Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Pierwsze kary śmierci Temidy białostockiego garnizonu (1944)
Artykuł

Pierwsze kary śmierci Temidy białostockiego garnizonu (1944)

Autor: Diana Maksimiuk
Konflikt światowy jeszcze się nie skończył, gdy komuniści w najlepsze instalowali swoje rządy w kraju nad Wisłą. Po zajęciu przez Sowietów terenów przedwojennego województwa białostockiego w lipcu 1944 r. i tu szybko przystąpili do realizacji swojego politycznego planu. W pierwszej kolejności miał im w tym pomóc wojskowy wymiar sprawiedliwości.
Piotrkowscy harcerze w walce z reżimem stalinowskim
Artykuł

Piotrkowscy harcerze w walce z reżimem stalinowskim

Autor: Paweł Wąs
Po spacyfikowaniu podziemia zbrojnego komuniści przystąpili do wprowadzenia w Polsce systemu opartego na wzorcach sowieckich. Spotykało się to ze sprzeciwem, również ze strony młodych harcerzy z rozwiązywanych drużyn, którzy zrzeszali się w konspiracyjne związki.
Pobicie internowanych w ośrodku odosobnienia w Wierzchowie Pomorskim
Artykuł

Pobicie internowanych w ośrodku odosobnienia w Wierzchowie Pomorskim

Autor: Marta Marcinkiewicz
13 lutego 1982 r. w ośrodku odosobnienia w Wierzchowie Pomorskim przebywało 88 internowanych. Doszło wówczas do brutalnego pobicia 40 z nich. Było to pierwsze ze zbiorowych pobić internowanych, do jakich na przestrzeni 1982 r. dochodziło w ośrodkach odosobnienia.
Pobicie internowanych w Wierzchowie Pomorskim
Artykuł

Pobicie internowanych w Wierzchowie Pomorskim

Autor: Maciej Frydrychowicz
Dnia 13 lutego 1982 r. komendant Ośrodka Odosobnienia dla Internowanych w Wierzchowie Pomorskim, p.o. Naczelnika Zakładu Karnego mjr Marek Gadomski po konsultacji z KWMO w Koszalinie i w porozumieniu z miejscową SB ogłosił alarm dla Wierzchowa.
Pod czerwonym butem
Artykuł

Pod czerwonym butem

Autor: Sławomir Kalbarczyk
To nie była „zwykła” napaść, bo nawet zakładając, że każda agresja jest wyjątkowa, musimy w tej sowieckiej z 17 września 1939 roku dostrzec cechy zupełnie niespotykane. Po raz pierwszy bodaj w dziejach zdarzyło się, że jedno państwo, najeżdżając drugie, twierdziło, że to drugie… nie istnieje.
Podchorąży Zenon Wlaźlak „Wilk” – nauczyciel i konspirator
Artykuł

Podchorąży Zenon Wlaźlak „Wilk” – nauczyciel i konspirator

Autor: Jerzy Autuchiewicz
Działalność informacyjna i propagandowa była obok działalności zbrojnej i wywiadowczej jedną z najważniejszych form pracy konspiracyjnej Polskiego Państwa Podziemnego przez cały okres jego funkcjonowania.
Pogrom partii programem narodu
Artykuł

Pogrom partii programem narodu

Autor: Jan Olaszek
W dniach poprzedzających wprowadzenie stanu wojennego poznaniacy na budynku Kina „Bałtyk” mogli zobaczyć nietypowy napis. Efektu dodawała zapowiedź wyświetlanego tam wówczas filmu „Dreszcze”.
Pokazali, że potrafią walczyć
Artykuł

Pokazali, że potrafią walczyć

Autor: Marcin Urynowicz
„Bo oto słychać i oto widać. Ponad murem cmentarza, nad najświeższą drobniutką zielenią drzew czarne chmury, niby kłęby dymu, wstępują w górę. Czasami widać płomienie – jak czerwona, szybka migocąca szarfa na wietrze. I słuchać tego tam nad ciemnymi bratkami grobu. I myśleć o tym. I żyć” – pisała Zofia Nałkowska 25 kwietnia 1943.
Polacy głosują PPR decyduje
Artykuł

Polacy głosują PPR decyduje

Autor: Michał Siedziako
Wolne wybory z powszechnym, tajnym głosowaniem – takie zobowiązanie w sprawie przyszłości Polski przyjęli w Jałcie przywódcy ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii. Kandydatów miały wystawić „wszystkie partie demokratyczne i antynazistowskie”. Rzeczywistość okazała się zupełnie inna.
Poligon doświadczalny Holokaustu
Artykuł

Poligon doświadczalny Holokaustu

Autor: Daniel Rubiś
Fort VII, zlokalizowany na zachodnich peryferiach Poznania, z dala od wielkomiejskich arterii, był niezbyt oddalony od siedziby miejscowych władz policji i gestapo. Z nieodległej dzielnicy willowej wysiedlono ludność polską, przydzielając mieszkania funkcjonariuszom obozu, urzędnikom SS i gestapo.
Polowanie na ludzi. Zbrodnia lubińska 31 sierpnia 1982 roku
Artykuł

Polowanie na ludzi. Zbrodnia lubińska 31 sierpnia 1982 roku

Autor: Łukasz Sołtysik
Czy protesty z pierwszych dni stanu wojennego oraz prężna działalność struktur podziemnej Solidarności wpłynęły na decyzje władz wojewódzkich, aby w drugą rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych użyć siły i broni palnej przeciwko pokojowej manifestacji?
Polowanie na obrońców krzyża
Artykuł

Polowanie na obrońców krzyża

Autor: Wojciech Paduchowski
27 kwietnia 1960 r. w Nowej Hucie doszło do wydarzeń, które przeszły do historii jako walki o Krzyż Nowohucki. W odwecie komunistyczne władze zaplanowały wysiedlenie z dzielnicy tzw. niepożądanego elementu.
Polscy komuniści: cena zaprzaństwa
Artykuł

Polscy komuniści: cena zaprzaństwa

Autor: Dawid Zagził
Przywódca Komunistycznej Partii Polski, Julian Leszczyński-Leński, został aresztowany w Moskwie w czerwcu 1937 r. Oskarżono go o współpracę z polskim wywiadem oraz o udział w organizacji „szpiegowsko-terrorystycznej”.
Ponary – miejsce kaźni
Artykuł

Ponary – miejsce kaźni

Autor: Magdalena Semczyszyn
W latach 1941–1944 Niemcy przy udziale litewskich formacji kolaboracyjnych zamordowali w Ponarach około 100 tys. osób. Większość ofiar stanowili Żydzi z terenów Wileńszczyzny, ale też Polacy, Białorusini, Romowie, Tatarzy i Litwini oskarżani o działalność antyniemiecką oraz jeńcy Armii Czerwonej.
Ponury plagiat Jaruzelskiego?
Artykuł

Ponury plagiat Jaruzelskiego?

