Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Monter”: dowódca Powstania Warszawskiego
POLECAMY
Biogram / Biografia

„Monter”: dowódca Powstania Warszawskiego

Autor: Katarzyna Utracka
Wielu odwiedzających Muzeum Powstania Warszawskiego jest przekonanych, że siłami polskimi w powstaniu dowodził gen. Tadeusz Komorowski „Bór”, dowódca Armii Krajowej. Jest to przeświadczenie błędne. Dowódcą Powstania Warszawskiego był gen. Antoni Chruściel „Monter”, komendant Okręgu Warszawa AK.
„Nie będę już grał w Berlinie”
POLECAMY
Artykuł

„Nie będę już grał w Berlinie”

Autor: Tadeusz Krawczak, Mariusz Olczak
Jedną z głównych postaci, dzięki którym możemy celebrować narodziny II Rzeczypospolitej, był Ignacy Jan Paderewski, wielki Polak i obywatel świata. Jego droga z kresów dawnej Rzeczypospolitej na salony możnych tego świata była długa, ale bardzo interesująca.
„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

„Nie wygnany, i nie emigrant, ale wywieziony”. Losy Bogdana Czaykowskiego

Autor: Anna Płońska
Deportacja rodziny Bogdana Czaykowskiego zapoczątkowała cykl wydarzeń, który pozostawił niezatarty ślad w życiu i twórczości tego emigracyjnego pisarza. W jego utworach można odnaleźć wiele odniesień do traumatycznych dni, które pozbawiły go ojca i brata.
„Pod wyłącznie polskim dowództwem”. Dekret powołujący Polską Armię we Francji
POLECAMY
Artykuł

„Pod wyłącznie polskim dowództwem”. Dekret powołujący Polską Armię we Francji

Autor: Aneta Nisiobęcka
W 1917 r. w rządowych kołach francuskich zaczęła zarysowywać się myśl o powołaniu nad Sekwaną autonomicznych polskich jednostek wojskowych. 4 czerwca 1917 r. podpisano dekret sankcjonujący tworzenie we Francji polskiej armii pod naczelnym dowództwem francuskim. Stanowić miała „autonomiczną armię sojuszniczą (…) walczącą pod wyłącznym polskim dowództwem”.
„Staremu krajowi” na odsiecz
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

„Staremu krajowi” na odsiecz

Autor: Włodzimierz Suleja
Formowana na francuskiej ziemi Armia Polska we Francji, od koloru swych mundurów zwana też Błękitną Armią, była – poza olbrzymim finansowym wkładem wychodźstwa z Ameryki Północnej – najwymowniejszym bodaj świadectwem łączności Polonii ze „starym krajem”.
„Świetlista Dusza” Wandy Dynowskiej
POLECAMY
Biogram / Biografia

„Świetlista Dusza” Wandy Dynowskiej

Autor: Anna Płońska
Na przestrzeni ostatnich pięciu lat, w coraz liczniejszych publikacjach podnosi się kwestie dotyczące roli, jaką odegrały kobiety w życiu politycznym, kulturalnym czy społecznym.
„Wartość z gatunku rzeczy bezpowrotnych”. Zygmunt Nowakowski o polskiej stolicy
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

„Wartość z gatunku rzeczy bezpowrotnych”. Zygmunt Nowakowski o polskiej stolicy

Autor: Paweł Chojnacki
„Kraków kochałem zawsze, na Warszawę patrzyłem początkowo zezem krakowskim, krytycznie, trzeźwo, niemal niechętnie. Potem zacząłem ją powoli lubić” – zwierzał się w 1946 r. Zygmunt Nowakowski w przedmowie do wydanych w Edynburgu Wspomnień o Warszawie Ignacego Balińskiego. Niezmiernie musiał napisaniem tego wstępu zadziwić czytelników!
<i>Christo in pauperibus</i> – obrazy z życia i działalności duszpasterskiej bp. Karola Pękali
Archiwum Pełne Pamięci
Biogram / Biografia

Christo in pauperibus – obrazy z życia i działalności duszpasterskiej bp. Karola Pękali

Autor: Radosław Kurek
„Ty, który byłeś nieznaną może, ale rzeczywistą centralą, ukrytą głową miłosiernych na polskiej ziemi...” – tak o biskupie Karolu Pękali mówił jego przyjaciel, metropolita krakowski kard. Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II. Przypominamy sylwetkę tego niezwykłego kapłana i duszpasterza, który swoje życie poświęcił pomocy biednym i potrzebującym.
50 lat temu zmarł Mieczysław Grydzewski
POLECAMY
Artykuł

50 lat temu zmarł Mieczysław Grydzewski

Autor: Mirosław A. Supruniuk
Każdy kto go znał, wspominał, że unikał fotografów. Niewiele jego zdjęć się zachowało, a te które znamy, wydają się albo przypadkowe, albo wymuszone. Może więc na koniec uznano, że nie warto go o nie prosić.
Agent premierem
POLECAMY
Artykuł

Agent premierem

Autor: Michał Wenklar
W sierpniu 1955 r. premierem Rządu RP na uchodźstwie został Hugon Hanke, od 3 lat agent Departamentu I MBP – „Ważny”. Miesiąc później na polecenie bezpieki wyjechał do kraju, gdzie wziął udział w kampanii szkalującej polski Londyn. Był to jeden z największych sukcesów komunistów w walce z emigracją.
Akcja paczkowa Polskiego Komitetu Pomocy Uchodźcom w Portugalii na rzecz Żydów w Generalnym Gubernatorstwie
TYLKO U NAS
Artykuł

