Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...
Przystanek Historia
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
więcej ...
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
Szukaj
SZUKAJ
Wpisz szukaną frazę
Szukaj
Zamknij
Przystanek Historia
Tagi
kultura
kultura
TYLKO U NAS
Artykuł
„Arka” wolności
Autor:
Cecylia Kuta
Po wprowadzeniu stanu wojennego w drugim obiegu wydawniczym, oprócz gazetek i biuletynów o treści informacyjnej, ukazywały się pisma literackie i społeczno-kulturalne. Jednym z nich było krakowskie pismo „Arka”, które powstało w połowie 1983 r.
POLECAMY
Artykuł
„Idą kołnierze…” czyli o udostępnianiu, rozpowszechnianiu i cenzurze muzyki rockowej w latach osiemdziesiątych
Autor:
Robert Spałek
W latach osiemdziesiątych muzyka rockowa była masowo rozpowszechniana i dystrybuowana dwoma kanałami: oficjalnym, koncesjonowanym przez władzę, oraz kanałem autonomicznym wobec władz, definiowanym jako niezależny (undergroundowy, alternatywny). Choć określenia te są mało precyzyjne, to oddają istotę rzeczy.
TYLKO U NAS
Artykuł
„Katarzyna”, czyli Irena Kwiatkowska w Powstaniu Warszawskim
Autor:
Soraya Kuklińska
Irena Kwiatkowska – znakomita aktorka, kojarzona z wielu genialnych ról filmowych i teatralnych, a także z kabaretów. Kwestię z „Czterdziestolatka” „Ja jestem kobieta pracująca, żadnej pracy się nie boję” znają wszyscy. Jednak niewiele osób łączy ją z Powstaniem Warszawskim.
POLECAMY
Wywiad
„Matka Królów” w randze „półkownika”
Autor:
Janusz Zaorski
„Potrzebne było przeżycie Ursusa, Radomia, karnawału Solidarności i stanu wojennego, żeby pewne sprawy lepiej czuć” – o perypetiach z cenzurą, kręceniu filmu w stanie wojennym i współpracy z Przemysławem Gintrowskim opowiada Janusz Zaorski w rozmowie z Maciejem Foksem i Karoliną Wichowską.
POLECAMY
Artykuł
„Nie będę już grał w Berlinie”
Autor:
Tadeusz Krawczak, Mariusz Olczak
Jedną z głównych postaci, dzięki którym możemy celebrować narodziny II Rzeczypospolitej, był Ignacy Jan Paderewski, wielki Polak i obywatel świata. Jego droga z kresów dawnej Rzeczypospolitej na salony możnych tego świata była długa, ale bardzo interesująca.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł
„Nie damy pogrześć mowy”. Jan Plater-Gajewski (1909–1998)
Autor:
Adam Hlebowicz
Urodził się w Johannisbad (Jańskich Łaźniach) w Czechach. Był harcerzem, działaczem Światowego Związku Polaków z Zagranicy, uczestnikiem wojny obronnej 1939 r. W latach 1963–1988 organizował polskie życie kulturalne i nauczanie języka polskiego w Kazachstanie.
POLECAMY
Artykuł
„O, mowu rudzinna, o, bałaku lwoski…”
Autor:
Andrzej W. Kaczorowski
„Szolginia pokusił się o coś, czego nikt przed nim nie zrobił, a mianowicie dokonał zapisów krajobrazów dzieciństwa bałakiem – gwarą lwowską. Adresatem wierszy uczynił więc przez to wąskie grono dawnych lwowian, wśród nich – nie u wszystkich – przetrwała bowiem znajomość bałaku” – Urszula Jakubowska (
Mit lwowskiego batiara
)
DLA WNIKLIWYCH
Recenzja
„Obrazy bez autora”
Autor:
Hubert Kuberski
Po zdumiewającym debiucie pełnometrażowym niemiecki reżyser Florian Henckel von Donnersmarck zamilknął na osiem lat po negatywnie przyjętym „Turyście”.
TYLKO U NAS
Artykuł
„Po prostu” – pismo, które stało się legendą polskiego Października
Autor:
Michał Przeperski
Tygodnik „Po prostu” jest uważany za jeden głównych symboli przemian polskiego Października 1956. Artykuły publikowane na jego łamach wyłamywały się z oficjalnej sztampy, dotykając problemów, które w stalinowskiej Polsce przez lata były przemilczane.
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia
„Przebijał barierę strachu i wskazywał drogę”. Stefan Kisielewski (1911–1991)
Autor:
Cecylia Kuta
Skąd taka popularność Kisiela? Dla wielu osób odpowiedź na to pytanie będzie oczywista, ale dla najmłodszych pokoleń już niekoniecznie. Warto zatem przypomnieć o tej niezwykłej postaci.
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł
„Solidarność” na listach przebojów
Autor:
Artur Kuprianis
„Solidarność” od początku swego istnienia budziła wielkie zainteresowanie na całym świecie. Szybko stała się symbolem wolności, dlatego wprowadzenie w Polsce stanu wojennego spotkało się z powszechnym potępieniem.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
„Wartość z gatunku rzeczy bezpowrotnych”. Zygmunt Nowakowski o polskiej stolicy
Autor:
Paweł Chojnacki
„Kraków kochałem zawsze, na Warszawę patrzyłem początkowo zezem krakowskim, krytycznie, trzeźwo, niemal niechętnie. Potem zacząłem ją powoli lubić” – zwierzał się w 1946 r. Zygmunt Nowakowski w przedmowie do wydanych w Edynburgu
Wspomnień o Warszawie
Ignacego Balińskiego. Niezmiernie musiał napisaniem tego wstępu zadziwić czytelników!
TYLKO U NAS
Artykuł
Porgy and Bess.
