Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Aktion Saybusch”. Wysiedlenia Polaków na Żywiecczyźnie w 1940 r.
POLECAMY
Artykuł

„Aktion Saybusch”. Wysiedlenia Polaków na Żywiecczyźnie w 1940 r.

Autor: Mirosław Sikora
Po zakończeniu kampanii polskiej, w listopadzie 1939 r. ziemie zachodnie II RP przyłączone zostały do III Rzeszy. Utworzono z nich nowe wschodnie prowincje Niemiec jak Kraj Warty i Gdańsk-Prusy Zachodnie lub wcielono je do już istniejących, jak Prusy Wschodnie i Górny Śląsk.
„Chcę aktywnie uczestniczyć w ugruntowaniu zdobyczy socjalizmu w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej”. Reemigranci z Europy Zachodniej i przesiedleni z Kresów w powojennym aparacie bezpieczeństwa
POLECAMY
Artykuł

„Chcę aktywnie uczestniczyć w ugruntowaniu zdobyczy socjalizmu w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej”. Reemigranci z Europy Zachodniej i przesiedleni z Kresów w powojennym aparacie bezpieczeństwa

Autor: Anna Badura
Akta personalne funkcjonariuszy bezpieki wciąż budzą spore zainteresowanie badaczy. W materiałach tych można znaleźć – obok informacji o funkcjonowaniu systemu zniewolenia – historie życia ludzi, którzy ten system zdecydowali się budować i wspierać.
„Głód przezwyciężał strach”. W jaki sposób Polki potrafiły zapewnić byt rodzinie na syberyjskim zesłaniu
POLECAMY
Artykuł

„Głód przezwyciężał strach”. W jaki sposób Polki potrafiły zapewnić byt rodzinie na syberyjskim zesłaniu

Autor: Angelika Blinda
W latach 1940-1941 na skutek masowych deportacji przeprowadzonych przez władze sowieckie na terenach wschodnich II RP swoje domy opuściły tysiące polskich rodzin. Wywiezione w głąb ZSRS musiały się mierzyć z głodem, chorobami i śmiercią.
„Mamy natychmiast opuszczać mieszkania”. Wysiedlenie mieszkańców osiedla im. J. „Montwiłła” Mireckiego w Łodzi zimą 1939/1940 roku
TYLKO U NAS
Artykuł

„Mamy natychmiast opuszczać mieszkania”. Wysiedlenie mieszkańców osiedla im. J. „Montwiłła” Mireckiego w Łodzi zimą 1939/1940 roku

Autor: Joanna Żelazko
W czasie II wojny światowej osiedle im. Józefa Anastazego „Montwiłła” Mireckiego w Łodzi przemianowane zostało na Stadtsiedlung, a nowoczesne mieszkania stały się obiektem zainteresowania okupacyjnych władz niemieckich.
„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego

Autor: Anna Płońska
Deportacja rodziny Bogdana Czaykowskiego zapoczątkowała cykl wydarzeń, który pozostawił niezatarty ślad w życiu i twórczości tego emigracyjnego pisarza. W jego utworach można odnaleźć wiele odniesień do traumatycznych dni, które pozbawiły go ojca i brata.
<i>Polenaktion</i>, czyli deportacja Żydów pochodzenia polskiego z Niemiec do Polski (28-29 października 1938) – relacja Zyndela Grynszpana
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Polenaktion, czyli deportacja Żydów pochodzenia polskiego z Niemiec do Polski (28-29 października 1938) – relacja Zyndela Grynszpana

Autor: Szymon Pietrzykowski
W ciągu kilku jesiennych nocy i dni 1938 r. liczebność społeczności żydowskiej na terenie województwa poznańskiego (ok. 50 tys. osób) powiększyła się znacząco w związku z deportacją z Niemiec przez władze III Rzeszy ok. 17 tys. Żydów polskiego pochodzenia w ramach tzw. Polenaktion.
Aresztowania i deportacje do obozów koncentracyjnych inteligencji polskiej z ziem wcielonych do Rzeszy wiosną 1940 r.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Aresztowania i deportacje do obozów koncentracyjnych inteligencji polskiej z ziem wcielonych do Rzeszy wiosną 1940 r.