Akcja paczkowa Polskiego Komitetu Pomocy Uchodźcom w Portugalii na rzecz Żydów w Generalnym Gubernatorstwie

Autor: Alicja Gontarek
Podczas drugiej wojny światowej Portugalia stała się bardzo ważnym krajem, w którym po ewakuacji rządu polskiego z Francji w 1940 r. znalazło się wielu polskich uchodźców, w tym także kierownicy państwa polskiego.
Anna Poray-Wybranowska. Zachować ślad
POLECAMY
Artykuł

Anna Poray-Wybranowska. Zachować ślad

Autor: Robert Buliński
Anna Poray-Wybranowska, polska działaczka społeczna na emigracji, przez wiele lat zajmowała się dokumentowaniem relacji o pomocy udzielanej ludności żydowskiej przez Polaków podczas II wojny światowej.
Antypolityczny antykomunista
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Antypolityczny antykomunista

Autor: Włodzimierz Bolecki
Umieszczenie sylwetki Józefa Mackiewicza wśród polityków powojennej emigracji polskiej mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka oczywiste. W potocznej opinii czytelników – a także w pracach krytyków literackich – Józef Mackiewicz uważany jest bowiem przede wszystkim za pisarza politycznego.
Argentyński finał epopei żołnierzy 2. Korpusu Polskiego
TYLKO U NAS
Artykuł

Argentyński finał epopei żołnierzy 2. Korpusu Polskiego

Autor: Janusz Wróbel
W upalny, lipcowy dzień 1947 r. na nabrzeżu portu w Genui panował ożywiony ruch. Przy trapie prowadzącym na pokład motorowca „Empire Halberd” kłębił się tłum ludzi: młodych mężczyzn o słowiańskiej urodzie i ich włoskich żon…
Autoportret wychodźcy
POLECAMY
Artykuł

Autoportret wychodźcy

Autor: Małgorzata Choma-Jusińska
Okres II wojny światowej, ale także pierwsze lata po jej zakończeniu, skutkowały pojawieniem się nowej, potężnej fali emigracji polskiej na Zachodzie Europy, a zwłaszcza w Zjednoczonym Królestwie. Charakterystyka tego wychodźstwa, pomimo upływu lat, wciąż stanowi wyzwanie badawcze dla historyków.
Daromiła Żenczykowska-Zawadzka – żołnierz Armii Krajowej, emigrantka
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Daromiła Żenczykowska-Zawadzka – żołnierz Armii Krajowej, emigrantka

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
„W rozmowach była łagodna w formie, kategoryczna w treści. Zaczynała: «Tadeuszku, mnie się zdaje, ja nie jestem pewna» – a dalej już zdecydowanie mówiła, jak ma być” – podkreślał Władysław Bartoszewski, zwracając uwagę na rolę Daromiły Żenczykowskiej-Zawadzkiej w kształtowaniu działalności publicznej męża.
Dialog o Dowódcy
POLECAMY
Artykuł

Dialog o Dowódcy

Autor: Gustaw Herling-Grudziński, Józef Czapski
W roku śmierci Generała Władysława Andersa na łamach paryskiej „Kultury” ukazała się drukiem okolicznościowa, wspomnieniowa rozmowa o Zmarłym, którą odbyli Gustaw Herling-Grudziński i Józef Czapski.
Dramat Polaków w Chinach
TYLKO U NAS
Artykuł

Dramat Polaków w Chinach

Autor: Janusz Wróbel
W dniu 6 listopada 1948 r. do biura Karola Rozmarka prezesa Kongresu Polonii Amerykańskiej (KPA) w Chicago dostarczono pilną depeszę nadaną w placówce Western Union w Szanghaju.
Dwie tony polskiej historii przypłyną do Ojczyzny
POLECAMY
Wydarzenie

Dwie tony polskiej historii przypłyną do Ojczyzny

Autor: Mariusz Jonczyk
Czy można określić wagę polskiej historii? Okazuje się, że w przypadku Związku Sokolstwa Polskiego w Ameryce można, jako masę całkowitą wpisaną do dokumentacji transportowej „Shipping Instructions” – wynosi ona 2 tony.
Działalność Koła byłych żołnierzy Armii Krajowej w Londynie
TYLKO U NAS
Artykuł

Działalność Koła byłych żołnierzy Armii Krajowej w Londynie

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej, w Wielkiej Brytanii powstawały organizacje kombatanckie. Również byli żołnierze Armii Krajowej (AK) wysunęli inicjatywę jej utworzenia.
Dzieje harcerstwa na obczyźnie w latach 1912-1990. Szkic do tematu
WARTO ZAJRZEĆ
Artykuł

Dzieje harcerstwa na obczyźnie w latach 1912-1990. Szkic do tematu

Autor: Marek Wierzbicki
W pierwszych latach XX w. Polacy musieli się zmagać z rusyfikacją w zaborze rosyjskim i germanizacją w zaborze pruskim. Korzystali natomiast z szerokiej autonomii politycznej i kulturalnej w zaborze austriackim, czyli w tzw. Galicji.
Edmund Bałuka. Prawdziwy socjalista w socjalizmie realnym
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Edmund Bałuka. Prawdziwy socjalista w socjalizmie realnym

Autor: Paweł Miedziński
Postać zmarłego Edmunda Bałuki – antysowieckiego działacza niepodległościowego i robotniczego – powinna być pamiętana. Jego biografia jest przykładem nie tylko wielkiej determinacji w walce o wolność, ale także metod, jakimi SB operacyjnie „wygaszała” niebezpiecznych liderów społecznego buntu.
Emigracja dla kraju czy kraj dla emigracji. Radio „Wolna Europa”
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Emigracja dla kraju czy kraj dla emigracji. Radio „Wolna Europa”

