Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Walka o wolne słowo – Wszechnica Górnośląska (1980–1981)
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Walka o wolne słowo – Wszechnica Górnośląska (1980–1981)

Autor: Tomasz Kurpierz
Jednym z podstawowych celów, jakie od jesieni 1980 r. przyświecały członkom NSZZ „Solidarność” i innych opozycyjnych organizacji, było przełamanie monopolu informacyjnego władz komunistycznych.
Nadrobić stracony czas
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Nadrobić stracony czas

Autor: Jarosław Neja
W latach 1980–1981 „Solidarność” szybko wykroczyła poza sprawy stricte pracownicze. Odkłamywano historię najnowszą i popularyzowano literaturę, która nie mogła zaistnieć w oficjalnym obiegu. Miały w tym udział Wszechnica Górnośląska i prasa związkowa Regionu Śląsko-Dąbrowskiego.
Wojenne losy Zamku Królewskiego w fotografiach
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Wojenne losy Zamku Królewskiego w fotografiach

Autor: Zygmunt Walkowski
Literatura poświęcona losom Zamku Królewskiego w czasie II wojny światowej jest bardzo bogata. W książkach, albumach, przewodnikach, filmach i artykułach prasowych przez lata zgodnie podkreślano, że zburzenia Zamku dokonano po upadku Powstania Warszawskiego, ale podawane daty różnią się między sobą.
Piosenki zakazane, bo prawdziwe
TYLKO U NAS
Artykuł

Piosenki zakazane, bo prawdziwe

Autor: Katarzyna Adamów
I Ogólnopolski Przegląd Piosenki Prawdziwej “Zakazane piosenki” rozpoczął się 20 sierpnia 1981 r. Przez trzy kolejne dni prezentowano programy artystyczne w pięciogodzinnych blokach na scenie w hali widowiskowo-sportowej Olivia w Gdańsku. Imprezę podzielono na dwie części: konkursową i artystyczną.
Msza romantyczna ważniejsza niż zupa
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Msza romantyczna ważniejsza niż zupa

Autor: Sebastian Reńca
30 kwietnia 1981 roku w sali Domu Kultury huty „Silesia” w Katowicach o 16.20 rozpoczęło się zebranie MKZ-u „Solidarności”. Gdy związkowcy przeszli do wolnych wniosków, dowiedzieli się, że „przygotowywany jest spektakl teatralny dzieł Mickiewicza i Słowackiego”, który będzie wystawiony w Spodku.
„Solidarność” na listach przebojów
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

„Solidarność” na listach przebojów

Autor: Artur Kuprianis
„Solidarność” od początku swego istnienia budziła wielkie zainteresowanie na całym świecie. Szybko stała się symbolem wolności, dlatego wprowadzenie w Polsce stanu wojennego spotkało się z powszechnym potępieniem.
„Katarzyna”, czyli Irena Kwiatkowska w Powstaniu Warszawskim
TYLKO U NAS
Artykuł

„Katarzyna”, czyli Irena Kwiatkowska w Powstaniu Warszawskim

Autor: Soraya Kuklińska
Irena Kwiatkowska – znakomita aktorka, kojarzona z wielu genialnych ról filmowych i teatralnych, a także z kabaretów. Kwestię z „Czterdziestolatka” „Ja jestem kobieta pracująca, żadnej pracy się nie boję” znają wszyscy. Jednak niewiele osób łączy ją z Powstaniem Warszawskim.
Polski rock lat 80. i teoria tzw. wentyla bezpieczeństwa
POLECAMY
Artykuł

Polski rock lat 80. i teoria tzw. wentyla bezpieczeństwa

Autor: Robert Spałek
Wedle prezentowanej często w mediach teorii „wentyla bezpieczeństwa” przyzwolenie komunistów na masową popularyzację rocka miało na celu przekierowanie uwagi i zaangażowania młodzieży z polityki na rozrywkę, łącznie z inspirowaniem jej uczestnictwa w subkulturowym buncie (np. festiwal w Jarocinie).
Biskup Modzelewski a odbudowa Zamku Królewskiego
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Biskup Modzelewski a odbudowa Zamku Królewskiego

Autor: Karolina Mętrak
W odtworzeniu zniszczonego w czasie II wojny światowej Zamku Królewskiego dużą rolę odegrali przedstawiciele Kościoła.
Polski Biały Krzyż
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Polski Biały Krzyż

Autor: Aleksandra Rybińska-Bielecka
Polski Biały Krzyż jest stowarzyszeniem zapomnianym. Większość osób zapytanych o organizację społeczną, która w II RP zajmowała się udzielaniem pomocy humanitarnej w czasie klęsk i wojen, wskazuje na Polski Czerwony Krzyż…
Ratowanie dóbr kultury w czasie II wojny światowej. Ludzie, taktyka, metody
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Ratowanie dóbr kultury w czasie II wojny światowej. Ludzie, taktyka, metody

Autor: Maria Romanowska-Zadrożna
Pokolenie, do którego należeli Stanisław Lorentz, Jan Zachwatowicz, Karol Estreicher, Michał Walicki, Bohdan Urbanowicz, Józef Dutkiewicz, Jerzy Szablowski, Bogdan Treter i wielu innych, wiedziało, że naród i pomniki jego kultury to jedno.
Pierwszy koncert rock’n’rollowy w Katowicach
POLECAMY
Artykuł

Pierwszy koncert rock’n’rollowy w Katowicach

Autor: Adam Dziuba
„Odwilż” w Polsce połowy lat 50. dotyczyła nie tylko sfery politycznej. Zmiany nastąpiły też na scenie muzycznej, wcześniej zdominowanej przez „pieśń masową” – nieskomplikowaną melodycznie, łatwą do wykonania na wiecach czy akademiach i niosącą za sobą potężny ładunek komunistycznej propagandy.
Polska w latach II wojny światowej oczami Astrid Lindgren
TYLKO U NAS
Artykuł

