Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Nieustraszony żołnierz czerwony”. Przypadek Szymona Harnama
Artykuł

„Nieustraszony żołnierz czerwony”. Przypadek Szymona Harnama

Autor: Jerzy Bednarek
Bohater niniejszego tekstu naprawdę nazywał się Szaja Charnam, a spolszczoną wersję swojego imienia i nazwiska – Szymon Harnam – zawdzięcza łódzkim komunistom, którzy po wojnie uznali, że jego pochodzenie należy z jakiegoś powodu spolonizować.
<i>Państwo polskie jest wspólnem dobrem wszystkich obywateli</i>. Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r.
Artykuł

Państwo polskie jest wspólnem dobrem wszystkich obywateli. Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r.

Autor: Tomasz Panfil
Słowo „konstytucja” jest w ostatnich czasach jednym z modniejszych słów w Polsce. Obowiązującej obecnie ustawy zasadniczej z 1997 r., jedni bronią, stawiając ją nawet ponad życie obywateli, inni natomiast ją krytykują; pojawiają się pomysły jej zmiany lub opracowania całkiem nowej konstytucji.
<i>Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…</i>
Artykuł

Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…

Autor: Marek Gałęzowski
„Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali więcej niż własnych rodziców, niż własne dzieci, ale było wielu ludzi, którzy go nienawidzili […]. I oto nie znać było tego w dniu pogrzebu” – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
Brak zgody Polski na przemarsz wojsk sowieckich w 1939 r.
Artykuł

Brak zgody Polski na przemarsz wojsk sowieckich w 1939 r.

Autor: Sebastian Pilarski
Historycy wielokrotnie analizowali kwestię ewentualnej zgody polskiego rządu na przemarsz wojsk sowieckich przez terytorium Rzeczypospolitej w 1939 r. W sierpniu tego roku Moskwa podjęła kolejną próbę uzyskania aprobaty dla planów wprowadzenia Armii Czerwonej do Polski, jako kraju objętego wielostronnymi gwarancjami pomocy na wypadek zagrożenia ze strony Niemiec.
Gustaw Orlicz-Dreszer (1889–1936)
Biogram / Biografia

Gustaw Orlicz-Dreszer (1889–1936)

Autor: Piotr Kardela
Gdy 16 lipca 1936 r. gen. Gustaw Orlicz-Dreszer wystartował o godzinie 13.50 z lotniska w Grudziądzu obierając kurs na Gdynię, nie wiedział, iż będzie to jego ostatni lot.
Historia zamachu na ministra Bronisława Pierackiego
Artykuł

Historia zamachu na ministra Bronisława Pierackiego

Autor: Artur Brożyniak
Najbardziej spektakularnym zamachem Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów było zabójstwo Bronisława Pierackiego, ministra spraw wewnętrznych II RP. Decyzja o zamachu zapadła na specjalnej konferencji Prowidu Ukraińskich Nacjonalistów i Krajowej Egzekutywy OUN w Berlinie pod koniec kwietnia 1933 r.
Józef Piłsudski – patron na każde czasy
Artykuł

Józef Piłsudski – patron na każde czasy

Autor: Adam Stefan Lewandowski
12 maja 1935 r. na wieczna wartę odszedł Pierwszy Marszałek Polski Józef Piłsudski. Niedługo po jego śmierci wiele instytucji i budynków użyteczności publicznej przyjęło dobrowolnie imię Zmarłego. Wiele z nich nosi je do dziś, ale są też takie, które nie powróciły do przedwojennej tradycji.
Kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie
Artykuł

Kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie

Autor: Iwona Fischer
Budowa kopca Piłsudskiego to wyraz szacunku dla człowieka, który przywrócił Polsce niepodległość. Ten największy z polskich kopców ma długą, niezwykle ciekawą historię, zdeterminowaną przez trudne i zmienne koleje XX w.
Krakowskie obchody 11 listopada w międzywojniu
Artykuł

Krakowskie obchody 11 listopada w międzywojniu

Autor: Iwona Fischer
Święto Niepodległości ma już długą tradycję. Celebrujemy je od 1920 r. Główne obchody odbywają się zawsze w stolicy państwa. Warto jednak spojrzeć także na uroczystości organizowane w innych miastach.
Kresowy głos sumienia. Arcybiskup Józef Teodorowicz  (1864–1938)
Biogram / Biografia

Kresowy głos sumienia. Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864–1938)

