Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

Czas kompromisu
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Czas kompromisu

Autor: Włodzimierz Suleja
Wojna, która od 22 czerwca 1941 r. objęła wschodnie tereny II Rzeczypospolitej, nie była zaskoczeniem ani dla konspiracji wojskowej w kraju, ani dla polskiego rządu w Londynie.
Rawicki dworzec na mapie powojennych „wędrówek ludów”
POLECAMY
Artykuł

Rawicki dworzec na mapie powojennych „wędrówek ludów”

Autor: Kacper Awzan
Narzucone Polsce i całej Europie Środkowej zmiany granic doprowadziły pod koniec II wojny światowej i już po jej zakończeniu do migracji na niespotykaną skalę.
Utrata niepodległości
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Utrata niepodległości

Autor: Marek Gałęzowski
Po zakończeniu konferencji teherańskiej Brytyjczycy nieustannie naciskali na rząd RP, żeby uznał linię Curzona za wschodnią granicę Polski.
Plebiscyt i III Powstanie Śląskie 1921 roku
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

Plebiscyt i III Powstanie Śląskie 1921 roku

Autor: Mirosław Węcki
Rok 1921 miał wreszcie przynieść rozstrzygnięcie polsko-niemieckich zmagań o przynależność państwową Górnego Śląska. Trwająca już niemal dwa lata rywalizacja odbywała się na różnych polach: dyplomatycznym, propagandowym oraz militarnym.
Zamordowany obrońca granicy RP
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Zamordowany obrońca granicy RP

Autor: Marcin Krzek-Lubowiecki
Wschodnia granica Rzeczypospolitej zawsze stanowiła strefę zagrożoną. Dlatego szczególne miejsce w szeregach obrońców Polski zajmują ci, którzy na różne sposoby tworzyli tam szańce obrony państwa. Do takich ludzi zalicza się Feliks Olas – jeden ze współtwórców Straży Celnej i Straży Granicznej II RP.
Starania Polaków z Wileńszczyzny o włączenie ich ziem do Polski w 1919 roku
TYLKO U NAS
Artykuł

Starania Polaków z Wileńszczyzny o włączenie ich ziem do Polski w 1919 roku

Autor: Jarosław Wasilewski
Jednym z czynników, które przesądziły o porażce koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego – próby odbudowania Rzeczypospolitej w formule wieloetnicznej – stało się dążenie Polaków b. Wielkiego Księstwa Litewskiego do włączenia swoich małych ojczyzn do odradzającego się państwa etnicznie polskiego.
Międzywojenne losy Wilna. Pomiędzy dwoma „wyzwoleniami” sowieckimi
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Międzywojenne losy Wilna. Pomiędzy dwoma „wyzwoleniami” sowieckimi

Autor: Monika Tomkiewicz
W 1920 r. Armia Czerwona „wyzwoliła” Wilno i przekazała je „pod administrację” Litwie. Ten „ważny gest” powtórzono w 1939 r., „uwalniając” Wilno z rąk Polaków.
Plutonowy Roman Feldstein – jeden z obrońców Lwowa
POLECAMY
Artykuł

Plutonowy Roman Feldstein – jeden z obrońców Lwowa

Autor: Bartosz Janczak
W toczonej od listopada 1918 r. do lipca 1919 r. wojnie polsko-ukraińskiej wzięło udział kilkadziesiąt tysięcy polskich żołnierzy. Ich dążeniem była nie tylko niepodległość Polski, ale również przyłączenie w granice nowo powstałego państwa Galicji Wschodniej ze Lwowem.
Na straży wschodniej granicy. Flotylla Pińska i monitor rzeczny ORP „Warszawa” w latach 1921-1939
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Na straży wschodniej granicy. Flotylla Pińska i monitor rzeczny ORP „Warszawa” w latach 1921-1939