Polska w latach II wojny światowej oczami Astrid Lindgren

Autor: Diana Maksimiuk
Biedna Polska! Polacy twierdzą, że jeśli Niemcom uda się wziąć Warszawę, to oznacza, że ostatni polski żołnierz zginął – zanotowała we wrześniu 1939 r. słynna Szwedka. Ci którym krewnych zamęczono w niemieckich obozach koncentracyjnych, nie zapomną niczego tylko dlatego, że jest pokój – zauważała w dalszej fazie niszczącej wojny.
Służyć piórem. Juliusz Kaden-Bandrowski (1885–1944)
POLECAMY
Artykuł

Służyć piórem. Juliusz Kaden-Bandrowski (1885–1944)

Autor: Marek Klecel
Był już uznanym pisarzem, gdy po wybuchu Wielkiej Wojny w 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich w Krakowie. Nie przerwał jednak pracy pisarskiej i w czasie tego wojennego, dziejowego przełomu postanowił oddać swe pióro służbie walki zbrojnej, poświęcić je dla szans odzyskania przez Polskę niepodległości.
Ratowanie zbiorów bibliotecznych w powojennej Polsce
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Ratowanie zbiorów bibliotecznych w powojennej Polsce

Autor: Ryszard Nowicki
W wyniku II wojny światowej biblioteki w Polsce doznały olbrzymich strat. Wraz z ustaniem działań wojennych przystąpiono do ratowania księgozbiorów. Dzięki temu udało się ocalić ponad 10 mln tomów.
Wotum za odzyskanie Niepodległości
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wotum za odzyskanie Niepodległości

Autor: Agnieszka Łuczak
W roku 1990 pewna starsza pani przyniosła do Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu zawiniątko. Znajdowały się w nim dwa palce ręki, dwa palce stopy oraz fragmenty szaty ze spiżowej figury Chrystusa Króla. Tyle ocalało z pomnika Najświętszego Serca Pana Jezusa, zwanego też pomnikiem Wdzięczności.
Grażyna Lipińska (1902–1995)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Grażyna Lipińska (1902–1995)

Autor: Adam Hlebowicz
Jej życie stanowi odzwierciedlenie historii Polski dwudziestego stulecia – od udziału w obronie Lwowa w listopadzie 1918 r. po zaangażowanie w ruch Solidarność.
Bigbit w PRL
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

Bigbit w PRL

Autor: Tomasz Toborek
Muzyka młodzieżowa, która podbiła świat w latach 60-tych XX wieku, nie wzbudza już dziś większych emocji. Tymczasem w Polsce od początku tamtej dekady rozwój „muzyki rozwrzeszczanych małolatów” pilnie śledziła ówczesna władza, którą niepokoiły nowe hasła, luz i swoboda wypowiedzi.
Radio Wolna Europa. Głos wolności, głos nadziei
POLECAMY
Artykuł

Radio Wolna Europa. Głos wolności, głos nadziei

Autor: Rafał Opulski
30 czerwca 1994 r. Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa nadała ostatnią audycję. Przez ponad 40 lat była naszym głosem wolności.
Ze Lwowa do Wrocławia. Ossolineum w latach 1939–1947
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Ze Lwowa do Wrocławia. Ossolineum w latach 1939–1947

Autor: Dorota Sidorowicz-Mulak
Ossolineum zaczęło funkcjonować w zrujnowanym Wrocławiu w 1946 r., posiadając ok. 30 proc. przedwojennego zasobu, w tym fragment kolekcji założycielskiej Józefa Maksymiliana Ossolińskiego oraz darów Henryka Lubomirskiego.
Zamek Królewski w Warszawie
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zamek Królewski w Warszawie

Autor: Piotr Majewski
Nieprzypadkowo Zamek Królewski w Warszawie nazwany został przez współtwórcę koncepcji jego odbudowy i pierwszego dyrektora Aleksandra Gieysztora „dziełem sztuk scalonych”.
„O, mowu rudzinna, o, bałaku lwoski…”
POLECAMY
Artykuł

„O, mowu rudzinna, o, bałaku lwoski…”

Autor: Andrzej W. Kaczorowski
Z wykształcenia architekt, z zawodu – pracownik naukowy (doc. dr hab.), był człowiekiem wielu talentów i umiejętności, największą pasją jego życia stał się jednak rodzinny Lwów.
O recepcji <i>Innego Świata</i> Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, czyli o tym, że nie należy mylić utworu literackiego ze źródłem historycznym
POLECAMY
Artykuł

O recepcji Innego Świata Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, czyli o tym, że nie należy mylić utworu literackiego ze źródłem historycznym

Autor: Sławomir Kalbarczyk
Inny Świat to zapewne najbardziej znana książka polskiego autora opisująca rzeczywistość sowieckich łagrów. Opublikowana po raz pierwszy w roku 1951 (w języku angielskim), przez dziesięciolecia traktowana była jako dokumentalny zapis przeżyć jej twórcy – sui generis źródło historyczne. Czy słusznie?
Soborowe publikacje ex-benedyktyna
POLECAMY
Artykuł

Soborowe publikacje ex-benedyktyna

Autor: Łucja Marek
W czasie Soboru Watykańskiego II wydawnictwo „Czytelnik” opublikowało cykl książek Jana Wnuka poświęcony udziałowi i postawie polskich biskupów na kolejnych sesjach Soboru. Publikacje te wpisywały się w politykę osłabiania autorytetu hierarchów Kościoła i konfliktowania ich ze społeczeństwem.
Wolność tragiczna i wspólnota polskiego losu. Kazimierz Wierzyński (1894–1969)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Wolność tragiczna i wspólnota polskiego losu. Kazimierz Wierzyński (1894–1969)

