W końcu marca 1953 r. w gmachu Głównego Zarządu Informacji MON w Warszawie stawiła się na przesłuchanie Maria Flato. Wezwano ją w związku ze śledztwem prowadzonym wobec jej męża Stanisława Flato, wysokiego funkcjonariusza wywiadu PRL, aresztowanego pod zarzutami zdrady i szpiegostwa.
Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich <i>Aussenarbeitslager Bruss</i>
TYLKO U NAS
Artykuł

Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich Aussenarbeitslager Bruss

Autor: Monika Tomkiewicz
W położonej w powiecie kościerskim miejscowości Dziemiany (niem. Sophienwalde) na terenie powstającego poligonu szkoleniowego wojsk SS Sophienwalde Bauleitung der Waffen-SS und Polizei Westpreussen założony został jesienią 1943 r. obóz pracy zwany SS- Lager Sophienwalde.
Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim
TYLKO U NAS
Artykuł

Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim

Autor: Aleksandra Namysło
Heroiczna walka Żydów w getcie warszawskim w kwietniu 1943 r. zainspirowała młodych ludzi z innych gett do zbrojnego oporu przeciwko niemieckiemu okupantowi. W sierpniu 1943 r. za broń chwycili również członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej w Zagłębiu Dąbrowskim.
Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność

Autor: Robert Spałek
Getto dla polskich Żydów w Warszawie zostało utworzone i zagrodzone na rozkaz okupanta niemieckiego w listopadzie 1940 r. Już w styczniu 1941 roku za murami getta znajdowało się ok. 396 tys. Żydów, trzy miesiące później – 450 tys., a latem – według danych niemieckich – 490 tys. (i był to okres największego zagęszczenia tego terenu).
Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Ludność żydowska na prowadzoną przez Niemców politykę ograniczania ich praw, wykluczenia z życia społecznego, a z czasem zamykania w gettach i fizycznej zagłady reagowała różnie. Niemniej już od początku okupacji Żydzi angażowali się w działalność konspiracyjną i podejmowali różne formy oporu, głównie o charakterze cywilnym.
Początek akcji „Reinhard” (niem. „<i>Einsatz Reinhardt</i>”)
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Początek akcji „Reinhard” (niem. „Einsatz Reinhardt”)

Autor: Bożena Witowicz
Akcja „Reinhard” (także „Reinhardt”) to kryptonim operacji, której celem była eksterminacja Żydów, początkowo tylko z obszaru Generalnego Gubernatorstwa, potem też z innych krajów okupowanych przez III Rzeszę, przeprowadzonej w latach 1942-1943 w ramach tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” (niem. „Eindlösung der Judenfrage”).
Początek likwidacji getta warszawskiego
POLECAMY
Artykuł

Początek likwidacji getta warszawskiego

Autor: Ryszard Sodel
22 lipca 1942 r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta warszawskiego. W ciągu dwóch miesięcy (do 21 września 1942 r.) do obozu zagłady w Treblince wywieziono ok. 254 tys. Żydów, ok. 11 tys. zostało skierowanych do obozów pracy, a ok. 6 tys. rozstrzelano na miejscu. W getcie legalnie pozostało ok. 35 tys. ludzi, kolejne 25 tys. ukrywało się na jego terenie.
Początek upamiętniania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Początek upamiętniania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

Autor: Szymon Pietrzykowski
Dyskusje o Sprawiedliwych w Polsce, i nie tylko, często toczą się z pominięciem genezy i specyfiki tego odznaczenia.
Pogrom Żydów w Kielcach 4 lipca 1946 r. – podziemie w roli oskarżonego
POLECAMY
Artykuł

Pogrom Żydów w Kielcach 4 lipca 1946 r. – podziemie w roli oskarżonego

Autor: Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki
Bezpośrednio po pogromie, władze komunistyczne oskarżyły podziemie (oraz ogólnie tzw. reakcję) o spowodowanie zajść antyżydowskich. Przez wiele tygodni teza ta była podtrzymywana przez oficjalną propagandę, później natomiast, z nieznanych bliżej przyczyn, oskarżenia te zostały „wyciszone”.
Pokazali, że potrafią walczyć
POLECAMY
Artykuł