Autor: Marcin Przegiętka
Jednym z celów niemieckiej okupacji była germanizacja ziem polskich włączonych do Rzeszy. Jej narzędziem był terror stosowany wobec ludności polskiej i żydowskiej. Żydów Niemcy starali się jak najprędzej wysiedlić na wschód, do Generalnego Gubernatorstwa. W stosunku Polaków użyli podobnych metod.
Byle nie dalej na zachód! Polacy z Kresów na Górnym Śląsku
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Byle nie dalej na zachód! Polacy z Kresów na Górnym Śląsku

Autor: Bogusław Tracz
Pierwsi Kresowianie, głównie z województw lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego, dotarli na Górny Śląsk w 1945 r., wkrótce po ukonstytuowaniu się polskich władz w Katowicach. Wielu z nich jeszcze długo żywiło nadzieję na powrót do swoich domostw na wschodzie.
Domokrążca z Karagandy. Ksiądz Władysław Bukowiński (1904-1974)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Domokrążca z Karagandy. Ksiądz Władysław Bukowiński (1904-1974)

Autor: Adam Hlebowicz
Polski kapłan-więzień sowieckich łagrów w roku 1955 nie skorzystał z możliwości powrotu do kraju. Został w Kazachstanie, dokąd zesłano go 10 lat wcześniej. Mimo szykan i prześladowań odbywał podróże misyjne po Azji Środkowej, potajemnie katechizując, udzielając sakramentów i odprawiając Msze Święte.
Ekspatriacja i repatriacja. Polityka PRL i III RP wobec rodaków na Kresach
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

Ekspatriacja i repatriacja. Polityka PRL i III RP wobec rodaków na Kresach

Autor: Mariusz Maszkiewicz
Polacy, którzy pozostali na Kresach II Rzeczypospolitej po 1945 r., utonęli w meandrach sowieckiej polityki narodowościowej. Sowietyzowani i rusyfikowani, rozgrywani byli przez Kreml przeciwko aspiracjom niepodległościowym Litwinów, Ukraińców i Białorusinów.
Ekspatriacja. Przymusowe przesiedlenia Polaków do „nowej Polski”
POLECAMY
Artykuł

Ekspatriacja. Przymusowe przesiedlenia Polaków do „nowej Polski”

Autor: Grzegorz Chajko
Do końca swych rządów komuniści głosili, że „ewakuacja” Polaków z Kresów Wschodnich to repatriacja, czyli powrót do ojczyzny. W rzeczywistości była to bezwzględna akcja wysiedleńcza.
Karta z dziejów represji sowieckich wobec obywateli polskich: działalność Ławrentija Berii
TYLKO U NAS
Artykuł

Karta z dziejów represji sowieckich wobec obywateli polskich: działalność Ławrentija Berii

Autor: Sławomir Kalbarczyk
Są zbrodniarze pozornie „lżejszego kalibru” – tzw. mordercy zza biurka. Rzadko kiedy sami zabijają, biją i torturują; najczęściej zostawiają to swoim podwładnym. Jednak to oni odgrywają kluczową rolę w każdym systemie władzy opartym na przemocy.
Kazali się szybko pakować. Wojenne losy Bogumiła Hałacińskiego
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Kazali się szybko pakować. Wojenne losy Bogumiła Hałacińskiego

Autor: Kinga Hałacińska
Pytany o dzieciństwo, zawsze wspominał bułkę. Gdy wchodzili z matką do kamienicy przy ul. Gołuchowskiego w Stanisławowie, gdzie wówczas mieszkali, już w sieni poczuł zapach świeżego pieczywa, masła i szynki. Pod ich drzwiami leżała bułka owinięta w pergamin.
Kidugala – polscy wygnańcy w Afryce
Archiwum Pełne Pamięci
Artykuł

Kidugala – polscy wygnańcy w Afryce

Autor: Paweł Głuszek
Ze względu na toczącą się w Afryce Północnej wojnę z Niemcami i zagrożenie Bliskiego Wschodu, Brytyjczycy zaproponowali ewakuację polskiej ludności cywilnej z Iranu do osiedli dla uchodźców rozlokowanych w innych częściach świata. W afrykańskiej Kidugali, położonej na terenie dzisiejszej Tanzanii, zamieszkało 798 Polaków. Przez kilka lat miejsce to stanowiło dla nich namiastkę utraconej Polski.
Lager Glowna (1939-1940)
PAMIĘTAMY
Artykuł

Lager Glowna (1939-1940)