Autor: Marek Klecel
Wierzyński należał do tego pierwszego szczęśliwego pokolenia pisarzy, którzy doczekali odzyskania upragnionej niepodległości. Część z nich, jak właśnie on, brała także czynny udział w jej ponownym zdobywaniu w czasie I wojny światowej.
Portret niemieckich grabieżców
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Portret niemieckich grabieżców

Autor: Agnieszka Łuczak
We wszystkich krajach europejskich okupowanych przez III Rzeszę w świadomości zbiorowej mieszkańców bardzo szybko zaistniała postać Niemca-rabusia. Zdaniem prof. Tomasza Szaroty postać ta urosła wręcz do rangi symbolu.
Odsłonięcie pomnika Kardynała Stefana Wyszyńskiego
TYLKO U NAS
Artykuł

Odsłonięcie pomnika Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Autor: Marzena Bonikowska
Uroczystość odsłonięcia w Warszawie pomnika kardynała Stefana Wyszyńskiego odbyła się 27 maja 1987 roku, w wigilię 6. rocznicy śmierci Prymasa.
Ks. Franciszek Blachnicki – tarnogórzanin, który przepowiedział upadek komunizmu
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Ks. Franciszek Blachnicki – tarnogórzanin, który przepowiedział upadek komunizmu

Autor: Andrzej Sznajder
Ks. Franciszek Blachnicki kojarzony jest na ogół z największym dziełem jego życia, jakim był – i nadal pozostaje – Ruch Światło–Życie (zwany też potocznie ruchem oazowym). To skojarzenie daleko jednak nie wyczerpuje wielowymiarowości tej postaci.
Profesor Roman Ingarden w aktach SB
TYLKO U NAS
Artykuł

Profesor Roman Ingarden w aktach SB

Autor: Monika Komaniecka-Łyp
Profesor Roman Ingarden, wybitny polski filozof, znany w kraju i za granicą. Był inwigilowany przez aparat bezpieczeństwa w Krakowie w pierwszej połowie lat 50. oraz na początku lat 60. w związku z akcjami wymierzonymi w środowisko naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rozgłośnia Harcerska – medialny fenomen PRL
TYLKO U NAS
Artykuł

Rozgłośnia Harcerska – medialny fenomen PRL

Autor: Robert Spałek
Niewątpliwym fenomenem medialnym PRL była Rozgłośnia Harcerska, prawdopodobnie jedyna oficjalna stacja radiowa w bloku sowieckim funkcjonująca poza strukturami państwowymi i emitująca legalne audycje.
Na rumowisku
POLECAMY
Artykuł

Na rumowisku

Autor: Artur Kuprianis
"Jest to opowieść o domu, który płynął na warszawskim Czerniakowie w mroku i blasku mijających lat, i o losach jego pasażerów, w większości znanych literatów. Pisząc o książce Tomasza Jastruna, "Dom pisarzy w czasach zarazy. Iwicka 8A", trudno uwolnić się od poetyckiego stylu Autora…
Odrzucić balast PRL. Zbigniew Siemaszko (1923-2021)
TYLKO U NAS
Wywiad

Odrzucić balast PRL. Zbigniew Siemaszko (1923-2021)

Autor: Paweł Chojnacki
Poznaliśmy się na początku 2005 roku podczas któregoś z otwartych seminariów doktoranckich w UCL-SSEES. Zaglądał na nie regularnie wraz z żoną, gdy temat ich zainteresował, by zawsze zabrać głos w dyskusji.
Niedoszły „polski miesiąc”. Luty 1968 r.
TYLKO U NAS
Artykuł

Niedoszły „polski miesiąc”. Luty 1968 r.

Autor: Konrad Rokicki
Tytuł jest nieco prowokacyjny. Wśród konfliktów społeczeństwa z władzami w PRL wymieniamy oczywiście - i słusznie - Marzec '68. To specyficzny i wielowątkowy konflikt, o którym uzasadnione jest mówienie szerzej jako o „wydarzeniach marcowych”. Jednak tylko zbieg okoliczności sprawił, że to nie Zebranie Nadzwyczajne Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich (rozpoczęte jeszcze w lutym 1968 r.) stało się początkiem wielkiego protestu społecznego.
O prozie politycznej Zygmunta Nowakowskiego
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

O prozie politycznej Zygmunta Nowakowskiego

Autor: Paweł Chojnacki
Niestrudzony obrońca wolności słowa. W godzinie próby to on jako pierwszy ostrzegał o niebezpieczeństwach nazizmu. Potem bije na alarm w obliczu układu Sikorski–Majski, odkrycia katyńskich mogił, odstąpienia zachodnich sojuszników.
Misja: Niepodległość. Zarys historii Gryf Publications
TYLKO U NAS
Artykuł

Misja: Niepodległość. Zarys historii Gryf Publications

Autor: Małgorzata Choma-Jusińska
W czerwcu 1946 r. rozpoczęła się ewakuacja 2. Korpusu z Włoch do Wielkiej Brytanii, a potem demobilizacja tysięcy żołnierzy za pośrednictwem Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Wiązał się z nią problem zabezpieczenia na Wyspach majątku (maszyny drukarskie, bezcenny wówczas papier) i kontynuowania dorobku Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu w warunkach emigracji.
Poetka w łagrach. Beata Obertyńska (1898–1980)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Poetka w łagrach. Beata Obertyńska (1898–1980)

