Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Dzielny Żyd” na czele dywizji. Gen. Bernard Mond (1887-1957)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

„Dzielny Żyd” na czele dywizji. Gen. Bernard Mond (1887-1957)

Autor: Teodor Gąsiorowski
We wrześniu 1939 r. gen. Bernard Stanisław Mond dowodził krakowską 6. Dywizją Piechoty, z którą przeszedł szlak bojowy od Pszczyny po rejon Tomaszowa Lubelskiego. Dwadzieścia lat wcześniej bronił Lwowa przed Ukraińcami, a w wojnie polsko-bolszewickiej został ranny pod Kijowem. „Dzielny Żyd” – jak o nim pisał Józef Piłsudski.
„Polski front”
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

„Polski front”

Autor: Artur Cieślik
Na mapach świata nie było Polski, ale było miejsce, gdzie polski żołnierz, walcząc pod polskim dowództwem, dał dowód, że: „Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy My żyjemy”.
„Wojsko niepodległości” PPS-u
POLECAMY
Biogram / Biografia

„Wojsko niepodległości” PPS-u

Autor: Tomasz Panfil
Niemal od początku istnienia Legionów kłębiły się wokół nich sprzeczne interesy, ambicje i koncepcje. W sporach tych Ignacy Daszyński stał konsekwentnie po stronie Piłsudskiego, któremu zależało na jak największej autonomii Legionów i oszczędzaniu polskiej krwi na przyszłą rozgrywkę o Polskę wolną, ale nie z łaski jednego czy drugiego cesarza, ale z woli narodu polskiego.
„Wybierajcie - ja na swe sumienie nie mogę tego wziąć”. Pułkownik Mieczysław Prus-Więckowski (1895-1926)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

„Wybierajcie - ja na swe sumienie nie mogę tego wziąć”. Pułkownik Mieczysław Prus-Więckowski (1895-1926)

Autor: Artur Kuprianis
Krakus z zasłużonej dla Polski rodziny, ukształtowany również przez hołdujące patriotycznym postawom gimnazjum im. Jana III Sobieskiego. Już jako piętnastolatek udzielał się aktywnie w uczniowskim kole Zarzewia. Naturalną konsekwencją dla niego było wstąpienie do Drużyn Strzeleckich i skautingu.
Adam Świtalski – tytularny generał brygady AK, więzień obozów NKWD
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Adam Świtalski – tytularny generał brygady AK, więzień obozów NKWD

Autor: Daniel Koreś
Pułkownik dyplomowany piechoty WP Adam Jan Feliks Świtalski urodził się 18 grudnia 1894 r. w Gorlicach; był synem radcy Józefa Świtalskiego i Heleny z domu Chądzyńskiej, córki powstańca styczniowego.
Człowiek z cienia. Tadeusz Szturm de Sztrem w walce o niepodległą Polskę 1914-1921
POLECAMY
Biogram / Biografia

Człowiek z cienia. Tadeusz Szturm de Sztrem w walce o niepodległą Polskę 1914-1921

Autor: Maciej Żuczkowski
Jednym z najbardziej interesujących rodzeństw w historii Polski jest piątka dzieci Jana Szturm de Sztrem i Marii z domu Rusieckiej. Z wyjątkiem najmłodszego Zbigniewa, zmarłego w wieku 23 lat wkrótce po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej, pozostała czwórka posiada biogramy w Polskim Słownik Biograficznym. Najbardziej niezwykłym z nich był chyba Tadeusz.
Dla Polski, której nie doczekał. Rudolf Andrzej Macko „Złom” (1892–1917)
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia

Dla Polski, której nie doczekał. Rudolf Andrzej Macko „Złom” (1892–1917)

Autor: Artur Kuprianis
Profesor Stefan Macko, żołnierz Legionów Polskich, wybitny botanik, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego, jeden z pomysłodawców utworzenia Karkonoskiego Parku Narodowego, pozostawił po sobie zbiór fotografii dokumentujących czyn niepodległościowy z lat 1915–1920. Jednym z głównych bohaterów tej kolekcji jest jego starszy brat Rudolf.
Drogi do Niepodległości
WARTO ZAJRZEĆ
Wywiad