Autor: Przemysław Wójtowicz
Stan wyjątkowy w Turcji z 1980 roku i stan wojenny w Polsce z 1981 roku wykazują w swoim przebiegu i konsekwencjach charakterystyczne, dające do myślenia w planie historycznym i politologicznym, podobieństwa i różnice.
Postawiłam krzyż na grobie dziadka
Artykuł

Postawiłam krzyż na grobie dziadka

Autor: Teresa Zawadzka
Wszystko, co piękne, szczęśliwe i wartościowe Tereska usłyszała w domu w języku polskim. A na ulicy i w szkole musiała mówić po ukraińsku lub rosyjsku. W tych językach często słyszała obelgi i wyzwiska.
Powązkowska „Łączka”
Artykuł

Powązkowska „Łączka”

Autor: Krzysztof Szwagrzyk
Od lata 1944 r. komuniści rozpoczęli proces sukcesywnego przejmowania władzy w Polsce. W ciągu kilku lat, wspierani przez Związek Sowiecki, doprowadzili do likwidacji zbrojnego i politycznego oporu, opanowali wszystkie struktury państwa, nadając mu totalitarny charakter. Po latach odnajdujemy szczątki ofiar komunistycznego terroru.
Powołanie Komitetu Obrony Robotników
Artykuł

Powołanie Komitetu Obrony Robotników

Autor: Jacek Wróbel
22-23 września 1976 roku powstał Komitet Obrony Robotników. 22 września zdecydowano o powstaniu Komitetu, a 23 września opublikowano sygnowany przez grupę inicjatywną „Apel do społeczeństwa i władz PRL”.
Powrócić na Ojczyzny łono. Słów kilka o deportowanych rodzinach ofiar Katynia
Artykuł

Powrócić na Ojczyzny łono. Słów kilka o deportowanych rodzinach ofiar Katynia

Autor: Ewa Kowalska
Decyzje władz sowieckich podejmowane w marcu 1940 roku stanowiły o zbrodniczych działaniach w stosunku do obywateli polskich. I nie ograniczały się one tylko do mordu dokonanego, zgodnie z decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) 5 marca 1940 r., ale miały znacznie szerszy zasięg.
Powstanie w Czortkowie
Artykuł

Powstanie w Czortkowie

Autor: Anna Zechenter
Większość aresztowanych przyznawała się do winy – w potężnych trybach NKWD młodzi ludzie, dzieci bez mała, wychowani w wolnej Polsce, nie zahartowani jeszcze więziennymi doświadczeniami, nie przywykli do sowieckiego barbarzyństwa, widzieli tylko to jedno wyjście.
Poznać smak Czynu. Antoni Libera
Artykuł

Poznać smak Czynu. Antoni Libera

Autor: Justyna Błażejowska
Jako młody i zdolny krytyk literacki powinien „bujać w obłokach ezoterycznej poezji”. Mimo to chciał poznać smak Czynu. Zawodowo zajmował się twórczością Samuela Becketta, więc niezwykle dotkliwie odczuwał szykanę w postaci trwającego latami braku możliwości opuszczania granic PRL.
Poznański Czerwiec 1956 w dokumentach CIA
Artykuł

Poznański Czerwiec 1956 w dokumentach CIA

Autor: Piotr Grzelczak
Spektakularny społeczny protest, który 28 czerwca 1956 r. wybuchł w Poznaniu nie miał precedensu w powojennych dziejach Polski. Na jego wyjątkowy obraz składały się: skala, oddolny charakter, antysystemowa wymowa oraz jednoznaczna reakcja komunistycznych władz pociągająca za sobą liczne ofiary.
Proces „siedemnastu” w Radomsku – 7 maja 1946 r.
Artykuł

Proces „siedemnastu” w Radomsku – 7 maja 1946 r.

Autor: Jerzy Bednarek
W nocy z 19 na 20 kwietnia 1946 r. do Radomska wkroczyły oddziały Konspiracyjnego Wojska Polskiego (KWP). Prawie 170 żołnierzy pod dowództwem por. Jana Rogulki „Grota” zaatakowało więzienie, w którym przetrzymywano kilkudziesięciu akowców, siedzibę powiatowego UB, komendę milicji (MO) i koszary.
Proces Andrzeja Słowika i Jerzego Kropiwnickiego
Artykuł

Proces Andrzeja Słowika i Jerzego Kropiwnickiego

Autor: Sebastian Pilarski
Represje sądowe były tą formą prześladowania społeczeństwa, z której komunistyczny reżim szczególnie chętnie korzystał po 13 grudnia 1981 r.
Proces komandorów. Krwawe lata Marynarki Wojennej
Artykuł

Proces komandorów. Krwawe lata Marynarki Wojennej

Autor: Daniel Sieczkowski
O ile w świadomości społecznej Polaków funkcjonuje już temat represji komunistycznych wymierzonych w podziemie niepodległościowe, o tyle zbrodnie reżimu na żołnierzach „ludowego” Wojska Polskiego wciąż są mało znane.
Proces kurii krakowskiej. Komuniści w walce z Kościołem
Artykuł

Proces kurii krakowskiej. Komuniści w walce z Kościołem

Autor: Filip Musiał
W styczniu 1953 r., władze PRL przeprowadziły pokazową rozprawę nazwaną w mediach procesem kurii krakowskiej. Była ona ważnym etapem w działaniach sowietyzowanej „ludowej” Polski skierowanych przeciwko Kościołowi.
Proces Szesnastu we wspomnieniach oskarżyciela
Artykuł