Pokazali, że potrafią walczyć

Autor: Marcin Urynowicz
„Bo oto słychać i oto widać. Ponad murem cmentarza, nad najświeższą drobniutką zielenią drzew czarne chmury, niby kłęby dymu, wstępują w górę. Czasami widać płomienie – jak czerwona, szybka migocąca szarfa na wietrze. I słuchać tego tam nad ciemnymi bratkami grobu. I myśleć o tym. I żyć” – pisała Zofia Nałkowska 25 kwietnia 1943.
Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi

Autor: Tomasz Domański
Szacuje się, że na ziemiach polskich w okresie okupacji niemieckiej, w dzieło pomocy ludności żydowskiej zaangażowanych było od 30 tys. do 300 tys. Polaków. Tylko niewielka część z nich została uhonorowana medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Poligon doświadczalny Holokaustu
POLECAMY
Artykuł

Poligon doświadczalny Holokaustu

Autor: Daniel Rubiś
Fort VII, zlokalizowany na zachodnich peryferiach Poznania, z dala od wielkomiejskich arterii, był niezbyt oddalony od siedziby miejscowych władz policji i gestapo. Z nieodległej dzielnicy willowej wysiedlono ludność polską, przydzielając mieszkania funkcjonariuszom obozu, urzędnikom SS i gestapo.
Pomarcowa emigracja
POLECAMY
Artykuł

Pomarcowa emigracja

Autor: Rafał Opulski
19 marca 1968 r. na wiecu aktywu partyjnego Władysław Gomułka wygłosił antysyjonistyczne przemówienie, które zapoczątkowało w Polsce antysemicką kampanię propagandową.
Pomoc ukrywającym się Żydom w powiecie biłgorajskim
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Pomoc ukrywającym się Żydom w powiecie biłgorajskim

Autor: Rafał Drabik
Zagłada ludności żydowskiej, jaka miała miejsce w 1942 r., zapoczątkowała jednocześnie kolejny etap w historii okupacyjnej Polski. Trudno znaleźć region, na którym nie mielibyśmy do czynienia z mordowaniem czy wywózkami Żydów na skalę do tej pory niewyobrażalną.
Ponary – miejsce kaźni
TYLKO U NAS
Artykuł

Ponary – miejsce kaźni

Autor: Magdalena Semczyszyn
W latach 1941–1944 Niemcy przy udziale litewskich formacji kolaboracyjnych zamordowali w Ponarach około 100 tys. osób. Większość ofiar stanowili Żydzi z terenów Wileńszczyzny, ale też Polacy, Białorusini, Romowie, Tatarzy i Litwini oskarżani o działalność antyniemiecką oraz jeńcy Armii Czerwonej.
Porwanie ludobójcy
POLECAMY
Artykuł

Porwanie ludobójcy

Autor: Mateusz Szpytma
11 maja 1960 r. Mosad porwał w Argentynie Adolfa Eichmanna. Jego proces w Izraelu odegrał niezwykle ważną rolę w demaskowaniu innych Niemców zaangażowanych w Zagładę Żydów oraz w zbrodnie na Polakach.
Powstanie w getcie białostockim
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Powstanie w getcie białostockim

Autor: Katarzyna Wasilewska
16 sierpnia 1943 roku jest dniem likwidacji białostockiego getta poprzedzonej bohaterskim powstaniem. Jest to wciąż mało znane wydarzenie, a przecież był to pod względem wielkości drugi po Warszawie zryw niepodległościowy społeczności żydowskiej przeciwko hitlerowcom.
Powstanie w getcie warszawskim
PAMIĘTAMY
Artykuł

