W okresie II wojny światowej Sokolstwo Polskie w Ameryce nie tylko organizowało pomoc dla okupowanej Polski i polskich żołnierzy, ale również bardzo energicznie włączyło się w systematyczne wspieranie wysiłku wojennego Stanów Zjednoczonych. Najbardziej wymiernym i znaczącym przykładem jego działań była, zapoczątkowana przez jedną z członkiń Sokolstwa, akcja sprzedaży obligacji wojennych USA, w systemie kiosków rozmieszczonych na ulicach amerykańskich miast.
Po dziesiątce od chłopa na trumnę dla szkopa
Prowadzenie globalnego konfliktu zbrojnego wymagało posiadania ogromnej i doskonale wyposażonej armii. Jej wyekwipowanie w broń, pojazdy i zaopatrzenie oraz kilkuletnie utrzymywanie było gigantycznym wydatkiem dla skarbu każdego państwa. Dla uniknięcia drastycznej podwyżki podatków sekretarz skarbu USA Henry Morgenthau zaproponował zwrócenie się o pożyczki do firm i osób fizycznych poprzez emisję przez rząd publicznych papierów dłużnych nazywanych obligacjami wojennymi.
Były one emitowane w nominałach od 25 do nawet 10 tys. dolarów. W zależności od kolejnych edycji pożyczek wojennych, zakup obligacji gwarantował ich nabywcom, po upływie dziesięciu lat, zwrot na poziomie około 2,9% w ujęciu rocznym.
Od momentu włączenia się Stanów Zjednoczonych do wojny w 1941 r. Sokolstwo, podobnie jak inne polonijne organizacje funkcjonujące za oceanem, aktywnie promowało zakup obligacji wojennych. W każdym numerze oficjalnego organu związku „Sokół Polski” z tego okresu widniała podobizna amerykańskiego wiarusa, przyozdobiona hasłem „Buy United States War Bonds and Stamps”.
Kioski za czterdzieści milionów dolarów
Od 1942 r. akcja ta nabrała zupełnie nowego wymiaru za sprawą Marii Tarnapowicz (znanej również jak Francis P. Tarnapowicz), członkini gniazda nr 118 w Pittsburghu z IV okręgu Sokolstwa Polskiego w Ameryce. Jako zaangażowana działaczka społeczna została zaproszona do udziału w komitecie sprzedaży obligacji wojennych na terenie hrabstwa Allegheny w stanie Pensylwania. Jej płomienne przemówienia, wygłaszane na licznie organizowanych wiecach, były owacyjnie przyjmowane przez miejscowych Polaków, skłaniając ich do wzmożonej ofiarności.
Tarnapowicz była zapraszana w coraz to nowe miejsca. To właśnie z jej inicjatywy na jednym z posiedzeń kobiecego oddziału komitetu sprzedaży powstała idea zorganizowania na ulicach Pittsburgha kiosków, nazywanych również budkami, w których kobiety reprezentujące poszczególne nacje zamieszkujące miasto prowadziłyby sprzedaż obligacji wojennych. Pomysł spotkał się z bardzo pozytywnym przyjęciem, a jego autorka została mianowana przewodniczącą tzw. grup narodowościowych sprzedaży obligacji wojennych w hrabstwie Allegheny.
Już tydzień później w centrum Pittsburgha stanął pierwszy kiosk noszący nazwę „Warszawa”. W działanie kolejnych powstających kiosków, które zostały zainstalowane w mieście, licznie włączyły się członkinie miejscowych gniazd Sokolstwa. Po nawiązaniu przez Tarnapowicz kontaktu z przedstawicielkami poszczególnych nacji powstawały kolejno dalsze kioski, m.in.: „China”, „Paderewski”, „Lidice”, „Lithuania”, „Polonia”, „Serbia”, „Greece”. Maria Tarnapowicz starała się, aby Polacy byli grupą przodującą w sprzedaży obligacji wojennych na terenie Pittsburgha oraz okolicznych miast hrabstwa.
Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych, po medialnym nagłośnieniu niesamowitego sukcesu kiosków sprzedaży, zwrócił się do Marii Tarnapowicz z prośbą o przedstawienie planu ich organizacji również w innych miastach w całym kraju. Zaowocowało to mianowaniem jej na stanowisko stanowego współadministratora Wydziału Oszczędności Wojennych na teren zachodniej Pensylwanii, obejmujący 19 hrabstw. Dzięki jej wysiłkom i zdolnościom organizacyjnym udało się sprzedać w sumie obligacje wojenne na kwotę ok. czterdziestu milionów dolarów. Kwota ta pozwoliła nie tylko na zakup broni, maszyn i sprzętu wojskowego, ale również na wybudowanie szpitala dla weteranów wojennych na terenie Pittsburgha.
Więcej interesujących materiałów na profilu Archiwum IPN
Artykuł z czasopisma „Sokół Polski” dotyczący akcji sprzedaży obligacji wojennych w Pittsburghu, 27 maja 1943 r. Z zasobu AIPN
Reklama z czasopisma „Sokół Polski” zachęcająca do zakupu obligacji wojennych Stanów Zjednoczonych, 8 czerwca 1944 r. Z zasobu AIPN