Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Nieustraszony żołnierz czerwony”. Przypadek Szymona Harnama
TYLKO U NAS
Artykuł

„Nieustraszony żołnierz czerwony”. Przypadek Szymona Harnama

Autor: Jerzy Bednarek
Bohater niniejszego tekstu naprawdę nazywał się Szaja Charnam, a spolszczoną wersję swojego imienia i nazwiska – Szymon Harnam – zawdzięcza łódzkim komunistom, którzy po wojnie uznali, że jego pochodzenie należy z jakiegoś powodu spolonizować.
<i>Państwo polskie jest wspólnem dobrem wszystkich obywateli</i>. Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r.
TYLKO U NAS
Artykuł

Państwo polskie jest wspólnem dobrem wszystkich obywateli. Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r.

Autor: Tomasz Panfil
Słowo „konstytucja” jest w ostatnich czasach jednym z modniejszych słów w Polsce. Obowiązującej obecnie ustawy zasadniczej z 1997 r., jedni bronią, stawiając ją nawet ponad życie obywateli, inni natomiast ją krytykują; pojawiają się pomysły jej zmiany lub opracowania całkiem nowej konstytucji.
<i>Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…</i>
POLECAMY
Artykuł

Umarł „Dziadek” siwy a żelazny…

Autor: Marek Gałęzowski
„Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali więcej niż własnych rodziców, niż własne dzieci, ale było wielu ludzi, którzy go nienawidzili […]. I oto nie znać było tego w dniu pogrzebu” – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
Brak zgody Polski na przemarsz wojsk sowieckich w 1939 r.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Brak zgody Polski na przemarsz wojsk sowieckich w 1939 r.

Autor: Sebastian Pilarski
Historycy wielokrotnie analizowali kwestię ewentualnej zgody polskiego rządu na przemarsz wojsk sowieckich przez terytorium Rzeczypospolitej w 1939 r. W sierpniu tego roku Moskwa podjęła kolejną próbę uzyskania aprobaty dla planów wprowadzenia Armii Czerwonej do Polski, jako kraju objętego wielostronnymi gwarancjami pomocy na wypadek zagrożenia ze strony Niemiec.
Gustaw Orlicz-Dreszer (1889–1936)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Gustaw Orlicz-Dreszer (1889–1936)

Autor: Piotr Kardela
Gdy 16 lipca 1936 r. gen. Gustaw Orlicz-Dreszer wystartował o godzinie 13.50 z lotniska w Grudziądzu obierając kurs na Gdynię, nie wiedział, iż będzie to jego ostatni lot.
Historia zamachu na ministra Bronisława Pierackiego
TYLKO U NAS
Artykuł

Historia zamachu na ministra Bronisława Pierackiego

Autor: Artur Brożyniak
Najbardziej spektakularnym zamachem Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów było zabójstwo Bronisława Pierackiego, ministra spraw wewnętrznych II RP. Decyzja o zamachu zapadła na specjalnej konferencji Prowidu Ukraińskich Nacjonalistów i Krajowej Egzekutywy OUN w Berlinie pod koniec kwietnia 1933 r.
Józef Piłsudski – patron na każde czasy
POLECAMY
Artykuł

Józef Piłsudski – patron na każde czasy

Autor: Adam Stefan Lewandowski
12 maja 1935 r. na wieczna wartę odszedł Pierwszy Marszałek Polski Józef Piłsudski. Niedługo po jego śmierci wiele instytucji i budynków użyteczności publicznej przyjęło dobrowolnie imię Zmarłego. Wiele z nich nosi je do dziś, ale są też takie, które nie powróciły do przedwojennej tradycji.
Kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie

Autor: Iwona Fischer
Budowa kopca Piłsudskiego to wyraz szacunku dla człowieka, który przywrócił Polsce niepodległość. Ten największy z polskich kopców ma długą, niezwykle ciekawą historię, zdeterminowaną przez trudne i zmienne koleje XX w.
Krakowskie obchody 11 listopada w międzywojniu
POLECAMY
Artykuł

Krakowskie obchody 11 listopada w międzywojniu

Autor: Iwona Fischer
Święto Niepodległości ma już długą tradycję. Celebrujemy je od 1920 r. Główne obchody odbywają się zawsze w stolicy państwa. Warto jednak spojrzeć także na uroczystości organizowane w innych miastach.
Kresowy głos sumienia. Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864–1938)
POLECAMY
Biogram / Biografia

Kresowy głos sumienia. Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864–1938)

Autor: Tomasz Krzyżowski
Arcybiskup lwowski obrządku ormiańskiego walczył w parlamencie wiedeńskim o odrodzenie Polski, a potem zabiegał o korzystny kształt jej granic. Nieokiełznany temperament polityczny łączył z troską o ubogich i z głębokim życiem duchowym.
Marian Zyndram-Kościałkowski. Kariera piłsudczyka
POLECAMY
Artykuł

