Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Radio w walce o pokój i postęp”, czyli początki… telewizji w Polsce
Artykuł

„Radio w walce o pokój i postęp”, czyli początki… telewizji w Polsce

Autor: Patryk Pleskot
„W trakcie nadawania napisów końcowych do dekoracji wszedł strażak studia, ze smutnym znużeniem spojrzał na Polskę poprzez kamerę i poszedł sobie”. Ta wypowiedź Lecha Pijanowskiego opisująca scenkę z emisji na żywo programu TV oddaje klimat narodzin telewizji w rzeczywistości lat pięćdziesiątych.
„Tarcza partii i narodu”. Kontrwywiad Polski Ludowej w latach 1945–1956. Zarys struktur i wybór źródeł

„Tarcza partii i narodu”. Kontrwywiad Polski Ludowej w latach 1945–1956. Zarys struktur i wybór źródeł

Autor: Patryk Pleskot

„Z filmoteki bezpieki" odc. 33 - Ślub kpt. Czechowicza

Autor: Cezary Gmyz, Patryk Pleskot

„Z filmoteki bezpieki" odc. 34 - Proces szpiega - Jerzy Strawa

Autor: Cezary Gmyz, Patryk Pleskot

„Z filmoteki bezpieki" odc. 63 - Działalność Zenona Celegrata, szpiega USA w armii PRL

Autor: Patryk Pleskot, Cezary Gmyz

„...aby każdy okruch historii został uratowany!” Archiwum Pełne Pamięci i Post po „karnawale”. Amerykańskie placówki dyplomatyczne w PRL wobec pierwszych tygodni stanu wojennego

Autor: Rafał Dudkiewicz, Teresa Gallewicz-Dołowa, Patryk Pleskot

»Karnawał« po amerykańsku. Ambasada USA w Warszawie wobec wydarzeń w Polsce od sierpnia 1980 r. do grudnia 1981 r.

Autor: Patryk Pleskot, Grzegorz Majchrzak, Grzegorz Wołk
<i>Let Poland be Poland</i>. Nigdy Polska nie była tak popularna
Wywiad

Let Poland be Poland. Nigdy Polska nie była tak popularna

Autor: Patryk Pleskot, Maciej Kwaśniewski
Z prof. Patrykiem Pleskotem z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie rozmawia Maciej Kwaśniewski

1989: „pokojowe przekazanie władzy” a polityczny plan utrzymania wpływów PZPR

Autor: Patryk Pleskot, Andrzej Paczkowski, Paweł Kowal
40-lecie wprowadzenia stanu wojennego w Polsce

40-lecie wprowadzenia stanu wojennego w Polsce

Autor: Piotr Semka, Małgorzata Sokołowska, Grzegorz Majchrzak, Patryk Pleskot, Mirosław Szumiło, Marcin Krzek-Lubowiecki
Dodatek specjalny „40-lecie wprowadzenia stanu wojennego w Polsce” – „Do Rzeczy” 13–19 grudnia 2021 r. Instytut Pamięci Narodowej jest partnerem dodatku.

Ambasadorowie PRL-owscy Zdzisław Rurarz i Romuald Spasowski, po wprowadzeniu stanu wojennego przez Wojciecha Jaruzelskiego opuścili swoje placówki - Rurarz w Japonii, Spasowski w USA.

Autor: Rafał Dudkiewicz, Patryk Pleskot

Bohaterska i zwycięska walka o granice? Wielkie inwestycje, rozwój infrastruktury, odrodzenie kultury i nauki? Czy może zmagania z poważnymi kryzysami? Jaka była rzeczywistość międzywojnia w całej jej złożoności?

Autor: Patryk Pleskot, Rafał Dudkiewicz

Czy historia ucieczki Rurarza i Spasowskiego z ambasad PRL w czasie stanu wojennego to gotowy scenariusz filmu sensacyjnego? Jakie były losy Spasowskich w czasie okupacji?

