Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” - o nowym numerze rocznika naukowego IPN

Autor: Filip Musiał, Władysław Bułhak, Piotr Chmielowiec, Adam Dziurok, Paweł Skubisz, Rafał Dudkiewicz

„CzasyPismo” o historii Górnego Śląska – artyści ze Śląska, artyści o Śląsku [prezentacja periodyku]

Autor: Adam Dziurok, Adam Dziuba, Bogusław Tracz, Sebastian Rosenbaum
„Dzieci Października”
Artykuł

„Dzieci Października”

Autor: Adam Dziurok
Październik stanowił dla części środowisk komunistycznych wzorcową wersję socjalizmu, która może ewoluować w jeszcze bardziej liberalnym kierunku. Gdy „wzorzec” ten stawał się coraz bardziej odległy, w ogólnej atmosferze zniechęcenia pojawiły się grupy „młodych gniewnych” chcących rozmawiać o reformie systemu socjalistycznego w Polsce.
„Po prostu bomba”. Reakcje społeczne w Polsce na wybór kard. Karola Wojtyły na papieża
Artykuł

„Po prostu bomba”. Reakcje społeczne w Polsce na wybór kard. Karola Wojtyły na papieża

Autor: Adam Dziurok
Dzień po wyborze Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową w katedrze przemyskiej odbyło się uroczyste nabożeństwo w intencji Papieża. „Cała Polska […] popadła w jakieś niedowierzanie, potem zdumienie, a potem nastąpił wybuch jakiejś ogromnej radości” – mówił tamtejszy ordynariusz, bp Ignacy Tokarczuk.
„Wojny krzyżowe.” Katolicy świeccy w obronie krzyża i nauki religii
Artykuł

„Wojny krzyżowe.” Katolicy świeccy w obronie krzyża i nauki religii

Autor: Adam Dziurok
Manifestacje, okupacja szkół, tysiące listów protestacyjnych – to mało znany obraz walki katolików z laicyzacją szkolnictwa w „ludowej” Polsce.
Adam Dziurok

Adam Dziurok

Historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, p.o. naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach; profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; redaktor naczelny periodyku popularnonaukowego „CzasyPismo. O historii Górnego Śląska w XX wieku”; autor lub redaktor kilkunastu książek poświęconych polityce władz wobec Kościoła katolickiego w PRL oraz kwestiom narodowościowym na Górnym Śląsku. Opublikował m.in.: Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1956 w województwie śląskim/katowickim, Katowice 2012.
Gliwiccy obrońcy krzyża
Artykuł

Gliwiccy obrońcy krzyża

Autor: Adam Dziurok, Bogusław Tracz
Wiosną 1960 r. doszło do głośnych protestów katolików w Nowej Hucie i Zielonej Górze. Zajścia te są już dobrze znane, czego nie można powiedzieć o kolejnym lokalnym wybuchu społecznym, który nastąpił w czerwcu tego samego roku w Gliwicach.
Grudzień 1970
Artykuł

Grudzień 1970

Autor: Adam Dziurok
Władze komunistyczne PRL wydawały się w 1970 r. całkowicie nieświadome napiętej sytuacji społecznej. Wprowadzone w okresie przedświątecznym podwyżki cen podstawowych produktów spożywczych spotkały się z żywiołową reakcją robotników. Doprowadziło to do krwawej konfrontacji, która ostatecznie kosztowała Gomułkę stanowisko I sekretarza.
Imprezowe czwartki – działania władz komunistycznych wobec procesji Bożego Ciała w PRL na przykładzie województwa katowickiego
Artykuł

Imprezowe czwartki – działania władz komunistycznych wobec procesji Bożego Ciała w PRL na przykładzie województwa katowickiego

Autor: Adam Dziurok
Przez 40 lat komuniści podejmowali różne próby ograniczenia skali procesji Bożego Ciała, uważanej za najbardziej masową, powszechną i tradycyjną formę „demonstracji ulicznej”. Jedną z metod ograniczania frekwencji na tych uroczystościach było organizowanie tego dnia atrakcyjnych imprez i wycieczek.

Jak SB rozpracowywała Kazimierza Kutza, Tadeusza Różewicza i Marię Koterbską? Kontrowersje wokół pogrzebu Zbigniewa Cybulskiego. I - prezentacja nieznanych, odkrytych w aktach bezpieki grafik Teofila Ociepki!

