Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Bolszewicy na kolanach. Bitwa warszawska”. Dodatek specjalny Instytutu Pamięci Narodowej do „Gazety Polskiej Codziennie”

„Bolszewicy na kolanach. Bitwa warszawska”. Dodatek specjalny Instytutu Pamięci Narodowej do „Gazety Polskiej Codziennie”

Autor: Karol Nawrocki, Elżbieta Kowalczyk, Konrad Rokicki, Robert Spałek, Michał Zarychta
„Upadł Związek Sowiecki, ale sowieckie myślenie nie opuściło rosyjskich elit władzy. Na naszych oczach historia zatacza koło. Władimir Putin nie od dziś chętnie odwołuje się do sowieckiego dziedzictwa.”
„Czyżbym naprawdę tak krótko miał żyć…” Ksiądz Ignacy Skorupka (1893–1920)
Biogram / Biografia

„Czyżbym naprawdę tak krótko miał żyć…” Ksiądz Ignacy Skorupka (1893–1920)

Autor: Paweł Zaborowski
Legendarny kapelan 36. pułku piechoty Legii Akademickiej poległ pod Ossowem 14 sierpnia 1920 r. w walce o Warszawę. Pośmiertnie awansowany do stopnia majora, odznaczony orderem Virtuti Militari klasy 5 i Krzyżem Niepodległości, w 2010 r. ks. Skorupka został uhonorowany Orderem Orła Białego.
„Wojna polsko-bolszewicka. Wojna o niepodległość na własnych warunkach”
Artykuł

„Wojna polsko-bolszewicka. Wojna o niepodległość na własnych warunkach”

Autor: Artur Cieślik
Odrodzona Rzeczpospolita była skazana na niechybną wojnę o swoje wschodnie granice z Rosją. Jedyną niewiadomą było, z którą Rosją Rzeczpospolita będzie tę wojnę toczyć.
Aleksander Napiórkowski – „towarzysz Stefan”
Biogram / Biografia

Aleksander Napiórkowski – „towarzysz Stefan”

Autor: Bartłomiej Kluska
Gdy wczesną jesienią 1917 roku przybył do Łodzi, był już doświadczonym konspiratorem i działaczem niepodległościowym. W czasie wojny polsko-bolszewickiej ławę poselską Sejmu Ustawodawczego zamienił na ułańskie siodło.
Arcybiskup lwowski Józef Bilczewski wobec inwazji bolszewickiej 1920 roku
Artykuł

Arcybiskup lwowski Józef Bilczewski wobec inwazji bolszewickiej 1920 roku

Autor: Grzegorz Chajko
Wśród wybitnych duchownych XX w. wymienia się abp. Józefa Bilczewskiego, świętego Kościoła katolickiego. Jego taktowne zaangażowanie w liczne inicjatywy społeczne, polityczne i pastoralne nie budziło zastrzeżeń wśród współczesnych, a i dziś może posłużyć za wzór.
Armia Konna na froncie polskim w 1920 r.
Artykuł

Armia Konna na froncie polskim w 1920 r.

Autor: Paweł Sztama
Siłą przełamującą na południowym odcinku wojny polsko-bolszewickiej miała być legendarna 1. Armia Konna, wsławiona swoimi działaniami w trakcie wojny domowej w Rosji. Czy zrealizowała pokładane w niej nadzieje?
Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku
Artykuł

Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku

Autor: Andrij Rukkas
Podczas ciężkich walk latem 1920 r., cofając się pod naporem wroga, wojska URL twardo utrzymywały obronę na swoim odcinku frontu, czym skutecznie zabezpieczały południowe skrzydło całego polskiego zgrupowania na Ukrainie.
August Cyfrowicz – pierwszy starosta białostocki w niepodległej Polsce
Biogram / Biografia

August Cyfrowicz – pierwszy starosta białostocki w niepodległej Polsce

Autor: Diana Maksimiuk
W Polsce międzywojennej starosta, analogicznie do wojewody, był w powiecie przedstawicielem rządu i szefem administracji ogólnej oraz zespolonej z nią administracji specjalnej. Kompetencje, w które został wyposażony, czyniły z niego ważny podmiot w realizacji polityki wewnętrznej państwa.
Białostoccy pedagodzy
Artykuł

Białostoccy pedagodzy

Autor: Bożena Koszel-Pleskaczuk
Jadwiga i Michał Motoszkowie zapisali się w historii Białegostoku jako niestrudzeni pedagodzy i organizatorzy oświaty. Mimo trudów związanych z wojną polsko-bolszewicką, I oraz II wojną światową, potrafili godzić życie rodzinne i zawodowe.
Bitwa nad Niemnem 1920

Bitwa nad Niemnem 1920

Autor: Maciej Krotofil
Odzyskiwanie niepodległości przez Polskę po I wojnie światowej było procesem, w którym istotną rolę odgrywały zarówno zabiegi dyplomatyczne, jak i działania zbrojne. Najpoważniejszym konfliktem militarnym, jaki zmuszone było toczyć młode państwo, była wojna polsko-bolszewicka z lat 1919–1920. Ewentualna przegrana w tej wojnie, w przeciwieństwie do innych polskich działań militarnych z tego okresu, miałaby wpływ nie tylko na przebieg granic II Rzeczypospolitej, ale przede wszystkim zagrażałaby istnieniu niepodległej Polski. W polskiej pamięci historycznej utrwaliła się przede wszystkim kampania 1920 r., a zwłaszcza zwycięska Bitwa Warszawska i kontrofensywa znad Wieprza. Jednak te niewątpliwe sukcesy wojskowe, które odsunęły niebezpieczeństwo zdobycia przez wojska bolszewickie Warszawy i całkowitej klęski państwa polskiego, nie rozstrzygnęły losów wojny. Historycy zgadzają się, że decydująca dla przebiegu tego konfliktu była nieco zapomniana i mniej eksponowana Bitwa nad Niemnem.
Bitwa o Polskę  w sierpniu 1920 roku
Artykuł