Autor: Andrzej Olejniczak
Rozwiązanie pińskiej flotylli rzecznej w wyniku ofensywy bolszewickiej w 1920 roku nie trwało długo. Zwrot w działaniach wojennych w sierpniu 1920 r. i przesunięcie frontu daleko na wschód spowodował ponowną konieczność odbudowy sił rzecznych na Polesiu.
Na straży granic i honoru
POLECAMY
Artykuł

Na straży granic i honoru

Autor: Anna Kołakowska
„Ilekroć odwiedzałem graniczne szlaki Rzeczypospolitej Polskiej od granicy litewskiej, łotewskiej i rosyjskiej, ilekroć poświęcałem wielkie koszary dowództw lub małe strażnice na najbardziej wysuniętych placówkach wschodnich i północnych, tyle razy zdawało mi się, że słyszę głos starego Mohorta, wielkiego strażnika Hetmańskiego Szlaku z czasów dawnej Rzeczypospolitej Polskiej”.
Pierwsza agresja – geneza i początek wojny z bolszewikami
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Pierwsza agresja – geneza i początek wojny z bolszewikami

Autor: Mirosław Szumiło
W powszechnej świadomości wojna polsko-bolszewicka kojarzona jest z rokiem 1920 i Bitwą Warszawską. Jednakże w rzeczywistości wybuchła już na przełomie 1918 i 1919 r. w rezultacie zderzenia bolszewickiego marszu na Europę z planami federacyjnymi Józefa Piłsudskiego.
Powstanie sejneńskie 1919 roku
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Powstanie sejneńskie 1919 roku

Autor: Jarosław Wasilewski
Jutrzenka niepodległości, która zajaśniała nad Warszawą późną jesienią 1918 roku, dawała też nadzieję na wolność Polakom zamieszkującym peryferia dawnej Rzeczypospolitej.
Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Młodzi obrońcy Ojczyzny z Rudnika nad Sanem

Autor: Bogusław Wójcik
Rudnik nad Sanem – w którego okolicach między 14 października a 2 listopada roku 1914 wojska austro-węgierskie i rosyjskie stoczyły krwawą bitwę o przeprawy na Sanie – jest jedną z wielu polskich miejscowości, których synowie oddali życie w bojach, z których zrodziła się Niepodległa.
Młodzież w walce o granice odrodzonej Polski
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Młodzież w walce o granice odrodzonej Polski

Autor: Ks. Jarosław Wąsowicz SDB
W pierwszych latach II RP młodzi ludzie brali udział w obronie Lwowa i walkach o Przemyśl, w Powstaniu Wielkopolskim, trzech Powstaniach Śląskich i walkach o Śląsk Cieszyński, w wojnie polsko-bolszewickiej i plebiscytach prowadzonych na spornych terenach.
Polsko-ukraińskie walki o Lwów 1918–1919
POLECAMY
Artykuł

Polsko-ukraińskie walki o Lwów 1918–1919

Autor: Paweł Skibiński
Proces odzyskiwania niepodległości przebiegał szczególnie dramatycznie we Lwowie, ponieważ był on widownią konfliktu polsko-ukraińskiego, a zarazem pierwszej z kilku wojen o granice.
Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno
POLECAMY
Artykuł

Bunt generała Żeligowskiego. Harcerskie oddziały bojowe w wyprawie na Wilno

Autor: Tomasz Sikorski
W walkach o Wilno w 1920 r. dużą rolę odegrali harcerze, mający już cenne doświadczenie z wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza traktatu ryskiego – październikowy rozejm 1920 roku
POLECAMY
Artykuł

Geneza traktatu ryskiego – październikowy rozejm 1920 roku

Autor: Mirosław Szumiło
Zwycięstwo zbrojne nad bolszewikami w 1920 r. uratowało wprawdzie Polskę i Europę przed barbarzyńskim komunizmem, nie przyniosło jednak rozstrzygnięć politycznych, które dałyby Rzeczypospolitej trwałe fundamenty.
August Cyfrowicz – pierwszy starosta białostocki w niepodległej Polsce
WARTO ZAJRZEĆ
Biogram / Biografia

