Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Bracia Węgrzy, my jesteśmy z Wami”. Mieszkańcy Wybrzeża Gdańskiego wobec rewolucji węgierskiej 1956 roku
Artykuł

„Bracia Węgrzy, my jesteśmy z Wami”. Mieszkańcy Wybrzeża Gdańskiego wobec rewolucji węgierskiej 1956 roku

Autor: Krzysztof Filip
Polska pomoc humanitarna dla powstańczych Węgier była niemal tak wielka jak wsparcie udzielone wspólnie przez wszystkie inne państwa. Duża w tym zasługa mieszkańców, przedsiębiorstw i instytucji Wybrzeża Gdańskiego.
„Dzieci Października”
Artykuł

„Dzieci Października”

Autor: Adam Dziurok
Październik stanowił dla części środowisk komunistycznych wzorcową wersję socjalizmu, która może ewoluować w jeszcze bardziej liberalnym kierunku. Gdy „wzorzec” ten stawał się coraz bardziej odległy, w ogólnej atmosferze zniechęcenia pojawiły się grupy „młodych gniewnych” chcących rozmawiać o reformie systemu socjalistycznego w Polsce.
„Mała rewolucja październikowa” ’56 na Węgrzech a Polacy
Artykuł

„Mała rewolucja październikowa” ’56 na Węgrzech a Polacy

Autor: István Kovács
Polacy przeżywali wydarzenia budapeszteńskiej jesieni 1956 r. tak jakby były kontynuacją bohaterskich i beznadziejnych walk toczonych w Powstaniu Warszawskim. Niezwykłe poczucie sympatii do Węgrów dało się odczuć niemal we wszystkich zakątkach kraju.
„Nie powiemy tak od razu całej prawdy”. Amnestia z 1956 roku
Artykuł

„Nie powiemy tak od razu całej prawdy”. Amnestia z 1956 roku

Autor: Diana Maksimiuk
W 1956 r. doszło do poluzowania reżimowych kajdan skrupulatnie zaciskanych przez komunistów w Polsce po II wojnie światowej. W powiewie wolności, który można było przez krótki czas odczuć, ekipa rządząca nie chciała ujawnić zbrodni stalinowskiego systemu, gdyż sama ponosiła za nie współodpowiedzialność. Dlatego sięgnęła po amnestię.
„Odwilż” i polski październik‘56 na Wybrzeżu Gdańskim
Artykuł

„Odwilż” i polski październik‘56 na Wybrzeżu Gdańskim

Autor: Krzysztof Filip
Śmierć Stalina w marcu 1953 rozpoczęła „odwilż” w ZSRS, ale do Polski sowiecka ottepel’ dotarła nieco później. Preludium do niej stanowiła ucieczka na Zachód (grudzień 1953) wicedyrektora X Departamentu MBP ppłka Józefa Światło, odpowiedzialnego za „szukanie haków” na komunistycznych prominentów.
„Odwilż” w Stalinogrodzie i „gorąca jesień” w Katowicach, czyli rok 1956 w przemianowanym województwie
Artykuł

„Odwilż” w Stalinogrodzie i „gorąca jesień” w Katowicach, czyli rok 1956 w przemianowanym województwie

Autor: Jarosław Neja
Wielotysięczne manifestacje uliczne, do których doszło jesienią 1956 r. w Gliwicach, Katowicach i Częstochowie, stanowiły spektakularny przejaw „odwilży” w województwie katowickim (formalnie jeszcze stalinogrodzkim).
„Po prostu” – pismo, które stało się legendą polskiego Października
Artykuł

„Po prostu” – pismo, które stało się legendą polskiego Października

Autor: Michał Przeperski
Tygodnik „Po prostu” jest uważany za jeden głównych symboli przemian polskiego Października 1956. Artykuły publikowane na jego łamach wyłamywały się z oficjalnej sztampy, dotykając problemów, które w stalinowskiej Polsce przez lata były przemilczane.
„Szkoła demokratycznego myślenia” za Żelazną Kurtyną. Uczelniany Parlament ZSP Politechniki Gdańskiej 1957–1973
Artykuł

„Szkoła demokratycznego myślenia” za Żelazną Kurtyną. Uczelniany Parlament ZSP Politechniki Gdańskiej 1957–1973

Autor: Piotr Abryszeński
Na fali przemian politycznych Października ‘56 grupa studentów Politechniki Gdańskiej wpadła na pomysł powołania organu reprezentującego interesy całej społeczności akademickiej. Uczelniany Parlament ZSP, który stworzyli, okazał się tworem dojrzałym i w pełni respektującym demokratyczny porządek.