Bitwa o Polskę w sierpniu 1920 roku

Autor: Piotr Korczyński
Zwycięstwo na polu walki nie zależy tylko od przewagi liczebnej – tutaj arytmetyka bywa zawodna. Szala triumfu potrafi też wahać się do samego końca i przechylić się nagle na korzyść strony, która wydawała się pokonana.
Bitwa Warszawska 1920

Bitwa Warszawska 1920

Autor: Łukasz Przybyło
W sierpniu 1920 r. miała miejsce decydująca dla losów wojny wielka bitwa pod Warszawą. Złożyły się na nią zacięte walki obronne prowadzone nad przedpolach polskiej stolicy (m.in. pod Radzyminem i Ossowem) przez siły gen. Józefa Hallera, uporczywe boje w obronie i kontrataku 5 Armii gen. Władysława Sikorskiego na Wkrą (osłaniającej Warszawę od północnego wschodu), aż wreszcie nadzorowana przez Józefa Piłsudskiego kontrofensywa znad Wieprza, która ugodziła w najbardziej wrażliwy punkt w sowieckich liniach.
Bitwa warszawska 1920 r.
Artykuł

Bitwa warszawska 1920 r.

Autor: Mirosław Szumiło
Bitwa warszawska była kulminacyjnym momentem wojny polsko-bolszewickiej, jednym z decydujących wydarzeń w dziejach Polski, Europy i świata. Jednakże z wyjątkiem Polski ten fakt nie funkcjonuje w świadomości historycznej mieszkańców krajów europejskich.
Bitwa Warszawska 1920 roku w pamięci opozycji antykomunistycznej
Artykuł

Bitwa Warszawska 1920 roku w pamięci opozycji antykomunistycznej

Autor: Adam Stefan Lewandowski
Pamięć o wojnie z bolszewikami w 1920 r. inspirowała podziemie i opozycję antykomunistyczną w PRL do czynnego oporu oraz wielu inicjatyw.Pamięć o wojnie z bolszewikami w 1920 r. inspirowała podziemie i opozycję antykomunistyczną w PRL do czynnego oporu oraz wielu inicjatyw.
Bohaterowie spod Zadwórza

Bohaterowie spod Zadwórza

Autor: Szymon Nowak
Broszura poświęcona bohaterom jednej z bitew wojny polsko-bolszewickiej – starcia pod Zadwórzem na przedpolach Lwowa 17 VIII 1920 r. Tegoż dnia doszło do walki między liczącym 350 żołnierzy polskim batalionem a przeważającymi siłami bolszewików (3–6 tys. czerwonoarmistów). I choć Polacy w większości zginęli, to ich opór dał czas obrońcom Lwowa na przygotowanie się na ewentualny atak wroga.
Bolszewicy nad Narwią
Artykuł

Bolszewicy nad Narwią

Autor: Krzysztof Sychowicz
W latach 1919–1920 Polacy odpierając agresję bolszewików walczyli nie tylko o kształt granic odrodzonej Ojczyzny, lecz także o jej istnienie. Walki na przedpolach Łomży, Nowogrodu i Ciechanowca opóźniły pochód agresora i dały Polakom tak potrzebny czas na przygotowanie obrony i kontrataku.
Brody–Lwów 1920

Brody–Lwów 1920

Autor: Marek Kozubel
W wyniku porażki wyprawy kijowskiej oraz postępów ofensywy Armii Czerwonej na Białorusi działania wojenne przeniosły się w lipcu 1920 r. na terytorium państwa polskiego. W czasie gdy Front Zachodni pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego zmierzał w kierunku Warszawy, Front Południowo-Zachodni pod dowództwem Aleksandra Jegorowa miał za zadanie zdobycie Lwowa.
Czechosłowacja i Węgry wobec Polski walczącej z bolszewikami
Artykuł

Czechosłowacja i Węgry wobec Polski walczącej z bolszewikami

Autor: Sebastian Pilarski
Dwa państwa Europy Środkowo-Wschodniej – Czechosłowacja i Węgry – zajęły wobec toczącego się konfliktu między Polską a bolszewicką Rosją diametralnie różne stanowisko. Wynikało to z odmiennych kalkulacji politycznych Pragi i Budapesztu i miało poważny wpływ na stosunki z Warszawą w kolejnych latach.
Czechosłowacja wobec wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. i kwestii granicy z Polską
Artykuł

Czechosłowacja wobec wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. i kwestii granicy z Polską

Autor: Sebastian Pilarski
Relacje polsko-czechosłowackie po dokonanej w styczniu 1919 r. przez armię I Republiki agresji na Śląsku Cieszyńskim były skomplikowane. W 1920 r. nową niekorzystną okolicznością stało się stanowisko Pragi wobec przebiegu wojny polsko-bolszewickiej.
Czy Piłsudski mógł w 1920 roku powstrzymać bolszewizm?
Artykuł

Czy Piłsudski mógł w 1920 roku powstrzymać bolszewizm?

Autor: Marek Gałęzowski
Spektakularne zwycięstwa nad Armią Czerwoną pod Warszawą i nad Niemnem, osiągnięte dzięki geniuszowi Naczelnego Wodza Wojska Polskiego Józefa Piłsudskiego i męstwu polskich żołnierzy, przesądziły o sukcesie w wojnie z bolszewicką Rosją – pierwszej i jedynej wygranej wojnie Polski od czasów odsieczy wiedeńskiej (1683) i pokoju w Karłowicach (1699).
Czy Polska odrzucała sowieckie inicjatywy pokojowe w czasie wojny polsko-bolszewickiej?
Artykuł

Czy Polska odrzucała sowieckie inicjatywy pokojowe w czasie wojny polsko-bolszewickiej?