Powstanie w getcie warszawskim

Autor: Wojciech Kujawa
19 kwietnia 1943 r. ludność żydowska, stłoczona w warszawskim getcie, podjęła rozpaczliwą walkę zbrojną z przeważającymi siłami niemieckimi. Powstańcy zdawali sobie sprawę, że nie mają szans na zwycięstwo, chcieli jednak umrzeć godnie, z bronią w ręku, a jednocześnie zadać wrogowi jak najwięcej strat.
Powstanie w getcie warszawskim. Niemieckie zbrodnie i męstwo żydowskich bojowników
PAMIĘTAMY
Artykuł

Powstanie w getcie warszawskim. Niemieckie zbrodnie i męstwo żydowskich bojowników

Autor: Roman Gieroń
16 maja 1943 r. Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie w Warszawie. Jej zniszczenie to symbol upadku powstania w getcie warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia.
Rada Pomocy Żydom „Żegota”
TYLKO U NAS
Artykuł

Rada Pomocy Żydom „Żegota”

Autor: Marcin Urynowicz
Rada Pomocy Żydom przy Pełnomocniku Rządu RP w Kraju, zwana „Żegotą”, była jedyną w Europie lat 1939-1945 organizacją pomocy Żydom oficjalnie afiliowaną przy władzach państwowych.
Relacja ocalałej wielkopolskiej Żydówki Cipory Zomer
POLECAMY
Artykuł

Relacja ocalałej wielkopolskiej Żydówki Cipory Zomer

Autor: Szymon Pietrzykowski
W opublikowanej w 1982 r. w Tel Awiwie „Księdze Pamięci Turku” – Sefer zikaron li-ḳehilat Ṭureḳ ṿeli-ḳedosheha (ספר זכרון לקהילת טורק ולקדושיה / Turek Memorial Book) – znajduje się relacja ocalałej z Zagłady Cipory (Feli/Fajgi) Zomer z domu Tobiak.
Represje za pomoc Żydom
TYLKO U NAS
Wywiad

Represje za pomoc Żydom

Autor: Aleksandra Namysło, Martyna Grądzka-Rejak, Rafał Leśkiewicz
Nie mniej niż 467 osób poniosło śmierć za prowadzone działania pomocowe - wskazują Aleksandra Namysło i Martyna Grądzka-Rejak, autorki książki „Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej”
Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie
POLECAMY
Artykuł

Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie

Autor: Roman Gieroń
„Dom w którym mieszkaliśmy, stał na uboczu w lesie. Posiadał jedną izbę, nad którą znajdował się strych. Żydzi ukrywani byli właśnie na strychu. Wieczorem schodzili do izby, a wtedy ja z rodzeństwem siedzieliśmy w oknach i pilnowaliśmy, czy nikt nie nadchodzi”.
Samuel Józef Diament (1894–1942). Przewodniczący Naczelnej Rady Starszych Ludności Żydowskiej Dystryktu Radomskiego
TYLKO U NAS
Artykuł

Samuel Józef Diament (1894–1942). Przewodniczący Naczelnej Rady Starszych Ludności Żydowskiej Dystryktu Radomskiego

Autor: Sebastian Piątkowski
Historiografia zagłady europejskich Żydów, w tym także obywateli Rzeczypospolitej, obejmuje dziesiątki tysięcy publikacji o najróżniejszym charakterze. Ważne miejsce zajmuje w nich m.in. problematyka działalności żydowskich rad starszych (judenratów), a także dróg życiowych współtworzących je osób.
Sierociniec w Vácu
POLECAMY
Artykuł

Sierociniec w Vácu

Autor: Tomasz Kurpierz
Jesienią 1939 r. schronienie na Węgrzech znalazło kilkadziesiąt tysięcy polskich uchodźców, w tym kilka tysięcy Żydów. Exodus nasilił się w drugiej połowie 1941 r., po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, a w latach 1942–1943 do Budapesztu i innych węgierskich miejscowości przybyło kolejnych kilka tysięcy osób.
Sieroty żydowskie należą do społeczeństwa żydowskiego. Syjonistyczne domy dziecka w województwie śląskim po 1945 r.
POLECAMY
Artykuł

Sieroty żydowskie należą do społeczeństwa żydowskiego. Syjonistyczne domy dziecka w województwie śląskim po 1945 r.

