Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

KL Sachsenhausen. Miejsce spod znaku trupiej czaszki
Artykuł

KL Sachsenhausen. Miejsce spod znaku trupiej czaszki

Autor: Dariusz Gorajczyk
W latach 1936-1945 przez to piekło na ziemi przeszło około 200 tys. ludzi. Kilkadziesiąt tysięcy zmarło lub zostało zabitych. Dokładnej liczby nie znamy.
Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm
Artykuł

Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm

Autor: Zbigniew Stanuch
Ravensbrück – najcięższy i najokrutniejszy obóz koncentracyjny dla kobiet. Położony w malowniczej scenerii niemieckich lasów, nieopodal jeziora, ok. 80 km od Berlina. Po wojnie wielu osobom będzie się kojarzył z piekłem na ziemi – ze względu na ból i cierpienie, którego tam doświadczyły osadzone.
Krwawa środa w Olkuszu – 31 lipca 1940 roku
Artykuł

Krwawa środa w Olkuszu – 31 lipca 1940 roku

Autor: Michał Masłowski
W lipcu 1940 r. niemiecka żandarmeria przeprowadziła w Olkuszu akcję pacyfikacyjną. W odwecie za śmierć żandarma Ernsta Kadatza mieszkańcy miasta byli przez kilka godzin torturowani, bici i przesłuchiwani.
Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta
Artykuł

Krwawy sierpień. Zagłada radomskiego getta

Autor: Sebastian Piątkowski
W marcu 1942 r. Niemcy rozpoczęli likwidację gett w dystrykcie lubelskim. Informacje o wysiedleniach, egzekucjach i transportach do nieznanych miejsc docierały na lewy brzeg Wisły, były jednak ogólnikowe i enigmatyczne. Mieszkańcy dystryktu radomskiego – nawet pesymiści – traktowali je z dystansem.
Kryjówki dla Żydów
Artykuł

Kryjówki dla Żydów

Autor: Tomasz Domański
Badania naukowe prowadzone w zakresie polskiej pomocy świadczonej Żydom podczas niemieckiej okupacji wyraźnie przekonują, że najwięcej takich przypadków miało miejsce na wsiach. Tam też najczęściej dochodziło do krwawych represji za pomoc Żydom wymierzanych przez lokalne jednostki niemieckiej policji porządkowej.
Księże Góry
Artykuł

Księże Góry

Autor: Izabela Mazanowska
Wkrótce po tym, gdy Niemcy 1 września 1939 r. zaatakowali II Rzeczypospolitą, rozpoczęła się masowa eksterminacja polskiej ludności cywilnej, Żydów, osób upośledzonych, przedstawicieli różnych grup społecznych. Jednym z miejsc kaźni zbrodni pomorskiej 1939 r. były Księże Góry koło Grudziądza.
Kto ty jesteś? Repatriacja dzieci polskich po II wojnie światowej
Artykuł

Kto ty jesteś? Repatriacja dzieci polskich po II wojnie światowej

Autor: Ewa Wójcicka
W wyniku II wojny światowej ok. 1,5 miliona polskich dzieci zostało sierotami lub półsierotami. Zapewnienie im opieki nie było jedynym problemem po 1945 r. Ważnym wyzwaniem było też wyszukiwanie polskich dzieci wywiezionych na tereny III Rzeszy i umożliwianie im powrotu do rodzinnego kraju.
Ku przestrodze wrogom III Rzeszy…
Artykuł

Ku przestrodze wrogom III Rzeszy…

Autor: Aleksandra Szafrańska-Dolewska
Z piersi zszokowanych mieszkańców wydobył się przeraźliwy krzyk, słychać było płacz kobiet i dzieci. Ludzie odwracali głowy, żeby nie patrzeć. Bali się jednak odejść z powodu grożących kar.
KZ-Staat. Obozy niemieckie i ich rola w systemie państwowego terroru (1933–1945)
Artykuł

KZ-Staat. Obozy niemieckie i ich rola w systemie państwowego terroru (1933–1945)

Autor: Bartosz Januszewski
Szacuje się, że przez wszystkie typy niemieckich obozów, więzień policyjnych oraz gett w okresie III Rzeszy przeszło 18 mln osób. Aż 11 mln z nich zagłodzono, zakatowano, zastrzelono i zagazowano.
Listy z „piekła kobiet”. Korespondencja Jadwigi Seifert z Ravensbrück
Artykuł

Listy z „piekła kobiet”. Korespondencja Jadwigi Seifert z Ravensbrück

Autor: Radosław Kurek
Jadwiga Seifert, nauczycielka z Nawojowej, od pierwszych dni okupacji niemieckiej aktywnie zaangażowała się w działalność podziemia niepodległościowego. Rychło przypłaciła to aresztowaniem i zesłaniem do „piekła kobiet”, jak często nazywany jest obóz koncentracyjny w Ravensbrück.
Listy z Dachau
Artykuł

Listy z Dachau

Autor: Paweł Głuszek
Obozy koncentracyjne stały się symbolem niemieckich zbrodni i horroru II wojny światowej. W ramach akcji Archiwum Pełne Pamięci w zbiorach IPN zabezpieczony został zestaw listów z obozu w Dachau. Jeden z nich, napisany wkrótce po wyzwoleniu przez wieloletniego więźnia, przedstawia niezwykle plastyczny obraz wyzwolenia placówki przez amerykańskich żołnierzy.
Listy z innego świata
Artykuł

Listy z innego świata

Autor: Ewa Wójcicka
Kilka zdań na niewielkim formularzu stanowiło jedyną informację dla bliskich o losach więźnia osadzonego w hitlerowskim obozie koncentracyjnym – jednym z miejsc kaźni, jakie funkcjonowały w okresie 1939-45 r. na terenach zajętych przez reżim nazistowski oraz obszarach byłej III Rzeszy.
Ludwig Fischer. Biurokrata zbrodni
Artykuł