Zapomniany epizod odwilży 1956
Autor:
Jarosław Neja
Polityczna „odwilż” po śmierci Stalina przyniosła jazzowi w PRL możliwość wyjścia z „katakumb”, do których zepchnął go socrealizm.
TYLKO U NAS
Recenzja
Spotkania
do ponownego odczytania
Autor:
Małgorzata Choma-Jusińska
Drugi obieg wydawniczy w Polsce w latach 1976–1989 od dawna jest jednym z tematów częściej podejmowanych przez badaczy tego okresu. Na szczególną uwagę w tym kontekście zasługuje monumentalna, opracowana przez Macieja Sobieraja, publikacja
Spotkania. Niezależne Pismo Młodych Katolików
.
POLECAMY
Artykuł
3 maja 1916 r. w Warszawie
Autor:
Michał Zarychta
Warszawa w latach 1915-1918 znajdowała się pod niemiecką okupacją. Reżim okupacyjny drenował zdobyte ziemie ze wszelkich dóbr przydatnych do produkcji wojennej. Z drugiej strony poczynił szereg ustępstw dotyczących oświaty i kultury narodowej.
POLECAMY
Artykuł
50 lat temu zmarł Mieczysław Grydzewski
Autor:
Mirosław A. Supruniuk
Każdy kto go znał, wspominał, że unikał fotografów. Niewiele jego zdjęć się zachowało, a te które znamy, wydają się albo przypadkowe, albo wymuszone. Może więc na koniec uznano, że nie warto go o nie prosić.
POLECAMY
Artykuł
Akowska biografia Tadeusza Różewicza „Satyra” (1921–2014)
Autor:
Mariusz Solecki
Zawstydzająco mało wiemy o ponadrocznej aktywności partyzanckiej w oddziałach AK Obwodu Radomsko kpr. pchor. „Satyra” – „wybitnego polskiego poety, dramaturga, prozaika i scenarzysty”.
POLECAMY
Artykuł
Alternatywy 4. Historie prawdziwe
Autor:
Andrzej Zawistowski
Powstały w początkach lat 80. XX w. serial „Alternatywy 4” jest fabularną opowieścią komediową o perypetiach kilkunastu lokatorów bloku na warszawskim Ursynowie. Została ona jednak utkana z niezliczonej ilości drobnych, ale autentycznych ludzkich historii. Były one udziałem milionów Polaków.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Antypolityczny antykomunista
Autor:
Włodzimierz Bolecki
Umieszczenie sylwetki Józefa Mackiewicza wśród polityków powojennej emigracji polskiej mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka oczywiste. W potocznej opinii czytelników – a także w pracach krytyków literackich – Józef Mackiewicz uważany jest bowiem przede wszystkim za pisarza politycznego.
POLECAMY
Artykuł
Bagnetem i piórem. Życie kulturalne 2. Korpusu
Autor:
Małgorzata Ptasińska
Agresja niemiecko-sowiecka na Polskę otworzyła kolejny rozdział w historii uchodźstwa polskiego. W powstałych diasporach – czy to w Paryżu, Londynie, Buzułuku, Bagdadzie, Jerozolimie, Kairze czy Rzymie – rozwijało się życie kulturalne.
POLECAMY
Artykuł
Bard, który nie chciał być bardem. Jacek Kaczmarski (1957-2004)
Autor:
Krzysztof Gottesman
Dzisiaj już nie ma takich artystów, których by znała cała Polska. Jacek Kaczmarski był jednym z ostatnich. Jego pieśni słuchali i śpiewali studenci, robotnicy, intelektualiści. W wielkich salach i małych mieszkaniach. Często rozumiejąc na opak jego intencje. 10 kwietnia jest rocznicą jego śmierci.
WARTO WIEDZIEĆ
Biogram / Biografia
Berezowska - artystka, która obraziła Hitlera
Autor:
Sylwia Szyc
W 1934 r. Maja Berezowska otrzymała propozycję przygotowania jedenastu ilustracji do satyrycznego artykułu „Miłostki słodkiego Adolfa”. Tytułowym Adolfem był nie kto inny, jak przywódca III Rzeszy – Hitler. Ceną za prześmiewcze ilustracje okazała się nie tylko grzywna zasądzona we francuskim sądzie, ale i brutalne prześladowania w trakcie II wojny światowej.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Bez światłocienia. Dom Popiełuszków
Autor:
Milena Kindziuk
W jaki sposób Popiełuszkowie wychowali swego syna na wielkiego Polaka, kawalera Orderu Orła Białego i błogosławionego Kościoła katolickiego?
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Biskup Modzelewski a odbudowa Zamku Królewskiego
Autor:
Karolina Mętrak
W odtworzeniu zniszczonego w czasie II wojny światowej Zamku Królewskiego dużą rolę odegrali przedstawiciele Kościoła.
TYLKO U NAS
Artykuł
Bohater nie bierze się znikąd. Zanim Henryk Sławik ratował Żydów w czasie wojny
Autor:
Tomasz Kurpierz
Henryk Sławik, jeden z największych Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, skazany był na zapomnienie – na tyle skutecznie, że jego nazwisko jeszcze kilka lat temu niewiele mówiło nawet na Górnym Śląsku, regionie, w którym żył i pracował przez cały okres międzywojenny.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Bojownik w piekle i jego niezwykłe rzeźby
Autor:
Maciej Kwaśniewski
Spójrzcie w oczy Samuela Willenberga. Zawadiackie, odważne i pełne wyzwań spojrzenie. Znam wiele takich oczu. Należą do ludzi, którzy chcieli uciec z piekła Holocaustu i dzięki swej determinacji i odwadze z niego uciekli.