Autor: Marek Klecel
Zaczęła pisać wiersze, gdy Polska powstawała do nowego życia, wyłaniała się z bitew i krwi wielu Polaków poległych podczas I wojny światowej oraz wojny obronnej 1920 r. Szczęśliwe lata spędzone w Niepodległej zostały gwałtownie przerwane przez wybuch II wojny światowej, najazd sowiecki na wschodnie tereny Rzeczypospolitej, aresztowanie we Lwowie i deportację do łagrów Workuty.
Z nauczycielami na Podolu
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Z nauczycielami na Podolu

Autor: Adam Hlebowicz
Pojechaliśmy. Zgodnie z pomysłem Prezesa IPN, żeby zorganizować studyjny wyjazd dla grupy nauczycieli na Kresy, najlepiej na te dalsze. Najpierw było letnie rozpoznanie terenu: gdzie można przenocować większą grupę ludzi, jak zorganizować sam pobyt, które miejsca odwiedzić, z kim się spotkać.
Mistrz recenzji – rzecz o Jerzym Woszczyninie
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Mistrz recenzji – rzecz o Jerzym Woszczyninie

Autor: Diana Maksimiuk
Argentyna stała się domem dla wielu wybitnych Polaków – lekarzy, naukowców, artystów. O jednych, jak Witold Gombrowicz, napisano już niejedną książkę. Inni – ze stratą dla historii Polski – pozostają wciąż anonimowi.
Żołnierz Chrystusowy. Wspomnienie o ks. prałacie Wacławie Karłowiczu
POLECAMY
Biogram / Biografia

Żołnierz Chrystusowy. Wspomnienie o ks. prałacie Wacławie Karłowiczu

Autor: Agnieszka Wygoda
Był jednym ze 150 kapelanów Powstania Warszawskiego. To on wyniósł z płonącej katedry słynącą łaskami figurę Chrystusa. Po wojnie poszukiwany przez bezpiekę, błąkał się po mazowieckich parafiach.
By ślad nie pozostał „tylko w Chwalewiku”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

By ślad nie pozostał „tylko w Chwalewiku”

Autor: Agnieszka Łuczak
„Niepowetowane straty, poniesione w naszych zbiorach kulturalnych podczas wojny światowej, dały mi silny bodziec do gromadzenia wszelkich wiadomości o nich” – pisał Edward Chwalewik w roku 1916.
Ostatni spór o Herberta
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Ostatni spór o Herberta

Autor: Marek Klecel
Zbigniew Herbert, urodzony we Lwowie w 1924 r., niemal rówieśnik „wojennego pokolenia” poetów, Baczyńskiego, Gajcego, Trzebińskiego. Po wojnie wybrał milczenie i emigrację wewnętrzną. Przebywając na Zachodzie popadł w konflikt ideowy z Czesławem Miłoszem.
Zapomniany mecenas odrodzonej Rzeczypospolitej Maurycy Zamoyski (1871–1939)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Zapomniany mecenas odrodzonej Rzeczypospolitej Maurycy Zamoyski (1871–1939)

Autor: Aneta Mintzberg
Maurycy Ignacy Teodor Klemens Zamoyski, XV ordynat ordynacji Zamoyskich, członek Narodowej Demokracji i Ligi Narodowej, poseł I Dumy Rosyjskiej, współtwórca Macierzy Polskiej miał jedno marzenie – aby Polska stała się krajem niepodległym.
Zieja - na ekranie
DLA WNIKLIWYCH
Recenzja

Zieja - na ekranie

Autor: Hubert Kuberski
Robert Gliński powrócił do historii w swojej najnowszej fabule, poświęconej biografii katolickiego kapłana i legendy opozycji antykomunistycznej (Komitetu Obrony Robotników - KOR) – ks. Jana Ziei. Ten niekonwencjonalny kapłan zawiera w sobie potężną dawkę nieoczywistych zachowań w czasie XX wiecznych zawieruch.
Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne

Autor: Maciej Obrębski
II wojna światowa była ogromnym, kolejnym na przestrzeni wieków ciosem dla dóbr kultury. Skala dokonanych wówczas rabunków była nieporównywalna z wcześniejszymi, a sposób organizacji grabieży nie pozwala ich zaklasyfikować jedynie jako kradzież.
Bez światłocienia. Dom Popiełuszków
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Bez światłocienia. Dom Popiełuszków

Autor: Milena Kindziuk
W jaki sposób Popiełuszkowie wychowali swego syna na wielkiego Polaka, kawalera Orderu Orła Białego i błogosławionego Kościoła katolickiego?
Poetka wielu epok. Kazimiera Iłłakowiczówna (1889–1983)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Poetka wielu epok. Kazimiera Iłłakowiczówna (1889–1983)

Autor: Marek Klecel
Wnuczka wileńskiego filomaty Tomasza Zana, przyjaciela Adama Mickiewicza i syberyjskiego zesłańca, często zamieniała poetyckie powołanie na służbę publiczną. Po powrocie z Rosji do Polski w 1918 r. podjęła pracę urzędnika w MSZ. Od 1926 r. była osobistym sekretarzem marsz. Józefa Piłsudskiego.
Półtora wieku Muzeum Polskiego w Rapperswilu – „Magna Res Libertas”
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Półtora wieku Muzeum Polskiego w Rapperswilu – „Magna Res Libertas”

Autor: Małgorzata Ptasińska
W dziejach Polski, w dążeniu Polaków do odzyskania niepodległości zarówno w XIX, jak i XX wieku szczególną rolę odegrało Muzeum Polskie w Rapperswilu nad Jeziorem Zuryskim, które zostało otwarte dla publiczności 23 października 1870 roku.
Pisarz dwóch wojen. Stanisław Rembek (1901–1985)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Pisarz dwóch wojen. Stanisław Rembek (1901–1985)