Autor: Marcin Kruszyński
Od końca 1917 r. w oficjalnych deklaracjach władze sowieckie wysuwały wobec Polski propozycje pokojowe. Jednakże Józef Piłsudski i rządzący II RP odnosili się do tych wypowiedzi nieufnie.
Dwa zwycięstwa nad komunizmem
Artykuł

Dwa zwycięstwa nad komunizmem

Autor: Jarosław Szarek
W XX w. dwa zwycięstwa Polaków zmieniły bieg historii powszechnej: w 1920 r. zatrzymanie marszu bolszewików na Rzeczpospolitą i dalej na zachód, a w 1980 r. pierwszy krok na drodze do uwolnienia się Europy Środkowo-Wschodniej od systemu narzuconego przez Moskwę.
Ekshumacje żołnierzy Armii Ochotniczej i upamiętnienie jej bohaterów
Artykuł

Ekshumacje żołnierzy Armii Ochotniczej i upamiętnienie jej bohaterów

Autor: Piotr Kędziora-Babiński
Pamięć o wojnie polsko-bolszewickiej jest silnie obecna w działaniach Instytutu Pamięci Narodowej - w tym Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa. Prowadzone są ekshumacje i pochówki żołnierzy, odnawiane ich groby oraz pomniki im poświęcone, powstają także nowe upamiętnienia.
Firlejówka – wrześniowy bój 1920 roku
Artykuł

Firlejówka – wrześniowy bój 1920 roku

Autor: Piotr Chmielowiec
Firlejówka to wieś leżąca około 45 km na wschód od Lwowa. 3 km na północ od niej, przy linii kolejowej ze Lwowa do Brodów, znajduje się węzłowa stacja kolejowa w Krasnem. W pierwszych dniach września 1920 roku rejon ten stał się polem krwawych walk Polaków z wojskami bolszewickimi.
Generał Mieczysław Smorawiński (1893-1940)
Biogram / Biografia

Generał Mieczysław Smorawiński (1893-1940)

Autor: Krzysztof Pięciak
Za udział w walkach I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej Mieczysław Smorawiński otrzymał m.in. Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyż Walecznych, francuską Legią Honorową i odznaczenia austro-węgierskie. W ostatniej bitwie z Konarmią Budionnego w sierpniu 1920 r. niemal stracił życie. Śmierć z rąk sowieckich pisana mu była jednak nie na polu walki, lecz w katyńskim lesie.
Geneza traktatu ryskiego – październikowy rozejm 1920 roku
Artykuł

Geneza traktatu ryskiego – październikowy rozejm 1920 roku

Autor: Mirosław Szumiło
Zwycięstwo zbrojne nad bolszewikami w 1920 r. uratowało wprawdzie Polskę i Europę przed barbarzyńskim komunizmem, nie przyniosło jednak rozstrzygnięć politycznych, które dałyby Rzeczypospolitej trwałe fundamenty.
Harcerze w wojnie polsko-bolszewickiej

Harcerze w wojnie polsko-bolszewickiej

Autor: Tomasz Sikorski
Przypadające w 2020 r. stulecie Bitwy Warszawskiej jest wyjątkową i niepowtarzalną okazją do przypomnienia ofiarnego udziału harcerstwa zarówno w tym wydarzeniu, jak i w całej wojnie z bolszewikami. Szacunek i uznanie dla harcerzy, którzy wzięli udział w bojach o niepodległość i ostateczny kształt granic II Rzeczypospolitej, wyraził marszałek Józef Piłsudski jako Naczelny Wódz w piśmie wystosowanym z Belwederu 29 czerwca 1921 r.
Historyk, żołnierz, ofiara Zbrodni Katyńskiej. Podpułkownik Józef Seruga (1886-1940)
Biogram / Biografia

Historyk, żołnierz, ofiara Zbrodni Katyńskiej. Podpułkownik Józef Seruga (1886-1940)

Autor: Monika Komaniecka-Łyp
Związany z ziemią bocheńską i suską, żołnierz wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej, historyk i archiwista. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości oraz pośmiertnie Medalem „Za Udział w Wojnie Obronnej 1939”. Biografia Józefa Serugi stanowi przykład losów polskiego inteligenta II Rzeczypospolitej, czynnie zaangażowanego w sprawy ojczyzny.
Jeńcy polscy w niewoli sowieckiej
Artykuł

Jeńcy polscy w niewoli sowieckiej

Autor: Waldemar Rezmer
Odradzająca się w ogniu wojen lat 1918–1921 Rzeczypospolita Polska nie była stroną konwencji haskiej z 1907 r. regulującej kwestie jeńców wojennych, jednak uznawała jej postanowienia.
Jeńcy sowieccy w niewoli w Polsce w latach 1919–1921
Artykuł

Jeńcy sowieccy w niewoli w Polsce w latach 1919–1921

Autor: Zbigniew Karpus
W wyniku klęski państw centralnych powrót z nich do swoich ojczyzn (Rosji, Ukrainy, Polski, państw bałtyckich) rozpoczęli jeńcy wojenni, osoby internowane i przymusowo wywiezione na roboty – obywatele byłego imperium rosyjskiego.
Józef Mackiewicz na progu niepodległości
Biogram / Biografia

Józef Mackiewicz na progu niepodległości

Autor: Marek Klecel
Należał do najmłodszego pokolenia Polaków, którzy bronili zdobytej w 1918 r. niepodległości przed najazdem sowieckim. Nie miał jeszcze osiemnastu lat, gdy jako ochotnik poszedł na wojnę polsko-bolszewicką.
Kapitan Wacław Denhoff-Czarnocki – bohater roku 1920 – niezapomniany
Biogram / Biografia

Kapitan Wacław Denhoff-Czarnocki – bohater roku 1920 – niezapomniany

Autor: Adam Stefan Lewandowski
Wiele jest niestety postaci w polskiej historii, które mimo swoich nieocenionych zasług, nie doczekały się godnego miejsca pochówku. Jedną z nich jest Wacław Denhoff-Czarnocki, żołnierz I Brygady Legionów Polskich, oficer Wojska Polskiego, poeta i bohater wojny polsko-bolszewickiej 1920 r.
Kawaleria II RP
Artykuł

Kawaleria II RP

Autor: Artur Cieślik
Niepodległa Polska rozmiłowana była w swoim wojsku, a wojsko kochało konie. Jak zatem nazywał się żołnierz na koniu? Jeśli pierwszą myślą będzie „ułan”, to wcale nie będzie to zła odpowiedź, choć rzeczywistość była nieco bardziej skomplikowana.
Kazimierz Raszewski – zapomniany generał
Biogram / Biografia