Autor: Bogusław Tracz, Adam Dziurok, Ryszard Mozgol, Józef Zalewski, Alicja Mironiuk-Nikolska

Jaką rolę odgrywał Kościół Katolicki na Górnym Śląsku? Gdzie swoją posługę pełnił ks. Bernard Czernecki? Jakie represje spotykały kapłanów wspierających górniczą „Solidarność”?

Autor: Jędrzej Lipski, Adam Dziurok

Jakie były formy działania bezpieki wobec duchownych katolickich na przykładzie biskupa Jana Zaręby? Jak z relacji i zeznań byłego esbeka przebiegało rozpracowanie ks. Adolfa Chojnackiego? Poznaj charakter działań bezpieki wobec duchowieństwa katolickiego

Autor: Rafał Łatka, Mateusz Szłapka, Rafał Dyrcz, Adam Dziurok, Leszek Zygner
Kadra bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczeństwa w województwach śląskim/katowickim, bielskim i częstochowskim

Kadra bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczeństwa w województwach śląskim/katowickim, bielskim i częstochowskim

Autor: Adam Dziurok
Komunistyczny aparat bezpieczeństwa, jako istotny element systemu zniewolenia społeczeństwa, był instytucją służebną wobec rządzącej niepodzielnie krajem partii komunistycznej PPR/PZPR. Stanowił jej tarczę, miecz, oczy i uszy.

Kim był bp. Stanisław Adamski? Jak trafił do Warszawy podczas II wojny światowej i czym się tam zajmował? Co wiemy o jego działalności w trakcie powstania warszawskiego?

Autor: Paweł Zawisza, Adam Dziurok
Komuniści na kolanach. O fałszywej pobożności elit władzy Polski „ludowej”
Artykuł

Komuniści na kolanach. O fałszywej pobożności elit władzy Polski „ludowej”

Autor: Adam Dziurok
Obraz najwyższych dygnitarzy komunistycznych klęczących podczas nabożeństw to nie fikcja – takie przypadki miały miejsce jeszcze kilka lat po wojnie, przed podjęciem otwartej akcji antykościelnej.
Koniec z klerykalnymi „sztuczkami teatralnymi” – epizody walki z Kościołem katolickim w okresie stalinizmu w województwie śląskim
Artykuł

Koniec z klerykalnymi „sztuczkami teatralnymi” – epizody walki z Kościołem katolickim w okresie stalinizmu w województwie śląskim

Autor: Adam Dziurok
Polityka eliminowania wpływów Kościoła katolickiego w społeczeństwie obejmowała niemal każdą jego aktywność w przestrzeni publicznej. Mechanizm ten, dotykający szeroko pojętej sfery kultury, zawłaszczanej przez władze komunistyczne do celów politycznych, dotyczył także przedstawień teatralnych.
Kontynuacja po przełomie
Artykuł

Kontynuacja po przełomie

Autor: Adam Dziurok
Przesilenie polityczne Października ‘56 wyniosło do władzy Władysława Gomułkę , który, potępiając „wypaczenia minionego okresu”, wskazał równocześnie, że najlepszy model socjalizmu można zbudować tylko na „drodze demokratyzacji”.
Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1956 w województwie śląskim/katowickim

Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1956 w województwie śląskim/katowickim

Autor: Adam Dziurok
Lata 1945–1956 były dla Kościoła katolickiego w Polsce okresem bolesnego zderzenia z ideologią i władzą komunistyczną. Niniejsza praca jest próbą ukazania mechanizmów prowadzonej wobec niego polityki władz partyjno-państwowych na obszarze województwa śląskiego/katowickiego.
Krzyż na ciężarówce. Wokół protestu gliwickiego w 1960 roku
Artykuł

Krzyż na ciężarówce. Wokół protestu gliwickiego w 1960 roku

Autor: Adam Dziurok, Bogusław Tracz
W czerwcu 1960 r. w Gliwicach doszło do dużych protestów wiernych w związku z usunięciem przez władze krzyża postawionego w miejscu planowanej budowy kościoła.