Ludwig Fischer. Biurokrata zbrodni

Autor: Wojciech Kujawa
3 marca 1947 r. Najwyższy Trybunał Narodowy skazał niemieckiego zbrodniarza wojennego Ludwiga Fischera na karę śmierci.
Ludzie na drutach
Artykuł

Ludzie na drutach

Autor: Elżbieta Dziwisz
Wojenne losy mamy, Felicji Dziwisz z domu Artwich, znałam na pamięć. O niemieckiej okupacji i Powstaniu Warszawskim oraz katordze w niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof chciała opowiedzieć całemu światu i opowiadała. Znajomym, rodzinie…
Malarz SS – Wilhelm Petersen
Artykuł

Malarz SS – Wilhelm Petersen

Autor: Soraya Kuklińska
Podczas II wojny światowej z jednostkami niemieckimi podróżowali korespondenci wojenni, filmowcy, fotografowie i malarze. Jedną z takich postaci był profesor Wilhelm Petersen, rysujący działania wojenne na pierwszej linii frontu.
Maria Mandl
Artykuł

Maria Mandl

Autor: Filip Gańczak
„Piekielnica”, „zły duch”, „sadystka” – tak zapamiętały ją więźniarki niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie brutalna nadzorczyni z Ravensbrück i Auschwitz nie uniknęła szubienicy.
Masakra więźniów karnego obozu pracy „Liban”
Artykuł

Masakra więźniów karnego obozu pracy „Liban”

Autor: Roman Gieroń
„Kilka z tych zwłok wisiało na drutach ogrodzenia obozowego na tyłach obozu, a kilka wyciągnęliśmy z obozowych dołów kloacznych” – wspominał jeden z pracowników Baudienstu oddelegowany do pozbierania zwłok więźniów zamordowanych w Krakowie pod koniec lipca 1944 r. w obozie karnym zwanym „Libanem”.
Matka i córka - zamordowane za pomoc Żydowi
Artykuł

Matka i córka - zamordowane za pomoc Żydowi

Autor: Mariusz Sawa
W okresie okupacji niemieckiej na placu koło młyna w Sosnowicy zostały zamordowane przez Niemców dwie kobiety, Stanisława Kamińska i jej córka Halina. Była to kara za pomoc, również wówczas zabitemu, nieznanemu z nazwiska Żydowi.
Miasto skazane na śmierć
Artykuł

Miasto skazane na śmierć

Autor: Paulina Gołębiewska
Furia, z którą Adolf Hitler odnosił się do Warszawy, osiągnęła apogeum w 1944 r., gdy z lubością miał pokazywać swoim gościom w Wilczym Szańcu zdjęcia systematycznie wyburzanego miasta.
Michał Stefan Lisowski – pionier lubelskiego harcerstwa 1929-1940
Artykuł

Michał Stefan Lisowski – pionier lubelskiego harcerstwa 1929-1940

Autor: Janusz Kłapeć
Michał Lisowski należy do grona założycieli i propagatorów harcerstwa na Lubelszczyźnie. Niestety nie jest znany szerszemu kręgowi badaczy i historyków chociaż jego zasługi w rozwój harcerstwa, patriotycznego wychowania młodzieży oraz kultury fizycznej jest niepodważalny.
Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko na robotach przymusowych w III Rzeszy
Artykuł

Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko na robotach przymusowych w III Rzeszy

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
W czasie II wojny światowej praca przymusowa była jedną z głównych niemieckich metod pozyskiwania taniej siły roboczej dla przemysłu i rolnictwa III Rzeszy. Stanowiła zarazem jedną z form eksterminacji ludności polskiej.
Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko w KL Auschwitz-Birkenau
Artykuł

Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko w KL Auschwitz-Birkenau

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Z Buska-Zdroju nie odchodziły bezpośrednio transporty do obozów koncentracyjnych. Część więźniów przebywających w buskich więzieniach gestapo przenoszono w tym celu do więzień w Pińczowie lub w Kielcach.
Mieszkańcy Świętokrzyskiego – ofiary niemieckich obozów koncentracyjnych
Artykuł

Mieszkańcy Świętokrzyskiego – ofiary niemieckich obozów koncentracyjnych

Autor: Robert Piwko
14 czerwca 1940 roku miał miejsce pierwszy zbiorowy transport więźniów z Tarnowa do KL Auschwitz. Dla upamiętnienia go corocznie odbywają się spotkania w miejscach skłaniających do zadumy nad losem ofiar niemieckiego terroru. W Kielcach jednym z takich miejsc jest pomnik na Cmentarzu Partyzanckim.
Mieszkańcy wsi zamordowani i represjonowani za pomoc Żydom
Artykuł

Mieszkańcy wsi zamordowani i represjonowani za pomoc Żydom

Autor: Tomasz Domański
„Każdy Polak, który żyda przyjmie i przetrzyma […] staje się karygodnym. Również będzie karany karą śmierci, który uciekłym albo policyjnie niemeldowanym żydom użycza pomieszczenia albo wyżywienia względnie sprzedaje im środki żywnościowe”.
Morderca z Płaszowa
Artykuł

Morderca z Płaszowa

Autor: Filip Gańczak
W dniach od 27 sierpnia do 5 września 1946 roku przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Krakowie odbył się proces Amona Götha. W jego wyniku sadystyczny komendant KL Plaszow został skazany na karę śmierci.
Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.
Artykuł

Morderstwa na polskich patriotach w Nowym Bytomiu we wrześniu 1939 r.

