II wojna światowa zmieniła geografię stosunków międzyludzkich, a wojna i rzeczywistość PRL zmusiły wielu Polaków do pozostania poza krajem. Dowiedz się jak wyglądało życie codzienne, obyczaje, praca i pasje lokalnego środowiska emigracji niepodległościowej.
Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941
Rozbiór Polski przez Niemcy i ZSRS nie został uznany przez inne państwa i nie przerwał ciągłości prawnej państwa polskiego. Na mocy konstytucji powstały we Francji władze polskie z prezydentem Władysławem Raczkiewiczem i premierem Władysławem Sikorskim na czele, który został również Naczelnym Wodzem odbudowywanej armii polskiej.
Wobec sowieckiego zaboru – Polska w Londynie
Zdrada aliantów i podporządkowanie Polski ZSRS postawiły żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych i władze II RP wobec konieczności dalszego funkcjonowania w warunkach wychodźstwa. Niepodległe życie polskie nadal pozostawać miało na emigracji i tu także zachowywana być miała konstytucyjna ciągłość Państwa.
W jakim celu bezpieka zaplanowała operację „Cezary”? Czy osiągnięto zakładane cele? W jaki sposób działania te wpłynęły na polityczne ugrupowania w „polskim Londynie”?
Londyn nie zapomniał o Józefie Mackiewiczu
Sejm RP uchwalił rok 2022 Rokiem Józefa Mackiewicza. Formalnym powodem była 120. rocznica urodzin pisarza. Sarkali na to niektórzy badacze i publicyści. Dlaczego? Bo „Ptasznik z Wilna”, jak go trafnie i ładnie literacko ochrzcił Włodzimierz Bolecki, wymyka się wszelkim oficjalnym celebrom.
1943. Rok niepomyślnych znaków
Społeczeństwo polskie nie miało złudzeń, że Niemcy zdolni są do popełnienia najpotworniejszych zbrodni. Z nadzieją, ale i obawą oczekiwano więc końca okupacji. Obawy potęgował zaś fakt, iż wyzwolenie nadejść miało ze wschodu, Armia Czerwona bowiem, po zwycięstwie stalingradzkim, zaczynała przejmować inicjatywę strategiczną.
Kazimierz Sosnkowski. Służył Polsce przez ponad sześćdziesiąt lat, często na bardzo eksponowanych stanowiskach, w czasach przełomowych dla Polski. Niestety, prawdziwa rola, którą w dziejach ojczyzny odegrał Kazimierz Sosnkowski wciąż wymaga przypominania i upowszechniania.
Odbudowa Armii Polskiej u boku sojuszników (1939–1940)
Przegrana wojna obronna 1939 r. nie oznaczała końca państwa polskiego i jego wojska. Dzięki zaciągowi ochotniczemu i mobilizacji Polaków we Francji oraz ewakuacji wojskowych z Węgier i Rumunii – do czerwca 1940 r. sformowano na Zachodzie kilkudziesięciotysięczną armię.
Kiedy został ustanowiony krzyż pamiątkowy Monte Cassino? Dlaczego krzyż pamiątkowy Monte Cassino jest wyjątkowym odznaczeniem? Kiedy i komu został przyznany krzyż Monte Cassino po raz ostatni?
Dyskusja o książce „Dobrze jest pomyśleć w takich czasach, co zrobiłby Piłsudski. Listy Wacława Jędrzejewicza i Michała Sokolnickiego”
Jaki kryptonim miała wcześniej grupa „Liceum”? Jaką rolę pełniła w II Korpusie gen. Andersa? Kim była Barbara Sadowska i jaki miała związek z „Liceum”? Pod jakim zarzutem była zatrzymana i przesłuchiwana przez okrytych ponurą sławą oprawców z Rakowieckiej - Józefa Różańskiego i Adama Humera?
Poznaj cele Rządu RP na uchodźstwie (1939-1990) - legalnej kontynuacji władzy II RP. Jakie były okoliczności jego powstania? Kim byli ludzie, którzy tworzyli „Polskę poza Polską”? Do czego dążyli?
Jakie były kierunki migracji obywateli polskich w latach II wojny? Jakie myśli przyświecały polskim emigrantom? Jaką rolę pełniły legalne władze Rzeczypospolitej?