TYLKO U NAS
Artykuł
Buczacz – polsko-żydowskie dziedzictwo (1)
Autor:
Krzysztof Kupeć
Galicyjskie miasteczko Buczacz, leżące przed II wojną światową na południowo-wschodnich obszarze II Rzeczypospolitej, jak w soczewce skupia w sobie problematykę zagadnienia Zagłady Żydów oraz relacji polsko-żydowskich, a więc tematy budzące szczególne emocje.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
By ślad nie pozostał „tylko w Chwalewiku”
Autor:
Agnieszka Łuczak
„Niepowetowane straty, poniesione w naszych zbiorach kulturalnych podczas wojny światowej, dały mi silny bodziec do gromadzenia wszelkich wiadomości o nich” – pisał Edward Chwalewik w roku 1916.
POLECAMY
Artykuł
Ciepło rodzinnego gniazda. Wojtyłowie
Autor:
Milena Kindziuk
Papież Jan Paweł II przez cały pontyfikat, przy różnych okazjach wyrażał publicznie wdzięczność swojej rodzinie, zachowywał ją w pamięci i w modlitwie.
Audio/Video
Czy polska tożsamość narodowa jest zagrożona?
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Derusyfikacja w Warszawie 1915–1926
Autor:
Piotr Jaźwiński
I wojna światowa położyła kres długoletniemu panowaniu Rosjan w Warszawie. W mieście energicznie przystąpiono do usuwania rosyjskojęzycznych napisów, zmiany nazw ulic, burzenia pomników i cerkwi wzniesionych przez zaborcę.
POLECAMY
Artykuł
Dwa zwycięstwa nad komunizmem
Autor:
Jarosław Szarek
W XX w. dwa zwycięstwa Polaków zmieniły bieg historii powszechnej: w 1920 r. zatrzymanie marszu bolszewików na Rzeczpospolitą i dalej na zachód, a w 1980 r. pierwszy krok na drodze do uwolnienia się Europy Środkowo-Wschodniej od systemu narzuconego przez Moskwę.
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia
Emigrejtan. Zygmunt Nowakowski (1891–1963)
Autor:
Paweł Chojnacki
Wychodząc 3 września 1939 r. z nowiutkiej willi, ppor. rez. Zygmunt Nowakowski pozostawiał za sobą świetnie rozwijającą się karierę felietonisty i aktora oraz legendę niezwykłej postaci podwawelskiego grodu.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Fenomen Łodzi w XX wieku
Autor:
Przemysław Waingertner
Łódź często inspirowała naukowców, publicystów, arytystów. Ich zaciekawienie budziły mechanizmy funkcjonowania XIX-wiecznej łódzkiej społeczności – wielkomiejskiej, a zarazem wielokulturowej, wieloetnicznej i wielowyznaniowej – dzieje Łodzi w XX stuleciu wydawały się mniej atrakcyjne. Niesłusznie.
TYLKO U NAS
Wydarzenie kulturalne
Festiwalowe impresje
Autor:
Krzysztof Brzechczyn
Podczas IX Festiwalu Filmowego „Niepokorni Niezłomni Wyklęci. 1939-1989. Przywracamy Pamięć” w Gdyni odbyło się 29 pokazów konkursowych, 12 audycji radiowych, 19 pokazów specjalnych, 13 pokazów filmowych w konkursie „Młodzi dla Historii” oraz liczne panele dyskusyjne i imprezy towarzyszące.
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia
Florian Czarnyszewicz. „Wróg PRL” z Argentyny
Autor:
Diana Maksimiuk
Florian Czarnyszewicz był solą w oku komunistów z kilku powodów. Przede wszystkim śmiał przelać na papier pamięć o tragicznych losach Polaków znad Berezyny walczących w latach 1911-1920 o powrót ich ziem w granice niepodległej Rzeczypospolitej.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne
Autor:
Maciej Obrębski
II wojna światowa była ogromnym, kolejnym na przestrzeni wieków ciosem dla dóbr kultury. Skala dokonanych wówczas rabunków była nieporównywalna z wcześniejszymi, a sposób organizacji grabieży nie pozwala ich zaklasyfikować jedynie jako kradzież.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Grażyna Lipińska (1902–1995)
Autor:
Adam Hlebowicz
Jej życie stanowi odzwierciedlenie historii Polski dwudziestego stulecia – od udziału w obronie Lwowa w listopadzie 1918 r. po zaangażowanie w ruch Solidarność.
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia
Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) – Pielgrzym Wolności
Autor:
Małgorzata Ptasińska
Gustaw Herling-Grudziński – pisarz, więzień Gułagu, żołnierz gen. Andersa – urodził się w Kielcach, w spolonizowanej, ale wyznającej judaizm rodzinie żydowskiej, jako Gecel (vel Gustaw) Herling (vel Grudziński), syn Doroty (Dobrysi) z Bryczkowskich i Jakuba (Joska) Herlinga vel Grudzińskiego.
Audio/Video
Historie wyklęte w dramatach Bohdana Urbankowskiego – dyskusja wokół książek "Cienie" oraz "Trwa jeszcze bal"
POLECAMY
Artykuł
Jak eSBeckie nagranie stało się rodzinną pamiątką. Historia z 1967 roku
Autor:
Radosław Poboży
Rzadko się zdarza, aby materiał operacyjny SB mógł się okazać miłą pamiątką rodzinną. W jednym przypadku tak się stało. W archiwum IPN zachowało się nagranie filmowe opatrzone kryptonimem „Cokół”, będące dokumentacją zawarcia pewnego związku małżeńskiego w kościele św. Marcina w Warszawie.
Audio/Video
Jakimi słowami opowiadać historię?
Autor:
Wojciech Roszkowski
POLECAMY
Artykuł
Jan Paweł II – strażnik pamięci o męczennikach XX wieku
Autor:
Ks. Jarosław Wąsowicz SDB
Większość wiernych wyniesionych na ołtarze przez Jana Pawła II to męczennicy – duchowni i świeccy. Papież Polak kanonizował 482 osoby, a beatyfikował – 1343.