Autor: Adam Kaczmarek
Akcja wysiedleńcza ludności polskiej w Poznaniu rozpoczęła się 5 listopada 1939 r. Niemieckie służby mundurowe zjawiały się w wytypowanym mieszkaniu, dając jego mieszkańcom niejednokrotnie 15 minut na opuszczenie domu. Część osób od razu wywożono koleją do Generalnego Gubernatorstwa, pozostałych umieszczano w specjalnie tworzonych obozach przejściowych.
Na nieludzką ziemię
PAMIĘTAMY
Artykuł

Na nieludzką ziemię

Autor: Wojciech Kujawa
W nocy z 9 na 10 lutego 1940 r. rozpoczęły się wywózki Polaków w głąb Związku Sowieckiego. Tysiące rodzin obudzono wówczas łomotaniem do drzwi, po czym obwieszczono im decyzję o „przeniesieniu do innego obwodu”. Następnego dnia około 140 000 Polaków stłoczono w bydlęcych wagonach i skierowano na wschód.
Nazwisko po nazwisku. Baza danych deportowanych z Górnego Śląska do pracy przymusowej w ZSRS w 1945 roku, czyli jak ugryźć problem
POLECAMY
Artykuł

Nazwisko po nazwisku. Baza danych deportowanych z Górnego Śląska do pracy przymusowej w ZSRS w 1945 roku, czyli jak ugryźć problem

Autor: Dariusz Węgrzyn
Jednym z wydarzeń, wpisanych mocno w pamięć mieszkańców Górnego Śląska a zarazem związanych z II wojną światową jest sprawa wywózki mężczyzn do pracy przymusowej w ZSRS w 1945 roku.
Nie płacz, mamo, niech nie widzą naszych łez. Barbary Piotrowskiej-Dubik wspomnienia z zesłania na Syberię
TYLKO U NAS
Artykuł

Nie płacz, mamo, niech nie widzą naszych łez. Barbary Piotrowskiej-Dubik wspomnienia z zesłania na Syberię

Autor: Agnieszka Wygoda
Brutalnie wyrwani ze snu mieli chwilę, żeby się spakować i opuścić dom. Przetransportowani na stację kolejową, zostali wepchnięci kolbami eskortujących czerwonoarmistów do ostatniego z sześćdziesięciu dwóch bydlęcych wagonów na stacji w Buczaczu.
Nieustający duch insurekcji. Bunty na Syberii
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Nieustający duch insurekcji. Bunty na Syberii

Autor: Marek Klecel
Po klęsce rozbiorów w końcu XVIII w. Polacy stanęli wobec niewyobrażalnej dotąd katastrofy utraty własnego państwa i wobec groźby unicestwienia całego narodu. Po pierwszym załamaniu zaczęła się mobilizacja najbardziej odpowiedzialnych warstw społecznych.
Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich w latach 1944–1945
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich w latach 1944–1945

Autor: Dariusz Iwaneczko
Wraz z nadejściem Armii Czerwonej i podążających za nią służb sowieckich na ziemiach polskich rozpętały się represje i terror skierowane przeciwko społeczeństwu polskiemu. Trudno było dostrzec różnice pomiędzy jedną okupacyjną formą zniewolenia a drugą.
Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie
Archiwum Pełne Pamięci
Artykuł

Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie

Autor: Paweł Głuszek
Przez placówkę tą przeszło od 40 do 42 tysięcy osób. Więźniom dokuczały niskie racje żywnościowe, choroby i tragiczne warunki bytowe. Obrazu dopełniało okrucieństwo niemieckich oprawców. Setki osób zmarły na miejscu, dla innych był to jedynie etap w drodze do obozu lub na roboty przymusowe. Szczególnie wysoka śmiertelność panowała wśród licznie przebywających w obozie dzieci.
Okupant niemiecki wobec ludności Warszawy w okresie od sierpnia do grudnia 1944 r.
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

Okupant niemiecki wobec ludności Warszawy w okresie od sierpnia do grudnia 1944 r.

