Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Tagi Litwa

Litwa

„Jęliśmy się oręża w duchu jedności z Królestwem Polskim”. Powstanie Listopadowe na Litwie

„Jęliśmy się oręża w duchu jedności z Królestwem Polskim”. Powstanie Listopadowe na Litwie

Autor: Kazimierz Krajewski

Wschodnie tereny Rzeczypospolitej, w wyniku rozbiorów wcielone do Imperium Rosyjskiego, określane jako Ziemie Zabrane, brały udział w kolejnych polskich powstaniach narodowych. Tak było i w czasie Powstania Listopadowego w latach 1830-31, kiedy to szczególne znaczenie miały działania na Litwie.

Antykomunistyczne podziemie litewskie na Suwalszczyźnie po 1944 roku

Antykomunistyczne podziemie litewskie na Suwalszczyźnie po 1944 roku

Autor: Jacek Hryniewicki

Zjawisko nielegalnego – z punktu widzenia Sowietów i polskich komunistów – pokonywania pojałtańskiej granicy między powstałym z nadania Moskwy państwem nad Wisłą a Litewską Socjalistyczną Republiką Sowiecką (LSRS) przez represjonowaną ludność cywilną, zamieszkałą drugi z wymienionych tworów politycznych, oraz tamtejszych partyzantów, uchodzącym NKWD i wkraczających na teren powiatu suwalskiego, nie uszło uwadze lokalnemu Urzędowi Bezpieczeństwa, a także ścigającym Litwinów już wcześniej oddziałom Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych „Wielkiego Brata ze Wschodu”.

Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno

Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno

Autor: Tomasz Sikorski

W walkach o Wilno w 1920 r. dużą rolę odegrali harcerze, mający już cenne doświadczenie z wojny polsko-bolszewickiej.

Czy po uderzeniu Niemiec na Polskę, państwo polskie przestało istnieć?

Czy po uderzeniu Niemiec na Polskę, państwo polskie przestało istnieć?

Autor: Paweł Kosiński

Tylko Rzesza Niemiecka, ZSRS i Republika Słowacka przyjęły w 1939 r., że w wyniku ich agresji doszło do zawojowania (debellacji) Rzeczypospolitej, czyli pozbawienia dotychczasowego suwerena władzy zwierzchniej po zbrojnym zajęciu terytorium państwa i przejęciu nad nim całkowitej kontroli.

Gorzki pokój. Traktat ryski 1921 roku

Gorzki pokój. Traktat ryski 1921 roku

Autor: Adam Hlebowicz

W listopadzie 1918 r. Polska odzyskała niepodległość po 123 latach niewoli, czekało ją jednak pięć trudnych lat zmagań o ostateczny kształt granic i ich międzynarodowe uznanie. Największe znaczenie i daleko idące konsekwencje dla losów Rzeczypospolitej i Europy miała wojna polsko-bolszewicka lat 1919–1920, zakończona podpisaniem traktatu pokojowego w Rydze 18 marca 1921 r.

Jarosław Skrodzki „Zeks”, „Jur” – żołnierz Wileńskiego Okręgu AK

Jarosław Skrodzki „Zeks”, „Jur” – żołnierz Wileńskiego Okręgu AK

Autor: Paweł Nowik

W okolicy wsi Raubiszki (Litwa) w 2020 r. pracownicy Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN przeprowadzili prace ekshumacyjne. Podjęto szczątki sześciu mężczyzn. Prace poszukiwawcze poprzedziła żmudna kwerenda archiwalna: specjaliści Wydziału Kresowego analizowali akta rosyjskie, polskie i litewskie.

Józef Mackiewicz na progu niepodległości

WARTO WIEDZIEĆ

Biogram / Biografia

Józef Mackiewicz na progu niepodległości

Autor: Marek Klecel

Należał do najmłodszego pokolenia Polaków, którzy bronili zdobytej w 1918 r. niepodległości przed najazdem sowieckim. Nie miał jeszcze osiemnastu lat, gdy jako ochotnik poszedł na wojnę polsko-bolszewicką.

Kampania wileńska 1919 r.

WARTO WIEDZIEĆ

Kampania wileńska 1919 r.

Autor: Jacek Wróbel

5 stycznia 1919 r. podpisano porozumienie, zgodnie z którym siły Ober-Ostu ewakuowały się do Niemiec, a oddziały polskie stopniowo je luzowały. W ten sposób pozycje polskie i bolszewickie zbliżały się do siebie. Konflikt militarny zaczął się bez formalnego wypowiedzenia wojny.