Na czym polegała współpraca z bezpieką ks. Anatola Boczka? Kim był ks. Bolesław Saduś? Co wykazały badania nad sprawą Eugeniusza Surgenta?

Autor: Adam Dziurok, Łucja Marek, ks. Józef Marecki, Rafał Łatka
Obóz Pracy w Świętochłowicach w 1945 roku. Dokumenty

Obóz Pracy w Świętochłowicach w 1945 roku. Dokumenty

Autor: Adam Dziurok
Wyjaśnienie kwestii stosunków narodowościowych na Górnym Śląsku ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia sposobu funkcjonowania obozów pracy na tym terenie po zakończeniu II wojny światowej. Obóz w Świętochłowicach był jednym z wielu miejsc odosobnienia dla volksdeutschów, Niemców i osób uznanych za wrogo nastawione do wprowadzanego w Polsce ustroju komunistycznego.
Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

Autor: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał
Wiek XX należał do najtrudniejszych w dziejach państwa i narodu polskiego. Niełatwo ten okres opisać, tym bardziej w syntetycznym skrócie. Naszym zamierzeniem było przedstawienie najnowszej historii Polski takiej, jaka była...
Protesty marcowe roku 1968
Artykuł

Protesty marcowe roku 1968

Autor: Adam Dziurok
W bezbarwnym okresie „małej stabilizacji” rok 1968 przyniósł pierwszy za Gomułki moment przyspieszenia historii. Atmosfera zagęściła się już w czerwcu 1967 r., gdy wojna izraelsko-arabska na Bliskim Wschodzie niespodziewanie przyniosła wzrost napięcia w kraju.
Służba Bezpieczeństwa a sumienie kapłańskie
Artykuł

Służba Bezpieczeństwa a sumienie kapłańskie

Autor: Adam Dziurok
Po roku 1956 SB stosowała wobec duchownych wyrafinowane formy werbunku. Najskuteczniejszą obroną przed nagabywaniem przez bezpiekę okazywała się wierność powołaniu kapłańskiemu.
Stabilizacja w PZPR
Artykuł

Stabilizacja w PZPR

Autor: Adam Dziurok
Władysław Gomułka swoim coraz bardziej apodyktycznym stylem rządzenia zrażał do siebie kolejne środowiska. Z elit władzy usuwano systematycznie osoby kojarzone z nurtem reformatorskim w PZPR, a postępujące ograniczenia w sferze działalności kulturalnej wywołały poważne zaniepokojenie środowisk inteligenckich.
Śląskie drogi Prymasa Wyszyńskiego
Artykuł

Śląskie drogi Prymasa Wyszyńskiego

Autor: Adam Dziurok
Omawiając związki Stefana Wyszyńskiego z Górnym Śląskiem i jego mieszkańcami, przede wszystkim należy zauważyć, że został on prymasem dzięki Ślązakowi – kard. Augustowi Hlondowi, który musiał dostrzec w nim potencjał i osobowość zdolną do kierowania polskim Kościołem w mrocznych czasach komunizmu.

Wydawnictwo IPN przedstawia... (26) Raporty Francuzów z II powstania śląskiego. Henryk Sławik oraz...

Autor: Jędrzej Lipski, Adam Dziurok, Grzegorz Bębnik, Tomasz Kurpierz
Zbrodnie stanu wojennego – aspekty prawne

Zbrodnie stanu wojennego – aspekty prawne

Autor: Adam Dziurok
W ubiegłym roku minęło 35 lat od wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Rocznica ta dała asumpt do refleksji naukowej nad tym wydarzeniem, które wielu Polaków wciąż uważa za rodzaj „mniejszego zła”, nie dostrzegając ogromu cierpień i niegodziwości, jakie przyniosło.
Zrozumieć sprawy Górnego Śląska – referat dla kadr więzień i obozów z 1946 roku
Artykuł

Zrozumieć sprawy Górnego Śląska – referat dla kadr więzień i obozów z 1946 roku

Autor: Adam Dziurok
Po zakończeniu II wojny światowej mieszkańcy Górnego Śląska byli często postrzegani przez pryzmat wpisania na niemiecką listę narodowościową i traktowani jako zaprzańcy sprawy polskiej. Takie przekonanie panowało też wśród funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa odpowiedzialnych za represyjną politykę komunistycznego państwa.