Autor: Grzegorz Bębnik
Kiedy 3 września 1939 r. do Nowego Bytomia weszli członkowie niemieckiej formacji dywersyjnej Freikorps Ebbinghaus, nikt nie przypuszczał jakie okrucieństwo zademonstrują na polskich więźniach. Jeden ze zbrodniarzy uniknął odpowiedzialności, nawet po wojnie.
Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna
Artykuł

Mosze Landau – Gdańszczanin, który sądził Eichmanna

Autor: Szymon Pietrzykowski
Mosze Landau, prominentny izraelski prawnik, urodzony 29 kwietnia 1912 r. w Gdańsku, zasłynął przede wszystkim jako przewodniczący trzyosobowego kolegium sędziowskiego w procesie Adolfa Eichmanna – szefa komórki IV B4 RSHA, jednego z koordynatorów tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”.
Mój dziadek nie był nazistą. Rozważania o niemieckiej pamięci
Artykuł

Mój dziadek nie był nazistą. Rozważania o niemieckiej pamięci

Autor: Joanna Lubecka
Najpierw wyparcie zbrodni, a później pamięć powierzchowna i zrytualizowana. Niemcy, wbrew pozorom, do dziś mają kłopot z rozliczeniem się z II wojną światową. Nie przeszkadza im to w odgrywaniu roli moralnego dydaktyka.
Najważniejszy jest człowiek. Chrzanowscy i Szlenkierowie
Artykuł

Najważniejszy jest człowiek. Chrzanowscy i Szlenkierowie

Autor: Anna Czocher
Chrzanowscy – ziemianie z Podlasia, spowinowaceni z rodzinami Lelewela i Sienkiewicza, katolicy. Szlenkierowie – przemysłowcy i filantropi, spolonizowani ewangelicy. Ich rody połączył ślub Wandy Szlenkierówny z Ignacym Chrzanowskim, późniejszym profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Naznaczeni KL Dachau. O losie rocznika kapłańskiego prymasa Wyszyńskiego
Artykuł

Naznaczeni KL Dachau. O losie rocznika kapłańskiego prymasa Wyszyńskiego

Autor: Łucja Marek
Szacuje się, że w czasie drugiej wojny światowej blisko 3 tys. polskich duchownych poniosło śmierć, to jest prawie 20 proc. przedwojennego duchowieństwa. Kościół katolicki w Polsce poniósł ogromne straty osobowe i materialne.
Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi
Artykuł

Niemcy kradli w Polsce wszystko, włącznie z dziećmi

Autor: Tomasz Stempowski
15 maja 1940 r. Reichsführer SS i szef policji niemieckiej Heinrich Himmler, jako komisarz Rzeszy ds. Umacniania Niemczyzny, opracował wstępne założenia rabunku i germanizacji polskich dzieci. W dokumencie zatytułowanym „Kilka myśli o traktowaniu obcoplemieńców na Wschodzie” zawarł plan wyniszczenia narodu polskiego i przekształcenia go w niewykształconą siłę roboczą dla III Rzeszy.
Niemcy, Watykan i Europa w czasach Edyty Stein
Artykuł

Niemcy, Watykan i Europa w czasach Edyty Stein

Autor: Roksana Szczypta-Szczęch
1 maja 1987 r. Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein, niemiecką filozof żydowskiego pochodzenia – karmelitankę, która przyjęła zakonne imię Teresa Benedykta od Krzyża, zamordowaną w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz.
Niemiecka polityka okupacyjna na ziemiach polskich
Artykuł

Niemiecka polityka okupacyjna na ziemiach polskich

Autor: Marek Gałęzowski
Ziemie polskie, które znalazły się pod okupacją niemiecką, podzielono na dwie części. Pomorze, Wielkopolskę, Śląsk, zachodnią część województwa łódzkiego, północne Mazowsze i Suwalszczyznę wcielono do III Rzeszy. Z pozostałych ziem utworzono Generalne Gubernatorstwo ze stolicą w Krakowie, na którego czele stanął rezydujący na Wawelu gubernator Hans Frank.
Niemiecka zbrodnia na rodzinie Szaperów
Artykuł

Niemiecka zbrodnia na rodzinie Szaperów

Autor: Ryszard Kotarba
W maju 1943 r. Niemcy aresztowali w Krakowie rodzinę Szaperów. Antoni Szaper był nauczycielem i społecznikiem. Nie jest jasne, dlaczego padł ofiarą gestapo i zginął wraz z dziećmi w obozie w Płaszowie.
Niemiecki karny obóz pracy w Knyszynie (1941–1944)
Artykuł

Niemiecki karny obóz pracy w Knyszynie (1941–1944)

Autor: Magdalena Dzienis-Todorczuk
Na obszarze Okręgu Białystok Niemcy utworzyli wiele obozów. Jeden z nich mieścił się w Knyszynie.
Niemiecki obóz „Liban” w Krakowie. Praca przymusowa w Generalnym Gubernatorstwie
Artykuł

Niemiecki obóz „Liban” w Krakowie. Praca przymusowa w Generalnym Gubernatorstwie

Autor: Marcin Chorązki
W kamieniołomie w Podgórzu Niemcy założyli 15 kwietnia 1942 r. karny obóz pracy przymusowej Baudienstu. Warunki były tam katastrofalne, a wyżywienie głodowe.
Niemiecki obóz pracy SS w Poniatowej (23 luty 1942 – 4 listopad 1943) – <i>Werke Ponjatowa GmbH im SS-Arbeitslager Ponjatowa</i>
Artykuł

Niemiecki obóz pracy SS w Poniatowej (23 luty 1942 – 4 listopad 1943) – Werke Ponjatowa GmbH im SS-Arbeitslager Ponjatowa

Autor: Artur Podgórski
Umowną datą powstania obozu pracy SS w Poniatowej jest 31 stycznia 1943 r., kiedy to bremeńczyk Walther Caspar Többens i SS und Polizeiführer (SSPF) w Lublinie Odilo Globocnik podpisali porozumienie o współpracy i przeniesieniu z getta warszawskiego do Poniatowej zakładów tekstylnych Többensa.
Niemiecki okupant wobec Żydów w latach 1939–1941
Artykuł