Kazimierz Raszewski – zapomniany generał

Autor: Tomasz Gałwiaczek
Odradzająca się w listopadzie 1918 r. Polska natychmiast przystąpiła do tworzenia korpusu oficerskiego sił zbrojnych, w ogromnej większości składającego się z byłych oficerów państw zaborczych. W tej liczbie mniejszość stanowili wojskowi służący w armii kajzerowskiej.
Kazimierz Tumidajski (1897-1947)
Biogram / Biografia

Kazimierz Tumidajski (1897-1947)

Autor: Teodor Gąsiorowski
Przyszły komendant Okręgu Lubelskiego AK urodził się 28 lutego 1897 r. w Radłowie, w wielodzietnej rodzinie. Ojciec wysłał go do I Gimnazjum im. K. Brodzińskiego w Tarnowie. W połowie sierpnia 1914 r. siedemnastoletni gimnazjalista uciekł z domu i zgłosił się do Legionów Polskich.
Kieleccy policjanci – weterani wojny polsko-bolszewickiej i ofiary Zbrodni Katyńskiej
Artykuł

Kieleccy policjanci – weterani wojny polsko-bolszewickiej i ofiary Zbrodni Katyńskiej

Autor: Marek Jończyk
Średnio co czwarty kielecki policjant zamordowany w 1940 r. w ramach Zbrodni Katyńskiej dwie dekady wcześniej bronił Polski przed bolszewikami. Wielu miało za sobą także doświadczenie udziału w powstaniach na Śląsku i Wielkopolsce.
Komitet Obrony Narodowej na Powiat Łomżyński podczas wojny 1920 r.
Artykuł

Komitet Obrony Narodowej na Powiat Łomżyński podczas wojny 1920 r.

Autor: Marta Kupczewska
Rok 1920 r. postawił odrodzone państwo polskie i jego społeczeństwo przed trudnym wyzwaniem. Ze wschodu nadciągała Armia Czerwona, niosąc ze sobą wojenną pożogę i bolszewickie rządy. Władze polskie gorączkowo wydawały odezwy wzywające do walki z najeźdźcą. Powiat łomżyński stać się miał wkrótce teatrem polsko-bolszewickich działań wojennych.
Komuniści warszawscy wobec wojny polsko-bolszewickiej
Artykuł

Komuniści warszawscy wobec wojny polsko-bolszewickiej

Autor: Elżbieta Kowalczyk
Bolszewicy rozpoczynając wojnę z II RP oczekiwali realnego wsparcia od polskich komunistów. Wierzyli, że wraz z wejściem w granice państwa polskiego Rabocze-kriestjanskoj Krasnoj armii polscy robotnicy powstaną przeciwko staremu porządkowi i staną ramię w ramię z bolszewikami.
Krótkie rządy komunistów w Białymstoku
Artykuł

Krótkie rządy komunistów w Białymstoku

Autor: Jarosław Wasilewski
Na początku sierpnia 1920 r. w Białymstoku powstał Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski współpracujący z bolszewikami. Komuniści zaangażowani w jego działalność w większości ewakuowali się wraz z Sowietami.
Ks. Jan Leon Ziółkowski (1889-1940)
Biogram / Biografia

Ks. Jan Leon Ziółkowski (1889-1940)

Autor: Monika Komaniecka-Łyp
Od najmłodszych lat dojrzewało w Janie Ziółkowskim pragnienie połączenia posługi kapłańskiej z losem żołnierza. Towarzyszył polskim wojskowym zarówno w czasie wojny polsko-bolszewickiej, jak i później – aż do śmierci w z rąk sowieckich oprawców w Katyniu.
Lekarz na froncie
Wspomnienie

Lekarz na froncie

Autor: Artur Kuprianis
„W dniu 15 stycznia 1939 r. zmarł na zawał serca ś.p. płk dr Edward Wertheim, Szef Sanitarny Okręgu Korpusu IV Łódź”. Takim lakonicznym komunikatem poinformowano o śmierci wybitnego oficera Wojska Polskiego.
Ludzie, wojna i matematyka. Sprawa bolszewickich jeńców 1920 r.
Artykuł

Ludzie, wojna i matematyka. Sprawa bolszewickich jeńców 1920 r.

Autor: Borys Sokołow
Ministerstwo Kultury Federacji Rosyjskiej w przededniu 77. rocznicy Zbrodni Katyńskiej oraz 7. rocznicy katastrofy samolotu prezydenta Lecha Kaczyńskiego pod Smoleńskiem podjęło prowokacyjną akcję. W katyńskim miejscu pamięci otwarto wystawę poświęconą sowieckim jeńcom w Polsce w latach 1919–1921.
Małaczewski – Na wszystkich frontach niepodległości
Biogram / Biografia

Małaczewski – Na wszystkich frontach niepodległości

Autor: Marek Klecel
Krótkie, lecz niezwykle bogate w doświadczenia życie Eugeniusza Małaczewskiego było wypełnione burzliwymi i przełomowymi wydarzeniami polskich dziejów: I wojny światowej, odzyskania niepodległości i jej obrony w wojnie polsko-bolszewickiej.
Miłe miasto zdobyte
Artykuł

Miłe miasto zdobyte

Autor: Adam Stefan Lewandowski
Dnia 19 kwietnia roku 1919 oddziały polskie – w „najśmielszej z naszych operacji wojennych” – wyparły z Wilna oddziały sowieckie, przywracając Rzeczypospolitej stolicę Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem
Artykuł

Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem

Autor: Bogusław Wójcik
Rudnik nad Sanem – w którego okolicach między 14 października a 2 listopada roku 1914 wojska austro-węgierskie i rosyjskie stoczyły krwawą bitwę o przeprawy na Sanie – jest jedną z wielu polskich miejscowości, których synowie oddali życie w bojach, z których zrodziła się Niepodległa.
Największy z poległych rycerzy. Opowieść o kapitanie Stefanie Pogonowskim, bohaterze spod Radzymina
Artykuł

Największy z poległych rycerzy. Opowieść o kapitanie Stefanie Pogonowskim, bohaterze spod Radzymina