Układ Sikorski – Majski. Sowiecka „amnestia” dla obywateli polskich z sierpnia 1941 roku
„Wieść niesłychana w syberyjskich obozach pracy: amnestia. Od czasu istnienia tych miejsc odosobnienia nie wydarzyło się nic podobnego” – wspominał w książce Diabeł w raju były więzień Gułagu Tadeusz Wittlin.
Czas kompromisu
Wojna, która od 22 czerwca 1941 r. objęła wschodnie tereny II Rzeczypospolitej, nie była zaskoczeniem ani dla konspiracji wojskowej w kraju, ani dla polskiego rządu w Londynie.
Kiedy mocarstwa zachodnie wycofały poparcie dla władz Polski na uchodźstwie? Dlaczego nie reagowały na zbrodnie sowieckich „wyzwolicieli”? Czy Stanisław Mikołajczyk wierzył, że wybory będą wolne i uczciwe?
Decyzja
28 października 1943 r. gen. „Bór” wysłał do Londynu pilną depeszę. Domagał się w niej sprecyzowania stanowiska Rządu, jak ma postępować, jakie wydać rozkazy w momencie wkraczania Armii Czerwonej w granice II Rzeczypospolitej. Było coraz mniej czasu na dyskusje...
Jak sytuacja na froncie wpływała na działania dyplomatyczne polskich władz? Czy los naszego kraju został przesądzony już na konferencji w Teheranie? Jak na postanowienia „wielkiej trójki” zareagowali politycy Rządu RP na uchodźstwie?
Jak rządy państw Europy Środkowo-Wschodniej szukały porozumienia w latach II wojny światowej? Które kraje miały wchodzić w skład federacji? Czy te koncepcje miały szansę realizacji? Co o planach myślały różne kręgi polityczne?
Utrata niepodległości
Po zakończeniu konferencji teherańskiej Brytyjczycy nieustannie naciskali na rząd RP, żeby uznał linię Curzona za wschodnią granicę Polski.
Dlaczego Sikorski podpisał porozumienie z sowietami? Jak tworzyła się armia Andersa i dlaczego ewakuowano ją z ZSRS? Kiedy odkryto masowe groby polskich oficerów?
Wkład Polonii francuskiej w odbudowę Wojska Polskiego (1939-1940)
Porażka II RP we wrześniu 1939 r. była szokiem dla Polaków nie tylko w kraju, ale i na świecie. Skonfrontowana z dwoma totalitarnymi sąsiadami, przy bierności sojuszników, nasza armia nie była w stanie powstrzymać agresorów. W początkach października walki ustały, a kraj znalazł się pod okupacją.
Co stało się z odbudowaną polską armią po klęsce Francji? Dlaczego odwołano ze stanowiska gen. Sikorskiego? Jakie polskie oddziały walczyły w Bitwie o Wielką Brytanię?
Grupa Ładosia
Gdy świat zachodni nie chciał słyszeć o zagładzie Żydów, polscy dyplomaci ruszyli do brawurowej akcji ratowania tysięcy ludzi przed pewną śmiercią.
Co było prawną podstawą funkcjonowania władz RP na uchodźstwie? Jakie partie utworzyły koalicję rządową? Czego dotyczyła umowa paryska?
Czy po uderzeniu Niemiec na Polskę państwo polskie przestało istnieć? Jak na niemiecką i sowiecką agresję zareagowali nasi sojusznicy? Jak przebiegała ewakuacja władz, wojska i rezerw złota do Francji?
Londyńskie Ministerstwo Przemysłu, Handlu i Żeglugi RP w dokumentach MBP
Po wrześniu 1939 r. ogromną rolę w podtrzymywaniu ciągłości państwowej Polski i organizacji jej wysiłku zbrojnego odegrały konstytucyjne władze RP na wychodźstwie. W latach II wojny światowej liczba pracowników rządu emigracyjnego wzrosła ze 160 pracowników etatowych w 1940 r. do 1052 osób w 1945 r.
Nad Sekwaną i w sojuszniczym Londynie
W nocy z 17 na 18 września 1939 r. Prezydent, Rząd RP i Wódz Naczelny przekroczyli granicę polsko-rumuńską. Uczyniono to pod presją sytuacji – Armia Czerwona była już niemal 30 km od Kut, gdzie odbyło się ostatnie posiedzenie gabinetu i skąd Mościcki wydał odezwę do narodu piętnującą sowiecki najazd.