Niemiecki okupant wobec Żydów w latach 1939–1941

Autor: Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło
II Rzeczpospolita była państwem wielonarodowym. U progu II wojny światowej liczyła niemal 35 mln mieszkańców, z czego ok. 32 proc. (11,2 mln) stanowiły mniejszości narodowe. Wśród nich najliczniejszą grupą po Ukraińcach, przeszło trzymilionową, byli Żydzi. Kres ich tak licznej obecności w Polsce przyniosła II wojna światowa.
Niemieckie egzekucje w lesie koło Lisowa
Artykuł

Niemieckie egzekucje w lesie koło Lisowa

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Eskalacja terroru niemieckiego na terenie Kreishauptmannschaft Busko miała miejsce w latach 1943–1944. Licznych zbrodni Niemcy dokonywali w lasach: Wełeckim, Skrzypiowskim, Włoszczowickim, Widuchowskim czy Koteckim. Kolejnym, zapomnianym miejscem straceń na tym terenie jest las koło Lisowa.
Niemieckie i sowieckie obozy
Artykuł

Niemieckie i sowieckie obozy

Autor: Marek Klecel
To zadziwiające, że w XX w., który kojarzy się z obroną praw człowieka i wspaniałymi osiągnięciami naukowymi, powstało tak ponure zjawisko, jak system obozów pracy przymusowej, koncentracyjnych i śmierci, w których metodycznie eksterminowano miliony ludzi.
Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945
Artykuł

Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945

Autor: Monika Tomkiewicz
Poniższy tekst ma charakter wprowadzający do tematyki funkcjonowania w latach 1939-1945 niemieckich obozów zlokalizowanych na terytorium Polski w jej obecnych granicach.
Niemieckie obozy pracy w Dziemianach na Kaszubach
Artykuł

Niemieckie obozy pracy w Dziemianach na Kaszubach

Autor: Monika Tomkiewicz
Miejscowość Dziemiany usytuowana na obrzeżach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, wśród jezior i lasów, stanowi obecnie malowniczą atrakcję turystyczną Kaszub.
Niemieckie zbrodnie na kieleckiej wsi
Artykuł

Niemieckie zbrodnie na kieleckiej wsi

Autor: Tomasz Domański
Największy terror okupanci wprowadzili jesienią 1942 r. Ich celem było przede wszystkim ograbienie rolników z produktów żywnościowych, zapewnienie siły roboczej dla gospodarki Rzeszy, a w następnych latach zwalczanie zaplecza polskiej partyzantki.
Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku
Artykuł

Niemieckie zbrodnie na Żydach na ziemi łomżyńskiej latem 1941 roku

Autor: Paweł Kornacki
W 1939 r. wschodnia część Polski znalazła się pod okupacją sowiecką. Ziemia łomżyńska była najdalej na zachód wysuniętym obszarem zagarniętym przez ZSRS. Gdy 22 czerwca 1941 r. wybuchła wojna niemiecko-sowiecka, Łomżyńskie niemal natychmiast zostało zajęte przez Niemców. Miesiąc później Adolf Hitler wydał decyzję o utworzeniu Okręgu Białostockiego (Bezirk Bialystok).
Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów
Artykuł

Niemiecko-rosyjska geneza zagłady europejskich Żydów

Autor: Marcin Urynowicz
Zagłada europejskich Żydów w okresie II wojny światowej pomimo wielkiej liczby publikacji naukowych wyjaśniających jej przyczyny, przebieg i konsekwencje wciąż wzbudza zainteresowanie badaczy, a wraz z popularyzacją wiedzy historycznej także opinii masowej.
Nieosądzeni w Norymberdze
Artykuł

Nieosądzeni w Norymberdze

Autor: Sylwia Afrodyta Karowicz-Bienias
Po zakończeniu działań zbrojnych na frontach II wojny światowej w Europie, przywódcy państw alianckich zadecydowali o pociągnięciu do odpowiedzialności funkcjonariuszy hitlerowskich winnych popełnienia najokrutniejszych zbrodni.
Niezakończone rozrachunki
Artykuł

Niezakończone rozrachunki

Autor: Włodzimierz Suleja
Straty demograficzne i materialne poniesione przez Polskę w czasie II wojny światowej – w przeliczeniu na jednego mieszkańca – są największe na tle wszystkich państw biorących w niej udział. Obciążają one przede wszystkim Niemcy, niemniej jednak za znaczną ich część odpowiadają również Sowieci.
Norymberski proces niemieckich zbrodniarzy
Artykuł

Norymberski proces niemieckich zbrodniarzy

Autor: Rafał Opulski
20 listopada 1945 r. przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze rozpoczął się proces głównych niemieckich zbrodniarzy wojennych.
O procesie karnym księdza Jana Machy przed sądem niemieckim
Artykuł

O procesie karnym księdza Jana Machy przed sądem niemieckim

Autor: Konrad Graczyk
O północy, 3 grudnia 1942 w katowickim więzieniu przy ul. Mikołowskiej ścięty został gilotyną ksiądz katolicki, Jan Macha. Na śmierć skazał go w lipcu tego samego roku Oberlandesgericht Kattowitz – Wyższy Sąd Krajowy w Katowicach.
O Ravensbrück bardziej osobiście
Artykuł

O Ravensbrück bardziej osobiście

Autor: Artur Kubaj
Ravensbrück był głównym obozem koncentracyjnym dla kobiet zorganizowanym i prowadzonym przez hitlerowskie Niemcy przez cały okres II wojny światowej. Pierwszymi jego więźniarkami zostały niemieckie komunistki i działaczki niemieckiego ruchu oporu, osadzone tam jeszcze na początku 1939 r.
Obóz karny w Łopusznie
Artykuł

Obóz karny w Łopusznie

Autor: Tomasz Domański
Jednym z wyznaczników niemieckiej polityki wobec okupowanych ziem polskich był drenaż ludzi i żywności. Tylko z dystryktu radomskiego na przymusowe roboty wysłano ponad 240 tysięcy ludzi.
Obóz koncentracyjny Gusen w Górnej Austrii. Struktura i funkcjonowanie
Artykuł