Autor: Aleksandra Namysło
Jednym z najważniejszych zadań, które postawiła sobie ocalała z Zagłady społeczność żydowska tuż po zakończeniu wojny była troska o powrót dzieci do realiów życia i zapewnienie im równowagi zwłaszcza emocjonalnej.
Skreślona polskość. Los Ireny Berger
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia

Skreślona polskość. Los Ireny Berger

Autor: Anna Wardzińska
Irena Berger w momencie wybuchu wojny miała jedynie 23 lata. W 1940 r. zdała egzamin pielęgniarski. Ze względu na wyznanie dziadków uznana została przez Niemców za osobę narodowości żydowskiej, choć deklarowała narodowość polską.
Sprawiedliwi wzorem człowieczeństwa
POLECAMY
Wywiad

Sprawiedliwi wzorem człowieczeństwa

Autor: Mateusz Szpytma, Maciej Foks
Z dr. Mateuszem Szpytmą, zastępcą Prezesa IPN, pomysłodawcą i pierwszym szefem Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów, a także honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, rozmawia Maciej Foks.
Stanisławowski „młyn śmierci”
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

Stanisławowski „młyn śmierci”

Autor: Tomasz Gonet
Jednym z miejsc związanych z eksterminacją Żydów w Stanisławowie w okresie II wojny światowej był czterokondygnacyjny, niedokończony budynek młyna zlokalizowany przy ul. Halickiej, który przed wojną należał do Samuela Rudolfa (tzw. Rudolfsmühle).
Stella czyli gwiazda. O Stelli Zylbersztajn-Tzur
POLECAMY
Biogram / Biografia

Stella czyli gwiazda. O Stelli Zylbersztajn-Tzur

Autor: Szymon Pietrzykowski
Sylwetka ocalonej z Holokaustu, 95-letniej obecnie Stelli Zylbersztajn-Tzur wymyka się prostym klasyfikacjom. Ona sama określa siebie mianem Polki żydowskiego pochodzenia.
Stosunek ZSRS do obywateli polskich narodowości żydowskiej
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Stosunek ZSRS do obywateli polskich narodowości żydowskiej

Autor: Marek Hańderek
Przed wojną Żydzi stanowili ok. 9% całej populacji ziem zajętych w 1939 r. przez Armię Czerwoną. Po wybuchu wojny na tamte tereny napłynęło jeszcze 250-300 tys. uchodźców z Polski zachodniej i centralnej. Tym samym pod okupacją sowiecką znalazło się 1,4-1,5 mln. Żydów, którzy stanowili wówczas 11% całej ludności Kresów Wschodnich.
Szarytki otworzyły drzwi Żydom
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Szarytki otworzyły drzwi Żydom

Autor: Anna Zechenter
Nie sposób policzyć Żydów uratowanych pod niemiecką okupacją przez zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo, znane jako szarytki. Ze strzępów ocalałych świadectw wyłania się imponujący obraz udzielanej przez nie pomocy.
Tajemnice paszportów
O TYM SIĘ MÓWI
Wywiad

Tajemnice paszportów

Autor: Ewa Tylus, Jacek Papis
W latach 1942–1943 w Poselstwie RP w szwajcarskim Bernie funkcjonowała nieformalna grupa złożona z polskich dyplomatów i działaczy organizacji żydowskich. Jej celem było ratowanie ludności żydowskiej, która znalazła się na terenach kontrolowanych przez Rzeszę.
Tajny referat Jakuba Bermana, czyli fałszywka
POLECAMY
Artykuł

Tajny referat Jakuba Bermana, czyli fałszywka

Autor: Robert Spałek
Jakub Berman był współtwórcą podstaw państwa totalitarnego w powojennej Polsce. W pamięci społecznej uosabia i symbolizuje zbrodnie komunistów na narodzie polskim. Wspomina się go jako wszechwładnego dogmatycznego komunistę i nadzorcę katów bezpieki.
Triumf wojny
POLECAMY
Artykuł