Autor: Patryk Pleskot, Maciej Foks

Czy zbrodnie niemieckie w budynku przy al. Szucha 25 zostały ukarane? Jakie miejsce w statystykach Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie zajmowały uniewinnienia? Czy wśród biografii sędziów byli weterani walk pod Lenino, o Kołobrzeg, Wał Pomorski lub Berlin?

Autor: Patryk Pleskot, Maciej Foks

Czym jest polskie art déco? Gdzie można znaleźć unikatowe wnętrza zaprojektowane w tym stylu? I co wspólnego z nowoczesną architekturą II RP ma gmach Ministerstwa Edukacji i Nauki?

Autor: Patryk Pleskot, Rafał Dudkiewicz

Dlaczego ludzie wysyłali indywidualne listy do Wojciecha Jaruzelskiego? Gdzie obecnie te listy są przechowywane? Czy odzwierciedlają one nastroje społeczne? Jaką wartość mają te dokumenty dla historyków?

Autor: Patryk Pleskot

Dlaczego Zbigniew Rurarz i Romuald Spasowski wystąpili o azyl polityczny w Stanach Zjednoczonych? Jak to się stało, że doświadczeni dyplomaci PRL uciekli tuż po wprowadzeniu stanu wojennego? Dlaczego zdecydowali się na tak radyklane posunięcie?

Autor: Patryk Pleskot, Rafał Dudkiewicz
Emil Barchański: ostatnia ofiara Dzierżyńskiego?
Artykuł

Emil Barchański: ostatnia ofiara Dzierżyńskiego?

Autor: Patryk Pleskot
10 lutego 1982 roku doszło do jednej z najbardziej spektakularnych akcji „małego sabotażu” w całym stanie wojennym. Przeprowadzili ją nie doświadczeni opozycjoniści, lecz nastolatkowie. Podpalili pomnik Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie.

Gdzie 13 grudnia 1981 r. był prezydent Ronald Reagan? Jaką rolę pełniły dla Reagana placówki dyplomatyczne USA w PRL? Poznaj raporty ambasady USA w Warszawie z pierwszych tygodni stanu wojennego

Autor: Rafał Dudkiewicz, Grzegorz Wołk, Patryk Pleskot
Intelektualni sąsiedzi. Kontakty historyków polskich ze środowiskiem „Annales” 1945–1989

Intelektualni sąsiedzi. Kontakty historyków polskich ze środowiskiem „Annales” 1945–1989

Autor: Patryk Pleskot
Książka ta jest skróconą wersją doktoratu pt. "Związki polskich humanistów - badaczy z humanistyką francuską w latach 1945–1989", obronionego w 2007 r. Zainteresowanie problematyką kontaktów polskich historyków z annalistami wynikło z faktu, że współpraca obu środowisk miała wyjątkowe znaczenie w relacjach humanistów obu krajów.

Jak działała bezpieka na co dzień? Jak zorganizowane było jej zaplecze? Jakie piony ją wspierały? Jak funkcjonariusze spędzali wolny czas?

Autor: Justyna Dudek, Patryk Pleskot, Magdalena Dźwigał

Jak komuniści mordowali swoich przeciwników? Kiedy zinstytucjonalizowano mechanizm mordowania tych, którzy walczyli o niepodległość czy sprzeciwiali się systemowi komunistycznemu? W jaki sposób próbowano nadać pozory legalności morderstwom politycznym? Kim byli nieznani sprawcy?

Autor: Filip Musiał, Wojciech Frazik, Patryk Pleskot, Grzegorz Majchrzak

Jaka była struktura Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie w latach 1946-1955? Jaką rolę odgrywał on w instalowaniu władzy komunistycznej w powojennej Polsce? Kto w nim orzekał?

Autor: Patryk Pleskot

Jakie były losy emigracji Polaków w latach 80. XX w.? Gdzie wtedy emigrowali Polacy? Kto z działaczy opozycji zdecydował się na opuszczenie kraju? Jakie ważne ośrodki polityczne utworzono poza krajem?