Obóz koncentracyjny Gusen w Górnej Austrii. Struktura i funkcjonowanie

Autor: Tomasz Cieślak
„Gusen – przedsionek piekła”. W ten oto sposób Jerzy Osuchowski zatytułował swoją książkę wspomnieniową o przeżyciach obozowych w Gusen. Był więźniem tego obozu. Dla niego, podobnie jak dla wielu tysięcy Polaków którzy zostali tam osadzeni przez Niemców w okresie II wojny światowej, zlokalizowany w Górnej Austrii KL Gusen, stał się przedsionkiem piekła.
Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich <i>Aussenarbeitslager Bruss</i>
Artykuł

Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich Aussenarbeitslager Bruss

Autor: Monika Tomkiewicz
W położonej w powiecie kościerskim miejscowości Dziemiany (niem. Sophienwalde) na terenie powstającego poligonu szkoleniowego wojsk SS Sophienwalde Bauleitung der Waffen-SS und Polizei Westpreussen założony został jesienią 1943 r. obóz pracy zwany SS- Lager Sophienwalde.
Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych
Artykuł

Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych

Autor: Tomasz Toborek
Obóz przy ulicy Przemysłowej w Łodzi – pod taką nazwą przeszło do historii jedyne w swoim rodzaju miejsce, w którym w czasie II wojny światowej Niemcy ulokowali wyłącznie polskie dzieci.
Obóz w Żabikowie
Artykuł

Obóz w Żabikowie

Autor: Paweł Głuszek
W kwietniu 1943 roku w podpoznańskim Żabikowie, na terenie starej cegielni, Niemcy utworzyli Więzienie Policji Bezpieczeństwa i Wychowawczy Obóz Pracy. Już tego samego miesiąca do obozu przywieziono pierwszych więźniów.
Obóz zagłady w Treblince
Artykuł

Obóz zagłady w Treblince

Autor: Artur Podgórski
Budowę obozu zagłady w Treblince (gm. Kosów, pow. Sokołów Podlaski) rozpoczęto w dniu 1 czerwca 1942 r. Pierwszym komendantem SS-Sonderkommando Treblinka został mianowany SS-Obersturmführer Irmfried Eberl (Austriak).
Od „Sonaty Księżycowej” do „Gomory”
Artykuł

Od „Sonaty Księżycowej” do „Gomory”

Autor: Teodor Gąsiorowski
Zmasowany nalot Luftwaffe na Coventry w listopadzie 1940 r. był zaledwie przedsmakiem losu, jaki wkrótce alianci mieli zgotować niemieckim miastom.
Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady
Artykuł

Odilo Globocnik – ekspert Himmlera do spraw Zagłady

Autor: Marcin Przegiętka
Jak to możliwe, że człowiek, który odpowiadał za przeprowadzenie akcji „Reinhardt”, w której zamordowano w Generalnym Gubernatorstwie ponad 1 274 000 Żydów, został zapamiętany przez najbliższych współpracowników jako „dobry człowiek” i „miły szef”?
Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność
Artykuł

Ofiary – szmalcownicy, pomoc – bierność

Autor: Robert Spałek
Getto dla polskich Żydów w Warszawie zostało utworzone i zagrodzone na rozkaz okupanta niemieckiego w listopadzie 1940 r. Już w styczniu 1941 roku za murami getta znajdowało się ok. 396 tys. Żydów, trzy miesiące później – 450 tys., a latem – według danych niemieckich – 490 tys. (i był to okres największego zagęszczenia tego terenu).
Ofiary <i>Sonderaktion Krakau</i>
Artykuł

Ofiary Sonderaktion Krakau

Autor: Anna Czocher
Aktion gegen Universitäts-Professoren, powszechnie znana pod nazwą Sonderaktion Krakau, zapisała się w historii Krakowa i dziejów powszechnych jako bezprecedensowy atak na naukę polską.
Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady
Artykuł

Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Ludność żydowska na prowadzoną przez Niemców politykę ograniczania ich praw, wykluczenia z życia społecznego, a z czasem zamykania w gettach i fizycznej zagłady reagowała różnie. Niemniej już od początku okupacji Żydzi angażowali się w działalność konspiracyjną i podejmowali różne formy oporu, głównie o charakterze cywilnym.
Ostatnia egzekucja w Forcie III w Pomiechówku
Artykuł

Ostatnia egzekucja w Forcie III w Pomiechówku

Autor: Dorota Grzechocińska
30 lipca 1944 r., w związku z likwidacją więzienia Niemcy zamordowali w Forcie III około 300 osadzonych tam więźniów. Dokładnej liczby ofiar oraz ich nazwisk nie udało się ustalić.
Oswobadzanie niemieckich obozów koncentracyjnych przez wojska sowieckie
Artykuł

Oswobadzanie niemieckich obozów koncentracyjnych przez wojska sowieckie

Autor: Paweł Kosiński
Niemieckie obozy koncentracyjne (KL, do 1939 r. jedyny typ obozów hitlerowskich) przed wojną były narzędziem izolowania i wyniszczania niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej, a w czasie wojny instrumentem terroru, eksploatacji siły roboczej i realizacji programu ludobójstwa podbitych narodów Europy oraz miejscem zbrodniczych eksperymentów medycznych.
Pacyfikacja Jurkowa na terenie powiatu buskiego – 1 lutego 1944 r.
Artykuł

Pacyfikacja Jurkowa na terenie powiatu buskiego – 1 lutego 1944 r.