POLECAMY
Artykuł
Jazz w Peerelu
Autor:
Tomasz Toborek
Trudno to sobie dziś wyobrazić ale muzyka jazzowa realiach powojennej Polski także wywoływała niepokój władzy. Chociaż nie niosła ona ze sobą jakiś dosłownych antysystemowych treści, to skupiała w zamkniętych początkowo gronach ludzi odreagowujących w ten sposób komunistyczną rzeczywistość.
POLECAMY
Artykuł
Jeden z najsłynniejszych muzyków świata składa pokłon Chopinowi, czyli
Jazzowe Dzieje Polaków
Autor:
Maciej Kwaśniewski
Wydaje się, że o polskim jazzie powiedziano i napisano już wszystko. To, że powiedziano nie wszystko, pokazano nie wszystko i nie zagrano wszystkiego, udowadniają
Jazzowe dzieje Polaków
– wyjątkowa i monumentalna edycja Instytutu Pamięci Narodowej.
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia
Józef Władysław Bednarz (1879–1939). Lekarz, reformator, społecznik
Autor:
Mateusz Kubicki
Urodził się na terenie Gruzji, w Tbilisi 2 X 1879 r. w rodzinie polskich zesłańców. Jego ojciec był pracownikiem kolei. W 1899 r. ukończył naukę w gimnazjum ze złotym medalem za wyniki w nauce.
POLECAMY
Artykuł
Juliusz Makarewicz w sowieckim Lwowie
Autor:
Piotr Olechowski
Był twórcą Kodeksu karnego z 1932 r. (obowiązującego do 1969 r.), rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, senatorem RP. W 1945 r. został aresztowany i zesłany do obozu pracy w Krasnodonie. Zwolniony po kilku miesiącach, pozostał w sowietyzowanym Lwowie.
POLECAMY
Artykuł
Katyńskie piętno. Byłaby wielką montażystką – gdyby nie PRL
Autor:
Filip Gańczak
„Sprawa Katynia zaciążyła na całym moim życiu” – mówiła montażystka filmowa Zofia Dwornik. Ofiarami zbrodni z 1940 r. padli jej ojciec i stryj. Ona sama za głoszenie prawdy o sowieckich represjach trafiła do więzienia. Pracowała z najlepszymi polskimi reżyserami.
POLECAMY
Artykuł
Kazimierz Prószyński (1875-1945) – zapomniany pionier ruchomego obrazu
Autor:
Paweł Popiel
Louis Lumière miał o nim powiedzieć: „Panowie, ten człowiek jest pierwszy w kinematografii, ja jestem drugi”. „Gdyby się urodził pod szczęśliwą gwiazdą, dziś mówilibyśmy o światowej pleografii, a nie o kinematografii” – stwierdził Anatol Stern. Edward W. Morley nazwał go „Kolumbem kinematografii”.
TYLKO U NAS
Artykuł
Kolorowe ptaki komunizmu. Propagandowy obraz bikiniarzy w Polsce stalinowskiej
Autor:
Rafał Opulski
Niespodziewanie dla komunistycznych władz, na przełomie lat 40. i 50. pojawili się młodzi ludzie, którzy fascynowali się kulturą amerykańską i radykalnie odróżniali się od otoczenia swoim strojem. Z czasem nazwano ich bikiniarzami…
TYLKO U NAS
Artykuł
Komuniści a inteligenci
Autor:
Elżbieta Kowalczyk
Program Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (od 1925 r. Komunistyczna Partia Polski), był skierowany do robotników. Oni też stanowili centralny element doktryny Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, która była podstawą ukształtowania się komunistycznego nurtu politycznego.
POLECAMY
Artykuł
Komuniści wobec sanktuariów kaszubsko-pomorskich
Autor:
Daniel Gucewicz
W sporadycznych przypadkach komuniści odnosili pewne sukcesy poprzez zmniejszenie frekwencji podczas niektórych uroczystości religijnych, nigdy jednak działania te nie spowodowały trwałego ograniczenia ruchu pielgrzymkowego czy oddziaływania sanktuariów. Wręcz przeciwnie, władze nie potrafiły przeszkodzić w rozwoju nowego sanktuarium maryjnego nawet w tak dużym mieście jak Gdańsk.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Koniec z klerykalnymi „sztuczkami teatralnymi” – epizody walki z Kościołem katolickim w okresie stalinizmu w województwie śląskim
Autor:
Adam Dziurok
Polityka eliminowania wpływów Kościoła katolickiego w społeczeństwie obejmowała niemal każdą jego aktywność w przestrzeni publicznej. Mechanizm ten, dotykający szeroko pojętej sfery kultury, zawłaszczanej przez władze komunistyczne do celów politycznych, dotyczył także przedstawień teatralnych.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Konserwatywno-katoliccy interpretatorzy dwudziestowiecznej historii z włoskiej diaspory
Autor:
Krzysztof Dybciak
Po II wojnie światowej wielu polskich twórców znalazło się poza granicami kraju. We Włoszech mieszkali m.in. Jan Gawroński, Walerian Meysztowicz i Karolina Lanckorońska.
POLECAMY
Artykuł
Konspirator, legionista, pisarz. Andrzej Strug (1871–1937)
Autor:
Marek Klecel
Zanim Andrzej Strug, a właściwie Tadeusz Gałecki, bo tak się naprawdę nazywał, został pisarzem, był działaczem patriotycznym, konspiratorem, członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej oraz publicystą. Miał biografię typową dla polskiej inteligencji, która na przełomie XIX i XX w. kontynuowała dzieło odzyskiwania niepodległości i propagowała zmiany społeczne.