Autor: Jędrzej Lipski, Patryk Pleskot

Kim byli Romuald Spasowski i Zdzisław Rurarz? Jak można ocenić ich postępowanie? Jakie były motywy ich ucieczki z PRL? Jakie tajemnice kryją?

Autor: Patryk Pleskot
Ksiądz Stefan Niedzielak: ostatnia ofiara Katynia?
Artykuł

Ksiądz Stefan Niedzielak: ostatnia ofiara Katynia?

Autor: Patryk Pleskot
W piątek 20 stycznia 1989 roku późnym wieczorem ks. Stefan Niedzielak – siedemdziesięcioczteroletni proboszcz na warszawskich Powązkach – został brutalnie zamordowany w swoim mieszkaniu. Nieznani do dzisiaj sprawcy najpierw bestialsko go pobili, a potem dosłownie złamali mu kark.

Kto kontrwywiadowczo chronił władzę komunistów nad Polską? Jaka była skala operacji obcych wywiadów na ziemiach polskich w pierwszych latach po II wojnie? Czym była szpiegomania? Jakie trudności napotyka historyk badający te kwestie? Czym charakteryzują się źródła do tematu i czy są łatwo dostępne?

Autor: Patryk Pleskot, Robert Spałek, Witold Bagieński, Tomasz Krok
Marek Hłasko i aparat represji PRL
Artykuł

Marek Hłasko i aparat represji PRL

Autor: Patryk Pleskot
Aparat represji PRL zainteresował się Hłaską bardzo wcześnie, bo jeszcze na początku lat 50-tych, zanim dał się on poznać jako pisarz i zdobyć jakąkolwiek popularność. SB nie straciła zainteresowania nim aż do jego śmierci, a nawet dłużej – dokumentację rozpracowania go zamknięto kilka lat później.

Marian Zacharski - szpieg i twórca książek

Autor: Patryk Pleskot, Władysław Bułhak, Witold Gadowski
Między fascynacją a desperacją. Zagraniczni studenci w stalinowskiej Polsce
Artykuł

Między fascynacją a desperacją. Zagraniczni studenci w stalinowskiej Polsce

Autor: Patryk Pleskot
W czasach stalinowskich na studenckich stypendiach w Polsce przebywało co roku zaledwie kilkuset obcokrajowców; i to głównie z „bratnich krajów”. Mimo to sprawiali oni polskim władzom sporo problemów.

Mordy polityczne w ostatniej dekadzie PRL. Przejaw siły czy słabości systemu?

Autor: Patryk Pleskot

Mordy polityczne w PRL (odc. 39)

Autor: Łukasz Baranowicz, Patryk Pleskot
Niewiadomski: dlaczego zabił prezydenta?
Artykuł

Niewiadomski: dlaczego zabił prezydenta?

Autor: Patryk Pleskot
W sali wystawowej Zachęty, tuż po godzinie dwunastej dnia 16 grudnia 1922 roku, malarz, radykał i outsider Eligiusz Niewiadomski trzykrotnie strzelił ze swego browninga w plecy prezydenta Gabriela Narutowicza, wybranego zaledwie kilka dni wcześniej przez Zgromadzenie Narodowe.

Obchody 1 maja w PRL (odc. 9)

Autor: Patryk Pleskot

Obrachunek z dekadą Jaruzelskiego... (cz. 2 konferencji naukowej)

Autor: Patryk Pleskot, Jakub Szumski, Przemysław Gasztold, Sebastian Drabik
Odstraszanie przez nagłaśnianie? Historyczny kontekst amerykańskiej dyplomacji wobec Rosji w 2022 r.
Artykuł

Odstraszanie przez nagłaśnianie? Historyczny kontekst amerykańskiej dyplomacji wobec Rosji w 2022 r.