Konflikt polsko-litewski

Konflikt polsko-litewski

Autor: Artur Ochał

Przejęcie przez Polaków władzy w Warszawie w listopadzie 1918 r. i budowa niepodległego państwa zbiegły się w czasie z utworzeniem w Wilnie pierwszego rządu litewskiego. W grudniu oba powstające państwa podjęły konsultacje, ale rozmowy były niezwykle trudne ze względu na rozbieżności poglądów na temat obszaru i wzajemnych granic.

Międzywojenne losy Wilna. Pomiędzy dwoma „wyzwoleniami” sowieckimi

Międzywojenne losy Wilna. Pomiędzy dwoma „wyzwoleniami” sowieckimi

Autor: Monika Tomkiewicz

W 1920 r. Armia Czerwona „wyzwoliła” Wilno i przekazała je „pod administrację” Litwie. Ten „ważny gest” powtórzono w 1939 r., „uwalniając” Wilno z rąk Polaków.

Miłe miasto zdobyte

Miłe miasto zdobyte

Autor: Adam Stefan Lewandowski

Dnia 19 kwietnia roku 1919 oddziały polskie – w „najśmielszej z naszych operacji wojennych” – wyparły z Wilna oddziały sowieckie, przywracając Rzeczypospolitej stolicę Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Obóz i więzienie w Prawieniszkach 1929-2021

Obóz i więzienie w Prawieniszkach 1929-2021

Autor: Monika Tomkiewicz

Obóz w Prawieniszkach był położony w granicach administracyjnych miejscowości Pravieniškės znajdującej się w odległości ok. 25 km od Kowna. Powstał w okresie funkcjonowania Republiki Litewskiej jako zakład poprawczy. W 1929 r. stanowił obóz odosobnienia dla przeciwników reżimu Antanasa Smetony.

Ponary – miejsce kaźni

Ponary – miejsce kaźni

Autor: Magdalena Semczyszyn

W latach 1941–1944 Niemcy przy udziale litewskich formacji kolaboracyjnych zamordowali w Ponarach około 100 tys. osób. Większość ofiar stanowili Żydzi z terenów Wileńszczyzny, ale też Polacy, Białorusini, Romowie, Tatarzy i Litwini oskarżani o działalność antyniemiecką oraz jeńcy Armii Czerwonej.

Powstanie sejneńskie 1919

Powstanie sejneńskie 1919

Autor: Wiesław Jan Wysocki

Na tablicach warszawskiego Grobu Nieznanego Żołnierza upamiętniających chwałę oręża polskiego i momenty narodowych dramatów znajduje się hasło: „Sejny (2–10 i 22 IX 1920)”.

Prace Wydziału Kresowego na Białorusi i Litwie

Prace Wydziału Kresowego na Białorusi i Litwie

Autor: Michał Nowak, Leon Popek, Dominika Siemińska

We wrześniu 2017 roku zespół Wydziału Kresowego Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN odnalazł na Białorusi polskich żołnierzy poległych w czasie II wojny światowej. Wcześniej podobne poszukiwania prowadzono na Litwie.

Przejęcie polskich wojskowych internowanych na Litwie i Łotwie przez Związek Sowiecki

Przejęcie polskich wojskowych internowanych na Litwie i Łotwie przez Związek Sowiecki

Autor: Janusz Wróbel

W dniach 10-12 lipca 1940 r. pełnomocnik armii litewskiej płk Antanas Jakštas przekazał szefowi Wojsk Konwojowych NKWD, kombrigowi Michaiłowi Kriwence, 4373 internowanych polskich żołnierzy. Od sierpnia do października 1940 r. w ręce sowieckie zostali wydani także polscy wojskowi internowani na Łotwie.

Pułkownik Jewhen Konowalec

WARTO WIEDZIEĆ

Biogram / Biografia

Pułkownik Jewhen Konowalec

Autor: Marcin Majewski

Długoletnim przywódcą, ale i twórcą ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego, określanego i uznawanego przez władze bezpieczeństwa II RP za wywrotowy, był Jewhen Konowalec.

Starania Polaków z Wileńszczyzny o włączenie ich ziem do Polski w 1919 roku

Starania Polaków z Wileńszczyzny o włączenie ich ziem do Polski w 1919 roku

Autor: Jarosław Wasilewski

Jednym z czynników, które przesądziły o porażce koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego – próby odbudowania Rzeczypospolitej w formule wieloetnicznej – stało się dążenie Polaków b. Wielkiego Księstwa Litewskiego do włączenia swoich małych ojczyzn do odradzającego się państwa etnicznie polskiego.