POLECAMY
Artykuł
Krakowski przyczółek wolnej prasy
Autor:
Cecylia Kuta
24 marca 1945 r. ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Powszechnego”. Jego wydawcą była Kuria Książęco-Metropolitalna w Krakowie.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Kryptonim „Fortepian”
Autor:
Kamil Kruszewski
Dziewiąta edycja Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina zapisała się w pamięci melomanów wyłącznie jako wydarzenie muzyczne – do udziału dopuszczono rekordową liczbę 120 uczestników, spośród których wystąpiło 84 pianistów z 22 krajów. Tak duże wydarzenie nie mogło jednak ujść uwadze Służby Bezpieczeństwa.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Ks. Franciszek Blachnicki – tarnogórzanin, który przepowiedział upadek komunizmu
Autor:
Andrzej Sznajder
Ks. Franciszek Blachnicki kojarzony jest na ogół z największym dziełem jego życia, jakim był – i nadal pozostaje – Ruch Światło–Życie (zwany też potocznie ruchem oazowym). To skojarzenie daleko jednak nie wyczerpuje wielowymiarowości tej postaci.
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia
Ks. prof. Wincenty Granat. Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kandydat na ołtarze
Autor:
Konrad Białecki
Przyszły rektor KUL urodził się 1 kwietnia 1900 roku w Ćmielowie k. Ostrowca Świętokrzyskiego, jako syn Jana i Antoniny z d. Jedlickiej. Miał dwie siostry i dwóch braci. W późniejszych latach wpisywał w ankietach personalnych pochodzenie robotnicze (1952) lub robotnicze i drobnomieszczańskie (1954).
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Ksiądz Władysław Gurgacz SJ (1914-1949). Duchowa droga Kapelana Niezłomnych
Autor:
Krzysztof Dorosz
Znamy go dzisiaj przede wszystkim jako kapelana Żołnierzy Wyklętych, przedstawianego często na zdjęciach w wojskowym mundurze, wśród członków Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowców, na tle pięknej Hali Łabowskiej i Beskidu Sądeckiego. Mało jednak wiemy o jego duchowej drodze, która doprowadziła go do brzemiennej w skutki decyzji przystąpienia wiosną 1948 r. do oddziału konspiracyjnego.
Biblioteka cyfrowa
Artykuł
Książę Redaktor
Autor:
Małgorzata Ptasińska
Jerzy Giedroyć – prawnik, urzędnik państwowy, wydawca, redaktor, żołnierz, polityk, mecenas, bibliofil, archiwista, epistolograf, menedżer, jeden z najwybitniejszych Polaków XX wieku.
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł
Kultura i nauka w służbie ideologii
Autor:
Filip Musiał
Przejęcie przez komunistów kontroli nad życiem politycznym w Polsce pojałtańskiej umożliwiło im podjęcie bardziej zdecydowanych działań w celu wyeliminowania niezależności w pozostałych sferach życia publicznego.
Biblioteka cyfrowa
Lech Bądkowski
Autor:
Sławomir Formella
Lech Bądkowski był bez wątpienia jedną z najwybitniejszych postaci w dziejach Gdańska i Pomorza w XX w. Ów wychowanek II Rzeczypospolitej podczas II wojny światowej z bronią w ręku walczył o wolność Polski i Pomorza, a następnie przez wiele lat jako pisarz i działacz społeczny starał się o uzyskanie swobody działania w jak najszerszym zakresie możliwym w realiach PRL.
POLECAMY
Artykuł
List, który zachwiał Gomułką
Autor:
Filip Musiał
Trzydzieści z górą lat po upadku komunizmu trudno uwierzyć, że totalitarnym reżimem mógł wstrząsnąć zwykły list.
TYLKO U NAS
Artykuł
Literaci polscy wobec Zagłady Żydów
Autor:
Marcin Urynowicz
Literatura Holocaustu ma tendencję do oceniania postawy inteligencji polskiej czasów II wojny światowej, a szczególnie literatów polskich, w kategoriach „niewygody moralnej świadków Zagłady” Żydów, przez pryzmat której odczytuje się ich zapiski wojenne.
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia
Małaczewski – Na wszystkich frontach niepodległości
Autor:
Marek Klecel
Krótkie, lecz niezwykle bogate w doświadczenia życie Eugeniusza Małaczewskiego było wypełnione burzliwymi i przełomowymi wydarzeniami polskich dziejów: I wojny światowej, odzyskania niepodległości i jej obrony w wojnie polsko-bolszewickiej.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Manifestacje patriotyczno-religijne 1861 roku. Preludium Powstania Styczniowego
Autor:
Tomasz Łysiak
Powstanie Styczniowe ma swoich apologetów i krytyków. Józef Piłsudski gloryfikował czyn powstańczy i na jego sile duchowej opierał formowanie młodego żołnierza polskiego, ale też poddawał go krytyce, nie po to, by potępiać, lecz by czerpiąc z tego, co piękne i silne, wyciągać wnioski z jego błędów.
TYLKO U NAS
Artykuł
Marek Hłasko i aparat represji PRL
Autor:
Patryk Pleskot
Aparat represji PRL zainteresował się Hłaską bardzo wcześnie, bo jeszcze na początku lat 50-tych, zanim dał się on poznać jako pisarz i zdobyć jakąkolwiek popularność. SB nie straciła zainteresowania nim aż do jego śmierci, a nawet dłużej – dokumentację rozpracowania go zamknięto kilka lat później.
POLECAMY
Artykuł
Maria Koterbska. Podejrzany „Brylant”
Autor:
Adam Dziuba
Biografia Marii Koterbskiej, to losy artystki, której kariera rozwinęła się i osiągnęła szczyt w okresie PRL. W tle estradowej aktywności wykonawczyni słynnych „Parasolek”, można odnaleźć wątki przemytnicze oraz – co za tym idzie – zainteresowanie komunistycznych służb specjalnych, które rozważały nawet w pewnym momencie skłonienie piosenkarki do współpracy.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Matka Boska Armii Krajowej
Autor:
Ewelina Ślązak
W czasie II wojny światowej, w tym podczas Powstania Warszawskiego, powstało wiele obrazów przedstawiających martyrologię narodu polskiego. Dzieje jednego z nich, obrazu Matka Boska Armii Krajowej Ireny Pokrzywnickiej, do dziś są znane nielicznym.