Autor: Tomasz Panfil
Potęga tkwi w masie i w liczbie – tak rozumowali dowódcy w czasach Wielkiej Wojny. Jeśli więc atak, to poprzedzony nawałą ogniową, gdy działa strzelając godzinami posyłają na pozycje nieprzyjaciela miliony pocisków, po której ruszają w bój dziesiątki tysięcy żołnierzy.
Narodziny Niepodległej w pamiętniku wójta Słomki
Artykuł

Narodziny Niepodległej w pamiętniku wójta Słomki

Autor: Tadeusz Zych
Proces dochodzenia Polski do niepodległości w 1918 r. był długi i skomplikowany. Z perspektywy lokalnej znakomicie pokazał go Jan Słomka (1842–1932).
Obywatelskie Komitety Obrony Państwa wobec zagrożenia bolszewickiego latem 1920 roku
Artykuł

Obywatelskie Komitety Obrony Państwa wobec zagrożenia bolszewickiego latem 1920 roku

Autor: Marta Kupczewska
Mobilizacja społeczeństwa polskiego w przededniu agresji bolszewickiej przybierała rozmaite formy. Zdecydowanie najliczniejsze i najlepiej zorganizowane były jednak powoływane latem 1920 r. Obywatelskie Komitety Obrony Państwa, zwane także Komitetami Obrony Narodowej.
Ochotnicy 1920 roku
Artykuł

Ochotnicy 1920 roku

Autor: Janusz Odziemkowski
W obliczu śmiertelnego zagrożenia, kiedy już cały świat uznał Polskę za straconą, nasi przodkowie nie załamali rąk. Nie upadli na duchu i nie poszli na układy z bolszewikami, prowadzące de facto do zniewolenia kraju.
Ochotnicy dzikowscy roku 1920
Artykuł

Ochotnicy dzikowscy roku 1920

Autor: Tadeusz Zych
Wśród ogromnej rzeszy obrońców Ojczyzny AD 1920 znaleźli się ochotnicy dzikowscy – oddział wystawiony własnym sumptem przez przedstawiciela zasłużonego dla Polski rodu, hr. Zdzisława Tarnowskiego.
Ochotnicza Legia Kobiet w walce o niepodległość (1918–1922)
Artykuł

Ochotnicza Legia Kobiet w walce o niepodległość (1918–1922)

Autor: Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk
Powstanie i działalność Ochotniczej Legii Kobiet w latach 1918–1922 było zrealizowaniem idei włączenia kobiet do walk zbrojnych, które głoszono już w okresie powstań narodowowyzwoleńczych. Doświadczenia tej jednostki ukazały potrzebę przygotowania kobiet do obrony kraju w ramach regularnych sił zbrojnych – również w okresie pokoju.
Ochotnicza Legia Kobiet. „Amazonki” w wojsku Rzeczpospolitej
Artykuł

Ochotnicza Legia Kobiet. „Amazonki” w wojsku Rzeczpospolitej

Autor: Artur Cieślik
W grudniu 1918 r. lwowskie Dowództwo Miasta, przystając na pomysł Aleksandry Zagórskiej, przekształciło sformowaną niedawno milicję kobiecą w formację ściśle wojskową: skoszarowaną, uzbrojoną i umundurowaną. Nadano jej nazwę Ochotniczej Legii Kobiet. OLK stać się miała pierwszą kobiecą jednostką liniową w polskiej historii.
Od wyzwolenia Białegostoku w 1919 r. do obrony Warszawy w 1939 r. O generale Stanisławie Rawicz-Dziewulskim
Biogram / Biografia

Od wyzwolenia Białegostoku w 1919 r. do obrony Warszawy w 1939 r. O generale Stanisławie Rawicz-Dziewulskim

Autor: Waldemar Tyszuk
Stanisław Rawicz-Dziewulski znany jest przede wszystkim jako dowódca 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich. Związany jest jednak także z ziemią białostocką, ponieważ to dowodzone przez niego oddziały wojsk polskich wkroczyły wieczorem 19 lutego 1919 r. do Białegostoku, kończąc tym samym nie tylko okupację niemieckiej armii Ober-Ostu, lecz także okres zaborów.
Ofensywa znad Wieprza. Od Lubartowa do Białegostoku 16–22 sierpnia 1920 r.
Artykuł

Ofensywa znad Wieprza. Od Lubartowa do Białegostoku 16–22 sierpnia 1920 r.

Autor: Waldemar Tyszuk
Jeszcze w trakcie walk na przedpolach Warszawy w zamyśle Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego narodziła się myśl wyprowadzenia kontrofensywy znad Wieprza, która miała wyjść na głębokie tyły nacierających pod Warszawą czerwonoarmistów.
Operacja „Zima” Współpraca polsko-łotewska w wyzwoleniu Łatgalii
Artykuł

Operacja „Zima” Współpraca polsko-łotewska w wyzwoleniu Łatgalii

Autor: Ēriks Jēkabsons
W latach 1918–1920 na Łotwie splatały się i ścierały interesy nowo powstałej Republiki Łotewskiej, Rosji Sowieckiej i łotewskich bolszewików, Niemców bałtyckich oraz Niemiec, antybolszewickiej Rosji, Estonii, Litwy, Polski i Finlandii, a także mocarstw zachodnich.
Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920)

Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920)

Autor: Juliusz S. Tym
Wydarzenia na Ukrainie w drugiej połowie 1919 r. spowodowały, że pojawiły się pierwsze symptomy zbliżenia Rzeczypospolitej Polskiej i Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL). Umożliwiało to przystąpienie do kolejnej próby realizacji idei federalistycznej Józefa Piłsudskiego, czyli budowy państw związanych z Polską przymierzem polityczno-wojskowym i tworzących kordon odgradzający Polskę od Rosji. Idei, której znaczna część ówczesnej polskiej sceny politycznej nie popierała.
Pál Teleki. Rycerz sprawy węgierskiej i polskiej
Artykuł

Pál Teleki. Rycerz sprawy węgierskiej i polskiej

Autor: Wojciech Frazik
Dwukrotnie w XX wieku Węgry odegrały istotną rolę w polskiej historii. I dwukrotnie możemy te wydarzenia wiązać z nazwiskiem Pála Telekiego, ówczesnego węgierskiego premiera.
Petlurowcy. Armia ukraińska w obronie Polski
Artykuł