Proces Szesnastu we wspomnieniach oskarżyciela

Autor: Sławomir Kalbarczyk
Literatura dotycząca procesu przywódców podziemnej Polski jest obfita. W źródłach sowieckich długo jednak brakowało informacji, jakie cele polityczne stawiały przed sobą władze ZSRS, decydując się na nadanie temu procesowi charakteru pokazowego. Zmieniły to dopiero wspomnienia Nikołaja Afanasjewa.
Procesy pokazowe księży w czasach stalinowskich na łamach „Słowa Ludu”
Artykuł

Procesy pokazowe księży w czasach stalinowskich na łamach „Słowa Ludu”

Autor: Tomasz Domański
Podsądni przyznawali się do absurdalnych zarzutów, a prokurator i obrońcy wspólnie ich potępiali. Społeczeństwo Kielecczyzny miało uwierzyć, że udowodniono antypolską działalność Watykanu i episkopatu.
Procesy polityczne w Krakowie w stanie wojennym
Artykuł

Procesy polityczne w Krakowie w stanie wojennym

Autor: Monika Komaniecka-Łyp
W okresie stanu wojennego wymiar sprawiedliwości, obok aparatu bezpieczeństwa, stał się głównym organem represji wykorzystywanym wobec działaczy opozycji. Działaczom zdelegalizowanej „Solidarności” wytoczono procesy polityczne m.in. za udział w strajkach i niepodporządkowanie się przepisom.
Profesor Roman Ingarden w aktach SB
Artykuł

Profesor Roman Ingarden w aktach SB

Autor: Monika Komaniecka-Łyp
Profesor Roman Ingarden, wybitny polski filozof, znany w kraju i za granicą. Był inwigilowany przez aparat bezpieczeństwa w Krakowie w pierwszej połowie lat 50. oraz na początku lat 60. w związku z akcjami wymierzonymi w środowisko naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Propaganda komunistyczna wobec Rozgłośni Polskiej Radio Wolna Europa
Artykuł

Propaganda komunistyczna wobec Rozgłośni Polskiej Radio Wolna Europa

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Dla wielu Polaków żyjących w komunistycznej Polsce, rozgłośnia stała się głównym źródłem niezależnych informacji o Polsce i o świecie. Już od pierwszych tygodni działalności, RWE była obiektem szczególnego zainteresowania ze strony władz komunistycznych. Od samego początku atakowano ją poprzez publikacje prasowe i książkowe.
Protesty marcowe roku 1968
Artykuł

Protesty marcowe roku 1968

Autor: Adam Dziurok
W bezbarwnym okresie „małej stabilizacji” rok 1968 przyniósł pierwszy za Gomułki moment przyspieszenia historii. Atmosfera zagęściła się już w czerwcu 1967 r., gdy wojna izraelsko-arabska na Bliskim Wschodzie niespodziewanie przyniosła wzrost napięcia w kraju.
Przed i w trakcie Akcji „Wisła”
Artykuł

Przed i w trakcie Akcji „Wisła”

Autor: Teodor Gąsiorowski
Jesienią 1944 r. frontowe jednostki Armii Czerwonej odeszły na południe i zachód. Ukraińska Powstańcza Armia wycofała swoje sotnie za Bug. W sensie administracyjnym i bezpieczeństwa ludności cywilnej Bieszczady stały się „ziemią niczyją”.
Przez Pruszków do Lamsdorf. Losy warszawiaków po Powstaniu
Artykuł

Przez Pruszków do Lamsdorf. Losy warszawiaków po Powstaniu

Autor: Piotr Stanek
W trakcie Powstania Warszawskiego i tuż po jego zakończeniu Niemcy wysiedlili z Warszawy ok. 550 tys. osób. Zdecydowaną większość z nich skierowano do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag 121), który powstał na terenie nieczynnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego.
Przyczyny, przebieg i skutki obrony Katolickiego Domu Społecznego w Zielonej Górze 30 maja 1960 r.
Artykuł

Przyczyny, przebieg i skutki obrony Katolickiego Domu Społecznego w Zielonej Górze 30 maja 1960 r.

Autor: Elżbieta Wojcieszyk
W 1945 r. Kościół katolicki w Zielonej Górze uzyskał zgodę Zarządu Państwowego na zajęcie zborów ewangelickich, które przekształcono w kościoły m.in. Matki Bożej Częstochowskiej i św. Jadwigi (dziś konkatedra). Przy tym ostatnim, w byłym ewangelickim Domu Społecznym, powstał Katolicki Dom Społeczny.
Recenzenci z MSW
Artykuł

Recenzenci z MSW

Autor: Grzegorz Majchrzak
Funkcjonariusze MSW pełnili wiele ról. Jedną z nich było recenzowanie książek, piosenek czy filmów. Tak było również w przypadku „Nadzoru” Wiesława Saniewskiego. Jego film powstał w 1983 r., ale na wiele miesięcy został tzw. „półkownikiem”, gdyż jego rozpowszechnianie wstrzymała cenzura.
Relegowani za „Solidarność” i słowo teatralne – mało znana historia wydalenia polskich studentów ze Lwowa w 1981 roku
Artykuł

Relegowani za „Solidarność” i słowo teatralne – mało znana historia wydalenia polskich studentów ze Lwowa w 1981 roku

Autor: Piotr Olechowski
„Karnawał «Solidarności»” nad Wisłą trwale zmienił oblicze ówczesnego społeczeństwa polskiego. Nic więc dziwnego, że jego atmosfera udzielała się także Polakom zamieszkującym poza granicami ojczyzny.
Represje niemieckie wobec nauczycieli na terenie <i>Kreishauptmannschaft Busko</i> w latach 1939-1945
Artykuł

Represje niemieckie wobec nauczycieli na terenie Kreishauptmannschaft Busko w latach 1939-1945

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Według wykazu nauczycieli w 1938 r. na terenie Kielecczyzny było zatrudnionych 7934 pedagogów. W czasie okupacji niemieckiej zginęło ich co najmniej 780, co stanowiło 9,8% ogólnego stanu sprzed wojny.
Represje sowieckie wobec biskupa stanisławowskiego Grzegorza Chomyszyna pod koniec i tuż po zakończeniu II wojny światowej
Artykuł

Represje sowieckie wobec biskupa stanisławowskiego Grzegorza Chomyszyna pod koniec i tuż po zakończeniu II wojny światowej