Autor: Piotr Rogowski
1 sierpnia 1944 r., po wybuchu Powstania, Niemcy rozpoczęli w Warszawie bezprzykładną, bestialsko i planowo przeprowadzoną, akcję wymordowania mieszkańców miasta. Niemieckiemu natarciu pod dowództwem Heinza Reinefahrta, prowadzonemu od 5 sierpnia wzdłuż ulicy Wolskiej do Pałacu Brühla, towarzyszyły masowe egzekucje ludności cywilnej. Ich ofiarą padło kilkadziesiąt tysięcy osób.
Operacja „Zachód”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Operacja „Zachód”

Autor: Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski
Konspiracyjna ewakuacja AK-owców z ziem północno-wschodnich II RP przeprowadzona między majem 1945 a marcem 1946 r. to epopeja tragiczna. Uratowała życie ponad czterem tysiącom żołnierzy, którzy na zawsze opuścili rodzinne strony, ale położyła kres zbrojnej walce o zachowanie polskości na Wschodzie.
Pamiątki rodziny Stachlewskich we wrocławskim Archiwum IPN
POLECAMY
Artykuł

Pamiątki rodziny Stachlewskich we wrocławskim Archiwum IPN

Autor: Justyna Staroń
Ponad tysiąc darczyńców zaufało Instytutowi Pamięci Narodowej i przekazało bądź udostępniło swoje najcenniejsze pamiątki w ramach projektu Archiwum Pełne Pamięci.
Pamięci ofiar deportacji z Kresów Wschodnich II RP (1940 – 1941)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Pamięci ofiar deportacji z Kresów Wschodnich II RP (1940 – 1941)

Autor: Ewa Kowalska
Władze Związku Sowieckiego, po zajęciu Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej, podjęły szereg przedsięwzięć zmierzających do szybkiego ich scalenia z pozostałymi obszarami ZSRS. Miały one doprowadzić do szybkiej likwidacji polskiego systemu prawnego, transformacji gospodarki i struktur społecznych, w tym „unieszkodliwienia” grup uznanych za niebezpieczne.
Polscy uchodźcy w „czarnej” Afryce
POLECAMY
Artykuł

Polscy uchodźcy w „czarnej” Afryce

Autor: Janusz Wróbel
II wojna światowa spowodowała ogromne migracje ludności. Miliony w obawie przed prześladowaniami opuszczały miejsce zamieszkania, miliony padały ofiarą deportacji. Wśród tych rzesz Polacy byli jedną z najliczniejszych grup. Znajdowali schronienie na wszystkich kontynentach, nie wyłączając Afryki.
Polskę nieść z sobą. Stanisław Paszul „Węgiel”
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Polskę nieść z sobą. Stanisław Paszul „Węgiel”

Autor: Radosław Poboży
„Druga Wojna Światowa, to jest 1939 r. we wrześniu. Faktycznie zawisła ciemna chmura nad Polską. I każdemu z nas, którzy mieszkali na Kresach, czuliśmy, że naszym obowiązkiem jest stać w obronie Ojczyzny” – wspominał Stanisław Paszul ps. „Węgiel”, żołnierz Armii Krajowej na Wileńszczyźnie, więzień NKWD, sybirak do 1956 r.
Polsko-kazachskie spotkanie w latach II wojny światowej
TYLKO U NAS
Artykuł

Polsko-kazachskie spotkanie w latach II wojny światowej

Autor: Sławomir Kalbarczyk
Druga wojna światowa to nie tylko czas bitew na niespotykaną dotąd skalę i eksterminacji ludności cywilnej, która swymi rozmiarami przekroczyła wszystko to, na co „zdobyła się” ludzkość w swej dotychczasowej historii. To także czas gigantycznych migracji ludności.
Rawicki dworzec na mapie powojennych „wędrówek ludów”
POLECAMY
Artykuł

Rawicki dworzec na mapie powojennych „wędrówek ludów”

Autor: Kacper Awzan
Narzucone Polsce i całej Europie Środkowej zmiany granic doprowadziły pod koniec II wojny światowej i już po jej zakończeniu do migracji na niespotykaną skalę.
Rodzina – najwrażliwszy punkt „bandytów”
POLECAMY
Artykuł

Rodzina – najwrażliwszy punkt „bandytów”

Autor: Damian Markowski
Walki Ukraińskiej Powstańczej Armii z sowieckimi siłami bezpieczeństwa charakteryzowały się niezwykle dużą brutalnością i bezwzględnością obu stron. W ramach operacji przeciwpartyzanckich przystąpiono do masowej akcji wysiedleńczej, wymierzonej w rodziny członków podziemia.
Róża Łubieńska (1881-1954)
POLECAMY
Biogram / Biografia

Róża Łubieńska (1881-1954)