Drogi do Niepodległości

Autor: Filip Gańczak, Andrzej Nowak
Nie powinniśmy przeciwstawiać pracy organicznej powstaniom, a wysiłków dyplomatycznych walce zbrojnej Legionów. Te różne formy starań o niepodległość Polski znakomicie się uzupełniały – mówi prof. Andrzej Nowak w rozmowie z dr. Filipem Gańczakiem
Edward Kleszczyński „Dzik” (1892-1984)
POLECAMY
Biogram / Biografia

Edward Kleszczyński „Dzik” (1892-1984)

Autor: Marcin Chorązki
Beliniak, uczestnik wojny z bolszewikami, a ćwierć wieku później oficer AK. Był przedstawicielem tego pokolenia, dla którego służba w ZWZ-AK stała się kontynuacją działalności niepodległościowej z lat 1914-1921.
Generał Zygmunt Zieliński
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Generał Zygmunt Zieliński

Autor: Maciej Zakrzewski
Dzisiaj jest postacią niemal całkowicie zapominaną, znaną jedynie historykom. A jednak jego życie to zapis chwały, ale i także trudnych wyborów i krętych dróg do niepodległości.
Józef Piłsudski – droga do Niepodległej
WARTO ZAJRZEĆ
Biogram / Biografia

Józef Piłsudski – droga do Niepodległej

Autor: Włodzimierz Suleja
Józef Piłsudski postrzegany jest jako jeden z najważniejszych architektów odbudowy polskiego państwowego gmachu. Należał do pogrobowców powstania styczniowego (urodził się w grudniu 1867 roku), zaś pokolenie, którego był reprezentantem, określa się mianem pokolenia niepokornych.
Józef Piłsudski – twórca Niepodległej
TYLKO U NAS
Artykuł

Józef Piłsudski – twórca Niepodległej

Autor: Włodzimierz Suleja
W całych dziejach Polski, tak przedrozbiorowej, jak i okresu zaborów, niewiele było postaci o podobnej skali dokonań. Co więcej, Piłsudski już za życia stał się symbolem.
Kadrówka rusza w bój
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Kadrówka rusza w bój

Autor: Maciej Zakrzewski
6 sierpnia 1914 r. Pierwsza Kompania Kadrowa wyruszyła z krakowskich Oleandrów do zaboru rosyjskiego. O godz. 9.45 strzelcy obalili słupy graniczne pod Michałowicami.
Kazimierz Tumidajski (1897-1947)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Kazimierz Tumidajski (1897-1947)

Autor: Teodor Gąsiorowski
Przyszły komendant Okręgu Lubelskiego AK urodził się 28 lutego 1897 r. w Radłowie, w wielodzietnej rodzinie. Ojciec wysłał go do I Gimnazjum im. K. Brodzińskiego w Tarnowie. W połowie sierpnia 1914 r. siedemnastoletni gimnazjalista uciekł z domu i zgłosił się do Legionów Polskich.
Konspirator, legionista, pisarz. Andrzej Strug (1871–1937)
POLECAMY
Artykuł

Konspirator, legionista, pisarz. Andrzej Strug (1871–1937)

Autor: Marek Klecel
Zanim Andrzej Strug, a właściwie Tadeusz Gałecki, bo tak się naprawdę nazywał, został pisarzem, był działaczem patriotycznym, konspiratorem, członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej oraz publicystą. Miał biografię typową dla polskiej inteligencji, która na przełomie XIX i XX w. kontynuowała dzieło odzyskiwania niepodległości i propagowała zmiany społeczne.
Legionowa Wigilia
POLECAMY
Artykuł

Legionowa Wigilia

Autor: Jacek Magdoń
Przemierzając drogi i bezdroża Pogórza Rożnowskiego, przy odrobinie szczęścia można trafić na drogowskazy z napisem „Łowczówek”. W miejscowości tej, położonej na południe od Tarnowa, I Brygada Legionów Polskich stoczyła swoją pierwszą wielką bitwę. Krwawe walki Wielkiej Wojny toczyły się tam podczas Świąt Bożego Narodzenia, w ostatnich dniach grudnia 1914 roku.
Legiony od kuchni
POLECAMY
Artykuł

Legiony od kuchni

Autor: Artur Kuprianis
Robert Makłowicz prezentując w jednej ze swoich książek kuchnię monarchii austro-węgierskiej, przywołuje scenę z żołnierzem II Brygady Legionów, któremu zapach leśnych owoców przywołał w pamięci smak domowego chłodnika z poziomek.
Legiony Polskie pod Jastkowem (31 lipca – 3 sierpnia 1915 r.)
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Legiony Polskie pod Jastkowem (31 lipca – 3 sierpnia 1915 r.)