Petlurowcy. Armia ukraińska w obronie Polski

Autor: Mirosław Szumiło
Następstwem sojuszu między II RP i Ukraińską Republiką Ludową znanego jako pakt Piłsudski-Petlura był udział sprzymierzonej armii ukraińskiej w wojnie z bolszewikami. Żołnierze ukraińscy latem 1920 r. ramię w ramię z Wojskiem Polskim bronili naszej Ojczyzny przed barbarzyńskim najeźdźcą ze wschodu.
Pierwsza agresja – geneza i początek wojny z bolszewikami
Artykuł

Pierwsza agresja – geneza i początek wojny z bolszewikami

Autor: Mirosław Szumiło
W powszechnej świadomości wojna polsko-bolszewicka kojarzona jest z rokiem 1920 i Bitwą Warszawską. Jednakże w rzeczywistości wybuchła już na przełomie 1918 i 1919 r. w rezultacie zderzenia bolszewickiego marszu na Europę z planami federacyjnymi Józefa Piłsudskiego.
Pisarz dwóch wojen. Stanisław Rembek (1901–1985)
Biogram / Biografia

Pisarz dwóch wojen. Stanisław Rembek (1901–1985)

Autor: Marek Klecel
Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r., był świadkiem II wojny światowej, dożył stanu wojennego w PRL. Własne przeżycia, zwłaszcza z lat 1919–1920, sprawiły, że to właśnie wojna stała się głównym tematem jego twórczości prozatorskiej.
Pochód Tuchaczewskiego nad Wisłę

Pochód Tuchaczewskiego nad Wisłę

Autor: Michał Klimecki
Latem 1920 r. bolszewicy rozpoczęli własną ofensywę na Białorusi i Ukrainie, przełamując nazbyt rozciągnięte i niedostateczne obsadzone polskie linie. Największe zagrożenie stwarzał Front Zachodni Michaiła Tuchaczewskiego, którego armie po sukcesach odniesionych na Białorusi nieubłaganie zbliżały się do polskiej stolicy. Gdy Tuchaczewski widział się już w roli zdobywcy Warszawy, a w Moskwie planowano sowietyzację terytoriów II Rzeczypospolitej i dalszy "eksport" rewolucji, społeczeństwo polskie dokonało bezprecedensowej mobilizacji, pragnąc bronić świeżo wywalczonej niepodległości. Jednym z największych osiągnięć tego trudnego okresu było utworzenie Armii Ochotniczej, której tysiące żołnierzy wkrótce wyruszyły na front, by odwrócić niekorzystny dla strony polskiej bieg wydarzeń.
Polscy duchowni wobec agresji bolszewickiej
Artykuł

Polscy duchowni wobec agresji bolszewickiej

Autor: Wiesław Jan Wysocki
Latem 1920 r. biskupi nie tylko wzywali Polaków do obrony Ojczyzny oraz modlitw o zwycięstwo oręża polskiego, lecz również aktywnie wspierali poczynania władz cywilnych i wojskowych RP. Kapłani zaś służyli walczącym żołnierzom jako kapelani wojskowi.
Polska czy Prusy Wschodnie? Przegrany plebiscyt
Artykuł

Polska czy Prusy Wschodnie? Przegrany plebiscyt

Autor: Waldemar Brenda
„Sto pięćdziesiąt lat rządu pruskiego i kilka ostatnich miesięcy gwałtów i fałszów zrobiły swoje” – tak porażkę opcji polskiej na Warmii, Mazurach i Powiślu komentował ks. Antoni Ludwiczak.
Polska i Gruzja w 1920 roku
Artykuł

Polska i Gruzja w 1920 roku

Autor: Paweł Libera
Na początku 1920 r. cała uwaga społeczeństwa polskiego była skupiona na wojnie z bolszewikami oraz na walce o granice na zachodzie i południu kraju. W tym samym czasie w Ministerstwie Spraw Zagranicznych trwały przygotowania do wysłania na Kaukaz specjalnej misji.
Polska Marynarka Wojenna w wojnie polsko-bolszewickiej i bitwa pod Czarnobylem (1920)
Artykuł

Polska Marynarka Wojenna w wojnie polsko-bolszewickiej i bitwa pod Czarnobylem (1920)

Autor: Waldemar Tyszuk
Siły polskie składały się z okrętu „Pancerny 1”, motorowej łodzi pancernej „MP1” oraz trzech uzbrojonych motorówek. Bolszewicy dysponowali 12 uzbrojonymi statkami i okrętami. Walki floty polskiej i bolszewickiej na Prypeci pomiędzy Lelowem i Czarnobylem trwały łącznie 12 godzin i były najbardziej zaciętym starciem Polskiej Marynarki Wojennej w tej wojnie.
Pomnik Wojsk Balonowych
Artykuł

Pomnik Wojsk Balonowych

Autor: Regina Dąbkowska
W listopadzie 1918 r., po 123 latach zaborów, Polska powróciła na mapę polityczną Europy. Chociaż formalnie proklamowano niepodległość, młode państwo stanęło przed kolejnym, olbrzymim wyzwaniem.
Porucznik Jan Makarewicz 1906–1940
Biogram / Biografia

Porucznik Jan Makarewicz 1906–1940

Autor: Piotr Orzechowski
Więzień Starobielska podporucznik Jan Makarewicz opuścił obóz podobnie jak pozostali internowani – wywieziony do budynku NKWD w Charkowie. Tam strzałem w tył głowy został zamordowany i pogrzebany w Piatichatkach. Na wykazie osób opuszczających obóz figuruje pod numerem 2287.
Samoobrony kresowe w walce o granice przyszłej Rzeczypospolitej
Artykuł

Samoobrony kresowe w walce o granice przyszłej Rzeczypospolitej

Autor: Marta Kupczewska
Spontanicznie organizowane na przełomie lat 1918 i 1919 jednostki wojskowe w postaci lokalnych samoobron kresowych są jednym z najbardziej chwalebnych a mało znanych przykładów oddolnej działalności społeczeństwa polskiego zamieszkującego północno-wschodnie ziemie Rzeczypospolitej.
Sojusz polsko-ukraiński w 1920 roku
Artykuł