Autor: Paweł Chojnacki
Ostatni etap życia Józefa Mackiewicza zdefiniowany został w dużej mierze przez konflikt z Janem Nowakiem-Jeziorańskim i jego środowiskiem. Należy powiedzieć wyraźnie, że Radio Wolna Europa było dla Józefa Mackiewicza wyrazem i narzędziem obcej polityki, a nie bytem wobec niej autonomicznym i partnerskim. W ocenie działalności Sekcji Polskiej i jej dyrektora pisarz nie przebierał w słowach.
Emigracyjny Jasienica
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Emigracyjny Jasienica

Autor: Paweł Chojnacki
Urodzony w 1891 roku w Krakowie Zygmunt Nowakowski – przed rokiem 1918 aktor i legionista, w II RP także felietonista IKC-a, a w czasie wojny redaktor naczelny paryskich i londyńskich „Wiadomości” – współpracę z Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa zainicjował 19 grudnia 1952 roku.
Emigrejtan. Zygmunt Nowakowski (1891–1963)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Emigrejtan. Zygmunt Nowakowski (1891–1963)

Autor: Paweł Chojnacki
Wychodząc 3 września 1939 r. z nowiutkiej willi, ppor. rez. Zygmunt Nowakowski pozostawiał za sobą świetnie rozwijającą się karierę felietonisty i aktora oraz legendę niezwykłej postaci podwawelskiego grodu.
España ’82. Emocje nie tylko piłkarskie
O TYM SIĘ MÓWI
Artykuł

España ’82. Emocje nie tylko piłkarskie

Autor: Grzegorz Majchrzak
W lipcu 1982 r. po wygranym 3:2 meczu z Francją reprezentacja Polski w piłce nożnej zdobyła drugi medal mistrzostw świata. Ten ostatni duży sukces naszego futbolu rodził się w bólach. Tym bardziej że sport i polityka przeplatały się w tym przypadku wyjątkowo mocno.
Exodus z Polski Gierka
TYLKO U NAS
Artykuł

Exodus z Polski Gierka

Autor: Sebastian Rosenbaum
Lata siedemdziesiąte prezentuje się czasem jako okres względnej prosperity w szarzyźnie PRL. Tym bardziej zaskakuje, że właśnie w dekadzie rządów Edwarda Gierka kraj zdecydowało się opuścić ponad 200 tys. osób.
Florian Czarnyszewicz. „Wróg PRL” z Argentyny
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Florian Czarnyszewicz. „Wróg PRL” z Argentyny

Autor: Diana Maksimiuk
Florian Czarnyszewicz był solą w oku komunistów z kilku powodów. Przede wszystkim śmiał przelać na papier pamięć o tragicznych losach Polaków znad Berezyny walczących w latach 1911-1920 o powrót ich ziem w granice niepodległej Rzeczypospolitej.
Generacja „niepokornych” (1863–1918)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Generacja „niepokornych” (1863–1918)

Autor: Barbara Świtalska-Starzeńska
Można śmiało uznać za fenomen to, że u schyłku XIX i na początku XX w. żyło i działało tak wiele wybitnych osób, które nieustępliwie walczyły o wolną i suwerenną Polskę. Byli to ludzie różnych profesji i nierzadko o odmiennych poglądach. Łączyło ich marzenie o niepodległej Ojczyźnie.
Generał Stanisław Sosabowski
PAMIĘTAMY
Biogram / Biografia

Generał Stanisław Sosabowski

Autor: Ryszard Sodel
Był działaczem niepodległościowym jeszcze przed I wojną światową. Wojskowy, twórca i dowódca polskiej 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Po wojnie pracował jako magazynier, utrzymując żonę i ociemniałego syna, który stracił wzrok w Powstaniu Warszawskim. Zmarł 25 września 1967 r. w Hillingdon (W. Brytania).
Generał Władysław Anders (1892–1970)
Biblioteka cyfrowa

Generał Władysław Anders (1892–1970)

Autor: Jerzy Kirszak
Władysław Anders był zdolnym, ambitnym, dzielnym i sprawnym dowódcą - taktycznego bardziej niż operacyjnego szczebla dowodzenia. Jakkolwiek cechował go typowy dla kawalerzy- sty temperament, który nie zawsze sprzyjał trafnej ocenie sytuacji – czy to wojskowej pod względem operacyjnym czy politycznej – nie podlega dyskusji, że był szczerym i gorącym patriotą, symbolem niezłomnej walki o wolność Polski.
Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) – Pielgrzym Wolności
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000) – Pielgrzym Wolności

Autor: Małgorzata Ptasińska
Gustaw Herling-Grudziński – pisarz, więzień Gułagu, żołnierz gen. Andersa – urodził się w Kielcach, w spolonizowanej, ale wyznającej judaizm rodzinie żydowskiej, jako Gecel (vel Gustaw) Herling (vel Grudziński), syn Doroty (Dobrysi) z Bryczkowskich i Jakuba (Joska) Herlinga vel Grudzińskiego.
Idziemy w pełen chwały bój. Generał Roman Szymański (1895–1974)
POLECAMY
Biogram / Biografia

Idziemy w pełen chwały bój. Generał Roman Szymański (1895–1974)

Autor: Jerzy Kirszak
Generał Roman Szymański, jeden z najwybitniejszych polskich żołnierzy i bohaterów XX w., jest jednocześnie postacią niemal zupełnie nieznaną.
Ignacy Daszyński w Stanach Zjednoczonych
POLECAMY
Biogram / Biografia