W Wersalu i Wilnie

Z PODRĘCZNIKA HISTORII

W Wersalu i Wilnie

Autor: Włodzimierz Suleja

W momencie, gdy na froncie wielkopolskim siły niemieckie sposobiły się do zdecydowanego natarcia, w stolicy Francji 18 stycznia 1919 r., w rocznicę proklamowania cesarstwa niemieckiego, zebrała się konferencja pokojowa.

Wciągnąć Litwę do wojny z bolszewikami. Kowieńskie negocjacje polsko-litewskie w sierpniu 1920 r.

Wciągnąć Litwę do wojny z bolszewikami. Kowieńskie negocjacje polsko-litewskie w sierpniu 1920 r.

Autor: Jarosław Wasilewski

W wyniku ofensywy Armii Czerwonej latem 1920 r. Kresy Północno-Wschodnie znów znalazły się w rękach bolszewików. Jeszcze w lipcu tegoż roku, a więc w okresie szybkiego odwrotu polskiej armii, w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego zrodził się plan podjęcia rozmów m.in. z Litwą celem nakłonienia jej do utworzenia wspólnego frontu przeciwko bolszewikom.

Wileński i Nowogródzki Okręg AK w walce z władzą sowiecką 1944-1945

Wileński i Nowogródzki Okręg AK w walce z władzą sowiecką 1944-1945

Autor: Piotr Niwiński

7 lipca 1944 r. oddziały Armii Krajowej Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego rozpoczęły operację „Ostra Brama” – akcję mającą na celu opanowanie Wilna. Po 6 dniach ciężkich zmagań, po włączeniu się do walki Armii Czerwonej, Wilno zostało zajęte.

Wileńszczyzna. Inkorporacja zamiast federacji

Wileńszczyzna. Inkorporacja zamiast federacji

Autor: Maciej Zakrzewski

Mało kto dziś pamięta, że istniało kiedyś państwo Litwa Środkowa, które zakończyło swój krótkotrwały żywot w roku 1922.

Wraca pamięć

Wraca pamięć

Autor: Ewa Tylus

Dwa uroczyste pogrzeby nieznanych polskich żołnierzy, odnalezionych przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN, zorganizowano we wrześniu 2019 r. na Litwie. W ciągu trzech lat na Wileńszczyźnie udało się ekshumować szczątki 24 polskich żołnierzy, do których dotarł IPN dzięki wskazówkom otrzymanym od miejscowej ludności i kwerendom archiwalnym.

Zbiorowa egzekucja odwetowa dokonana 25 czerwca 1941 r. w Połukniu

WARTO WIEDZIEĆ

Zbiorowa egzekucja odwetowa dokonana 25 czerwca 1941 r. w Połukniu

Autor: Monika Tomkiewicz

Na terytorium przedwojennego województwa wileńskiego akcje odwetowe stosowane przez okupanta niemieckiego wiązały się ściśle, w głównej mierze, z działalnością partyzancką i konspiracyjną. Stanowiły one rodzaj terroru prewencyjnego, noszącego wszelkie znamiona eksterminacji bezpośredniej, wymierzonej głównie w ludność cywilną zamieszkującą tereny wiejskie.

Zbrodnia święciańska – jedna z akcji odwetowych zastosowanych przez Niemców na terenie Wileńszczyzny

Zbrodnia święciańska – jedna z akcji odwetowych zastosowanych przez Niemców na terenie Wileńszczyzny

Autor: Monika Tomkiewicz

Akcje odwetowe stosowane przez Niemców w latach 1941-1944 na terytorium byłego województwa wileńskiego wiązały się ściśle z działalnością partyzancką i konspiracyjną. Był to rodzaj terroru bezpośredniego wymierzonego w ludność cywilną zamieszkującą obszary wiejskie.

TEKSTY

TEMATY

Biblioteka cyfrowa

Audio/Video

English content

Księgarnia

Aktualności

Autorzy

O nas

Kontakt

Edukacja

postacie IPN

Spotkasz ich na Przystanku Historia

Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)

Dowiedz się więcej

Polityka prywatności Mapa strony Deklaracja dostępności Ochrona danych osobowych English content

Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.

IPN