Autor: Tomasz Krzyżowski
Arcybiskup lwowski obrządku ormiańskiego walczył w parlamencie wiedeńskim o odrodzenie Polski, a potem zabiegał o korzystny kształt jej granic. Nieokiełznany temperament polityczny łączył z troską o ubogich i z głębokim życiem duchowym.
Marian Zyndram-Kościałkowski. Kariera piłsudczyka
Artykuł

Marian Zyndram-Kościałkowski. Kariera piłsudczyka

Autor: Jarosław Wasilewski
23 listopada 2020 r. Rada Miejska Białegostoku podjęła uchwałę, w której ustanowiła Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego patronem roku następnego. Radni chcieli w ten sposób upamiętnić drugiego po Józefie Piłsudskim honorowego obywatela miasta, zasłużonego dla rozwoju regionu białostockiego.
Najważniejszy dzień dla piłsudczyków? Rzecz o imieninach Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego
Artykuł

Najważniejszy dzień dla piłsudczyków? Rzecz o imieninach Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego

Autor: Adam Stefan Lewandowski
W roku 2017 obchodzono Rok Marszałka Józefa Piłsudskiego. Spoglądając na zestawienie uroczystości, dominującymi miesiącami były: maj i grudzień. Ma to swoje oczywiste uzasadnienie. Przypomnijmy jednak, dlaczego wśród miesięcy poświęconych postaci Marszałka powinien się znaleźć także marzec.
Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)
Artykuł

Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)

Autor: Paweł Perzyna
Błażej Stolarski należy do tych bohaterów niepodległości, których dokonań nie mierzy się udziałem w walce z bronią w ręku. Imponujące były jego osiągnięcia w pracy na rzecz budowy życia społecznego, politycznego i gospodarczego w tworzącym się po przeszło stuletniej niewoli organizmie państwowym.
O ustroju II RP słów kilka...
Artykuł

O ustroju II RP słów kilka...

Autor: Marcin Kruszyński
W listopadzie 1918 r., w specjalnym dekrecie gabinetu pod przewodnictwem Jędrzeja Moraczewskiego, określono tymczasową formę rządów w Polsce – zdecydowano, że będzie to republika. Te same zapisy powtórzono w tzw. Małej Konstytucji (1919), a następnie w Konstytucji marcowej (17 marca 1921).
Obrońca demokracji
Biogram / Biografia

Obrońca demokracji

Autor: Tomasz Panfil
Mimo starcia z obozem piłsudczykowskim przy okazji wyboru marszałka sejmu Daszyński, świadom wagi spokoju dla pracy państwowej, starał się współpracować z politykami sanacyjnymi. Oczywiście najważniejsze były relacje z Józefem Piłsudskim.
Odszedł Wódz Narodu Józef Piłsudski
Artykuł

Odszedł Wódz Narodu Józef Piłsudski

Autor: Mariusz Żuławnik
12 maja roku 1935 zmarł Marszałek Józef Piłsudski –działacz niepodległościowy dowódca I Brygady Legionów, współtwórca II RP, pogromca Sowietów w roku 1920. Trwająca kilka dni pompa funebris Piłsudskiego była jedną z największych tego typu uroczystości, jakie kiedykolwiek odbyły się w Polsce.
Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej
Artykuł

Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej

Autor: Marek Gałęzowski
Odbudowa państwa polskiego po przeszło wieku niewoli była procesem długotrwałym i żmudnym. II Rzeczpospolita powstawała na obszarach w znacznej części zniszczonych, w warunkach wojny trwającej dłużej niż w innych państwach europejskich.
Ostatnie lata niepodległości
Artykuł

Ostatnie lata niepodległości

Autor: Marek Gałęzowski
12 maja 1935 r. w Warszawie zmarł Józef Piłsudski. Jego śmierć była wstrząsem dla społeczeństwa, tym bardziej że informacje o chorobie Marszałka utrzymywano w tajemnicy. W kraju ogłoszono sześciotygodniową żałobę narodową.
Pomiędzy Moskwą a Berlinem
Artykuł

Pomiędzy Moskwą a Berlinem

Autor: Włodzimierz Suleja
Ład lokarneński, który w 1925 r. zastąpił porządek wersalski, nie zabezpieczał integralności terytorialnej II Rzeczypospolitej. Alians francusko-polski nie równoważył już stanu zagrożenia granicy zachodniej.
Przewrót majowy
Artykuł

Przewrót majowy

Autor: Adam Stefan Lewandowski
W połowie maja 1926 roku naprzeciw siebie stanęli żołnierze odrodzonego Wojska Polskiego - rodacy nierzadko ramię w ramię broniący w 1920 roku granic tworzącej się II RP. Przez wiele lat wokół tych wydarzeń narosły kontrowersje. Jednak dziś wiemy, że strona rządowa mogła zapobiec rozlewu krwi.
Przewrót majowy – co się wydarzyło w Warszawie w dniach 12–15 maja 1926 r.
Artykuł

Przewrót majowy – co się wydarzyło w Warszawie w dniach 12–15 maja 1926 r.