TYLKO U NAS
Artykuł
Michał Borwicz
Autor:
Paweł Kornacki
Michał Maksymilian Borwicz, pierwotnie Maksymilian Boruchowicz, urodził się 11 października 1911 w Krakowie. Sam o sobie mówił, że jest literatem. Pisał poezję, prozę, publicystykę. Robił to w języku polskim, jidysz i francuskim. Przede wszystkim jednak był świadkiem, kronikarzem i badaczem Zagłady.
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł
Mick Jagger na indeksie
Autor:
Tomasz Toborek
Mick Jagger stanowi od dekad ikonę popkultury. Kiedy
The Rolling Stones
zawitali do Polski, znajdowali się u szczytu kariery, a troskliwie kultywowany przez obrotnego menadżera wizerunek skandalistów szokował i intrygował. Jednak właśnie cykl afer obyczajowych, zakończonych dwoma procesami o posiadanie narkotyków, stał się powodem absurdalnej decyzji komunistycznej biurokracji.
TYLKO U NAS
Artykuł
Misja: Niepodległość. Zarys historii Gryf Publications
Autor:
Małgorzata Choma-Jusińska
W czerwcu 1946 r. rozpoczęła się ewakuacja 2. Korpusu z Włoch do Wielkiej Brytanii, a potem demobilizacja tysięcy żołnierzy za pośrednictwem Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Wiązał się z nią problem zabezpieczenia na Wyspach majątku (maszyny drukarskie, bezcenny wówczas papier) i kontynuowania dorobku Oddziału Kultury i Prasy 2. Korpusu w warunkach emigracji.
POLECAMY
Biogram / Biografia
Mistrz Ignacy Jan Paderewski (1860–1941)
Autor:
Piotr Grzelczak
„Mimo nieszczęść, jakie Naród przechodził, Opatrzność zsyłała nam zawsze ludzi wyższych, którzy narodowi świecili przykładem i byli kolumnami, na których opierało się nasze polskie życie” – tymi słowy rektor Uniwersytetu Poznańskiego prof. Stanisław Dobrzycki witał 23 listopada 1924 roku Mistrza Paderewskiego w murach poznańskiej
Almae Matris
w czasie jego ostatniej wizyty w Ojczyźnie.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł
Mistrz recenzji – rzecz o Jerzym Woszczyninie
Autor:
Diana Maksimiuk
Argentyna stała się domem dla wielu wybitnych Polaków – lekarzy, naukowców, artystów. O jednych, jak Witold Gombrowicz, napisano już niejedną książkę. Inni – ze stratą dla historii Polski – pozostają wciąż anonimowi.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Msza romantyczna ważniejsza niż zupa
Autor:
Sebastian Reńca
30 kwietnia 1981 roku w sali Domu Kultury huty „Silesia” w Katowicach o 16.20 rozpoczęło się zebranie MKZ-u „Solidarności”. Gdy związkowcy przeszli do wolnych wniosków, dowiedzieli się, że „przygotowywany jest spektakl teatralny dzieł Mickiewicza i Słowackiego”, który będzie wystawiony w Spodku.
POLECAMY
Artykuł
Na rumowisku
Autor:
Artur Kuprianis
"Jest to opowieść o domu, który płynął na warszawskim Czerniakowie w mroku i blasku mijających lat, i o losach jego
pasażerów
, w większości znanych literatów. Pisząc o książce Tomasza Jastruna, "Dom pisarzy w czasach zarazy. Iwicka 8A", trudno uwolnić się od poetyckiego stylu Autora…
PAMIĘTAMY
Artykuł
Na znak przestrogi. Gdański Pomnik Poległych Stoczniowców 1970
Autor:
Artur Cieślik
Trzy strzeliście wznoszące się ku niebu stalowe krzyże, a na nich trzy kotwice trwające w pamięci o poległych w powstaniu grudniowym na Wybrzeżu. 16 grudnia 1980 r. odsłonięto pomnik Poległych Stoczniowców 1970.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Nadrobić stracony czas
Autor:
Jarosław Neja
W latach 1980–1981 „Solidarność” szybko wykroczyła poza sprawy stricte pracownicze. Odkłamywano historię najnowszą i popularyzowano literaturę, która nie mogła zaistnieć w oficjalnym obiegu. Miały w tym udział Wszechnica Górnośląska i prasa związkowa Regionu Śląsko-Dąbrowskiego.
TYLKO U NAS
Artykuł
Naukowiec w służbie konspiracji
Autor:
Joanna Żelazko
Mimo podpisania 8 maja 1945 r. europejskich porozumień kończących II wojnę światową, w Polsce kontynuowana była walka o kształt polityczny kraju. Prowadzący ją żołnierze byli często tymi samymi ludźmi, którzy walczyli z okupantami w szeregach Polskiego Państwa Podziemnego.
TYLKO U NAS
Artykuł
Niedoszły „polski miesiąc”. Luty 1968 r.
Autor:
Konrad Rokicki
Tytuł jest nieco prowokacyjny. Wśród konfliktów społeczeństwa z władzami w PRL wymieniamy oczywiście - i słusznie - Marzec '68. To specyficzny i wielowątkowy konflikt, o którym uzasadnione jest mówienie szerzej jako o „wydarzeniach marcowych”. Jednak tylko zbieg okoliczności sprawił, że to nie Zebranie Nadzwyczajne Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich (rozpoczęte jeszcze w lutym 1968 r.) stało się początkiem wielkiego protestu społecznego.