Marian Zyndram-Kościałkowski. Kariera piłsudczyka

Autor: Jarosław Wasilewski
23 listopada 2020 r. Rada Miejska Białegostoku podjęła uchwałę, w której ustanowiła Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego patronem roku następnego. Radni chcieli w ten sposób upamiętnić drugiego po Józefie Piłsudskim honorowego obywatela miasta, zasłużonego dla rozwoju regionu białostockiego.
Najważniejszy dzień dla piłsudczyków? Rzecz o imieninach Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego
POLECAMY
Artykuł

Najważniejszy dzień dla piłsudczyków? Rzecz o imieninach Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego

Autor: Adam Stefan Lewandowski
W roku 2017 obchodzono Rok Marszałka Józefa Piłsudskiego. Spoglądając na zestawienie uroczystości, dominującymi miesiącami były: maj i grudzień. Ma to swoje oczywiste uzasadnienie. Przypomnijmy jednak, dlaczego wśród miesięcy poświęconych postaci Marszałka powinien się znaleźć także marzec.
Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Nieheroiczny państwowiec. Błażej Stolarski (1880–1939)

Autor: Paweł Perzyna
Błażej Stolarski należy do tych bohaterów niepodległości, których dokonań nie mierzy się udziałem w walce z bronią w ręku. Imponujące były jego osiągnięcia w pracy na rzecz budowy życia społecznego, politycznego i gospodarczego w tworzącym się po przeszło stuletniej niewoli organizmie państwowym.
O ustroju II RP słów kilka...
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

O ustroju II RP słów kilka...

Autor: Marcin Kruszyński
W listopadzie 1918 r., w specjalnym dekrecie gabinetu pod przewodnictwem Jędrzeja Moraczewskiego, określono tymczasową formę rządów w Polsce – zdecydowano, że będzie to republika. Te same zapisy powtórzono w tzw. Małej Konstytucji (1919), a następnie w Konstytucji marcowej (17 marca 1921).
Obrońca demokracji
POLECAMY
Biogram / Biografia

Obrońca demokracji

Autor: Tomasz Panfil
Mimo starcia z obozem piłsudczykowskim przy okazji wyboru marszałka sejmu Daszyński, świadom wagi spokoju dla pracy państwowej, starał się współpracować z politykami sanacyjnymi. Oczywiście najważniejsze były relacje z Józefem Piłsudskim.
Odszedł Wódz Narodu Józef Piłsudski
POLECAMY
Artykuł

Odszedł Wódz Narodu Józef Piłsudski

Autor: Mariusz Żuławnik
12 maja roku 1935 zmarł Marszałek Józef Piłsudski – działacz niepodległościowy dowódca I Brygady Legionów, współtwórca II RP, pogromca Sowietów w roku 1920. Trwająca kilka dni pompa funebris Piłsudskiego była jedną z największych tego typu uroczystości, jakie kiedykolwiek odbyły się w Polsce.
Odszedł Wódz Narodu Józef Piłsudski
POLECAMY
Artykuł

Odszedł Wódz Narodu Józef Piłsudski

12 maja roku 1935 zmarł Marszałek Józef Piłsudski – działacz niepodległościowy dowódca I Brygady Legionów, współtwórca II RP, pogromca Sowietów w roku 1920. Trwająca kilka dni pompa funebris Piłsudskiego była jedną z największych tego typu uroczystości, jakie kiedykolwiek odbyły się w Polsce.
Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Osiągnięcia i niepowodzenia II Rzeczypospolitej

Autor: Marek Gałęzowski
Odbudowa państwa polskiego po przeszło wieku niewoli była procesem długotrwałym i żmudnym. II Rzeczpospolita powstawała na obszarach w znacznej części zniszczonych, w warunkach wojny trwającej dłużej niż w innych państwach europejskich.
Ostatnie lata niepodległości
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Ostatnie lata niepodległości

Autor: Marek Gałęzowski
12 maja 1935 r. w Warszawie zmarł Józef Piłsudski. Jego śmierć była wstrząsem dla społeczeństwa, tym bardziej że informacje o chorobie Marszałka utrzymywano w tajemnicy. W kraju ogłoszono sześciotygodniową żałobę narodową.
Pomiędzy Moskwą a Berlinem
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Pomiędzy Moskwą a Berlinem

Autor: Włodzimierz Suleja
Ład lokarneński, który w 1925 r. zastąpił porządek wersalski, nie zabezpieczał integralności terytorialnej II Rzeczypospolitej. Alians francusko-polski nie równoważył już stanu zagrożenia granicy zachodniej.
Przewrót majowy
TYLKO U NAS
Artykuł

Przewrót majowy

Autor: Adam Stefan Lewandowski
W połowie maja 1926 roku naprzeciw siebie stanęli żołnierze odrodzonego Wojska Polskiego - rodacy nierzadko ramię w ramię broniący w 1920 roku granic tworzącej się II RP. Przez wiele lat wokół tych wydarzeń narosły kontrowersje. Jednak dziś wiemy, że strona rządowa mogła zapobiec rozlewu krwi.
Przewrót majowy – co się wydarzyło w Warszawie w dniach 12–15 maja 1926 r.
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Przewrót majowy – co się wydarzyło w Warszawie w dniach 12–15 maja 1926 r.