Autor: Patryk Pleskot
„USA: inwazja Rosji na Ukrainie możliwa w każdej chwili”. W połowie lutego 2022 r. taki nagłówek pojawił się w światowych mediach i portalach społecznościowych. Co ciekawe, niemal identyczny w treści komunikat Waszyngton wysłał ponad 40 lat temu. Miał jednak na myśli nie Ukrainę, lecz „ludową” Polskę.

Opricznicy PRL: Służba Bezpieczeństwa (1975-1990). Wiedzieć co planują Amerykanie. Think tank sowieckich namiestników oraz...

Autor: Filip Musiał, Patryk Pleskot, Witold Bagieński, Mirosław Sikora
Patryk Pleskot

Patryk Pleskot

Urodzony w 1980 r., historyk i politolog, dr hab., pracownik Oddziału IPN w Warszawie, profesor nadzwyczajny w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Oświęcimiu. Autor książek: Intelektualni sąsiedzi. Kontakty polskich historyków z francuskim środowiskiem „Annales” w latach 1945–1989 (2010); Kłopotliwa panna „S”. Postawy polityczne Zachodu wobec „Solidarności” na tle stosunków z PRL (1980–1989), (2013); Miasto śmierci. Pytania o morderstwa polityczne popełnione w Warszawie (1956–1989), (2015); Zabić. Mordy polityczne w PRL (2016) i in.

Peerelowskie obchody rewolucji bolszewickiej w Rosji (odc. 27)

Autor: Patryk Pleskot
Pokazowe procesy polityczne – instrukcja obsługi
Artykuł

Pokazowe procesy polityczne – instrukcja obsługi

Autor: Patryk Pleskot
Nie sposób w krótkim artykule w pełni zmierzyć się z tak szerokim i skomplikowanym tematem, jakim są pokazowe procesy polityczne organizowane w Polsce między rokiem 1944 a 1989. Poniżej przedstawiam jedynie garść wskazówek ułatwiających dostrzeżenie cech charakterystycznych tego szczególnie jaskrawego przejawu funkcjonowania komunistycznego „wymiaru niesprawiedliwości”.
Polska Solidarności w oczach dyplomatów USA
Wywiad

Polska Solidarności w oczach dyplomatów USA

Autor: Rafał Leśkiewicz, Patryk Pleskot
O reakcjach dyplomatów USA na „Karnawał Solidarności” z dr. hab. Patrykiem Pleskotem, autorem książki Karnawał po amerykańsku. Placówki dyplomatyczne USA w PRL wobec polskich wydarzeń od sierpnia 1980 do grudnia 1981 r. rozmawia dr Rafał Leśkiewicz, redaktor naczelny portalu "Przystanek Historia"
Polski kryzys, amerykańska szansa. Reakcje polityczne Stanów Zjednoczonych na wprowadzenie stanu wojennego w Polsce
Artykuł

Polski kryzys, amerykańska szansa. Reakcje polityczne Stanów Zjednoczonych na wprowadzenie stanu wojennego w Polsce

Autor: Patryk Pleskot
Przesadą byłoby stwierdzenie, że w USA przyjęto wprowadzenie stanu wojennego w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r., oznaczające siłowe rozprawienie się z „Solidarnością”, ze zdumieniem i dużym zaskoczeniem. W końcu już rok wcześniej płk Ryszard Kukliński ostrzegał przed jeszcze gorszym scenariuszem: inwazją wojsk Układu Warszawskiego.
Ronald Reagan: od aktora do prezydenta
Artykuł

Ronald Reagan: od aktora do prezydenta

Autor: Patryk Pleskot
Ronald Reagan to postać o wielu twarzach i wielu paradoksów. Syn katolika i protestantki, hollywoodzki aktor z własną gwiazdą na słynnej alei i prezydent USA, żartowniś i człowiek z misją, wiekowy prezydent, borykający się z problemami zdrowotnymi i zdeterminowany wojownik, który chciał pokonać sowieckie „Imperium Zła”.
Solidarność, "Zachód" i "Węże". Służba Bezpieczeństwa wobec emigracyjnych struktur Solidarności 1981–1989