Autor: Joanna Karbarz-Wilińska
Biskup Grzegorz Chomyszyn zginął wskutek represji sowieckich oskarżony m.in. o nacjonalizm, który sam krytykował przez cały okres swojej kapłańskiej i biskupiej posługi.
Reżim Jaruzelskiego deportuje z PRL Kornela Morawieckiego - film SB

Reżim Jaruzelskiego deportuje z PRL Kornela Morawieckiego - film SB

Gdy komunistyczny reżim Jaruzelskiego przygotowywał się z wolna do podjęcia rozmów z tzw. konstruktywną opozycją, ludziom Moskwy w Warszawie niezbędne wydało się pozbycie się człowieka, który odrzucał jakiekolwiek rozmowy z komunistami. Ten film SB pokazuje wyrzucenie z PRL Kornela Morawieckiego, przywódcy "Solidarności Walczącej", 4 maja 1988 r.
Romowie w polityce PRL 1944/45-1989
Artykuł

Romowie w polityce PRL 1944/45-1989

Autor: Łukasz Sołtysik
Po 1945 r. w polityce narodowościowej komuniści dążyli różnymi sposobami do maksymalnego ujednolicenia struktury narodowościowej społeczeństwa tak, aby była ona jednonarodowo polska. Szczególną wagę do tego zagadnienia przykładano w pierwszych kilkunastu latach po II wojnie światowej.
Rozliczeniowe komisje
Artykuł

Rozliczeniowe komisje

Autor: Diana Maksimiuk
Rok 1956 stał się symbolem końca okresu stalinowskiego w Polsce. Wymownym akordem zamykającym tę epokę w obszarze wymiaru sprawiedliwości były m.in. próby znalezienia i rozliczenia wszystkich winnych powojennych represji sądowych, których ostrze wymierzono w przeciwników politycznych władzy ludowej.
Rozstrzelany medalik. O niemieckich egzekucjach Polaków w Rudzkim Moście
Artykuł

Rozstrzelany medalik. O niemieckich egzekucjach Polaków w Rudzkim Moście

Autor: Tomasz Ceran
Podczas ekshumacji ofiar egzekucji przeprowadzonych w Rudzkim Moście pod Tucholą, wydobyto szczątki 236 Polaków. Ich katami byli miejscowi członkowie Selbstschutzu (Samoobrony). Wśród dowodów niemieckiej zbrodni zachował się medalik – rozstrzelany razem z jego właścicielem.
Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie
Artykuł

Ruminowie, Borek i Tokarz – zamordowani za pomoc Żydom na Sądecczyźnie

Autor: Roman Gieroń
„Dom w którym mieszkaliśmy, stał na uboczu w lesie. Posiadał jedną izbę, nad którą znajdował się strych. Żydzi ukrywani byli właśnie na strychu. Wieczorem schodzili do izby, a wtedy ja z rodzeństwem siedzieliśmy w oknach i pilnowaliśmy, czy nikt nie nadchodzi”.
Sędzia, który zabił braci Marchelów
Artykuł

Sędzia, który zabił braci Marchelów

Autor: Krzysztof Szwagrzyk
Spośród wielu przewidzianych prawem środków represji najczęściej sięgał po rozwiązania ostateczne. Swą ponurą sławę zyskał, orzekając ponad dwieście, w większości wykonanych wyroków śmierci. Tylko na Białostocczyźnie jego decyzje stały się podstawą rozstrzelania lub powieszenia co najmniej 174 osób.
Sfingowany proces i wyrok na biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka
Artykuł

Sfingowany proces i wyrok na biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka

Autor: Filip Musiał
„Rząd polski uważa przeprowadzenie publicznego procesu sądowego grupy Kaczmarka za przedsięwzięcie całkowicie na czasie i uzasadnione” – zapewniał Bolesław Bierut ambasadora Związku Sowieckiego w Warszawie Arkadija Sobolewa.
Siedlisko opozycji. Katolicki Uniwersytet Lubelski
Artykuł

Siedlisko opozycji. Katolicki Uniwersytet Lubelski

Autor: Stefan Szaciłowski
W lipcu 1944 r. KUL wznowił działalność jako pierwsza polska uczelnia. Stał się jednocześnie azylem dla wykładowców zasłużonych w konspiracji akowskiej oraz dla studentów – niedawnych żołnierzy podziemia. Wydarzenia Marca ’68 spowodowały, że schronili się tu relegowani z innych uczelni uczestnicy studenckich protestów z całej Polski. A w latach siedemdziesiątych…
Siedmiu z „Łączki”
Artykuł

Siedmiu z „Łączki”

Autor: Sławomir Poleszak
We wtorek 16 września 1947 roku funkcjonariusze Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego ujęli na Dolnym Śląsku majora Hieronima Dekutowskiego „Zaporę”, cichociemnego, legendarnego dowódcę zgrupowania partyzanckiego AK, DSZ i WiN na Lubelszczyźnie oraz siedmiu towarzyszących mu oficerów.
Słowacki udział w wojnie. Okupacja Polskiego Spiszu i Orawy
Artykuł

Słowacki udział w wojnie. Okupacja Polskiego Spiszu i Orawy

Autor: Maciej Korkuć
Podobnie jak w podbitej Warszawie symbolicznym początkiem okupacji była niemiecka defilada zwycięstwa, tak pod Tatrami zapoczątkowała ją defilada zwycięstwa urządzona przez armię słowacką w Zakopanem.
Solidarni w stanie wojennym – uwolnić Narożniaka!
Artykuł

Solidarni w stanie wojennym – uwolnić Narożniaka!

Autor: Tadeusz Ruzikowski
Wprowadzenie stanu wojennego nie tylko zakończyło legalną możliwość działania „Solidarności”, ale też zainicjowało czas szczególnej opresji skierowanej przeciw jej działaczom i sympatykom – w pierwszej kolejności poprzez masową akcję internowań i obostrzenia narzucone przez dekret o stanie wojennym.
Spawacz antysocjalistyczny
Artykuł

Spawacz antysocjalistyczny

Autor: Adam Chmielecki
Maciej Miatkowski – wieloletni pracownik Stoczni Gdańskiej, uczestnik protestów w grudniu 1970 r., działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i Solidarności, przyjaciel Anny Walentynowicz i Lecha Kaczyńskiego – nie doczekał czterdziestej rocznicy powstania WZZ. Zmarł w grudniu 2017 r.
Społeczne następstwa wywózek Górnoślązaków do ZSRS w 1945 r.
Artykuł

Społeczne następstwa wywózek Górnoślązaków do ZSRS w 1945 r.