Ignacy Daszyński w Stanach Zjednoczonych

Autor: Tomasz Panfil
Zbiorowość Polaków emigrujących dla chleba za wielką wodę, stanowiła podatny grunt dla haseł niesionych na sztandarach ruchów socjalistycznych. Wyrazem zainteresowania ich potrzebami i możliwościami organizacyjnymi był dwumiesięczny pobyt Ignacego Daszyńskiego w Ameryce.
Ignacy Tłoczyński. Z kortu tenisowego do 2. Korpusu gen. Władysława Andersa
POLECAMY
Artykuł

Ignacy Tłoczyński. Z kortu tenisowego do 2. Korpusu gen. Władysława Andersa

Autor: Ewelina Ślązak
Szczególnie brutalna natura II wojny światowej przerwała wiele obiecujących karier i wyrządziła niepowetowane straty nie tylko rodzimemu sportowi, ale i samym sportowcom. Tym bardziej budująca wydaje się historia Ignacego Tłoczyńskiego – tenisisty, konspiratora i powstańca – który szczęśliwie przebrnął przez wojenną zawieruchę i powrócił po wojnie na korty Wimbledonu.
Jest taki kraj… Jest taka biblioteka….
POLECAMY
Artykuł

Jest taki kraj… Jest taka biblioteka….

Autor: Diana Maksimiuk
Od 1995 r. każdego 8 czerwca w Argentynie obchodzi się święto narodowe Día del Colono Polaco – Dzień Polskiego Osadnika.
Józef Czapski. Z sowieckiej niewoli do Paryża
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Józef Czapski. Z sowieckiej niewoli do Paryża

Autor: Agnieszka Łuczak
Znalazł się wśród garstki polskich oficerów, którzy niemal w ostatniej chwili uniknęli śmierci z rąk NKWD. To zdeterminowało całe jego życie.
Józef Haller – uchodźca polityczny
POLECAMY
Artykuł

Józef Haller – uchodźca polityczny

Autor: Krzysztof Kaczmarski, Wojciech Jerzy Muszyński, Rafał Sierchuła
Pozostając na emigracji gen. Haller miał 72 lata i był najstarszym z ponad stu polskich generałów, który dokonali takiego wyboru. Zapewne ze względu na wiek nie został zaangażowany do utworzonego latem 1946 r. Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, ale otrzymywał nadal pobory wojskowe.
Józef Krzywda-Polkowski (1888-1981)
POLECAMY
Biogram / Biografia

Józef Krzywda-Polkowski (1888-1981)

Autor: Wojciech Paduchowski
Józef Krzywda-Polkowski był jedną z dwóch najważniejszych osób, obok kustosza Państwowych Zbiorów na Wawelu Stanisława Świerz-Zeleskiego, którym zawdzięczamy ocalenie we wrześniu 1939 r. bezcennych skarbów wawelskich – ze szczerbcem i arrasami Zygmunta Augusta na czele – przed zrabowaniem ich przez niemieckich najeźdźców.
Kidugala – polscy wygnańcy w Afryce
Archiwum Pełne Pamięci
Artykuł

Kidugala – polscy wygnańcy w Afryce

Autor: Paweł Głuszek
Ze względu na toczącą się w Afryce Północnej wojnę z Niemcami i zagrożenie Bliskiego Wschodu, Brytyjczycy zaproponowali ewakuację polskiej ludności cywilnej z Iranu do osiedli dla uchodźców rozlokowanych w innych częściach świata. W afrykańskiej Kidugali, położonej na terenie dzisiejszej Tanzanii, zamieszkało 798 Polaków. Przez kilka lat miejsce to stanowiło dla nich namiastkę utraconej Polski.
Konserwatywno-katoliccy interpretatorzy dwudziestowiecznej historii z włoskiej diaspory
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Konserwatywno-katoliccy interpretatorzy dwudziestowiecznej historii z włoskiej diaspory

Autor: Krzysztof Dybciak
Po II wojnie światowej wielu polskich twórców znalazło się poza granicami kraju. We Włoszech mieszkali m.in. Jan Gawroński, Walerian Meysztowicz i Karolina Lanckorońska.
Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989
Biblioteka cyfrowa

Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989

Autor: Dariusz Stola
PRL powstała jako państwo zamknięte, otoczone tysiącami kilometrów drutu kolczastego. Na wyjazdy zagraniczne władze zezwalały tylko w drodze wyjątku, np. w 1952 r. paszport na prywatny wyjazd na Zachód dostało około 50 osób.
Krótka historia wielkiej emigracji. Polacy w Zagłębiu Ruhry przed I wojną światową
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Krótka historia wielkiej emigracji. Polacy w Zagłębiu Ruhry przed I wojną światową

Autor: Kamil Frączkiewicz
Jak podaje niemiecki historyk Christoph Kleßmann, w latach sześćdziesiątych XIX wieku w Zagłębiu Ruhry było – według oficjalnych statystyk – zaledwie szesnastu Polaków. Pół wieku później było ich tam już pół miliona.
Książę Redaktor
Biblioteka cyfrowa
Artykuł

Książę Redaktor

Autor: Małgorzata Ptasińska
Jerzy Giedroyć – prawnik, urzędnik państwowy, wydawca, redaktor, żołnierz, polityk, mecenas, bibliofil, archiwista, epistolograf, menedżer, jeden z najwybitniejszych Polaków XX wieku.
Księgozbiór przedostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata
TYLKO U NAS
Artykuł

Księgozbiór przedostatniego Prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata

Autor: Krzysztof Brzechczyn
We wrześniu 1946 r. komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił polskiego obywatelstwa generała Władysława Andersa, dowódcę wojsk polskich spod Monte Cassino oraz 76 oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Mistrz Ignacy Jan Paderewski (1860–1941)
POLECAMY
Biogram / Biografia