Autor: Marek Klecel
Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r., był świadkiem II wojny światowej, dożył stanu wojennego w PRL. Własne przeżycia, zwłaszcza z lat 1919–1920, sprawiły, że to właśnie wojna stała się głównym tematem jego twórczości prozatorskiej.
Polsko, umiej być wdzięczna! Święty Jan Paweł II o Ojczyźnie
POLECAMY
Artykuł

Polsko, umiej być wdzięczna! Święty Jan Paweł II o Ojczyźnie

Autor: Milena Kindziuk
Kiedy Jan Paweł II 19 sierpnia 2002 r. opuszczał swój kraj, powiedział: Ojczyzno moja kochana, Polsko, […] Bóg Cię wywyższa i wyszczególnia, ale umiej być wdzięczna! Raz jeszcze potwierdził, jak ważny jest dla niego patriotyzm.
Michał Borwicz
TYLKO U NAS
Artykuł

Michał Borwicz

Autor: Paweł Kornacki
Michał Maksymilian Borwicz, pierwotnie Maksymilian Boruchowicz, urodził się 11 października 1911 w Krakowie. Sam o sobie mówił, że jest literatem. Pisał poezję, prozę, publicystykę. Robił to w języku polskim, jidysz i francuskim. Przede wszystkim jednak był świadkiem, kronikarzem i badaczem Zagłady.
Literaci polscy wobec Zagłady Żydów
TYLKO U NAS
Artykuł

Literaci polscy wobec Zagłady Żydów

Autor: Marcin Urynowicz
Literatura Holocaustu ma tendencję do oceniania postawy inteligencji polskiej czasów II wojny światowej, a szczególnie literatów polskich, w kategoriach „niewygody moralnej świadków Zagłady” Żydów, przez pryzmat której odczytuje się ich zapiski wojenne.
Za winy niepopełnione. Eugeniusz Bodo (1899–1943)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Za winy niepopełnione. Eugeniusz Bodo (1899–1943)

Autor: Bartosz Januszewski
Aktor, który jak żaden inny potrafił łączyć grę sceniczną, taniec i śpiew. Artysta wszechstronny, w latach trzydziestych był również reżyserem, scenarzystą i producentem. W międzywojennej Polsce osiągnął szczyty popularności i w 1939 r. podpisał kontrakt z jedną z amerykańskich wytwórni filmowych.
<i>Spotkania</i> do ponownego odczytania
TYLKO U NAS
Recenzja

Spotkania do ponownego odczytania

Autor: Małgorzata Choma-Jusińska
Drugi obieg wydawniczy w Polsce w latach 1976–1989 od dawna jest jednym z tematów częściej podejmowanych przez badaczy tego okresu. Na szczególną uwagę w tym kontekście zasługuje monumentalna, opracowana przez Macieja Sobieraja, publikacja Spotkania. Niezależne Pismo Młodych Katolików.
Ks. prof. Wincenty Granat. Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kandydat na ołtarze
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Ks. prof. Wincenty Granat. Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kandydat na ołtarze

Autor: Konrad Białecki
Przyszły rektor KUL urodził się 1 kwietnia 1900 roku w Ćmielowie k. Ostrowca Świętokrzyskiego, jako syn Jana i Antoniny z d. Jedlickiej. Miał dwie siostry i dwóch braci. W późniejszych latach wpisywał w ankietach personalnych pochodzenie robotnicze (1952) lub robotnicze i drobnomieszczańskie (1954).
Książę Redaktor
Biblioteka cyfrowa
Artykuł

Książę Redaktor

Autor: Małgorzata Ptasińska
Jerzy Giedroyć – prawnik, urzędnik państwowy, wydawca, redaktor, żołnierz, polityk, mecenas, bibliofil, archiwista, epistolograf, menedżer, jeden z najwybitniejszych Polaków XX wieku.
Dwa zwycięstwa nad komunizmem
POLECAMY
Artykuł

Dwa zwycięstwa nad komunizmem

Autor: Jarosław Szarek
W XX w. dwa zwycięstwa Polaków zmieniły bieg historii powszechnej: w 1920 r. zatrzymanie marszu bolszewików na Rzeczpospolitą i dalej na zachód, a w 1980 r. pierwszy krok na drodze do uwolnienia się Europy Środkowo-Wschodniej od systemu narzuconego przez Moskwę.
Lech Bądkowski
Biblioteka cyfrowa

Lech Bądkowski

Autor: Sławomir Formella
Lech Bądkowski był bez wątpienia jedną z najwybitniejszych postaci w dziejach Gdańska i Pomorza w XX w. Ów wychowanek II Rzeczypospolitej podczas II wojny światowej z bronią w ręku walczył o wolność Polski i Pomorza, a następnie przez wiele lat jako pisarz i działacz społeczny starał się o uzyskanie swobody działania w jak najszerszym zakresie możliwym w realiach PRL.
Matka Boska Armii Krajowej
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Matka Boska Armii Krajowej

Autor: Ewelina Ślązak
W czasie II wojny światowej, w tym podczas Powstania Warszawskiego, powstało wiele obrazów przedstawiających martyrologię narodu polskiego. Dzieje jednego z nich, obrazu Matka Boska Armii Krajowej Ireny Pokrzywnickiej, do dziś są znane nielicznym.
Siła bezsilnych. Václav Havel (1936–2011)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Siła bezsilnych. Václav Havel (1936–2011)