Nie tylko "Po prostu" - prasa w dobie odwilży (1955-1958)

Białostocczyzna wobec powstania węgierskiego 1956 roku
Artykuł

Białostocczyzna wobec powstania węgierskiego 1956 roku

Autor: Marcin Markiewicz
Polskie społeczeństwo od pierwszych dni niepodległościowego zrywu na Węgrzech solidaryzowało się z jego uczestnikami. Dobrze było to widoczne także w województwie białostockim.
Chłopcy z Pesztu
Artykuł

Chłopcy z Pesztu

Autor: Paweł Knap, Paweł Skubisz
W sześćdziesiątą rocznicę Rewolucji Węgierskiej, z inicjatywy posła Zgromadzenia Narodowego Węgier Szilárda Németha, zostały odsłonięte bliźniacze pomniki „Chłopca z Pesztu” autorstwa Richárda Juhy. Uroczystości odbyły się w Budapeszcie i… Szczecinie.
Czerwiec – Październik
Artykuł

Czerwiec – Październik

Autor: Włodzimierz Suleja
Jubileuszowy, XX zjazd KPZS, obradujący od 14 do 25 lutego 1956 r. w Moskwie, nie zapowiadał się sensacyjnie. Nie zmienił się skład kierownictwa. Nowych treści trudno było doszukiwać się w wypełnionych frazesami mowach. Sytuacja zmieniła się jednak po ostatnim nocnym, zamkniętym posiedzeniu zjazdu, w czasie którego aktualny szef KPZS, Nikita Chruszczow, wygłosił referat.
Droga do Października
Artykuł

Droga do Października

Autor: Włodzimierz Suleja
Rok 1953, rok śmierci dyktatora kremlowskiego, nie zapowiadał, że w Polsce nastąpić może jakakolwiek zmiana na lepsze. Od 22 lipca 1952 r. obowiązywała nowa konstytucja, głosząca gromko, że „władza należy do ludu pracującego miast i wsi”.
Harcerze z Krobi w „Polskim Październiku”
Artykuł

Harcerze z Krobi w „Polskim Październiku”

Autor: Elżbieta Wojcieszyk
Zmiany polityczne i rozluźnienie reżimu komunistycznego w Polsce w 1956 r. spowodował m.in. amnestię dla niektórych żołnierzy konspiracji niepodległościowej, w tym dla dawnych harcerzy organizacji AK „Zawisza”.
Katowicki „Zryw” w walczącym Budapeszcie
Artykuł

Katowicki „Zryw” w walczącym Budapeszcie

Autor: Jarosław Neja
Jesienią 1956 r. uwolnione na pewien czas z uścisku cenzury peerelowskie media poświęcały wiele miejsca powstaniu narodowemu na Węgrzech. Ponadto Polacy chętnie słuchali rozgłośni zachodnich, zwłaszcza Radia Wolna Europa i BBC, oraz relacji nielicznych naocznych świadków. Pod wpływem tych wiadomości ruszyła wielka akcja pomocy dla bratanków znad Dunaju.
Kontynuacja po przełomie
Artykuł

Kontynuacja po przełomie

Autor: Adam Dziurok
Przesilenie polityczne Października ‘56 wyniosło do władzy Władysława Gomułkę , który, potępiając „wypaczenia minionego okresu”, wskazał równocześnie, że najlepszy model socjalizmu można zbudować tylko na „drodze demokratyzacji”.
Mała stabilizacja
Artykuł