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Wieś Jurków położona jest na terenie powiatu buskiego, kilka kilometrów od Wiślicy. W okresie międzywojnia, właścicielem miejscowego majątku dworskiego był Jastrzębski. Przedwojennym zarządcą był Michał Skadłubowicz, żołnierz Legionów Polskich.
Pacyfikacja Sikor-Tomkowiąt i Wnor-Wand w 1943 roku oraz upamiętnienie ofiar
Artykuł

Pacyfikacja Sikor-Tomkowiąt i Wnor-Wand w 1943 roku oraz upamiętnienie ofiar

Autor: Paweł Niziołek
Gdy stajemy przed pomnikami upamiętniającymi ofiary zbrodni systemów totalitarnych, treść na nich zapisaną przyjmujemy za pewnik. Atmosfera takich miejsc nie sprzyja wątpliwościom. Czasem okazuje się jednak, że to, co wyryte w kamieniu, nie musi być zgodne z faktami.
Pacyfikacja Skałki Polskiej
Artykuł

Pacyfikacja Skałki Polskiej

Autor: Tomasz Domański
Jedna z najbardziej krwawych zbrodni na Kielecczyźnie w czasie II wojny światowej to pacyfikacja wsi Skałka Polska w gminie Łopuszno, w pow. kieleckim, dokonana 11 maja 1943 r. przez oddziały niemieckiej policji.
Pacyfikacja Skłobów – najkrwawsza pacyfikacja „hubalowska”
Artykuł

Pacyfikacja Skłobów – najkrwawsza pacyfikacja „hubalowska”

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Wieś Skłoby położona jest na skraju lasów kielecko-koneckich. Obecnie znajduje się w województwie mazowieckim w powiecie szydłowieckim. W okresie przedwojennym wieś zamieszkiwało około tysiąc mieszkańców. W Skłobach mieściło się 400, niewielkich rozmiarów gospodarstw.
Pacyfikacja Woli Justowskiej 28 lipca 1943 roku
Artykuł

Pacyfikacja Woli Justowskiej 28 lipca 1943 roku

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Niemcy wezwali sołtysa gromady, któremu rozkazali okazanie szczegółowych list mieszkańców. Interesowały ich nazwiska złodziei, przestępców, osób niezameldowanych, a także działaczy politycznych. Gdy sołtys stwierdził, że takich ludzi tam nie ma, Niemcy rozpoczęli zbrodnicze działania.
Pacyfikacje Aleksandrowa w powiecie biłgorajskim
Artykuł

Pacyfikacje Aleksandrowa w powiecie biłgorajskim

Autor: Rafał Drabik
Aleksandrów – znajdujący się w czasie okupacji na terenie Kreishauptmannschaft Bilgoraj – był dużą wsią podzieloną na cztery części. Stąd w raportach niemieckich pojawią się informacje o podziale mieszkańców z poszczególnych części i umieszczaniu ich w konkretnych punktach zbiorczych.
Pacyfikacje ludności w powiecie biłgorajskim (<i>Kreishauptmannschaft</i> Bilgoraj) w świetle niemieckich dokumentów
Artykuł

Pacyfikacje ludności w powiecie biłgorajskim (Kreishauptmannschaft Bilgoraj) w świetle niemieckich dokumentów

Autor: Rafał Drabik
Okupacja na terenie obecnej Lubelszczyzny to okres bezustannych akcji represyjnych wymierzonych w ludność zarówno polską jak i żydowską. Już 1939 r. przyniósł pierwsze egzekucje, w których zginęło kilkuset mieszkańców Lubelszczyzny.
Pacyfikacje Pantalowic i okolicznych miejscowości na Podkarpaciu
Artykuł

Pacyfikacje Pantalowic i okolicznych miejscowości na Podkarpaciu

Autor: Andrzej Malik
Pantalowice to stara polska wieś w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim należąca do gminy Kańczuga. Leży w odległości zaledwie 14 kilometrów od Markowej, znanej z heroicznej postawy rodziny Ulmów, zamordowanej przez Niemców za pomoc okazaną żydowskim sąsiadom.
Palmiry – symbol niemieckiego okrucieństwa
Artykuł

Palmiry – symbol niemieckiego okrucieństwa

Autor: Anna Czocher
20 i 21 czerwca 1940 r., w ramach nadzwyczajnej akcji pacyfikacyjnej, Niemcy dokonali największej egzekucji ze wszystkich przeprowadzonych w Palmirach. Położona na skraju Puszczy Kampinoskiej wieś jest synonimem losu polskiej inteligencji w czasie niemieckiej okupacji.
Piekło po niemiecku według Pileckiego
Artykuł

Piekło po niemiecku według Pileckiego

Autor: Anna Zechenter
Kiedy do Konzentrationslager Auschwitz 14 czerwca 1940 r. przybył pierwszy transport ponad siedmiuset polskich więźniów z Tarnowa, nikt nie wiedział, że właśnie w tym obozie, na ziemi wcielonej do Rzeszy, rozgrywać się będą sceny, przy których zbledną obrazy z piekła Dantego.
Pierwszy był KL Dachau. Jak wyglądało centralne zarządzanie niemieckimi obozami koncentracyjnymi
Artykuł

Pierwszy był KL Dachau. Jak wyglądało centralne zarządzanie niemieckimi obozami koncentracyjnymi

Autor: Joanna Lubecka
22 marca 1933 r. powstał pierwszy nazistowski obóz koncentracyjny w bawarskim Dachau. Jego organizacją i wyszkoleniem załogi obozu zajmował się SS-Oberführer Theodor Eicke.
Pierwszy Holocaust. Eksterminacja Żydów na Pomorzu i Kujawach w 1939 r.
Artykuł

Pierwszy Holocaust. Eksterminacja Żydów na Pomorzu i Kujawach w 1939 r.