Autor: Andrzej Grajewski
Jego zdjęcie z listopada 1989 r., gdy uśmiechnięty przemawia z balkonu wydawnictwa Melantrich do tłumów na pl. św. Wacława, weszło do światowej ikonografii jako jeden z symboli upadku komunizmu w Europie Środkowej.
Józef Władysław Bednarz (1879–1939). Lekarz, reformator, społecznik
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Józef Władysław Bednarz (1879–1939). Lekarz, reformator, społecznik

Autor: Mateusz Kubicki
Urodził się na terenie Gruzji, w Tbilisi 2 X 1879 r. w rodzinie polskich zesłańców. Jego ojciec był pracownikiem kolei. W 1899 r. ukończył naukę w gimnazjum ze złotym medalem za wyniki w nauce.
Jazz w Peerelu
POLECAMY
Artykuł

Jazz w Peerelu

Autor: Tomasz Toborek
Trudno to sobie dziś wyobrazić ale muzyka jazzowa realiach powojennej Polski także wywoływała niepokój władzy. Chociaż nie niosła ona ze sobą jakiś dosłownych antysystemowych treści, to skupiała w zamkniętych początkowo gronach ludzi odreagowujących w ten sposób komunistyczną rzeczywistość.
Florian Czarnyszewicz. „Wróg PRL” z Argentyny
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Florian Czarnyszewicz. „Wróg PRL” z Argentyny

Autor: Diana Maksimiuk
Florian Czarnyszewicz był solą w oku komunistów z kilku powodów. Przede wszystkim śmiał przelać na papier pamięć o tragicznych losach Polaków znad Berezyny walczących w latach 1911-1920 o powrót ich ziem w granice niepodległej Rzeczypospolitej.
Ofiary <i>Sonderaktion Krakau</i>
POLECAMY
Artykuł

Ofiary Sonderaktion Krakau

Autor: Anna Czocher
Aktion gegen Universitäts-Professoren, powszechnie znana pod nazwą Sonderaktion Krakau, zapisała się w historii Krakowa i dziejów powszechnych jako bezprecedensowy atak na naukę polską.
<i>Porgy and Bess.</i> Zapomniany epizod odwilży 1956
TYLKO U NAS
Artykuł

Porgy and Bess. Zapomniany epizod odwilży 1956

Autor: Jarosław Neja
Polityczna „odwilż” po śmierci Stalina przyniosła jazzowi w PRL możliwość wyjścia z „katakumb”, do których zepchnął go socrealizm.
Kolorowe ptaki komunizmu. Propagandowy obraz bikiniarzy w Polsce stalinowskiej
TYLKO U NAS
Artykuł

Kolorowe ptaki komunizmu. Propagandowy obraz bikiniarzy w Polsce stalinowskiej

Autor: Rafał Opulski
Niespodziewanie dla komunistycznych władz, na przełomie lat 40. i 50. pojawili się młodzi ludzie, którzy fascynowali się kulturą amerykańską i radykalnie odróżniali się od otoczenia swoim strojem. Z czasem nazwano ich bikiniarzami…
„Obrazy bez autora”
DLA WNIKLIWYCH
Recenzja

„Obrazy bez autora”

Autor: Hubert Kuberski
Po zdumiewającym debiucie pełnometrażowym niemiecki reżyser Florian Henckel von Donnersmarck zamilknął na osiem lat po negatywnie przyjętym „Turyście”.
Marek Hłasko i aparat represji PRL
TYLKO U NAS
Artykuł

Marek Hłasko i aparat represji PRL

Autor: Patryk Pleskot
Aparat represji PRL zainteresował się Hłaską bardzo wcześnie, bo jeszcze na początku lat 50-tych, zanim dał się on poznać jako pisarz i zdobyć jakąkolwiek popularność. SB nie straciła zainteresowania nim aż do jego śmierci, a nawet dłużej – dokumentację rozpracowania go zamknięto kilka lat później.
Fenomen Łodzi w XX wieku
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Fenomen Łodzi w XX wieku

Autor: Przemysław Waingertner
Łódź często inspirowała naukowców, publicystów, arytystów. Ich zaciekawienie budziły mechanizmy funkcjonowania XIX-wiecznej łódzkiej społeczności – wielkomiejskiej, a zarazem wielokulturowej, wieloetnicznej i wielowyznaniowej – dzieje Łodzi w XX stuleciu wydawały się mniej atrakcyjne. Niesłusznie.
Święty Brat Albert. Powstaniec, artysta, zakonnik, opiekun ubogich
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Święty Brat Albert. Powstaniec, artysta, zakonnik, opiekun ubogich

Autor: Siostra Krzysztofa Babraj
Adam Hilary Bernard Chmielowski herbu Jastrzębiec, pierworodny syn Wojciecha i Józefy z Borzysławskich, przyszedł na świat w Igołomi k. Krakowa 20 sierpnia 1845 r.
Ciepło rodzinnego gniazda. Wojtyłowie
POLECAMY
Artykuł

Ciepło rodzinnego gniazda. Wojtyłowie

Autor: Milena Kindziuk
Papież Jan Paweł II przez cały pontyfikat, przy różnych okazjach wyrażał publicznie wdzięczność swojej rodzinie, zachowywał ją w pamięci i w modlitwie.
Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku
POLECAMY
Artykuł

Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku

Autor: Agnieszka Łuczak
Ród Radziwiłłów herbu Trąby wywodzi się z Wielkiego Księstwa Litewskiego, gdzie od XV w. piastował wysokie urzędy. Jego przedstawiciele już od XVI stulecia kształcili się na europejskich uniwersytetach, regularnie podróżowali za granicę. Nie brakuje w tej rodzinie osób wielce zasłużonych dla Polski.
Tak warto żyć. Barbara Otwinowska (1924–2018)
POLECAMY
Wspomnienie

Tak warto żyć. Barbara Otwinowska (1924–2018)