Księgozbiór przedostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata
We wrześniu 1946 r. komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił polskiego obywatelstwa generała Władysława Andersa, dowódcę wojsk polskich spod Monte Cassino oraz 76 oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Niezłomny z Londynu – Tadeusz Żenczykowski-Zawadzki
Urodził się 2 stycznia 1907 roku w Warszawie. W czasie I wojny światowej przebywał z rodzicami w mieście Orzeł, gdzie ukończył szkołę dla uchodźców i należał do Pierwszej Orłowskiej Drużyny Harcerskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego. Jej członkiem był również Witold Pilecki.
Odrzucić balast PRL. Zbigniew Siemaszko (1923-2021)
Poznaliśmy się na początku 2005 roku podczas któregoś z otwartych seminariów doktoranckich w UCL-SSEES. Zaglądał na nie regularnie wraz z żoną, gdy temat ich zainteresował, by zawsze zabrać głos w dyskusji.
Misja: Niepodległość. Zarys historii Gryf Publications
W czerwcu 1946 r. rozpoczęła się ewakuacja 2. Korpusu z Włoch do Wielkiej Brytanii, a potem demobilizacja tysięcy żołnierzy za pośrednictwem Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Wiązał się z nią problem zabezpieczenia na Wyspach majątku (maszyny drukarskie, bezcenny wówczas papier) i kontynuowania dorobku Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu w warunkach emigracji.
Śmierć generała Sikorskiego
W niedzielę 4 lipca 1943 roku o godzinie 22.30 generał Władysław Sikorski, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych i premier polskiego rządu, wyjechał z pałacu gubernatora Gibraltaru kierując się na tamtejsze lotnisko.
Agent premierem
W sierpniu 1955 r. premierem Rządu RP na uchodźstwie został Hugon Hanke, od 3 lat agent Departamentu I MBP – „Ważny”. Miesiąc później na polecenie bezpieki wyjechał do kraju, gdzie wziął udział w kampanii szkalującej polski Londyn. Był to jeden z największych sukcesów komunistów w walce z emigracją.
Portret emigranta
Biografistyka emigracyjna wzbogaciła się o ważną pozycję. Zygmunt Szadkowski, bohater książki Marka Wierzbickiego, nie jest postacią tak powszechnie znaną jak gen. Władysław Anders czy ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski. Należał jednak do elity politycznej „polskiego” Londynu.
Jak słowo „Bóg” wróciło na sztandary Wojska Polskiego
Potrzeba było tragedii II wojny światowej, by dewiza „Bóg, Honor i Ojczyzna” pojawiła się znowu na polskich sztandarach wojskowych.
Trudny powrót. O biografii i upamiętnieniu Kazimierza Sabbata, Prezydenta RP na uchodźstwie
Układ Sikorski – Majski. „Nie była to scena z Matejki”
Współpraca na rzecz pokonania Niemiec, powstanie polskiej armii w ZSRS, zwolnienie z sowieckich więzień i łagrów obywateli II RP – oto najważniejsze założenia układu Sikorski – Majski. Premier Rządu RP na Uchodźstwie podpisał go 30 lipca 1941 r. w Londynie, wbrew prezydentowi Władysławowi Raczkiewiczowi.
W jego pracy Polska zawsze była na pierwszym miejscu. Podkreślał, że patriotyzm nie zależy od miejsca zamieszkania i nawet na emigracji nie da się zamienić polskiej duszy na inną
Władze RP na uchodźstwie wobec transformacji ustrojowej w Polsce w latach 1989–1990
Między legalizmem a kontynuacją – wykład: Państwo to koniunktura polityczna, Ojczyzna to niepodległość
Znaczenie ustawy konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 r. dla urzędu Prezydenta RP na wychodźstwie, w kontekście początków III RP
Żyliśmy nadzieją
Główną myślą pozostania na emigracji było to, że imperia nie trwają wiecznie. Że również „imperium zła” się kiedyś rozpadnie. (…) nigdy nie straciłem wiary, iż to, co robię, jest słuszne i potrzebne – podkreślał były prezydent Ryszard Kaczorowski w rozmowie dla „Biuletynu IPN” z 2002 r.
Przez Morze Czerwone - Rzeczpospolita Polska na Uchodźstwie 1945 - 1990
Ryszard Kaczorowski (1919-2010)
Na fali upamiętniania ofiar katastrofy smoleńskiej imieniem ostatniego prezydenta RP na uchodźstwie nazywano wiele ulic i placów w całej Polsce.