Mistrz Ignacy Jan Paderewski (1860–1941)

Autor: Piotr Grzelczak
„Mimo nieszczęść, jakie Naród przechodził, Opatrzność zsyłała nam zawsze ludzi wyższych, którzy narodowi świecili przykładem i byli kolumnami, na których opierało się nasze polskie życie” – tymi słowy rektor Uniwersytetu Poznańskiego prof. Stanisław Dobrzycki witał 23 listopada 1924 roku Mistrza Paderewskiego w murach poznańskiej Almae Matris w czasie jego ostatniej wizyty w Ojczyźnie.
Mistrz recenzji – rzecz o Jerzym Woszczyninie
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Mistrz recenzji – rzecz o Jerzym Woszczyninie

Autor: Diana Maksimiuk
Argentyna stała się domem dla wielu wybitnych Polaków – lekarzy, naukowców, artystów. O jednych, jak Witold Gombrowicz, napisano już niejedną książkę. Inni – ze stratą dla historii Polski – pozostają wciąż anonimowi.
Mistrz tonów i gorący patriota polski
POLECAMY
Artykuł

Mistrz tonów i gorący patriota polski

Autor: Tadeusz Krawczak, Mariusz Olczak
Choć większą część swego życia spędził z dala od stron, to sprawie polskiej służył do końca swoich dni. Dwa lata przed śmiercią sędziwy i schorowany Paderewski przewodniczył tworzonej od grudnia 1939 r. Radzie Narodowej i pełnił funkcję ambasadora sprawy polskiej na kontynencie amerykańskim.
Niezłomny z Londynu – Tadeusz Żenczykowski-Zawadzki
TYLKO U NAS
Biogram / Biografia

Niezłomny z Londynu – Tadeusz Żenczykowski-Zawadzki

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Urodził się 2 stycznia 1907 roku w Warszawie. W czasie I wojny światowej przebywał z rodzicami w mieście Orzeł, gdzie ukończył szkołę dla uchodźców i należał do Pierwszej Orłowskiej Drużyny Harcerskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego. Jej członkiem był również Witold Pilecki.
O prozie politycznej Zygmunta Nowakowskiego
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

O prozie politycznej Zygmunta Nowakowskiego

Autor: Paweł Chojnacki
Niestrudzony obrońca wolności słowa. W godzinie próby to on jako pierwszy ostrzegał o niebezpieczeństwach nazizmu. Potem bije na alarm w obliczu układu Sikorski–Majski, odkrycia katyńskich mogił, odstąpienia zachodnich sojuszników.
Odrzucić balast PRL. Zbigniew Siemaszko (1923-2021)
TYLKO U NAS
Wywiad

Odrzucić balast PRL. Zbigniew Siemaszko (1923-2021)

Autor: Paweł Chojnacki
Poznaliśmy się na początku 2005 roku podczas któregoś z otwartych seminariów doktoranckich w UCL-SSEES. Zaglądał na nie regularnie wraz z żoną, gdy temat ich zainteresował, by zawsze zabrać głos w dyskusji.
Okrągły Stół oczami Czesława Miłosza
POLECAMY
Artykuł

Okrągły Stół oczami Czesława Miłosza

Autor: Grzegorz Majchrzak
Wydarzenia w PRL były bacznie obserwowane za granicą, szczególnie przez polską emigrację. Nie inaczej było również pod koniec lat osiemdziesiątych. Jednym z budzących zainteresowanie zdarzeń roku 1988 były planowane rozmowy części opozycji, tej uznanej przez rządzących za konstruktywną, z władzami PRL w postaci Okrągłego Stołu.
Orędownik sprawy polskiej Ignacy Jan Paderewski (1860–1941)
DLA WNIKLIWYCH
Biogram / Biografia

Orędownik sprawy polskiej Ignacy Jan Paderewski (1860–1941)

Autor: Adam Grzegorz Dąbrowski
Ignacy Jan Paderewski był wybitnym pianistą i kompozytorem, gorącym patriotą i mężem stanu, filantropem i działaczem społecznym. Jego zaangażowanie w polską sprawę było absolutnie bezinteresowne. Na trwałe wpisał się w poczet osób najbardziej zasłużonych dla odzyskania przez Polskę niepodległości.
Pieśń o Małym Rycerzu. Jerzy Skolimowski „Mały”
WARTO ZAJRZEĆ
Biogram / Biografia

Pieśń o Małym Rycerzu. Jerzy Skolimowski „Mały”

Autor: Agnieszka Wygoda
Olimpijczyk, architekt, polski żołnierz i oficer brytyjskiego wywiadu. W polskich barwach brał udział w trzech olimpiadach: w Amsterdamie (1928), w Los Angeles (1932), Berlinie (1936). Dwukrotny medalista olimpijski z Los Angeles z 1932 roku (srebro i brąz) z osady wioślarskiej, sternik. 150 cm wzrostu i 49 kg wagi – ten niepozorny Polak był człowiekiem o wielkiej charyzmie: inteligentny, elokwentny, zabawny, hart ducha i siła woli wyróżniała tego mężczyznę o niewielkim wzroście.
Poeta tragiczny. Jan Lechoń (1899–1956)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Poeta tragiczny. Jan Lechoń (1899–1956)

Autor: Marek Klecel
Piekielnie zdolny młodzieniec, natchniony skamandryta, wreszcie emigrant nieprzejednany wobec komunistów. Bogata twórczość Lechonia to klucz do poznania zarówno życia poety, jak i całego pokolenia Polaków budujących II RP, a później doświadczonych przez wojnę i wygnanie.
Poetka wielu epok. Kazimiera Iłłakowiczówna (1889–1983)
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Poetka wielu epok. Kazimiera Iłłakowiczówna (1889–1983)