Autor: Wojciech Kujawa
Na cmentarzu w Umiastowie k. Ożarowa Mazowieckiego w styczniu 2018 r. pożegnaliśmy prof. Barbarę Otwinowską – łączniczkę i sanitariuszkę AK, więzioną w okresie stalinowskim. Była wybitnym naukowcem, badaczką literatury.
Juliusz Makarewicz w sowieckim Lwowie
POLECAMY
Artykuł

Juliusz Makarewicz w sowieckim Lwowie

Autor: Piotr Olechowski
Był twórcą Kodeksu karnego z 1932 r. (obowiązującego do 1969 r.), rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, senatorem RP. W 1945 r. został aresztowany i zesłany do obozu pracy w Krasnodonie. Zwolniony po kilku miesiącach, pozostał w sowietyzowanym Lwowie.
Skirmuntowie. Saga kresowa
POLECAMY
Artykuł

Skirmuntowie. Saga kresowa

Autor: Agnieszka Łuczak
W ziemiańskim rodzie Skirmuntów znajdziemy m.in. pioniera przemysłu, zdolnego kompozytora i wysoko postawionego dyplomatę.
List, który zachwiał Gomułką
POLECAMY
Artykuł

List, który zachwiał Gomułką

Autor: Filip Musiał
Trzydzieści z górą lat po upadku komunizmu trudno uwierzyć, że totalitarnym reżimem mógł wstrząsnąć zwykły list.
Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku
POLECAMY
Artykuł

Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku

Autor: Ks. Jarosław Wąsowicz SDB
Większość wiernych wyniesionych na ołtarze przez Jana Pawła II to męczennicy – duchowni i świeccy. Papież Polak kanonizował 482 osoby, a beatyfikował – 1343.
Małaczewski – Na wszystkich frontach niepodległości
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Małaczewski – Na wszystkich frontach niepodległości

Autor: Marek Klecel
Krótkie, lecz niezwykle bogate w doświadczenia życie Eugeniusza Małaczewskiego było wypełnione burzliwymi i przełomowymi wydarzeniami polskich dziejów: I wojny światowej, odzyskania niepodległości i jej obrony w wojnie polsko-bolszewickiej.
Strajk o „chopinowski” fortepian
TYLKO U NAS
Artykuł

Strajk o „chopinowski” fortepian

Autor: Kamil Dworaczek
W latach solidarnościowej rewolucji 1980-1981 w Polsce powstał szeroki ruch społeczny domagający się istotnych zmian w kraju. Tworzyli go robotnicy, pracownicy umysłowi, rolnicy, studenci…
Festiwalowe impresje
TYLKO U NAS
Wydarzenie kulturalne

Festiwalowe impresje

Autor: Krzysztof Brzechczyn
Podczas IX Festiwalu Filmowego „Niepokorni Niezłomni Wyklęci. 1939-1989. Przywracamy Pamięć” w Gdyni odbyło się 29 pokazów konkursowych, 12 audycji radiowych, 19 pokazów specjalnych, 13 pokazów filmowych w konkursie „Młodzi dla Historii” oraz liczne panele dyskusyjne i imprezy towarzyszące.
Bagnetem i piórem. Życie kulturalne 2. Korpusu
POLECAMY
Artykuł

Bagnetem i piórem. Życie kulturalne 2. Korpusu

Autor: Małgorzata Ptasińska
Agresja niemiecko-sowiecka na Polskę otworzyła kolejny rozdział w historii uchodźstwa polskiego. W powstałych diasporach – czy to w Paryżu, Londynie, Buzułuku, Bagdadzie, Jerozolimie, Kairze czy Rzymie – rozwijało się życie kulturalne.
Sándor Márai (1900-1989) – świadek wieku totalitaryzmów
POLECAMY
Artykuł

Sándor Márai (1900-1989) – świadek wieku totalitaryzmów

Autor: Maciej Mazurkiewicz
Skazanie Sándora Máraia przez komunistów na wieloletnią banicję sprawiło, że dopiero stosunkowo niedawno zaistniała możliwość zapoznania szerszego grona czytelników z twórczością pisarską, poetycką i publicystyczną tego wybitnego węgierskiego autora.
Naukowiec w służbie konspiracji
TYLKO U NAS
Artykuł

Naukowiec w służbie konspiracji

Autor: Joanna Żelazko
Mimo podpisania 8 maja 1945 r. europejskich porozumień kończących II wojnę światową, w Polsce kontynuowana była walka o kształt polityczny kraju. Prowadzący ją żołnierze byli często tymi samymi ludźmi, którzy walczyli z okupantami w szeregach Polskiego Państwa Podziemnego.
3 maja 1916 r. w Warszawie
POLECAMY
Artykuł

3 maja 1916 r. w Warszawie

Autor: Michał Zarychta
Warszawa w latach 1915-1918 znajdowała się pod niemiecką okupacją. Reżim okupacyjny drenował zdobyte ziemie ze wszelkich dóbr przydatnych do produkcji wojennej. Z drugiej strony poczynił szereg ustępstw dotyczących oświaty i kultury narodowej.
Symbol narodowej wolności
TYLKO U NAS
Artykuł

Symbol narodowej wolności

Autor: Robert Buliński
W zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej przechowywana jest cenna pamiątka z czasu I wojny światowej: biało-czerwona kokarda, która była noszona 3 maja 1916 r. podczas wielkiej demonstracji narodowej w Warszawie.
„Arka” wolności
TYLKO U NAS
Artykuł