Autor: Anna Czocher
We wrześniu 1939 r. Kraków szybko stał się „stolicą uchodźców i przesiedleńców”, którzy nagle tracili cały dorobek życia. Nasilała się atmosfera niepewności i chaosu, spotęgowana ewakuacją władz. Na tym tle wyraźnie odcinał się przykład osób takich jak Róża Łubieńska, która zajęła się organizacją pomocy dla rodaków najciężej dotkniętych wojennym koszmarem.
Sowiecki zabór roku 1939
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Sowiecki zabór roku 1939

Autor: Krzysztof Jodczyk
Rabunki, gwałty i mordy dokonywane po 17 września 1939 r. przez żołnierzy Armii Czerwonej oraz członków samozwańczych komunistycznych band na ludności cywilnej były zaledwie wstępem do całego katalogu represji przygotowanych przez okupanta sowieckiego Polakom zamieszkującym wschodnie tereny II RP.
Sowieckie deportacje Polaków z Kresów Wschodnich
POLECAMY
Artykuł

Sowieckie deportacje Polaków z Kresów Wschodnich

Autor: Teodor Gąsiorowski
W nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 r. Sowieci posłali w drogę do Kazachstanu głównie ludność miejską, kobiety, dzieci i osoby starsze. W latach 1940-1941 były jeszcze trzy wywózki Polaków z Kresów.
Światło na stepie
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Światło na stepie

Autor: Katarzyna Michalak
Sowieci, po napaści na Polskę we wrześniu 1939 r., w latach 1940–1941 czterokrotnie deportowali tysiące Polaków z okupowanych ziem II RP na północ europejskiej części Rosji, na Syberię i do Kazachstanu.
Tadeusza Leśniaka droga na Wschód
POLECAMY
Artykuł

Tadeusza Leśniaka droga na Wschód

Autor: Robert Piwko
Mieszkańcy ziemi sandomierskiej, podobnie jak inni obywatele Rzeczypospolitej, doświadczyli deportacji na Wschód przeprowadzanych przez Sowietów od drugiej połowy 1944 roku.
W białym piekle. Deportacje Polaków w 1940 roku
TYLKO U NAS
Artykuł

W białym piekle. Deportacje Polaków w 1940 roku

Autor: Tomasz Panfil
Przełom lat 1939/1940. Państwo polskie wymazane z mapy przez dwie będące w zmowie potęgi. Zrujnowane miasta i miasteczka, spalone wsie, dziesiątki tysięcy zabitych, rannych. Ludzie bez dachu nad głową, bez źródeł utrzymania. Osierocone rodziny – setki tysięcy mężczyzn poległo lub poszło do niewoli.
Wagony szły na Wschód . Rzecz o sowieckich deportacjach z lat 1940-1941
POLECAMY
Artykuł

Wagony szły na Wschód . Rzecz o sowieckich deportacjach z lat 1940-1941

Autor: Magdalena Dzienis-Todorczuk, Marcin Markiewicz
Dla mieszkańców wschodnich terenów Polski okres okupacji „pierwszego Sowieta” kojarzy się przede wszystkim z masowymi deportacjami w głąb Związku Sowieckiego. Ta brutalna forma zbiorowych represji ze strony bolszewickiego okupanta dotknęła setki tysięcy polskich obywateli.
Wołyński konflikt pamięci
POLECAMY
Wywiad

Wołyński konflikt pamięci

Autor: Grzegorz Motyka
Lato 1943 roku to apogeum rzezi wołyńskiej. Jak doszło do tego, że w czasie II wojny światowej ukraińscy nacjonaliści wymordowali na Wołyniu, a później w Galicji Wschodniej tysiące Polaków?
Wywózki akowców w głąb Związku Sowieckiego
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Wywózki akowców w głąb Związku Sowieckiego

Autor: Marcin Chorązki
Wojska sowieckie do Krakowa wkroczyły 18 stycznia 1945 r. Na początku lutego były już w Białej. „Smiersz” i NKWD od razu rozpoczęły likwidację struktur Polskiego Państwa Podziemnego na terenie Okręgu Kraków Armii Krajowej.
Zsyłka na Syberię
POLECAMY
Wspomnienie

Zsyłka na Syberię

Autor: Sabina Potoczak
„Jak się coś dzieje, ktoś kogoś bije, to mnie się dziecięce lata przypominają, jak mnie bił enkawudzista” – wspomina Sabina Potoczak, w 1940 r. z czwórką rodzeństwa i matką wywieziona do sowieckiego łagru.
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2024 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510