August Cyfrowicz – pierwszy starosta białostocki w niepodległej Polsce

Autor: Diana Maksimiuk
W Polsce międzywojennej starosta, analogicznie do wojewody, był w powiecie przedstawicielem rządu i szefem administracji ogólnej oraz zespolonej z nią administracji specjalnej. Kompetencje, w które został wyposażony, czyniły z niego ważny podmiot w realizacji polityki wewnętrznej państwa.
Prymas Wyszyński wobec Ziem Zachodnich
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Prymas Wyszyński wobec Ziem Zachodnich

Autor: Ks. Dominik Zamiatała
Prymas Polski Stefan Wyszyński interesował się każdym przejawem życia społecznego i religijnego na Ziemiach Zachodnich. Znał je dobrze, również dzięki częstym wizytacjom na tych terenach. I był świadomy roli, którą ma do odegrania Kościół w misji ich scalenia z Ojczyzną.
Przesiedleńcy z akcji „Wisła” na Pomorzu Zachodnim
POLECAMY
Artykuł

Przesiedleńcy z akcji „Wisła” na Pomorzu Zachodnim

Autor: Magdalena Semczyszyn
W 1947 r. na terenie Pomorza Zachodniego znalazło się 49 tys. Ukraińców przymusowo przesiedlonych w ramach akcji „Wisła”. Do dziś ich losy zdają się być zamkniętą, monofoniczną narracją mniejszości, choć jest to przecież część najnowszej historii Polski i jej obywateli.
Brak zgody Polski na przemarsz wojsk sowieckich w 1939 r.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Brak zgody Polski na przemarsz wojsk sowieckich w 1939 r.

Autor: Sebastian Pilarski
Historycy wielokrotnie analizowali kwestię ewentualnej zgody polskiego rządu na przemarsz wojsk sowieckich przez terytorium Rzeczypospolitej w 1939 r. W sierpniu tego roku Moskwa podjęła kolejną próbę uzyskania aprobaty dla planów wprowadzenia Armii Czerwonej do Polski, jako kraju objętego wielostronnymi gwarancjami pomocy na wypadek zagrożenia ze strony Niemiec.
Gorzki pokój. Traktat ryski 1921 roku
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Gorzki pokój. Traktat ryski 1921 roku

Autor: Adam Hlebowicz
W listopadzie 1918 r. Polska odzyskała niepodległość po 123 latach niewoli, czekało ją jednak pięć trudnych lat zmagań o ostateczny kształt granic i ich międzynarodowe uznanie. Największe znaczenie i daleko idące konsekwencje dla losów Rzeczypospolitej i Europy miała wojna polsko-bolszewicka lat 1919–1920, zakończona podpisaniem traktatu pokojowego w Rydze 18 marca 1921 r.
Górny Śląsk pod kontrolą aliantów
TYLKO U NAS
Artykuł

Górny Śląsk pod kontrolą aliantów

Autor: Sebastian Rosenbaum
Od lutego 1920 r. do lipca 1922 r. władza nad górnośląskim obszarem plebiscytowym nie spoczywała w rękach niemieckich urzędników rejencji opolskiej czy prowincji górnośląskiej.
Spór i walka o granicę polsko-czechosłowacką w latach 1918–1920
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Spór i walka o granicę polsko-czechosłowacką w latach 1918–1920

Autor: Sebastian Pilarski
Najważniejszą przyczyną konfliktu między Polską a Czechosłowacją w pierwszych latach po I wojnie światowej był spór graniczny o Śląsk Cieszyński, Spisz i Orawę.
Czy Polska odrzucała sowieckie inicjatywy pokojowe w czasie wojny polsko-bolszewickiej?
TYLKO U NAS
Artykuł

Czy Polska odrzucała sowieckie inicjatywy pokojowe w czasie wojny polsko-bolszewickiej?