POLECAMY
Artykuł
Nielegalne muzykowanie w okupowanym Krakowie
Autor:
Anna Czocher
Muzyka, w porównaniu z innymi dziedzinami życia kulturalnego, miała podczas okupacji uprzywilejowaną pozycję. Władze zezwoliły na stosunkowo szeroki zakres jawnej działalności muzycznej.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
O prozie politycznej Zygmunta Nowakowskiego
Autor:
Paweł Chojnacki
Niestrudzony obrońca wolności słowa. W godzinie próby to on jako pierwszy ostrzegał o niebezpieczeństwach nazizmu. Potem bije na alarm w obliczu układu Sikorski–Majski, odkrycia katyńskich mogił, odstąpienia zachodnich sojuszników.
POLECAMY
Artykuł
O recepcji
Innego Świata
Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, czyli o tym, że nie należy mylić utworu literackiego ze źródłem historycznym
Autor:
Sławomir Kalbarczyk
Inny Świat
to zapewne najbardziej znana książka polskiego autora opisująca rzeczywistość sowieckich łagrów. Opublikowana po raz pierwszy w roku 1951 (w języku angielskim), przez dziesięciolecia traktowana była jako dokumentalny zapis przeżyć jej twórcy – sui generis źródło historyczne. Czy słusznie?
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia
Ocalona z zagłady. Żywot heroiczny Zofii Kossak (1889–1968)
Autor:
Marek Klecel
Przeżyła pogromy ziemian oraz niszczenie polskich siedzib i grabienie posiadłości na Wołyniu w początkach rewolucji bolszewickiej. Jako świadek krwawych wydarzeń na Kresach uznała, że musi o nich opowiedzieć, i podjęła pisarskie powołanie.
POLECAMY
Artykuł
Odbicie łączniczki
Autor:
Magdalena Mołczanowska
Historia Franciszki Ramotowskiej „Iskry” to gotowy scenariusz na film. Od 1941 r. działała w ZWZ – AK, gdzie pełniła funkcje łączniczki i sanitariuszki. Los, który dzieliła z towarzyszami broni, obfitował w nieoczekiwane zmiany i brawurowe akcje. Z nich na szczególną uwagę zasługuje odbicie jej z rąk UB.
TYLKO U NAS
Wywiad
Odrzucić balast PRL. Zbigniew Siemaszko (1923-2021)
Autor:
Paweł Chojnacki
Poznaliśmy się na początku 2005 roku podczas któregoś z otwartych seminariów doktoranckich w UCL-SSEES. Zaglądał na nie regularnie wraz z żoną, gdy temat ich zainteresował, by zawsze zabrać głos w dyskusji.
TYLKO U NAS
Artykuł
Odsłonięcie pomnika Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Autor:
Marzena Bonikowska
Uroczystość odsłonięcia w Warszawie pomnika kardynała Stefana Wyszyńskiego odbyła się 27 maja 1987 roku, w wigilię 6. rocznicy śmierci Prymasa.
POLECAMY
Artykuł
Ofiary
Sonderaktion Krakau
Autor:
Anna Czocher
Aktion gegen Universitäts-Professoren
, powszechnie znana pod nazwą
Sonderaktion Krakau
, zapisała się w historii Krakowa i dziejów powszechnych jako bezprecedensowy atak na naukę polską.
POLECAMY
Artykuł
Okrągły Stół oczami Czesława Miłosza
Autor:
Grzegorz Majchrzak
Wydarzenia w PRL były bacznie obserwowane za granicą, szczególnie przez polską emigrację. Nie inaczej było również pod koniec lat osiemdziesiątych. Jednym z budzących zainteresowanie zdarzeń roku 1988 były planowane rozmowy części opozycji, tej uznanej przez rządzących za konstruktywną, z władzami PRL w postaci Okrągłego Stołu.
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł
Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej
Autor:
Marek Gałęzowski
Odbudowa państwa polskiego po przeszło wieku niewoli była procesem długotrwałym i żmudnym. II Rzeczpospolita powstawała na obszarach w znacznej części zniszczonych, w warunkach wojny trwającej dłużej niż w innych państwach europejskich.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Ostatni spór o Herberta
Autor:
Marek Klecel
Zbigniew Herbert, urodzony we Lwowie w 1924 r., niemal rówieśnik „wojennego pokolenia” poetów, Baczyńskiego, Gajcego, Trzebińskiego. Po wojnie wybrał milczenie i emigrację wewnętrzną. Przebywając na Zachodzie popadł w konflikt ideowy z Czesławem Miłoszem.
PAMIĘTAMY
Artykuł
Pamięć i Ojczyzna w poezji Zbigniewa Herberta
Autor:
Piotr Klimczak
Wspomnienie jest sytuacją liryczną bardzo wielu utworów Księcia Poetów, a sama pamięć przewija się w nich jako jeden z najczęstszych motywów. Treścią tej pamięci stały się nierzadko sprawy ojczyste, niekiedy wprost – Ojczyzna.
POLECAMY
Biogram / Biografia
Pianista – walka o przeżycie
Autor:
Magdalena Bałdyga
Na pytanie swojego syna Andrzeja „Co cię w tych gruzach Warszawy trzymało przy życiu?”, Władysław Szpilman odpowiedział – „Muzyka. Tylko muzyka”.
POLECAMY
Artykuł
Pies nie świnia
Autor:
Katarzyna Adamów
Pies idealnie się nadawał do tworzenia pozytywnego obrazu Milicji Obywatelskiej w społeczeństwie, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Organizowano więc pokazy sprawności psów, w TVP prezentowano Zakład Tresury Psów Służbowych w Sułkowicach, urządzano pogadanki w szkołach oraz wycieczki do Sułkowic.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł
Piosenki i pieśni Żołnierzy Wyklętych. Historia wydobywania z niepamięci
Autor:
Kazimierz Krajewski
Ćwierć wieku temu tym, co śpiewali żołnierze polskiego podziemia antykomunistycznego, interesowała się garstka historyków i pasjonatów. Dziś pieśni i piosenki ostatnich leśnych robią furorę w Internecie.