Sojusz polsko-ukraiński w 1920 roku

Autor: Mirosław Szumiło
22 kwietnia 1920 roku została podpisana w Warszawie umowa między Rzeczpospolitą Polską a Ukraińską Republiką Ludową, która przeszła do historii jako „Sojusz Piłsudski–Petlura”. Połączyła ona dwa państwa, które walczyły o utrzymanie swojej niepodległości w obliczu najazdu wspólnego wroga ze wschodu.
Stanisław Bułak-Bałachowicz i jego żołnierze
Artykuł

Stanisław Bułak-Bałachowicz i jego żołnierze

Autor: Kazimierz Krajewski
Stanisław Bułak-Bałachowicz jest postacią charakterystyczną dla dalekich polskich Kresów Wschodnich w latach I wojny światowej i wybijania się Polski na niepodległość, a także w okresie powstrzymywania prącej na zachód nawały bolszewickiej.
Stanisław Kaszubski „Król”

Stanisław Kaszubski „Król”

Autor: Marek Gałęzowski
Stanisław Kaszubski, którego biografia rozpoczyna „Bohaterów Niepodległej”, cieszył się „opinią bardzo dzielnego oficera – odznaczał się zawsze wybitnymi zaletami charakteru, jak również nadzwyczajną prawością, nieugiętą ideowością, przykładem odwagi i męstwa świecił zawsze i wszędzie wśród otoczenia” – pisano we wniosku o nadanie Kaszubskiemu, podporucznikowi 1. pułku piechoty I Brygady Legionów Polskich, najwyższego polskiego odznaczenia wojskowego – Krzyża Virtuti Militari.
Strażnicy ,,Morza Pińskiego”
Artykuł

Strażnicy ,,Morza Pińskiego”

Autor: Rafał Michliński
W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1919–1920) na poleskich błotach i bezdrożach utworzono Flotyllę Pińską, która na stałe wpisała się w krajobraz Polesia i przez całe dwudziestolecie międzywojenne była symbolem trwania polskiej państwowości.
Teresa Jadwiga Grodzińska – bohaterka wojny z Bolszewią
Biogram / Biografia

Teresa Jadwiga Grodzińska – bohaterka wojny z Bolszewią

Autor: Marek Pietruszka
Urodziła się 20 grudnia 1899 roku w położonym 14 km od Radomia majątku Jaszowice. Była córką Feliksa i Bronisławy z Arkuszewskich. Pochodziła ze szlacheckiej rodziny ziemiańskiej herbu Kuszaba (Paprzyca).
Tragiczne losy komendanta „Strzelca” z Iwonicza
Artykuł

Tragiczne losy komendanta „Strzelca” z Iwonicza

Autor: Paweł Fornal, Adam Nycz
Tytułowy komendant „Strzelca”, sierżant Mikołaj Nycz, to zaginiony w mrokach tragicznych losów wojennych II Rzeczpospolitej bohater. Dzięki staraniom Pana Adama Nycza, zajmującego się historią swojego stryja, udało się jego postać przywrócić do zbiorowej pamięci.
Traktat, który nie zadowalał żadnej ze stron
Artykuł

Traktat, który nie zadowalał żadnej ze stron

Autor: Katarzyna Łysak
Umowa podpisana w marcu 1921 r. w Rydze kończyła formalnie wojnę polsko-bolszewicką i ustalała granicę między Polską a Rosją Sowiecką.
W Wersalu i Wilnie
Artykuł

W Wersalu i Wilnie

Autor: Włodzimierz Suleja
W momencie, gdy na froncie wielkopolskim siły niemieckie sposobiły się do zdecydowanego natarcia, w stolicy Francji 18 stycznia 1919 r., w rocznicę proklamowania cesarstwa niemieckiego, zebrała się konferencja pokojowa.
Wciągnąć Litwę do wojny z bolszewikami. Kowieńskie negocjacje polsko-litewskie w sierpniu 1920 r.
Artykuł

Wciągnąć Litwę do wojny z bolszewikami. Kowieńskie negocjacje polsko-litewskie w sierpniu 1920 r.

Autor: Jarosław Wasilewski
W wyniku ofensywy Armii Czerwonej latem 1920 r. Kresy Północno-Wschodnie znów znalazły się w rękach bolszewików. Jeszcze w lipcu tegoż roku, a więc w okresie szybkiego odwrotu polskiej armii, w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego zrodził się plan podjęcia rozmów m.in. z Litwą celem nakłonienia jej do utworzenia wspólnego frontu przeciwko bolszewikom.
Wielkopolscy ochotnicy na wojnie polsko-bolszewickiej
Artykuł

Wielkopolscy ochotnicy na wojnie polsko-bolszewickiej

Autor: Adam Pleskaczyński
Katastrofalna sytuacja na froncie polsko-bolszewickim w lipcu 1920 roku spowodowała decyzję o utworzeniu Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej, na czele którego stanął legendarny dowódca Błękitnej Armii gen. Józef Haller.
Wizyta Wincentego Witosa w Poznaniu w sierpniu 1920 roku
Artykuł

Wizyta Wincentego Witosa w Poznaniu w sierpniu 1920 roku

Autor: Marcin Jurek
W 1918 roku Wincenty Witos był niekwestionowanym liderem ludowców i wyrastał na jednego z najważniejszych polskich polityków. Po raz pierwszy tekę premiera przyszło mu objąć w dramatycznych okolicznościach podczas wojny polsko-bolszewickiej.
Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
Artykuł

Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny

Autor: Attila Szalai
Warszawa, 15 sierpnia 1982 r. – Rocznica Cudu nad Wisłą. 15 sierpnia 1920 r. W święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny wycofujące się od prawie miesiąca Wojsko Polskie ruszyło do przeciwnatarcia i pod Warszawą rozbiło butną watahę bolszewików, która jako „bękarta z Wersalu” zadeptała Polskę, prąc do Berlina po „błogosławieństwo” Róży Luksemburg, i być może nie zatrzymałaby się nawet aż do Atlantyku.
Wojna o Małopolskę (Galicję) Wschodnią w 1920 roku
Artykuł