Autor: Artur Kuprianis
W bitwie pod Jastkowem swój prawdziwy chrzest bojowy przeszedł legionowy 4. pułk piechoty. Powstał on kilka miesięcy wcześniej na ziemi piotrkowskiej. Jego dowódcą mianowano doświadczonego oficera o duszy zagończyka, ppłk. Bolesława Roję.
Lekarz na froncie
POLECAMY
Wspomnienie

Lekarz na froncie

Autor: Artur Kuprianis
„W dniu 15 stycznia 1939 r. zmarł na zawał serca ś.p. płk dr Edward Wertheim, Szef Sanitarny Okręgu Korpusu IV Łódź”. Takim lakonicznym komunikatem poinformowano o śmierci wybitnego oficera Wojska Polskiego.
Ludwik Józef Stawski. Legionista, żołnierz WP, nafciarz
POLECAMY
Artykuł

Ludwik Józef Stawski. Legionista, żołnierz WP, nafciarz

Autor: Ryszard Ziobroń
Gdy w 1914 r. wybuchła I wojna światowa, nie zabrakło entuzjastów, którzy nie wahali się skorzystać z nadarzających się możliwości, by uczestniczyć w walce o poprawę bytu polskiego społeczeństwa. Jednym z nich był Ludwik Józef Stawski.
Łowczówek – krwawa Wigilia Pierwszej Brygady
TYLKO U NAS
Artykuł

Łowczówek – krwawa Wigilia Pierwszej Brygady

Autor: Maciej Kwaśniewski
W czasie bitwy pod Łowczówkiem, ostatniej w wielkiej epopei legionowej roku 1914 r., w której Polacy powstrzymali rosyjskie kontruderzenie, doszło według niektórych relacji do dramatycznej sytuacji. W Wigilię, w okopach po drugiej linii frontu usłyszeli tę samą kolędę: „Bóg się rodzi”. Też śpiewaną po polsku, ale przez żołnierzy walczących za cara. Wkrótce musieli wymierzyć w siebie bagnety.
Mariusz Zaruski. Marynarz i taternik z Podola
WARTO ZAJRZEĆ
Biogram / Biografia

Mariusz Zaruski. Marynarz i taternik z Podola

Autor: Teodor Gąsiorowski
Wprawdzie to on ułożył tekst ślubowania ratowników tatrzańskich – Przyrzekam pod słowem honoru, że póki zdrów jestem, na każde wezwanie Naczelnika lub jego Zastępcy bez względu na porę roku, dnia i stan pogody stawię się w oznaczonym miejscu i godzinie... – ale jego charakter ukształtowało morze.
Marsz Szlakiem I Kompanii Kadrowej. Tradycja i współczesność
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Marsz Szlakiem I Kompanii Kadrowej. Tradycja i współczesność

Autor: Iwona Fischer
Idea marszów szlakiem kadrówki narodziła się bardzo szybko po odzyskaniu niepodległości. Po wojnie została reaktywowana dopiero w 1980 r.
Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem

Autor: Bogusław Wójcik
Rudnik nad Sanem – w którego okolicach między 14 października a 2 listopada roku 1914 wojska austro-węgierskie i rosyjskie stoczyły krwawą bitwę o przeprawy na Sanie – jest jedną z wielu polskich miejscowości, których synowie oddali życie w bojach, z których zrodziła się Niepodległa.
Od Legionów do Polskiego Korpusu Posiłkowego
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Od Legionów do Polskiego Korpusu Posiłkowego

Autor: Krzysztof Kaczmarski, Wojciech Jerzy Muszyński, Rafał Sierchuła
Korzystając z krótkiego urlopu, Haller odwiedził Budapeszt, Wiedeń i inne ośrodki, aby szukać poparcia polityków i wojskowych dla koncepcji rozwoju Legionów. Usiłował też doprowadzić do połączenia wszystkich jednostek legionowych w jednolitą formację – korpus lub dywizję.
Płażyńscy – Legiony i Solidarność
POLECAMY
Artykuł