„Arka” wolności

Autor: Cecylia Kuta
Po wprowadzeniu stanu wojennego w drugim obiegu wydawniczym, oprócz gazetek i biuletynów o treści informacyjnej, ukazywały się pisma literackie i społeczno-kulturalne. Jednym z nich było krakowskie pismo „Arka”, które powstało w połowie 1983 r.
Poeta tragiczny. Jan Lechoń (1899–1956)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Poeta tragiczny. Jan Lechoń (1899–1956)

Autor: Marek Klecel
Piekielnie zdolny młodzieniec, natchniony skamandryta, wreszcie emigrant nieprzejednany wobec komunistów. Bogata twórczość Lechonia to klucz do poznania zarówno życia poety, jak i całego pokolenia Polaków budujących II RP, a później doświadczonych przez wojnę i wygnanie.
„Po prostu” – pismo, które stało się legendą polskiego Października
TYLKO U NAS
Artykuł

„Po prostu” – pismo, które stało się legendą polskiego Października

Autor: Michał Przeperski
Tygodnik „Po prostu” jest uważany za jeden głównych symboli przemian polskiego Października 1956. Artykuły publikowane na jego łamach wyłamywały się z oficjalnej sztampy, dotykając problemów, które w stalinowskiej Polsce przez lata były przemilczane.
Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) – Pielgrzym Wolności
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) – Pielgrzym Wolności

Autor: Małgorzata Ptasińska
Gustaw Herling-Grudziński – pisarz, więzień Gułagu, żołnierz gen. Andersa – urodził się w Kielcach, w spolonizowanej, ale wyznającej judaizm rodzinie żydowskiej, jako Gecel (vel Gustaw) Herling (vel Grudziński), syn Doroty (Dobrysi) z Bryczkowskich i Jakuba (Joska) Herlinga vel Grudzińskiego.
Talent dla Polski. Rodzina Lutosławskich
POLECAMY
Artykuł

Talent dla Polski. Rodzina Lutosławskich

Autor: Agnieszka Łuczak
Witolda Lutosławskiego, słynnego kompozytora, zna cały świat. Nie wszyscy jednak wiedzą, że jest on tylko jednym z wybitnych przedstawicieli rodu, którego osiągnięcia i dramaty są niemal symboliczne dla losów polskich rodzin w XX w.
Śmierć Henryka Giedroycia. Koniec Księstwa Giedroyciów w Maisons-Laffitte
TYLKO U NAS
Wspomnienie

Śmierć Henryka Giedroycia. Koniec Księstwa Giedroyciów w Maisons-Laffitte

Autor: Małgorzata Ptasińska
Był najmłodszym bratem Jerzego Giedroycia, twórcy paryskiej „Kultury”. Urodził się 12 stycznia 1922 roku w wolnej Polsce. W niespełna cztery lata po przeniesieniu rodziny Giedroyciów z Mińska Litewskiego do Warszawy.
Zakazana poezja. Sprawa Konrada Doberschuetza
POLECAMY
Artykuł

Zakazana poezja. Sprawa Konrada Doberschuetza

Autor: Piotr Grzelczak
Brawurowy żołnierz AK i WSGO „Warta”, więzień NKWD i UB, a także niezwykle utalentowany dziennikarz i poeta. W 1959 roku skazany na 3 lata więzienia za twórczość „szkalującą ustrój demokratyczno-ludowy PRL”.
Audio/Video

Jakimi słowami opowiadać historię?

Autor: Wojciech Roszkowski
Audio/Video

Powojenna Polska (1945–1949): Jan Zachwatowicz i konserwatorzy zabytków (cz. 1)

Autor: Piotr Majewski
Audio/Video

Historie wyklęte w dramatach Bohdana Urbankowskiego – dyskusja wokół książek "Cienie" oraz "Trwa jeszcze bal"

Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Politechnika Lwowska. Kuźnia kadr II Rzeczypospolitej

Autor: Sławomir Kalbarczyk
Co łączy premierów Jędrzeja Moraczewskiego, Władysława Sikorskiego i Kazimierza Bartla oraz ministra spraw wojskowych Kazimierza Sosnkowskiego? Wszyscy ci wybitni politycy II RP byli wychowankami Politechniki Lwowskiej.
Podziemne pismo inne niż wszystkie
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Podziemne pismo inne niż wszystkie

Autor: Jan Olaszek
W listopadzie 1984 r. zaczęło ukazywać się wyjątkowe pismo podziemne. „Przegląd Wiadomości Agencyjnych” spośród kilku tysięcy wydawanych w PRL poza cenzurą wyróżniał się nieszablonowymi treściami i świetną jakością druku.
Audio/Video

Czy polska tożsamość narodowa jest zagrożona?

Bohater nie bierze się znikąd. Zanim Henryk Sławik ratował Żydów w czasie wojny
TYLKO U NAS
Artykuł

Bohater nie bierze się znikąd. Zanim Henryk Sławik ratował Żydów w czasie wojny

Autor: Tomasz Kurpierz
Henryk Sławik, jeden z największych Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, skazany był na zapomnienie – na tyle skutecznie, że jego nazwisko jeszcze kilka lat temu niewiele mówiło nawet na Górnym Śląsku, regionie, w którym żył i pracował przez cały okres międzywojenny.
Audio/Video

O Józefie Mackiewiczu

Autor: Rafał Habielski, Włodzimierz Bolecki, Małgorzata Ptasińska
Derusyfikacja w Warszawie 1915–1926
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Derusyfikacja w Warszawie 1915–1926

Autor: Piotr Jaźwiński
I wojna światowa położyła kres długoletniemu panowaniu Rosjan w Warszawie. W mieście energicznie przystąpiono do usuwania rosyjskojęzycznych napisów, zmiany nazw ulic, burzenia pomników i cerkwi wzniesionych przez zaborcę.
2 dalej o 5 >>
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio / Video
Księgarnia
English content
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2021 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510