Autor: Tomasz Ceran
Zabijanie przez Niemców ludności żydowskiej w okupowanej Polsce nie rozpoczęło się od uruchomienia komór gazowych w obozach koncentracyjnych. Od pierwszych miesięcy okupacji Żydzi byli rozstrzeliwani wraz z polską inteligencją i osobami chorymi psychicznie w dołach śmierci. Na Pomorzu i Kujawach było ich niewielu, dlatego niemiecki okupant podjął już wtedy decyzję o ich całkowitej eksterminacji.
Początek akcji „Reinhard” (niem. „<i>Einsatz Reinhardt</i>”)
Artykuł

Początek akcji „Reinhard” (niem. „Einsatz Reinhardt”)

Autor: Bożena Witowicz
Akcja „Reinhard” (także „Reinhardt”) to kryptonim operacji, której celem była eksterminacja Żydów, początkowo tylko z obszaru Generalnego Gubernatorstwa, potem też z innych krajów okupowanych przez III Rzeszę, przeprowadzonej w latach 1942-1943 w ramach tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” (niem. „Eindlösung der Judenfrage”).
Początek upamiętniania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
Artykuł

Początek upamiętniania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

Autor: Szymon Pietrzykowski
Dyskusje o Sprawiedliwych w Polsce, i nie tylko, często toczą się z pominięciem genezy i specyfiki tego odznaczenia.
Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w kampanii 1939 r.
Artykuł

Podeptane konwencje. Zbrodnie Wehrmachtu na żołnierzach Wojska Polskiego w kampanii 1939 r.

Autor: Tomasz Sudoł
W czasie ataku na Polskę w 1939 r. niemiecka armia lądowa dopuściła się ogromnej liczby zbrodni wojennych popełnionych na żołnierzach Wojska Polskiego. Walki w Polsce stały się dla Wehrmachtu pewnego rodzaju poligonem doświadczalnym w zakresie użycia przemocy wobec nieprzyjaciela.
Podgaje – niewyjaśniona zbrodnia
Artykuł

Podgaje – niewyjaśniona zbrodnia

Autor: Maciej Maciejowski
W styczniu 1945 Sowieci rozpoczęli nową ofensywę przeciw Niemcom, szybko zbliżając się do Odry. Umocniona wieś Podgaje (Flederborn), do której podejście osłaniały rzeka Gwda oraz wielkie masywy leśne i liczne jeziora, była kluczowym punktem niemieckiego oporu w pierwszym okresie walk o Wał Pomorski.
Podpułkownik Mikołaj Aleksander Krajnik „Grzymała” (1901-1943)
Biogram / Biografia

Podpułkownik Mikołaj Aleksander Krajnik „Grzymała” (1901-1943)

Autor: Justyna Staroń
W ramach projektu Archiwum Pełne Pamięci do zasobu Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej każdego tygodnia trafiają różnego rodzaju dary od osób prywatnych: od pojedynczych kart po pudła zawierające materiały różnej proweniencji.
Pokazali, że potrafią walczyć
Artykuł

Pokazali, że potrafią walczyć

Autor: Marcin Urynowicz
„Bo oto słychać i oto widać. Ponad murem cmentarza, nad najświeższą drobniutką zielenią drzew czarne chmury, niby kłęby dymu, wstępują w górę. Czasami widać płomienie – jak czerwona, szybka migocąca szarfa na wietrze. I słuchać tego tam nad ciemnymi bratkami grobu. I myśleć o tym. I żyć” – pisała Zofia Nałkowska 25 kwietnia 1943.
Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi
Artykuł

Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi

Autor: Tomasz Domański
Szacuje się, że na ziemiach polskich w okresie okupacji niemieckiej, w dzieło pomocy ludności żydowskiej zaangażowanych było od 30 tys. do 300 tys. Polaków. Tylko niewielka część z nich została uhonorowana medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Poligon doświadczalny Holokaustu
Artykuł

Poligon doświadczalny Holokaustu

Autor: Daniel Rubiś
Fort VII, zlokalizowany na zachodnich peryferiach Poznania, z dala od wielkomiejskich arterii, był niezbyt oddalony od siedziby miejscowych władz policji i gestapo. Z nieodległej dzielnicy willowej wysiedlono ludność polską, przydzielając mieszkania funkcjonariuszom obozu, urzędnikom SS i gestapo.
Polska w Norymberdze
Artykuł

Polska w Norymberdze

Autor: Sylwia Afrodyta Karowicz-Bienias
Działalność i orzecznictwo utworzonego na mocy porozumienia londyńskiego z 8 sierpnia 1945 r. Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze do dziś budzi wiele kontrowersji.
Polski przekład <i>Mein Kampf.</i> „Moja Walka”
Artykuł

Polski przekład Mein Kampf. „Moja Walka”

Autor: Hubert Kuberski
Profesor Eugeniusz Cezary Król postanowił podjąć się tłumaczenia manifestu ideologicznego, który znacząco odbił się na losach ludzkości XX wieku.
Polskie drogi… z niemieckiego obozu. Ucieczka Augusta Kowalczyka
Artykuł

Polskie drogi… z niemieckiego obozu. Ucieczka Augusta Kowalczyka

Autor: Ewa Wójcicka
10 czerwca 1942 r. doszło do buntu oraz ucieczki więźniów karnej kompanii z nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau. Wśród uciekinierów był 21-letni August Kowalczyk.
Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady (1942-1945)
Artykuł

Polskie Państwo Podziemne wobec Zagłady (1942-1945)

Autor: Jan Żaryn
Polska nie tylko wzięła na siebie obowiązek informowania świata o Zagładzie, lecz także podjęła starania, by udzielanie pomocy Żydom stało się jednym z celów trwającej wojny.
Pomoc Żydom karana śmiercią. Zarys niemieckich przepisów okupacyjnych na obszarze Europy
Artykuł

Pomoc Żydom karana śmiercią. Zarys niemieckich przepisów okupacyjnych na obszarze Europy

Autor: Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło
Czy poza okupowanymi obszarami II RP groziła ze strony niemieckiego okupanta kara śmierci za ukrywanie Żydów? Temat ten wymaga głębszego zbadania i uwzględnienia specyfiki różnych obszarów znajdujących się pod kontrolą III Rzeszy.
Pomorski Katyń. Zbrodnia w Lasach Piaśnickich
Artykuł