Autor: Włodzimierz Suleja
Od lata 1923 r. Marszałek Józef Piłsudski przebywał na politycznym odosobnieniu w Sulejówku. W maju 1926 r., w wyniku zbrojnego przewrotu, przejął władzę w II Rzeczypospolitej. Jego powrót – spodziewany i przez wielu oczekiwany – przyspieszył dramatyczny splot pewnych okoliczności.
Rządy sanacji
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Rządy sanacji

Autor: Włodzimierz Suleja
Po zamachu majowym faktyczna władza znalazła się w rękach Marszałka Piłsudskiego. Zwycięzca nie ogłosił jednak objęcia rządów dyktatorskich. Ograniczył się jedynie do zalegalizowania dokonanego przewrotu.
Socjalista, premier, marszałek Sejmu RP Ignacy Daszyński (1866-1936)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Socjalista, premier, marszałek Sejmu RP Ignacy Daszyński (1866-1936)

Autor: Tomasz Panfil
Nie wiadomo, kogo na przełomie XIX i XX wieku konserwatyści bali się bardziej: diabłów czy socjalistów. Dla wielu zresztą nie było tu różnicy. Tymczasem prawdziwi socjaliści widzieli niesprawiedliwość świata i chcieli z nią walczyć. Taki był Ignacy Daszyński – uczciwy socjalista i polski patriota.
Stanisław Michałowski – wzór urzędnika II RP
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Stanisław Michałowski – wzór urzędnika II RP

Autor: Jarosław Wasilewski
Jednym z najważniejszych zadań, przed którą stanęła u progu swego odrodzenia II Rzeczypospolita, było zbudowanie sprawnej administracji opartej na kompetentnej kadrze urzędników. Wzorem dla zaczynających tę niełatwą karierę mógł być Stanisław Michałowski.
Śmierć Marszałka
POLECAMY
Artykuł

Śmierć Marszałka

Autor: Anna Płońska
12 maja 1935 roku pogrążył w żałobie państwo polskie. Tego dnia zmarł Józef Piłsudski, główny architekt odbudowanej po latach niewoli Polski Niepodległej.
Wojciech Korfanty – emigracja i powrót do kraju
POLECAMY
Artykuł

Wojciech Korfanty – emigracja i powrót do kraju

Autor: Grzegorz Bębnik, Sebastian Rosenbaum, Mirosław Węcki
Mimo wybitnej roli Korfantego, odegranej w okresie kształtowania granic Rzeczypospolitej w latach 1918–1922, w dobie rządów sanacji jego zasługi były marginalizowane. W 1938 r. wyemigrował do Czechosłowacji. Powrócił w kwietniu 1939 r. i został aresztowany. Zmarł tuż po zwolnieniu z więzienia.
Zamach majowy
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Zamach majowy

Autor: Włodzimierz Suleja
U schyłku 1925 r. międzynarodowe położenie Polski wyraźnie się pogorszyło. Fakt ten ważył zapewne, ale nie determinował decyzji Piłsudskiego, by raz jeszcze wziąć na siebie odpowiedzialność za losy kraju. Drogą do tego celu wiodącą okazał się zamach majowy.
Zasada równowagi? Polska polityka zagraniczna w latach 30-tych XX w.
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Zasada równowagi? Polska polityka zagraniczna w latach 30-tych XX w.

Autor: Marcin Kruszyński
Polityka zagraniczna realizowana przez Józefa Becka opierała się na sformułowanej przez Piłsudskiego zasadzie równowagi, czyli utrzymywania przez Polskę „równej odległości” od ZSRS i od Niemców, z całkowitym wykluczeniem wiązania się sojuszem tak z Rzeszą przeciw Moskwie, jak z Moskwą przeciw Rzeszy.
Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku
POLECAMY
Artykuł

Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku

Autor: Agnieszka Łuczak
Ród Radziwiłłów herbu Trąby wywodzi się z Wielkiego Księstwa Litewskiego, gdzie od XV w. piastował wysokie urzędy. Jego przedstawiciele już od XVI stulecia kształcili się na europejskich uniwersytetach, regularnie podróżowali za granicę. Nie brakuje w tej rodzinie osób wielce zasłużonych dla Polski.
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2023 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510