Autor: Jarosław Neja
Deportacje ludności cywilnej Górnego Śląska przeprowadzone przez władze sowieckie między lutym i kwietniem 1945 r., w celu pozyskania robotników do pracy przymusowej na terenie ZSRS, według najnowszych ustaleń objęły ponad 46 tysięcy osób (w ponad 90 proc. mężczyzn).
Sprawa dwóch milionów
Artykuł

Sprawa dwóch milionów

Autor: Paweł Piotr Warot
Zdążyła już obrosnąć legendą sprawa 80 milionów złotych dolnośląskiej „Solidarności”, na których komuniści po wprowadzeniu stanu wojennego nie zdołali położyć łapy. Mało kto dziś pamięta, że warmińsko-mazurska „Solidarność” również miała swoją sprawę… w tym wypadku 2 milionów. Niestety sprawa pieniędzy olsztyńskiego Zarządu Regionu miała bardziej dramatyczny przebieg i do dziś budzi wiele pytań, na które z trudem przychodzą odpowiedzi.
Sprawa śmierci Stanisława Szklarza „Zawiszy”
Artykuł

Sprawa śmierci Stanisława Szklarza „Zawiszy”

Autor: Łukasz Pasztaleniec
Jedną z grup ofiar terroru komunistycznego lat 1944-1956 były osoby, które na skutek różnych przyczyn poniosły śmierć na terenie placówek aparatu bezpieczeństwa. Wśród nich był m.in. Stanisław Szklarz, zabity 24 lipca 1947 r. w siedzibie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Biłgoraju.
Sprawiedliwi Ukraińcy. Na ratunek polskim sąsiadom skazanym na zagładę przez OUN-UPA
Artykuł

Sprawiedliwi Ukraińcy. Na ratunek polskim sąsiadom skazanym na zagładę przez OUN-UPA

Autor: Romuald Niedzielko
Pozostaje zagadką, dlaczego mimo nacjonalistycznej indoktrynacji i terroru stosowanego przez OUN-UPA, także wobec swoich, niemała grupa Ukraińców nie zawahała się poświęcić własnego życia, by ratować skazanych Polaków. Zamiast dążenia do niepodległości po trupach wybrali nakaz miłości bliźniego.
Sprzeciw kobiet wobec kolektywizacji wsi i sowieckim represjom
Artykuł

Sprzeciw kobiet wobec kolektywizacji wsi i sowieckim represjom

Autor: Marcin Markiewicz
Lata 1948–1956 to najdramatyczniejszy okres w powojennej historii polskiej wsi. Prowadzona wówczas kolektywizacja rolnictwa miała upodobnić polską wieś do sowieckiej, co budziło opór większości wiejskiej społeczności. Warto pamiętać o roli, jaką w sprzeciwie tym odegrały kobiety.
Stanisław Hejmowski – bohaterski prawnik z Poznania
Artykuł

Stanisław Hejmowski – bohaterski prawnik z Poznania

Autor: Rafał Leśkiewicz
Czerwiec 1956 r. na trwałe zapisał się w naszej historii jako miesiąc, w którym doszło do pierwszej w powojennej Polsce robotniczej rewolty, skierowanej przeciw władzy komunistycznej.
Stanisława Rachwałowa
Artykuł

Stanisława Rachwałowa

Autor: Filip Musiał
„Z chwilą uwolnienia nas przez wojska anglo-amerykańskie ważyłam 46 kg i byłam ludzkim szkieletem” – wspominała. Po trzech latach pobytu w niemieckich obozach koncentracyjnych czekało ją jeszcze komunistyczne więzienie.
Strzelecka 8 - kamienica inna niż wszystkie?
Artykuł

Strzelecka 8 - kamienica inna niż wszystkie?

Autor: Tomasz Łabuszewski
W październiku 1948 r. Stołeczna Rada Warszawy na wniosek Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego pozbawiła Z. Jórskiego prawa własności do kamienicy przy ul. Strzeleckiej 8. Stała się ona na powrót zwyczajnym budynkiem mieszkalnym… dla funkcjonariuszy komunistycznego aparatu bezpieczeństwa.
System więzienno-łagrowy w czasie Wielkiego Terroru
Artykuł

System więzienno-łagrowy w czasie Wielkiego Terroru

Autor: Jurij Szapował
W latach trzydziestych XX w. sowiecki reżim komunistyczny rozbudował do monstrualnych rozmiarów system obozów i więzień, planując przeprowadzenie na ogromną skalę akcji terrorystycznej w celu ostatecznego wyeliminowania domniemanych wrogów.
Szczeciński maj 1982 roku
Artykuł

Szczeciński maj 1982 roku

Autor: Sebastian Ligarski
Po zakończeniu II wojny światowej Święto Pracy (1 maja) było jednym z głównych świąt komunistycznych, w dodatku w opozycji do Święta Konstytucji 3 Maja, a nade wszystko – Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, które zniknęło z kalendarza świąt państwowych w 1951 r.
Szesnastu Uprowadzonych
Artykuł

Szesnastu Uprowadzonych

Autor: Piotr Stanek
W walce z Polskim Państwem Podziemnym Sowieci nie mieli żadnych skrupułów. Liczyła się skuteczność.
Szwajcar, czyli szpion
Biogram / Biografia

Szwajcar, czyli szpion

Autor: Filip Gańczak
Był czwartek, 26 czerwca 1941 roku – piąty dzień wojny III Rzeszy ze Związkiem Radzieckim. Oddziały Wehrmachtu posuwały się szybko na wschód, ale sowiecka bezpieka nadal pracowała. W mieszkaniu Eugeniusza Bodo przy ulicy Kogonowskiej we Lwowie zjawiło się tego dnia dwóch enkawudzistów.
Ślady zbrodni w warszawskiej katowni
Artykuł