TYLKO U NAS
Artykuł
Piosenki zakazane, bo prawdziwe
Autor:
Katarzyna Adamów
I Ogólnopolski Przegląd Piosenki Prawdziwej “Zakazane piosenki” rozpoczął się 20 sierpnia 1981 r. Przez trzy kolejne dni prezentowano programy artystyczne w pięciogodzinnych blokach na scenie w hali widowiskowo-sportowej Olivia w Gdańsku. Imprezę podzielono na dwie części: konkursową i artystyczną.
POLECAMY
Biogram / Biografia
Pisarz dwóch wojen. Stanisław Rembek (1901–1985)
Autor:
Marek Klecel
Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r., był świadkiem II wojny światowej, dożył stanu wojennego w PRL. Własne przeżycia, zwłaszcza z lat 1919–1920, sprawiły, że to właśnie wojna stała się głównym tematem jego twórczości prozatorskiej.
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł
Pod parasolem Kościoła
Autor:
Bogusław Tracz
W nocy z 12 na 13 grudnia roku 1981 na rogatkach polskich miast stanęły czołgi, a na ulicach pojawiły się patrole złożone z funkcjonariuszy milicji i żołnierzy. Jeszcze przed północą rozpoczęły się aresztowania.
TYLKO U NAS
Artykuł
Podróż Wańkowicza po Prusach Wschodnich.
Na tropach Smętka
w świetle dokumentów niemieckich
Autor:
Gracjan Giżejewski
W dyspozycji Jacka Wilczura, członka Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, znalazły się akta nazistowskiej organizacji Związek Niemieckiego Wschodu dotyczące czterotygodniowej podróży latem 1935 r. Melchiora Wańkowicza po ówczesnych Prusach Wschodnich, której pokłosiem stała się książka „Na tropach Smętka”.
2
następna
>
Adolf Hitler
Afryka
Akcja "Burza"
Akcja AB
Ameryka Łacińska
Anna Walentynowicz
Aparat bezpieczeństwa
Archiwum IPN
Armia Czerwona
Armia Krajowa
August Emil Fieldorf
August Zaleski
Białoruś
Bliski Wschód
Błękitna Armia
Bolesław Bierut
Bułgaria
Cenzura
Cichociemni
Cmentarze
Czechosłowacja
Czerwiec 1976
Daleki Wschód
Dekomunizacja
Demonstracje
Dzieci
Edward Gierek
Edward Śmigły-Rydz
Einsatz Reinhardt
Ekshumacje
Emigracja
Francja
Gabriel Narutowicz
Gestapo
Gospodarka
Granice
Grudzień 1970
Harcerstwo
Holocaust
Ignacy Daszyński
Ignacy Jan Paderewski
Ignacy Mościcki
Intelligenzaktion
Jerzy Popiełuszko
Janusz Kurtyka
Józef Beck
Józef Dowbor-Muśnicki
Józef Haller
Józef Piłsudski
Józef Mackiewicz
Józef Stalin
Karol Wojtyła/Jan Paweł II
Kazimierz Sabbat
Komunizm
Konfederacja Polski Niepodległej
Konspiracja
KOR
Kościół
Kresy
Kultura
Lech Wałęsa
Legiony
Leopold Okulicki
Lotnictwo
Lustracja
Litwa
LWP
Łotwa
Łukasz Ciepliński
Maj 1946
Martyrologia
Marzec 1968
Milenium
Młodzież
Mniejszości narodowe
Narodowe Siły Zbrojne
Nauka i technika
Niemcy
Niepodległość
Niezależne Zrzeszenie Studentów
NKWD
NRD
Obława Augustowska
Obozy koncentracyjne
Okupacja niemiecka
Okupacja sowiecka
Operacja polska
Opozycja w PRL
OUN-UPA
Partia komunistyczna
Październik 1956
Plebiscyty terytorialne
Podziemie antykomunistyczne
Polacy ratujący Żydów
Polityka historyczna
Polska na uchodźstwie
Polskie Państwo Podziemne
Polskie wigilie
Policja Państwowa
Polskie Siły Zbrojne poza krajem
Polskie formacje na wschodzie
Polskie wojsko
Pomarańczowa alternatywa
Powstania śląskie
Powstanie styczniowe
Powstanie w getcie warszawskim
Powstanie Warszawskie
Powstanie wielkopolskie
Poznański czerwiec '56
Propaganda
Rada Regencyjna
Radio Wolna Europa
Roman Dmowski
Referendum 1946
Represje
ROPCiO
Ruch ludowy
Ruch narodowy
Ruch socjalistyczny
Rumunia
Ryszard Kaczorowski
Ryszard Kukliński
Sanacja
Sierpień 1980
Słowacja
Solidarność
Solidarność Walcząca
Sport
Stan wojenny
Stanisław Maczek
Stanisław Mikołajczyk
Stanisław Wojciechowski
statki i okręty
Stefan Wyszyński
Stosunki międzynarodowe
Studencki Komitet Solidarności
Szwajcaria
Szwecja
Tajne służby
Transformacja ustrojowa
Traktat ryski
Układ Warszawski
Ukraina
USA
Watykan
Węgry
Wielka Brytania
Wincenty Witos
Witold Pilecki
Władysław Anders
Władysław Gomułka
Władysław Raczkiewicz
Władysław Sikorski
Włochy
Wojciech Jaruzelski
Wojciech Korfanty
Wojna polsko-bolszewicka
Wolne Związki Zawodowe
Wolność i Niezawisłość
Wrzesień 1939
Wybory czerwcowe
Wybory 1947
Wysiedlenia
Zbrodnia Katyńska
Zbrodnia Wołyńska
Zbrodnie komunistyczne
Zbrodnie niemieckie
Zbrodnia Pomorska
Zbrodnie sowieckie
ZSRS
Żołnierze Wyklęci
Żydzi
English content