Pomorski Katyń. Zbrodnia w Lasach Piaśnickich

Autor: Monika Tomkiewicz
W pierwszych miesiącach II wojny światowej, około 10 km od Wejherowa, na obszarze leśnym obejmującym blisko 250 km² hitlerowcy popełnili zbrodnię uznawaną za największą na Pomorzu i jedną z pierwszych w tej skali w Europie. Stanowi ona klasyczny przykład Zbrodni Pomorskiej 1939 r.
Ponary – miejsce kaźni
Artykuł

Ponary – miejsce kaźni

Autor: Magdalena Semczyszyn
W latach 1941–1944 Niemcy przy udziale litewskich formacji kolaboracyjnych zamordowali w Ponarach około 100 tys. osób. Większość ofiar stanowili Żydzi z terenów Wileńszczyzny, ale też Polacy, Białorusini, Romowie, Tatarzy i Litwini oskarżani o działalność antyniemiecką oraz jeńcy Armii Czerwonej.
Porwanie ludobójcy
Artykuł

Porwanie ludobójcy

Autor: Mateusz Szpytma
11 maja 1960 r. Mosad porwał w Argentynie Adolfa Eichmanna. Jego proces w Izraelu odegrał niezwykle ważną rolę w demaskowaniu innych Niemców zaangażowanych w Zagładę Żydów oraz w zbrodnie na Polakach.
Powojenna Polska oczami obieżyświata. O <i>Between Fear and Hope</i> Szmuela Lejba Sznajdermana
Artykuł

Powojenna Polska oczami obieżyświata. O Between Fear and Hope Szmuela Lejba Sznajdermana

Autor: Mateusz Lisak
Szkielety budynków, spalone ściany oraz nieliczne, pojedyncze światełka pojawiające się nocą wśród zgliszczy. Pomimo upłynięcia ponad roku od zakończenia wojny, w oczach Sznajdermana miasto dalej przypominało pole bitwy.
Powstanie w getcie białostockim
Artykuł

Powstanie w getcie białostockim

Autor: Katarzyna Wasilewska
16 sierpnia 1943 roku jest dniem likwidacji białostockiego getta poprzedzonej bohaterskim powstaniem. Jest to wciąż mało znane wydarzenie, a przecież był to pod względem wielkości drugi po Warszawie zryw niepodległościowy społeczności żydowskiej przeciwko hitlerowcom.
Powstanie w getcie warszawskim. Niemieckie zbrodnie i męstwo żydowskich bojowników
Artykuł

Powstanie w getcie warszawskim. Niemieckie zbrodnie i męstwo żydowskich bojowników

Autor: Roman Gieroń
16 maja 1943 r. Niemcy wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie w Warszawie. Jej zniszczenie to symbol upadku powstania w getcie warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia.
Powstanie Warszawskie w niemieckiej (nie)pamięci
Artykuł

Powstanie Warszawskie w niemieckiej (nie)pamięci

Autor: Wojciech Wichert
Po roku 1990 między Polską a Republiką Federalną Niemiec dynamicznie rozwijały się stosunki polityczne i gospodarcze. Niestety, nie przełożyło się to na zbliżenie elit i społeczeństw obu państw na płaszczyźnie pamięci historycznej.
Profesor Rudolf Spanner - dyrektor Instytutu Anatomii Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1940-1945
Artykuł

Profesor Rudolf Spanner - dyrektor Instytutu Anatomii Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1940-1945

Autor: Monika Tomkiewicz
Czy Rudolfa Spannera można umiejscowić w panteonie wielkich naukowców świata, czy wśród degeneratów, pozbawionych wszelkich ludzkich odczuć? Na to pytanie starali się odpowiedzieć Monika Tomkiewicz i Piotr Semków w wydana w 2010 r. w Gdyni książce zatytułowanej „Profesor Rudolf Spanner 1895-1960”.
Prowadziłem śledztwo w sprawie pacyfikacji Michniowa...
Wspomnienie

Prowadziłem śledztwo w sprawie pacyfikacji Michniowa...

Autor: Andrzej Jankowski
Publikowany poniżej tekst stanowi fragment wspomnień sędziego Andrzeja Jankowskiego – kierownika zespołu śledczego, a następnie wieloletniego dyrektora Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach, z czasem zaś także głównego specjalisty w kieleckiej Delegaturze IPN.
Przez Pruszków do Lamsdorf. Losy warszawiaków po Powstaniu
Artykuł

Przez Pruszków do Lamsdorf. Losy warszawiaków po Powstaniu

Autor: Piotr Stanek
W trakcie Powstania Warszawskiego i tuż po jego zakończeniu Niemcy wysiedlili z Warszawy ok. 550 tys. osób. Zdecydowaną większość z nich skierowano do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag 121), który powstał na terenie nieczynnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego.
Przybyliście tutaj nie do sanatorium, tylko do niemieckiego obozu koncentracyjnego…
Artykuł

Przybyliście tutaj nie do sanatorium, tylko do niemieckiego obozu koncentracyjnego…

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Wiosną 1940 r. Niemcy przystąpili do organizowania obozu dla więźniów politycznych w miejscowości Auschwitz (przed wojną Oświęcim), znajdującej się wówczas na terenach wcielonych do Rzeszy. 14 czerwca 1940 r. z Tarnowa przybył tam transport z pierwszymi polskimi więźniami politycznymi.
Przyjechali na rampę obstawioną esesmanami…
Artykuł

Przyjechali na rampę obstawioną esesmanami…

Autor: Marcin Chorązki
14 czerwca 1940 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz dotarł z Tarnowa pierwszy masowy transport 728 Polaków. Więźniom nadano numery, ogolono głowy i wydano pasiaki z naszytym czerwonym trójkątem i literą „P”.