Ślady zbrodni w warszawskiej katowni

W budynku przy ulicy Strzeleckiej 8 na warszawskiej Pradze-Północ funkcjonowała druga co do wielkości powojenna katownia aparatu represji w stolicy. Mieścił się tu areszt NKWD i UB, w którym przetrzymywani byli m.in. żołnierze podziemia niepodległościowego.
Śmierć za dobro. Rozporządzenie Hansa Franka z 15 października 1941 r. a kwestia relacji polsko-żydowskich w czasie Zagłady
Artykuł

Śmierć za dobro. Rozporządzenie Hansa Franka z 15 października 1941 r. a kwestia relacji polsko-żydowskich w czasie Zagłady

Autor: Alicja Gontarek
Był to pierwszy akt prawny, który przewidywał karę śmierci dla Polaków za udzielenie pomocy Żydom. Każda polska akcja pomocowa wymagała czynów heroicznych i niosła za sobą groźbę wykonania najwyższej sankcji karnej.
Święto ze skazą
Artykuł

Święto ze skazą

Autor: Bartłomiej Noszczak
Obchody Milenium Chrztu Polski były dziełem życia prymasa Stefana Wyszyńskiego. Cieniem na tym wydarzeniu kładła się opresyjna polityka wyznaniowa ekipy Władysława Gomułki.
Tadeusz Denkowski – harcerz, członek organizacji „Kraj”, więzień Mokotowa
Artykuł

Tadeusz Denkowski – harcerz, członek organizacji „Kraj”, więzień Mokotowa

Autor: Tomasz Gonet
Jak wielu jego rówieśników nie pogodził się z procesem implementacji ustroju komunistycznego, który postępował w Polsce od połowy 1944 r.
Tajemnica dziecięcego notesu
Artykuł

Tajemnica dziecięcego notesu

Autor: Kinga Hałacińska
W szufladzie biurka przez pół wieku leżały niezwykle interesujące listy i zeszyt, w którym kilkunastoletni chłopiec opisał tragiczne chwile swoich najbliższych – aresztowanie rodziców wraz z ich dowódcą, Witoldem Pileckim. Publikujemy fragmenty tych cennych dokumentów.
Tajemnica śmierci „Anody”
Artykuł

Tajemnica śmierci „Anody”

Autor: Przemysław Benken
Okoliczności śmierci Jana Rodowicza ps. „Anoda”, zasłużonego weterana „Szarych Szeregów” i Zgrupowania Armii Krajowej „Radosław”, do której doszło 7 stycznia 1949 r., wciąż budzą kontrowersje.
Tajne nauczanie w KL Ravensbrück
Artykuł

Tajne nauczanie w KL Ravensbrück

Autor: Soraya Kuklińska
W roku 1940 w obozie koncentracyjnym Ravensbrück rozpoczęto tajne nauczanie. Młode więźniarki wykorzystywały każdą wolną od pracy chwilę. Uczyły się między pracą a posiłkiem – kosztem wypoczynku – a nawet podczas stania na apelach.
Tak warto żyć. Barbara Otwinowska (1924–2018)
Wspomnienie

Tak warto żyć. Barbara Otwinowska (1924–2018)

Autor: Wojciech Kujawa
Na cmentarzu w Umiastowie k. Ożarowa Mazowieckiego w styczniu 2018 r. pożegnaliśmy prof. Barbarę Otwinowską – łączniczkę i sanitariuszkę AK, więzioną w okresie stalinowskim. Była wybitnym naukowcem, badaczką literatury.
Tereska z podbeskidzkiej konspiry. Teresa Szafrańska (1958–2021)
Artykuł

Tereska z podbeskidzkiej konspiry. Teresa Szafrańska (1958–2021)

Autor: Artur Kasprzykowski
Gdy kilka lat temu w więzieniu w Turawie opowiadała więźniarkom o Bogu, te nie wykazywały specjalnego zainteresowania. Ot, kolejna nawiedzona „misjonarka”. Spojrzały na tę drobną blondynkę inaczej dopiero wówczas, gdy powiedziała, że rozumie ich sytuację, bo sama spędziła w celi ponad pół roku. Siedziała za Solidarność, a czas ten był dla niej jak rekolekcje.
Terror Armii Czerwonej i NKWD na ziemiach polskich w latach 1944-1945
Artykuł

Terror Armii Czerwonej i NKWD na ziemiach polskich w latach 1944-1945

Autor: Mirosław Golon
Zwycięstwa Armii Czerwonej zakończyły niemiecką okupację w Polsce, która przyniosła miliony ofiar. Jednak ta sama Armia, w której strukturach znajdowały się policyjne formacje NKWD i Smiersz (kontrwywiad wojskowy), nie przywróciła utraconej niepodległości i nie zapewniła bezpieczeństwa mieszkańcom.
To było piękne, majowe popołudnie… Spalenie Wąwolnicy 2 maja 1946 roku
Artykuł

To było piękne, majowe popołudnie… Spalenie Wąwolnicy 2 maja 1946 roku

Autor: Tomasz Panfil
Front przeszedł przez ziemie na wschód od Wisły prawie dwa lata wcześniej. Niemcy gnani bez wytchnienia przez rozpędzoną Armię Czerwoną stawiali opór tylko w nielicznych miejscach.
To miało być kolejne miasto bez Boga
Artykuł

To miało być kolejne miasto bez Boga

Autor: Marcin Dąbrowski
Przeszło pół wieku temu w Kraśniku Fabrycznym na Lubelszczyźnie, doszło do sprowokowanych przez władze komunistyczne wydarzeń, w trakcie których mieszkańcy tego osiedla sprzeciwili się likwidacji miejsca kultu religijnego. Protest został brutalnie stłumiony, a kilkadziesiąt osób surowo ukaranych.
Towarzystwo Antykomunistyczne w Łodzi
Artykuł

Towarzystwo Antykomunistyczne w Łodzi

Autor: Paweł Wąs
Jedną z konspiracyjnych organizacji młodzieżowych działających w okresie stalinizmu na terenie łódzkich Bałut było Towarzystwo Antykomunistyczne, noszące przez pewien czas nazwę Sokoły.
Tragiczny dzień w historii Sulejowa
Artykuł