Mała stabilizacja

Autor: Włodzimierz Suleja
Gomułkę witano entuzjastycznie. Nie ulega wątpliwości, że żaden komunistyczny przywódca nie dysponował ani przedtem, ani potem podobnym kredytem zaufania. Nie zamierzał jednak odcinać się od aparatu partyjnego. Co więcej, stawał się gwarantem, że utrzyma się on u władzy sprawowanej za społecznym przyzwoleniem.
Odwilż po białostocku
Artykuł

Odwilż po białostocku

Autor: Marcin Markiewicz
Październik 1956 r. miał kluczowe znaczenie w procesie erozji systemu komunistycznego w Polsce. Zakończył się okres stalinizmu, rozpoczęła się liberalizacja życia publicznego. Dla zwykłego Polaka najważniejszy był wzrost poziomu życia w drugiej połowie lat pięćdziesiątych.
Październik ’56 w Opolu
Artykuł

Październik ’56 w Opolu

Autor: Krzysztof Tarka
„Tajny” referat Nikity Chruszczowa wygłoszony na zamkniętym XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego w lutym 1956 r. stał się katalizatorem zmian w bloku sowieckim na szczeblach centralnych i lokalnych – także w Opolu.
Pójdziemy za Polakami. Polacy i Węgrzy w 1956 roku
Artykuł

Pójdziemy za Polakami. Polacy i Węgrzy w 1956 roku

Autor: János Tischler
W 1956 roku losy Polski i Węgier – nie po raz pierwszy i nie ostatni w historii – ściśle splotły się ze sobą. Budapeszteński pochód z 23 października, od którego datuje się wybuch węgierskiego powstania, rozpoczął się jako manifestacja poparcia dla odwilży politycznej w Polsce.
Rozliczeniowe komisje
Artykuł

Rozliczeniowe komisje

Autor: Diana Maksimiuk
Rok 1956 stał się symbolem końca okresu stalinowskiego w Polsce. Wymownym akordem zamykającym tę epokę w obszarze wymiaru sprawiedliwości były m.in. próby znalezienia i rozliczenia wszystkich winnych powojennych represji sądowych, których ostrze wymierzono w przeciwników politycznych władzy ludowej.
Stalinowski tandem. Dole i niedole białostockich sekretarzy KW PZPR
Artykuł

Stalinowski tandem. Dole i niedole białostockich sekretarzy KW PZPR

Autor: Marcin Markiewicz
Podczas odwilży politycznej w 1956 r. stalinizm w Białymstoku utożsamiano z dwiema postaciami: I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR Janem Jabłońskim oraz jego akolitą, II sekretarzem KW Stanisławem Kudłą. Obaj uchodzili za przedstawicieli partyjnego betonu hamującego procesy demokratyzacyjne. Na ich odejście czekało z utęsknieniem zarówno społeczeństwo, jak i część miejscowego aparatu partyjnego przychylna liberalizacji systemu.
Ucieczka przed społeczeństwem
Artykuł

Ucieczka przed społeczeństwem

Autor: Filip Musiał
„Odwilż” w kulturze przebiegała pod pełną kontrolą PZPR, już jednak wymuszone zmiany w aparacie represji miały znaczący wpływ na wyzwolenie się części społeczeństwa z paraliżującego strachu przed reżimem. Zmiany w bezpiece świadczyły, że nie jest ona wszechmocna, a zarazem dowodziły, że poddana silnej presji partia zaczyna się cofać.
Węgierska rapsodia ’56 w polskiej prasie
Artykuł

Węgierska rapsodia ’56 w polskiej prasie

Autor: Michał Wenklar
W październiku 1956 r. losy Polski i Węgier biegły równolegle. Te same hasła demokratyzacji, sprawiedliwości, wolności. Podobne środowiska – inteligenckie, studenckie i robotnicze – które artykułowały narodowe żądania i domagały się ich realizacji. Podobne nadzieje wiązane z działaczami komunistycznymi, którzy sami doświadczyli represyjnego charakteru systemu stalinowskiego – Władysławem Gomułką w Polsce oraz Imrem Nagyem na Węgrzech. I całkowicie odmienny finał.