Autor: Marek Klecel
Wnuczka wileńskiego filomaty Tomasza Zana, przyjaciela Adama Mickiewicza i syberyjskiego zesłańca, często zamieniała poetyckie powołanie na służbę publiczną. Po powrocie z Rosji do Polski w 1918 r. podjęła pracę urzędnika w MSZ. Od 1926 r. była osobistym sekretarzem marsz. Józefa Piłsudskiego.
Polacy spod znaku Krzyża Południa – słów kilka o Polonii w Brazylii
TYLKO U NAS
Artykuł

Polacy spod znaku Krzyża Południa – słów kilka o Polonii w Brazylii

Autor: Anna Płońska
Z chwilą wybuchu drugiej wojny światowej Brazylia ogłosiła neutralność (4 września 1939 r.), ale nie wpłynęło to na zamknięcie granic dla emigrantów, którzy w czasie wojennej zawieruchy, szukali schronienia poza kontynentem europejskim.
Polacy w wojnie rodezyjskiej 1965-1980
POLECAMY
Artykuł

Polacy w wojnie rodezyjskiej 1965-1980

Autor: Andrzej Olejniczak
Polską społeczność w nieistniejącej od 1980 roku Rodezji (dziś Zimbabwe) stanowili osadnicy, którzy dotarli tu podczas II wojny światowej. Do południowej Afryki trafiła duża grupa uchodźców z ZSRS, którzy wyszli wraz z armią gen. Władysława Andersa.
Polacy z Francji na Ziemiach Odzyskanych
POLECAMY
Artykuł

Polacy z Francji na Ziemiach Odzyskanych

Autor: Aneta Nisiobęcka
Akcję powrotu polskich robotników i górników z Francji po II wojnie światowej regulowały zapisy czterech umów polsko-francuskich podpisanych w latach 1946–1948. Pierwotnie przeprowadzano ją drogą kolejową. Jednakże w jej ostatnim etapie Polacy wrócili na pokładzie statku pasażerskiego.
Polki z Argentyny w służbie Ojczyźnie
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Polki z Argentyny w służbie Ojczyźnie

Autor: Diana Maksimiuk
Wybuch II wojny światowej i błyskawiczna okupacja ziem polskich były olbrzymim szokiem dla Polonii. To na jej m.in. barkach miał spocząć ciężar walki o wolność Ojczyzny. Wśród rekrutów do odradzającej się armii polskiej nie zabrakło i Polaków z dalekiej Argentyny, którzy godnie wywiązali się z tego zadania.
Polskie dzieci z Pahiatui
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Polskie dzieci z Pahiatui

Autor: Paulina Gołębiewska
31 października 1944 r. – gdy w kraju minął miesiąc od upadku Powstania Warszawskiego, a armia sowiecka kontynuowała zwycięski marsz w kierunku Berlina, na drugim końcu świata do portu w Wellingtonie w Nowej Zelandii przybił statek, na którego pokładzie było 733 polskich dzieci i ich 105 opiekunów.
Portret emigranta
DLA WNIKLIWYCH
Recenzja

Portret emigranta

Autor: Krzysztof Tarka
Biografistyka emigracyjna wzbogaciła się o ważną pozycję. Zygmunt Szadkowski, bohater książki Marka Wierzbickiego, nie jest postacią tak powszechnie znaną jak gen. Władysław Anders czy ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski. Należał jednak do elity politycznej „polskiego” Londynu.
Powojenne dylematy żołnierzy Andersa
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Powojenne dylematy żołnierzy Andersa

Autor: Bartosz Bolesławski
W maju 1944 r. żołnierze 2. Korpusu po heroicznym boju zdobyli klasztor na wzgórzu Monte Cassino. Odwagi gratulowali im wszyscy sojusznicy. Po wojnie podziwiani bohaterowie stali się jednak dla państw zachodnich wielkim kłopotem; na emigracji żyli często w biedzie i zapomnieniu. Ci, którzy wrócili do kraju, byli represjonowani przez komunistów.
Prof. Andrzej S. Ehrenkreutz (1921-2008) i jego Studium Spraw Polskich
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Prof. Andrzej S. Ehrenkreutz (1921-2008) i jego Studium Spraw Polskich

Autor: Piotr Kardela
Jego działalność w Stanach Zjednoczonych była nadzieją dla opozycji w PRL, a solą w oku komunistów. SB nie mogła przeboleć, że w USA działa niezależny polski ośrodek intelektualny, sprawnie krytykujący władze w Warszawie. Prof. Ehrenkreutz pozostał niezależny do końca swoich dni.
Przywrócić „skradzione dzieciństwo”. Polskie szkoły dla dzieci-uchodźców
POLECAMY
Artykuł

Przywrócić „skradzione dzieciństwo”. Polskie szkoły dla dzieci-uchodźców

Autor: Anna Płońska
Wybuch II wojny światowej stał się nie tylko początkiem zbrojnego konfliktu, ale również początkiem tragedii milionów cywilów, dla których każdy dzień był walką o życie!
Radio Wolna Europa. Głos wolności, głos nadziei
POLECAMY
Artykuł

Radio Wolna Europa. Głos wolności, głos nadziei

Autor: Rafał Opulski
30 czerwca 1994 r. Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa nadała ostatnią audycję. Przez ponad 40 lat była naszym głosem wolności.
Reakcja Jerzego Giedroycia i Instytutu Literackiego na wydarzenia na Wybrzeżu w 1970 i 1971 roku
WARTO WIEDZIEĆ
Artykuł