Płażyńscy – Legiony i Solidarność

Autor: Adam Chmielecki
W rodzinie Płażyńskich romantyczne tradycje kresowe połączyły się z wielkopolskim pozytywizmem. Miało to miejsce na katolickiej Warmii, a zaowocowało na solidarnościowym Pomorzu.
Stanisław Guńkiewicz. Od legionisty do szopkarza
Archiwum Pełne Pamięci
Biogram / Biografia

Stanisław Guńkiewicz. Od legionisty do szopkarza

Autor: Radosław Kurek
Nawet wśród legionistów należał do postaci nietuzinkowych. Do formującego się szwadronu ułanów wstąpił na zagarniętym z austriackiego taboru koniu. W swoim bogatym życiorysie był konspiratorem, członkiem załogi pociągu pancernego, działaczem samorządowym, a także… twórcą bożonarodzeniowych szopek.
Stanisław Klimecki (1883-1942). Prezydent do końca
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Stanisław Klimecki (1883-1942). Prezydent do końca

Autor: Krzysztof Pięciak
Adwokat i działacz legionowy, przez większość życia związany był z Krakowem. Wkrótce po wybuchu II wojny światowej objął urząd prezydenta miasta. Wśród przedstawicieli władz został zapamiętany jako ten, który pozostał z mieszkańcami miasta w najtrudniejszych chwilach. Zapłacił jednak za to najwyższą cenę.
Stefan August Macko (1899–1967). Żołnierz, pedagog, świadek historii
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Stefan August Macko (1899–1967). Żołnierz, pedagog, świadek historii

Autor: Sebastian Pilarski
Profesor Stefan Macko, żołnierz Legionów Polskich, wybitny botanik, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego, jeden z pomysłodawców utworzenia Karkonoskiego Parku Narodowego, pozostawił po sobie zbiór fotografii dokumentujących czyn niepodległościowy z lat 1915–1920.
Teczka „Przechowywać trwale” z Wojskowego Biura Historycznego, czyli spór o „Pierwszą Brygadę”
TYLKO U NAS
Artykuł

Teczka „Przechowywać trwale” z Wojskowego Biura Historycznego, czyli spór o „Pierwszą Brygadę”

Autor: Kinga Hałacińska
W 1918 r. cała Polska jak długa i szeroka rozbrzmiewała melodią, która wówczas zyskała nazwę „My, Pierwsza Brygada”. Usłyszał ją nawet wracający z Magdeburga Józef Piłsudski, gdy wychylił się z okna wagonu kolejowego. Kilka lat później anonimowy charakter utworu stał się zarzewiem sporu między dwoma domniemanymi autorami i dawnymi oficerami Legionów – Andrzejem Hałacińskim i Tadeuszem Biernackim.
W legionach, dywersji i konspiracji. Kazimierz Kierzkowski (1890-1942)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

W legionach, dywersji i konspiracji. Kazimierz Kierzkowski (1890-1942)

Autor: Anna Czocher
Szybkie postępy wojsk niemieckich we wrześniu 1939 r. spowodowały, że przegrana biorących udział w wojnie regularnych oddziałów Wojska Polskiego wydawała się nieuchronna. Dla części walczących stało się jasne, że wraz z klęską na froncie rozpoczyna się walka podziemna.
Walenty Wójcik
Biblioteka cyfrowa

Walenty Wójcik

Autor: Mariusz Kolmasiak
Wierny Wójcik, król żandarmów belwederskich, ulubiony przez Józefa Piłsudskiego wachmistrz z ochrony Belwederu – chorąży Walenty Wójcik doczekał się wielu określeń wynikających z pełnienia obowiązków u najważniejszej osoby międzywojennej Polski. Od wczesnych lat angażował się w działalność niepodległościową, walczył w Legionach Polskich. Po odrodzeniu Rzeczypospolitej wciąż służył Ojczyźnie. W 1922 r. został przydzielony do ochrony Józefa Piłsudskiego i przez 12 lat był jego przybocznym i zaufanym towarzyszem podczas wielu oficjalnych i prywatnych spotkań.
Zapisali się w historii Polski. Węgrzy w Legionach
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Zapisali się w historii Polski. Węgrzy w Legionach

Autor: Barbara Świtalska-Starzeńska
Podczas uroczystości odsłonięcia pomnika Legionistów Polskich w Budapeszcie w 1935 r. płk Władysław Belina-Prażmowski, były dowódca 1. Pułku Ułanów Legionowych, powiedział do gospodarzy: „Zapisaliście się w historii Polski”.
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2024 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510