Tragiczny dzień w historii Sulejowa

Autor: Paweł Wąs
Barbarzyńskie bombardowanie Sulejowa przez Luftwaffe, w wyniku którego miasto zostało doszczętnie zniszczone, a śmierć poniosło ponad 700 osób, do dziś uważane jest przez jego mieszkańców za jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w historii grodu nad Pilicą.
Trzy lata w ziemiance. Krótka historia ukrywania się braci Ignacego i Pawła Albinów w Puszczy Noteckiej
Artykuł

Trzy lata w ziemiance. Krótka historia ukrywania się braci Ignacego i Pawła Albinów w Puszczy Noteckiej

Autor: Elżbieta Wojcieszyk
W 1941 r. Ignacy i Paweł Albinowie z wcielonej do Rzeszy niemieckiej Wielkopolski trafili do GG i zamieszkali w pow. Jędrzejów. Działały tam grupy zbrojne NSZ. Bracia przyłączyli się do nich.
Twórcy i naukowcy pod presją
Artykuł

Twórcy i naukowcy pod presją

Autor: Filip Musiał
Po wojnie oświata znajdowała się w dramatycznej sytuacji. Nie licząc strat materialnych, szczególnie dotkliwe były straty osobowe, będące konsekwencją polityki obu okupantów ukierunkowanej na eksterminację polskich elit intelektualnych.
Ucieczka… z lotniska do więzienia
Artykuł

Ucieczka… z lotniska do więzienia

Autor: Milena Przybysz-Gralewska
Święta Wielkanocne mieli spędzić już w wolnym kraju, w Szwecji. W Wielką Środę, 5 kwietnia 1950 r., na płycie lotniska w Gdańsku grupa pasażerów z biletami PLL LOT oczekiwała na samolot relacji Gdańsk–Łódź–Katowice. W kilka godzin później wszyscy trafili do Łodzi transportem więziennym.
W cieniu Gestapo. Służba Bezpieczeństwa III Rzeszy jako substytut ośrodka badań demoskopijnych
Artykuł

W cieniu Gestapo. Służba Bezpieczeństwa III Rzeszy jako substytut ośrodka badań demoskopijnych

Autor: Mirosław Sikora
W niemieckim państwie nazistowskim nie przeprowadzano badań opinii publicznej, ale przywódcy polityczni chcieli znać prawdziwe nastroje społeczne. W tym celu wykorzystywano raporty Służby Bezpieczenstwa SS.
W kierunku konfrontacji…
Artykuł

W kierunku konfrontacji…

Autor: Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki
Polityka wyznaniowa państwa zarządzanego przez władze komunistyczne koncentrowała się na walce z Kościołem katolickim. System polityczny oparty na ideologii marksistowskiej, doktrynalnie rozumiany „rozdział państwa od Kościoła”, laicyzacja przeprowadzana rozmaitymi metodami przez instytucje państwowe (w tym przy pomocy terroru sił represji) – miały służyć odciągnięciu społeczeństwa od Kościoła, rozbiciu i dezintegracji struktur kościelnych, zastraszeniu duchowieństwa i poddaniu kontroli jego działalności. Przez kilkadziesiąt lat w Polsce „ludowej” między Kościołem a komunistami trwała walka o „rząd dusz”.
W kręgu tzw. wojny domowej
Artykuł

W kręgu tzw. wojny domowej

Autor: Tomasz Łabuszewski
Jednym z najważniejszych aksjomatów związanych z historią powojennego podziemia, ukutą i utrwaloną przez komunistyczną propagandę był mit o tzw. wojnie domowej. Pozwalał on przedstawiać polskie siły komunistyczne jako równoprawnego konkurenta w walce o władze w powojennej Polsce.
W obronie Krzyża – Tychy, rok 1979
Artykuł

W obronie Krzyża – Tychy, rok 1979

Autor: Jarosław Neja
23 kwietnia 1979 r. po południu do Wydziału Organizacyjnego Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach nadeszła z Tychów niepokojąca informacja o demonstracji ulicznej na terenie miasta, na jednym z placów „na miejscu rozbiórki kaplicy (…) przy nowo budowanym domu towarowym”.
W obronie krzyża. Protest młodzieży Zespołu Szkół Zawodowych we Włoszczowie w grudniu 1984 r.
Artykuł

W obronie krzyża. Protest młodzieży Zespołu Szkół Zawodowych we Włoszczowie w grudniu 1984 r.

Autor: Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki
Władze komunistyczne nie tylko represjonowały duszpasterzy, których uznały za duchowych przywódców opozycji, ale także zwalczały świat wartości oparty na wierze katolickiej. Symbolem tych wartości był krzyż.
W starciu z machiną zła. Księża z Łódzkiego przed komunistycznym sądem
Artykuł

W starciu z machiną zła. Księża z Łódzkiego przed komunistycznym sądem

Autor: Tomasz Toborek
O procesach sądowych księży w czasach stalinowskich napisano już wiele. Są jednak przypadki, gdy losy duchownych są szczególnie poruszające. W marcu 1949 r. w Łodzi sądzono trzech księży – rzekomych współpracowników Konspiracyjnego Wojska Polskiego.
Wagony szły na Wschód . Rzecz o sowieckich deportacjach z lat 1940-1941
Artykuł

Wagony szły na Wschód . Rzecz o sowieckich deportacjach z lat 1940-1941

Autor: Magdalena Dzienis-Todorczuk, Marcin Markiewicz
Dla mieszkańców wschodnich terenów Polski okres okupacji „pierwszego Sowieta” kojarzy się przede wszystkim z masowymi deportacjami w głąb Związku Sowieckiego. Ta brutalna forma zbiorowych represji ze strony bolszewickiego okupanta dotknęła setki tysięcy polskich obywateli.
Walczyć do końca. Mieczysław Wądolny „Mściciel”
Biogram / Biografia

Walczyć do końca. Mieczysław Wądolny „Mściciel”

Autor: Maciej Korkuć
Nigdy nie zamierzał być żołnierzem. Tym bardziej – partyzantem. Nawet nie odbywał służby wojskowej. Był pierwszym pokoleniem, które całe życie spędziło w niepodległej Polsce – tuż po wybuchu wojny w 1939 r., 24 września, kończył równe 20 lat.
Walka o prawdę i pamięć. Sprawa śmierci Jana Stawisińskiego w kopalni „Wujek”  w świetle akt sądowych

Walka o prawdę i pamięć. Sprawa śmierci Jana Stawisińskiego w kopalni „Wujek” w świetle akt sądowych