Wojna o Małopolskę (Galicję) Wschodnią w 1920 roku

Autor: Paweł Naleźniak
Przegrana 5 czerwca 1920 r. bitwa pod Samhorodkiem, Ozierną i Śnieżną przesądziła o niepowodzeniu tzw. operacji kijowskiej, której celem było stworzenie nad Dnieprem państwa ukraińskiego.
Wojna polsko-bolszewicka
Artykuł

Wojna polsko-bolszewicka

Autor: Marek Gałęzowski
Walka o kształt odzyskanego państwa stanowiła zasadniczą treść działalności polskich władz w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości. W sprawie przebiegu wschodniej granicy Polski, ze względu na toczącą się tam wojnę, nie można było czekać na decyzje dyplomatyczne. Ostatecznie jej los rozstrzygnąć się miał na polach bitew, a nie w politurze gabinetów.
Wojna polsko-bolszewicka 1920 roku
Artykuł

Wojna polsko-bolszewicka 1920 roku

Autor: Paweł Libera
Główną przyczyną wybuchu wojny polsko-bolszewickiej było zagrożenie dla niepodległości Polski ze strony Rosji bolszewickiej oraz próba wcielenia w życie idei permanentnej rewolucji i eksportu rewolucji komunistycznej na teren całej Europy.
Wojna polsko-rosyjska (1919–1921)
Artykuł

Wojna polsko-rosyjska (1919–1921)

Autor: Artur Ochał
Żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza swoją służbą strzegli bezpieczeństwa państwa i spokoju ludności kresowej. Rubieże, na których postawili swoje posterunki już w pierwszych latach istnienia II Rzeczypospolitej były miejscem oporu przeciw komunistycznej rewolucji zmierzającej przez Polskę do owładnięcia Niemiec i krajów Europy Zachodniej.
Wymordowany pluton
Artykuł

Wymordowany pluton

Autor: Tomasz Stempowski
25 sierpnia 1920 roku pod wsią Leman w powiecie kolneńskim doszło do starcia pomiędzy oddziałem piechoty polskiego Pułku Strzelców Kowieńskich a bolszewicką kawalerią z 3. Korpusu Konnego dowodzonego przez Gaja Gaj Bżyszkiana (Gaj Chana).

Wyprawa kijowska 1920 r. Nowa hipoteza na temat znaczenia sojuszu Piłsudski-Petlura

Autor: Artur Brożyniak
Wyprawa wileńska w kwietniu 1919

Wyprawa wileńska w kwietniu 1919

Autor: Aleksander Smoliński
Zagon na Wilno, czy też inaczej „wyprawa wileńska” z kwietnia 1919 r., stanowi jedną z trzech najważniejszych i zakończonych spektakularnym sukcesem akcji jazdy Wojska Polskiego wykonaną podczas wojny polsko-bolszewickiej z lat 1919–1920–1921.
Wywiad wojskowy Ukraińskiej Republiki Ludowej w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku
Artykuł

Wywiad wojskowy Ukraińskiej Republiki Ludowej w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku

Autor: Marek Kozubel
Polsko-ukraiński sojusz wojskowy z 1920 r. jest dziś nieco zapomnianym epizodem historii walk o niepodległość i granice państwa polskiego.
Zagon na Korosteń – październik 1920

Zagon na Korosteń – październik 1920

Autor: Aleksander Smoliński
Zagon na Korosteń, przeprowadzony w październiku 1920 r. przez Korpusu Jazdy płk. Juliusza Rómmla, był jednym z ostatnich działań ofensywnych Wojska Polskiego w wojnie z bolszewikami. Doszło wówczas do niecodziennego starcia kawalerii z sowieckimi pociągami pancernymi, zakończonego sukcesem podwładnych płk. Rómmla, którzy nadto zniszczyli wykorzystywaną przez bolszewików infrastrukturę wojskową i kolejową. Zagon na Korosteń, zalicza się, obok m.in. "Wypraw Wileńskiej" z kwietnia 1919 r. i zagonu na Koziatyn​ z kwietnia 1920 r., do największych sukcesów polskiej konnicy w całym konflikcie, aczkolwiek pozostaje on jednym z mniej znanych epizodów wojny, który niewątpliwie warto przypomnieć.
Zamordowany obrońca granicy RP
Biogram / Biografia

Zamordowany obrońca granicy RP

Autor: Marcin Krzek-Lubowiecki
Wschodnia granica Rzeczypospolitej zawsze stanowiła strefę zagrożoną. Dlatego szczególne miejsce w szeregach obrońców Polski zajmują ci, którzy na różne sposoby tworzyli tam szańce obrony państwa. Do takich ludzi zalicza się Feliks Olas – jeden ze współtwórców Straży Celnej i Straży Granicznej II RP.
Zamość – Komarów 1920

Zamość – Komarów 1920

Autor: Marek Kozubel
Sukcesy odniesione w bitwie warszawskiej i obronie Lwowa nie oznaczały końca wojny polsko-bolszewickiej. Armia Czerwona poniosła ciężkie straty i była w odwrocie, ale nadal stanowiła duże zagrożenie. Wycofującemu się spod Warszawy Frontowi Zachodniemu komfronta Michaiła Tuchaczew- skiego szła z pomocą 1 Armia Konna komandarma Siemiona Budionne- go. Ewentualny sukces jej uderzenia mógł pokrzyżować plany militarne Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego. Na przełomie sierpnia i września 1920 r. doszło do dwóch bitew, które wpłynęły na dalszy przebieg konflik- tu. Mowa o obronie Zamościa i bitwie kawaleryjskiej pod Komarowem.
Zapomniany bohater. Pułkownik pilot Jerzy Kossowski (1892–1939)
Artykuł

Zapomniany bohater. Pułkownik pilot Jerzy Kossowski (1892–1939)

Autor: Adam Siwek
Polskie lotnictwo wojskowe narodziło się wraz ze wskrzeszoną sto lat temu Polską. To doskonała okazja, by przywołać postać jednego z najwybitniejszych i najdzielniejszych polskich pilotów – płk. Jerzego Kossowskiego.