Solidarność, "Zachód" i "Węże". Służba Bezpieczeństwa wobec emigracyjnych struktur Solidarności 1981–1989

Autor: Patryk Pleskot
Znaczna część działaczy Solidarności, których stan wojenny zaskoczył za granicą w różnych krajach, nie pozostała bierna ani nie pogodziła się z losem. Po 13 grudnia w wielu miejscach na świecie zaczęły powstawać – przy współpracy z lokalnymi związkami zawodowymi – komitety i stowarzyszenia, a także inicjatywy wydawnicze lub kulturalne mające na celu wspieranie solidarnościowego ruchu za granicą, jak też podziemnej opozycji w kraju.

Sprawa zamachów na Lecha Wałęsę (odc. 55)

Autor: Cezary Gmyz, Patryk Pleskot

Szczecin w optyce CIA i dyplomacji amerykańskiej

Autor: Jakub Tyszkiewicz, Patryk Pleskot, Paweł Miedziński, Przemysław Mrówka

Szucha 25. Pierwsze ministerstwo wolnej Polski – konferencja połączona z prelekcjami historyków

Autor: Karol Nawrocki, Dariusz Piontkowski, Sławomir Adamiec, Jakub Lewicki, Waldemar Kozyra, Patryk Pleskot, Marcin Przegiętka

Tajemnice Departamentu II MSW

Autor: Rafał Dudkiewicz, Patryk Pleskot

Uczeń Reja w Warszawie, w opozycji od 1981 - jako szesnastolatek. Bibuła, akcja na pomnik Dzierżyńskiego... Aresztowany, bity przez służby PRL. W 1982 już nie żył: tzw. nieznani sprawcy, tzw. nieznani do dziś

Autor: Patryk Pleskot, Mariusz Rębacz, Marcin Łaszczyński, Jacek Persa, Bartłomiej Grzegorczyk
Wedrzeć się do konsulatu USA
Artykuł

Wedrzeć się do konsulatu USA

Autor: Patryk Pleskot
W grudniu 1986 r. funkcjonariusze kontrwywiadu PRL włamali się do konsulatu amerykańskiego w Krakowie. Złamali szyfry do sejfu, a całą operację udokumentowali fotograficznie.
Wokół kultu Bieruta
Artykuł

Wokół kultu Bieruta

Autor: Patryk Pleskot
ZSRS miał swoje „Słońce Ludzkości”, Rumunia „Geniusza Karpat”, a Chiny – „Zbawcę Ludu”, a Polska – swojego… Bolesława Bieruta. Mimo prób określania go dość niefortunnym mianem „Prezydenta” został on raczej zapamiętany jako „sowiecki czyścibut”.
Wschód na Zachodzie. Sprawy polskie w optyce komunistów francuskich (1939–2004)
Artykuł

Wschód na Zachodzie. Sprawy polskie w optyce komunistów francuskich (1939–2004)

Autor: Patryk Pleskot
Ideologia Francuskiej Partii Komunistycznej przez wiele dziesięcioleci była ścisłym odwzorowaniem wytycznych płynących z Moskwy. Po śmierci Stalina partia stała się nawet „bardziej katolicka od papieża”. Nastawienie to przekładało się również na czasem kuriozalny stosunek do problematyki polskiej.

Zabójstwa polityczne w PRL cz. 1 (odc. 39)

Autor: Patryk Pleskot, Cezary Gmyz

Zabójstwa polityczne w PRL cz. 2 (odc. 40)

Autor: Patryk Pleskot, Cezary Gmyz

Zbrodnia Wawerska, „Pogrom Wielkanocny”, morderstwo w Palmirach, segregacja rasowa, akcja AB. To tylko niektóre tematy poruszone w publikacji „Migawki z okupowanej Warszawy”

Autor: Monika Noszczak, Michał Zarychta, Patryk Pleskot, Rafał Dudkiewicz