Autor: Danuta Szewczyk
Śmiertelne strzały skierowane do górników w kopalni „Wujek” w Katowicach 16 grudnia 1981 r. padły podczas pacyfikacji strajku okupacyjnego, podjętego jako protest przeciw internowaniu przewodniczącego NSZZ „Solidarność” tej kopalni Jana Ludwiczaka oraz wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce. Na skutek użycia broni palnej przez pluton specjalny ZOMO przeciwko strajkującym zostało zabitych dziewięciu górników: sześciu poniosło śmierć na miejscu, trzech kolejnych, m.in. Jan Stawisiński, doznając śmiertelnych postrzałów, zmarło w grudniu 1981 r. i styczniu 1982 r.
Walki uliczne w Święto Pracy 1983 roku
Artykuł

Walki uliczne w Święto Pracy 1983 roku

Autor: Andrzej Malik
1 maja 1983 r. w całym kraju upłynął po znakiem antykomunistycznych demonstracji i walk ulicznych z siłami milicyjnymi. Zginęły dwie osoby, m.in. Ryszard Smagur, zabity przez milicjanta w Nowej Hucie.
Warszawa – West-Berlin bez wizy
Artykuł

Warszawa – West-Berlin bez wizy

Autor: Wiesław Kaczmarczyk
„Linie Obsługujące Tempelhof” – tak złośliwi rozszyfrowywali nazwę LOT w latach 80. XX w. I nie bez przyczyny, gdyż w 1981 r. uprowadzono dziesięć samolotów LOT-u. Wprowadzenie stanu wojennego spowodowało zawieszenie lotów pasażerskich do 16 stycznia 1982 r.
Warszawa w kontekście <i>Einsatz Reinhardt</i>
Artykuł

Warszawa w kontekście Einsatz Reinhardt

Autor: Marcin Urynowicz
Okupowana Warszawa spędzała Niemcom sen z powiek z co najmniej dwóch powodów: jako najliczniejsze, ponadmilionowe skupisko polskie o najbardziej rozwiniętych strukturach konspiracji oraz jako centralny ośrodek polskich Żydów i największe w Europie, blisko czterystutysięczne getto.
Wehrmacht i nowe „zasady” wojny. Masakra ludności cywilnej w Częstochowie, 4 września 1939 roku
Artykuł

Wehrmacht i nowe „zasady” wojny. Masakra ludności cywilnej w Częstochowie, 4 września 1939 roku

Autor: Mirosław Sikora
Tak zwany „krwawy poniedziałek” w Częstochowie, 4 września 1939 r., to jeden z kilku najbardziej jaskrawych przykładów radykalnej zmiany w filozofii prowadzenia wojny przez armię niemiecką pod rządami narodowych socjalistów.
Węgierska rewolucja i walka o wolność w 1956 roku
Artykuł

Węgierska rewolucja i walka o wolność w 1956 roku

Autor: Réka Kiss
Powstanie 1956 r. to najbardziej znany, także na arenie międzynarodowej, rozdział w historii Węgier XX w., jak również znaczący epizod zimnej wojny. Pierwsza na Starym Kontynencie antytotalitarna rewolucja nie tylko była doniosłym światowym wydarzeniem, lecz przez dziesięciolecia stanowiła pewien symbol w Europie rozdzielonej żelazną kurtyną.
Więzienno-obozowe wspomnienia Wandy Serwańskiej
Artykuł

Więzienno-obozowe wspomnienia Wandy Serwańskiej

Autor: Aleksandra Pietrowicz, Jacek Żurek
Aresztowana w Poznaniu, przeszła przez śledztwo w gestapo, Fort VII, obóz w Żabikowie, skąd trafiła do Auschwitz-Birkenau. Po wojnie opisała swoje przeżycia.
Więzień, uciekinier, egzekutor
Wywiad

Więzień, uciekinier, egzekutor

Autor: Kazimierz Albin, Maciej Foks
Kazimierz Albin w latach 1940-43 więzień KL Auschwitz (numer obozowy 118) i uciekinier z tego obozu, a następnie żołnierz Armii Krajowej i wykonawca wyroków śmierci, kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski, opowiada o swoim doświadczeniu lat wojny i okupacji niemieckiej.
Witold Pilecki mniej znany
Biogram / Biografia

Witold Pilecki mniej znany

Autor: Jarosław Wróblewski
O Witoldzie Pileckim napisano wiele książek w Polsce i za granicą. Był znany ze swojego niespotykanego bohaterstwa – głównie jako ochotnik do niemieckiego obozu zagłady KL Auschwitz. Dotknęło go też wiele innych życiowych doświadczeń. Pochylmy się nad kilkoma mniej znanymi fragmentami jego biografii, które ukazują bogatą osobowość i twardy charakter jednego z najdzielniejszych Polaków.
Władze PRL wobec arcybiskupa poznańskiego Antoniego Baraniaka w latach 1957–1977
Artykuł

Władze PRL wobec arcybiskupa poznańskiego Antoniego Baraniaka w latach 1957–1977

Autor: Konrad Białecki
W trakcie pełnienia posługi arcybiskupa poznańskiego, ks. Antoni Baraniak doświadczył zarówno oficjalnych nacisków i szykan ze strony władz jak również inwigilacji i licznych prób dezorganizacji jego pracy duszpasterskiej przez Służbę Bezpieczeństwa.
Wojskowe Obozy Internowania 1982-1984 r.
Artykuł

Wojskowe Obozy Internowania 1982-1984 r.

Autor: Mieczysław Góra
Przeprowadzone przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku śledztwo o sygnaturze S85.2008.Zk obaliło domniemanie legalności działań wobec osób umieszczonych w Wojskowych Obozach Internowania dalej zwanych WOI.
Woldenberg II C – fenomen obozu dla polskich jeńców wojennych
Artykuł

Woldenberg II C – fenomen obozu dla polskich jeńców wojennych

Autor: Tomasz Gałwiaczek
Mało jest w wieku XX, tak bardzo wyjątkowym skalą popełnionych zbrodni – epizodów lub wydarzeń, które stawiają człowieka w jakimś niesamowitym kontraście wobec zwyrodnienia i niczym nie usprawiedliwionego okrucieństwa.