Reakcja Jerzego Giedroycia i Instytutu Literackiego na wydarzenia na Wybrzeżu w 1970 i 1971 roku

Autor: Małgorzata Ptasińska
Pośród wychodźstwa niepodległościowego Jerzy Giedroyć prowadził konsekwentną i przemyślaną politykę oddziaływania na Polskę, dostosowaną do zmieniającej się rzeczywistości, przy nie traceniu z oczu celu nadrzędnego, którym było odzyskanie niepodległości.
Sokoli Klub Szybowcowy – „W zdrowym ciele, zdrowy duch”
TYLKO U NAS
Artykuł

Sokoli Klub Szybowcowy – „W zdrowym ciele, zdrowy duch”

Autor: Justyna Staroń
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” stanowiło w Polsce wzór nowoczesnej organizacji społecznej, łączącej dbałość o kulturę fizyczną i narodową. Ruch sokolski zawędrował również do Stanów Zjednoczonych, gdzie wysiłki instruktorów zaowocowały również barwnym epizodem budowy własnego klubu szybowcowego.
Śmierć Henryka Giedroycia. Koniec Księstwa Giedroyciów w Maisons-Laffitte
TYLKO U NAS
Wspomnienie

Śmierć Henryka Giedroycia. Koniec Księstwa Giedroyciów w Maisons-Laffitte

Autor: Małgorzata Ptasińska
Był najmłodszym bratem Jerzego Giedroycia, twórcy paryskiej „Kultury”. Urodził się 12 stycznia 1922 roku w wolnej Polsce. W niespełna cztery lata po przeniesieniu rodziny Giedroyciów z Mińska Litewskiego do Warszawy.
Tadeusz Żenczykowski-Zawadzki. Kilka uwag wokół biografii
DLA WNIKLIWYCH
Recenzja

Tadeusz Żenczykowski-Zawadzki. Kilka uwag wokół biografii

Autor: Małgorzata Choma-Jusińska
Był jedną z ważnych postaci dwudziestowiecznej historii Polski. Jego bogaty życiorys wpisuje się w trzy odmienne okresy: II Rzeczpospolitej, drugiej wojny światowej oraz emigracji w okresie zimnej wojny.
Tajny plan X
TYLKO U NAS
Artykuł

Tajny plan X

Autor: Janusz Wróbel
W zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu znajduje się ciekawy dokument zatytułowany Zarys wstępny planu X. Kilkustronicowy maszynopis pochodzi z początku lutego 1953 r. i nie jest podpisany.
Telegramy czasu wojny
DLA WNIKLIWYCH
Recenzja

Telegramy czasu wojny

Autor: Waldemar Grabowski
Wydawnictwa źródłowe stanowią niezwykle cenny efekt pracy historyków. Wysiłek włożony w przygotowanie materiałów do publikacji i ich odpowiednie opracowanie umożliwia nie tylko ich pełniejsze uwzględnienie w monografiach i syntezach, lecz również udostępnia unikatowe dokumenty szerszej publiczności. Tak jest i w przypadku pozycji pod tytułem: Korespondencja Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie.
Ucieczka z Moabitu
POLECAMY
Artykuł

Ucieczka z Moabitu

Autor: Dorota Grzechocińska
Gdy po kilkuminutowych procesach Trybunał Ludowy Rzeszy skazał Helenę Maćkowiak i Stefanię Przybył na gilotynę, przychylił się jedynie do prośby o zezwolenie obu siostrom na spędzenie nocy w jednej celi. Nikt z niemieckich oprawców nie mógł się jednak spodziewać, że będzie to wstęp do brawurowej ucieczki rodem z kadrów kina przygodowego.
Uratować złoto
POLECAMY
Artykuł

Uratować złoto

Autor: Krzysztof Kopeć
We wrześniu 1939 roku zapasy złota Banku Polskiego miały wartość 463 mln złotych. Władze polskie robiły wszystko, by nie dostało się ono w ręce żadnego z dwóch agresorów. Wywiezienie z ogarniętego wojennym chaosem kraju ładunku ważącego prawie 80 ton wydaje się niemożliwością. A jednak się udało…
Utworzenie Komitetu Narodowego Polskiego
POLECAMY
Artykuł

Utworzenie Komitetu Narodowego Polskiego

Autor: Jolanta Mysiakowska-Muszyńska, Wojciech Jerzy Muszyński
Najważniejsze cele, któreśmy sobie na Zachodzie w swej akcji podczas wojny postawili, zostały urzeczywistnione. (...) Komitet Narodowy miał pod swą władzą armię polską, uznaną za sprzymierzoną i wojującą. Mieliśmy tym samym zapewniony udział w konferencji pokojowej, jako jedno z państw sprzymierzonych - oceniał działalność KNP Roman Dmowski.
W drodze do Ojczyzny. Polskie oddziały wojskowe w Chinach 1918-1920
TYLKO U NAS
Artykuł

W drodze do Ojczyzny. Polskie oddziały wojskowe w Chinach 1918-1920

Autor: Janusz Wróbel
Pod koniec I wojny światowej otworzyły się przed Polakami nowe możliwości realizacji marzenia o odbudowie własnego państwa. Z nadarzającej się szansy skorzystali Polacy rozsiani na całym świecie. Polskie oddziały wojskowe pojawiły się nawet w dalekich Chinach.
W niemieckim i polskim mundurze. Dokumentacja Pawła Ziai w zasobie Archiwum IPN
POLECAMY
Artykuł