Autor: Włodzimierz Suleja
Od lata 1923 r. Marszałek Józef Piłsudski przebywał na politycznym odosobnieniu w Sulejówku. W maju 1926 r., w wyniku zbrojnego przewrotu, przejął władzę w II Rzeczypospolitej. Jego powrót – spodziewany i przez wielu oczekiwany – przyspieszył dramatyczny splot pewnych okoliczności.
Rządy sanacji
Artykuł

Rządy sanacji

Autor: Włodzimierz Suleja
Po zamachu majowym faktyczna władza znalazła się w rękach Marszałka Piłsudskiego. Zwycięzca nie ogłosił jednak objęcia rządów dyktatorskich. Ograniczył się jedynie do zalegalizowania dokonanego przewrotu.
Socjalista, premier, marszałek Sejmu RP Ignacy Daszyński (1866-1936)
Biogram / Biografia

Socjalista, premier, marszałek Sejmu RP Ignacy Daszyński (1866-1936)

Autor: Tomasz Panfil
Nie wiadomo, kogo na przełomie XIX i XX wieku konserwatyści bali się bardziej: diabłów czy socjalistów. Dla wielu zresztą nie było tu różnicy. Tymczasem prawdziwi socjaliści widzieli niesprawiedliwość świata i chcieli z nią walczyć. Taki był Ignacy Daszyński – uczciwy socjalista i polski patriota.
Stanisław Michałowski – wzór urzędnika II RP
Biogram / Biografia

Stanisław Michałowski – wzór urzędnika II RP

Autor: Jarosław Wasilewski
Jednym z najważniejszych zadań, przed którą stanęła u progu swego odrodzenia II Rzeczypospolita, było zbudowanie sprawnej administracji opartej na kompetentnej kadrze urzędników. Wzorem dla zaczynających tę niełatwą karierę mógł być Stanisław Michałowski.
Śmierć Marszałka
Artykuł

Śmierć Marszałka

Autor: Anna Płońska
12 maja 1935 roku pogrążył w żałobie państwo polskie. Tego dnia zmarł Józef Piłsudski, główny architekt odbudowanej po latach niewoli Polski Niepodległej.
Wojciech Korfanty – emigracja i powrót do kraju
Artykuł

Wojciech Korfanty – emigracja i powrót do kraju

Autor: Grzegorz Bębnik, Sebastian Rosenbaum, Mirosław Węcki
Mimo wybitnej roli Korfantego, odegranej w okresie kształtowania granic Rzeczypospolitej w latach 1918–1922, w dobie rządów sanacji jego zasługi były marginalizowane. W 1938 r. wyemigrował do Czechosłowacji. Powrócił w kwietniu 1939 r. i został aresztowany. Zmarł tuż po zwolnieniu z więzienia.
Zasada równowagi? Polska polityka zagraniczna w latach 30-tych XX w.
Artykuł

Zasada równowagi? Polska polityka zagraniczna w latach 30-tych XX w.

Autor: Marcin Kruszyński
Polityka zagraniczna realizowana przez Józefa Becka opierała się na sformułowanej przez Piłsudskiego zasadzie równowagi, czyli utrzymywania przez Polskę „równej odległości” od ZSRS i od Niemców, z całkowitym wykluczeniem wiązania się sojuszem tak z Rzeszą przeciw Moskwie, jak z Moskwą przeciw Rzeszy.
Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku
Artykuł

Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku

Autor: Agnieszka Łuczak
Ród Radziwiłłów herbu Trąby wywodzi się z Wielkiego Księstwa Litewskiego, gdzie od XV w. piastował wysokie urzędy. Jego przedstawiciele już od XVI stulecia kształcili się na europejskich uniwersytetach, regularnie podróżowali za granicę. Nie brakuje w tej rodzinie osób wielce zasłużonych dla Polski.