Autor: Marcin Kruszyński
Od końca 1917 r. w oficjalnych deklaracjach władze sowieckie wysuwały wobec Polski propozycje pokojowe. Jednakże Józef Piłsudski i rządzący II RP odnosili się do tych wypowiedzi nieufnie.
(Nie)wykonanie Traktatu Ryskiego przez ZSRS?
TYLKO U NAS
Artykuł

(Nie)wykonanie Traktatu Ryskiego przez ZSRS?

Autor: Michał Zarychta
Traktat Ryski był aktem prawa międzynarodowego zawartym 18 marca 1921 r. pomiędzy rządem Rzeczpospolitej Polskiej a rządem Rosyjskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Rad, który reprezentował także rządy Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Rad i Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Rad.
Stanisław Bułak-Bałachowicz i jego żołnierze
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Stanisław Bułak-Bałachowicz i jego żołnierze

Autor: Kazimierz Krajewski
Stanisław Bułak-Bałachowicz jest postacią charakterystyczną dla dalekich polskich Kresów Wschodnich w latach I wojny światowej i wybijania się Polski na niepodległość, a także w okresie powstrzymywania prącej na zachód nawały bolszewickiej.
Bitwa jazłowiecka
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Bitwa jazłowiecka

Autor: Paweł Naleźniak
W dziejach polskiego oręża niewiele jest równie błyskotliwych zwycięstw, jak to odniesione pod Jazłowcem, w boju trwającym z przerwami trzy dni i noce – od 11 do 13 lipca 1919 r.
Piłsudskiego projekt wschodni
WARTO ZAJRZEĆ
Wywiad

Piłsudskiego projekt wschodni

Autor: Andrzej Nowak, Anna Zechenter
Józef Piłsudski był przekonany, że gnębieni przez moskiewski imperializm Polacy, Litwini i Rusini mogą razem tworzyć ogromną siłę – mówi prof. Andrzej Nowak w rozmowie z Anną Zechenter.
O zachodnią granicę II Rzeczypospolitej. Walki z Niemcami i komunistami w Zagłębiu Dąbrowskim
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

O zachodnią granicę II Rzeczypospolitej. Walki z Niemcami i komunistami w Zagłębiu Dąbrowskim

Autor: Artur Kuprianis
Do 1914 r. w Zagłębiu Dąbrowskim zbiegały się granice wszystkich zaborów Polski – obszar ten nazywano Trójkątem Trzech Cesarzy. Po wybuchu I wojny światowej Rosjanie zostali wyparci z Zagłębia, a jego obszar podzielono na strefy okupacyjne: niemiecką i austriacką.
Traktat, który nie zadowalał żadnej ze stron
POLECAMY
Artykuł

Traktat, który nie zadowalał żadnej ze stron

Autor: Katarzyna Łysak
Umowa podpisana w marcu 1921 r. w Rydze kończyła formalnie wojnę polsko-bolszewicką i ustalała granicę między Polską a Rosją Sowiecką.
Wileńszczyzna. Inkorporacja zamiast federacji
POLECAMY
Artykuł

Wileńszczyzna. Inkorporacja zamiast federacji

Autor: Maciej Zakrzewski
Mało kto dziś pamięta, że istniało kiedyś państwo Litwa Środkowa, które zakończyło swój krótkotrwały żywot w roku 1922.
Na granicy czuwa Straż. Straż Graniczna 1928-1939
Biblioteka cyfrowa

Na granicy czuwa Straż. Straż Graniczna 1928-1939

Autor: Artur Ochał
Po utworzeniu w 1928 r. SG przejęła po Straży Celnej ochronę 63 proc. całej długości granic II Rzeczypospolitej, tj. z czterema sąsiednimi państwami: Niemcami, Czechosłowacją , Rumunią i Wolnym Miastem Gdańskiem oraz granicę morską. W 1937 r. doszedł odcinek granicy z Rumunią, a 1938 r. zmienił się jej przebieg na Zaolziu.
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
Księgarnia
English content
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2022 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510