Triumf wojny

Autor: Tomasz Stempowski
Przerażenie. Strach. Groza. Jedno z tych uczuć – a może wszystkie – maluje się na twarzy kobiety uwiecznionej na zdjęciu. Obiektyw aparatu uwięził w kadrze wykrzywione rysy, jakby kobieta skamieniała. Zdjęcie wykonano 12 września 1939 roku w Końskich.
Uratowali mnie Polacy. Opowieść uciekiniera z obozu w Sobiborze
POLECAMY
Wywiad

Uratowali mnie Polacy. Opowieść uciekiniera z obozu w Sobiborze

Autor: Filip Białowicz, Maciej Foks
Filip Białowicz (Philip Bialowitz) (1925-2016) kawaler Krzyża Oficerskiego Orderu Zasługi RP, w 1943 zbiegł z obozu w Sobiborze i do zakończenia wojny ukrywany był na wsi przez rodzinę Mazurków. Po wojnie mieszkał w USA. Opublikował wspomnienia A Promise at Sobibór (wyd. pol.: Bunt w Sobiborze).
Warszawa w kontekście <i>Einsatz Reinhardt</i>
POLECAMY
Artykuł

Warszawa w kontekście Einsatz Reinhardt

Autor: Marcin Urynowicz
Okupowana Warszawa spędzała Niemcom sen z powiek z co najmniej dwóch powodów: jako najliczniejsze, ponadmilionowe skupisko polskie o najbardziej rozwiniętych strukturach konspiracji oraz jako centralny ośrodek polskich Żydów i największe w Europie, blisko czterystutysięczne getto.
Warszawska hekatomba. Getto
POLECAMY
Artykuł

Warszawska hekatomba. Getto

Autor: Włodzimierz Suleja
Historia każdego narodu ma swoje symbole. W latach II wojny światowej takim symbolem o wyjątkowej randze stała się dla Polaków Warszawa. Tu koncentrował się opór. Rozwijała konspiracja. I z dnia na dzień rosły, coraz dotkliwsze, straty.
Władysław Günter-Schwarzburg a uchodźcy żydowscy w Grecji podczas II wojny światowej – epizod z działań Poselstwa RP w Atenach
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Władysław Günter-Schwarzburg a uchodźcy żydowscy w Grecji podczas II wojny światowej – epizod z działań Poselstwa RP w Atenach

Autor: Alicja Gontarek
Gdy wybuchła druga wojna światowa, Grecja ogłosiła neutralność, lecz w październiku 1940 r. dyktator włoski Mussolini zażądał od gen. Ioanisa Metaxasa, który wprowadził w kraju dyktaturę wojskową, zgody na wkroczenie do Grecji włoskich wojsk.
Wokół pogromu krakowskiego
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wokół pogromu krakowskiego

Autor: Roman Gieroń
W czasie II wojny światowej zginęło ok. 3 mln polskich obywateli narodowości żydowskiej. W 1945 r. tymi, którzy ocaleli, wstrząsnęło zdarzenie, do którego doszło 11 sierpnia w Krakowie. Podczas zajść antyżydowskich zginęła 56-letnia Róża Berger, a co najmniej kilkanaście osób zostało poszkodowanych.
Wrzesień 1939 oczami młodej Żydówki z Przeworska
TYLKO U NAS
Artykuł

Wrzesień 1939 oczami młodej Żydówki z Przeworska

Autor: Łukasz Chrobak
Przeworsk, niewielkie miasteczko, przed 1939 r. znajdowało się na terenie województwa lwowskiego, było też siedzibą powiatu. Na ponad 7 tys. mieszkańców 1449 osób stanowiła ludność żydowska. Niemniej jednak oba środowiska w miarę zgodnie ze sobą współżyły. W okresie międzywojennym działało tam kilkanaście żydowskich stowarzyszeń.
2 następna >
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2024 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510