W niemieckim i polskim mundurze. Dokumentacja Pawła Ziai w zasobie Archiwum IPN

Autor: Joanna Dardzińska
Paweł Stanisław Ziaja urodził się 19 października 1923 r. w Chorzowie w rodzinie polskiej, od pokoleń zamieszkałej na terenie Górnego Śląska. W związku z niepowodzeniami frontowymi wojsk niemieckich i zwiększeniem zapotrzebowania na żołnierzy otrzymał powołanie do Wehrmachtu, a następnie został wcielony do Afrika Korps.
Wkład Polonii francuskiej w odbudowę Wojska Polskiego (1939-1940)
TYLKO U NAS
Artykuł

Wkład Polonii francuskiej w odbudowę Wojska Polskiego (1939-1940)

Autor: Janusz Wróbel
Porażka II RP we wrześniu 1939 r. była szokiem dla Polaków nie tylko w kraju, ale i na świecie. Skonfrontowana z dwoma totalitarnymi sąsiadami, przy bierności sojuszników, nasza armia nie była w stanie powstrzymać agresorów. W początkach października walki ustały, a kraj znalazł się pod okupacją.
Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Władze i Wojsko Polskie we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1941

Autor: Marek Gałęzowski
Rozbiór Polski przez Niemcy i ZSRS nie został uznany przez inne państwa i nie przerwał ciągłości prawnej państwa polskiego. Na mocy konstytucji powstały we Francji władze polskie z prezydentem Władysławem Raczkiewiczem i premierem Władysławem Sikorskim na czele, który został również Naczelnym Wodzem odbudowywanej armii polskiej.
Wobec sowieckiego zaboru – Polska w Londynie
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Wobec sowieckiego zaboru – Polska w Londynie

Autor: Filip Musiał
Zdrada aliantów i podporządkowanie Polski ZSRS postawiły żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych i władze II RP wobec konieczności dalszego funkcjonowania w warunkach wychodźstwa. Niepodległe życie polskie nadal pozostawać miało na emigracji i tu także zachowywana być miała konstytucyjna ciągłość Państwa.
Wojciech Korfanty – emigracja i powrót do kraju
POLECAMY
Artykuł

Wojciech Korfanty – emigracja i powrót do kraju

Autor: Grzegorz Bębnik, Sebastian Rosenbaum, Mirosław Węcki
Mimo wybitnej roli Korfantego, odegranej w okresie kształtowania granic Rzeczypospolitej w latach 1918–1922, w dobie rządów sanacji jego zasługi były marginalizowane. W 1938 r. wyemigrował do Czechosłowacji. Powrócił w kwietniu 1939 r. i został aresztowany. Zmarł tuż po zwolnieniu z więzienia.
Wygnańcy Świata – losy Powstańców Warszawskich
POLECAMY
Artykuł

Wygnańcy Świata – losy Powstańców Warszawskich

Autor: Anna Płońska
Losy Powstania Warszawskiego sprawiły, że część uczestników zrywu trafiła po jego zakończeniu do obozu jenieckiego w Ożarowie, a stamtąd w kolejnych dniach została przetransportowana do oflagów. Powstańcy, którzy się nie ujawnili, zostali wraz z ludnością cywilną skierowani do obozu w Pruszkowie.
Za chlebem
Z PODRĘCZNIKA HISTORII
Artykuł

Za chlebem

Autor: Włodzimierz Suleja
W czasach świetności Rzeczypospolitej – w wieku XV, XVI, XVII – kraj opuszczały jednostki: poszukiwacze przygód, prześladowani różnowiercy. Pierwsze liczniejsze grupy wychodźcze pojawiły się dopiero w XVIII w., gdy na emigrację udawali się konfederaci barscy czy zagrożeni przez targowiczan patrioci.
Zachód a Katyń
DLA WNIKLIWYCH
Artykuł

Zachód a Katyń

Autor: Witold Wasilewski
Stosunek Zachodu do Zbrodni Katyńskiej od początku był moralnie dwuznaczny, a postawa polityczna rządów USA i państw zachodnioeuropejskich zmieniała się zależnie od ich ideowego nastawienia i sytuacji międzynarodowej.
Zjednoczona Europa – marzenie Polaków
TYLKO U NAS
Artykuł

Zjednoczona Europa – marzenie Polaków

Autor: Sławomir Łukasiewicz
Pomysł zjednoczenia Europy ma w polskiej myśli politycznej bogatą tradycję i silne korzenie. Poczynając od tradycji chrześcijańskich traktujących przestrzeń Europy jako Christianitas, wraz z rozwojem refleksji o polityce i stosunkach międzynarodowych pojawiały się kolejne koncepcje jedności Europy.
Żydzi jako uchodźcy polscy w Mozambiku podczas II wojny światowej
TYLKO U NAS
Artykuł

Żydzi jako uchodźcy polscy w Mozambiku podczas II wojny światowej

Autor: Alicja Gontarek
Dzieje Mozambiku nierozerwalnie od 1498 r. łączą się z Portugalią. Pod koniec XV w. Portugalczycy rozpoczęli kolonizację tutejszego wybrzeża. W ramach kolonizacji Mozambik stał się częścią Portugalskiej Afryki Wschodniej.
Żyliśmy nadzieją
TYLKO U NAS
Wywiad

Żyliśmy nadzieją

Autor: Tomasz Danilecki, Ryszard Kaczorowski
Główną myślą pozostania na emigracji było to, że imperia nie trwają wiecznie. Że również „imperium zła” się kiedyś rozpadnie. (…) nigdy nie straciłem wiary, iż to, co robię, jest słuszne i potrzebne – podkreślał były prezydent Ryszard Kaczorowski w rozmowie dla „Biuletynu IPN” z 2002 r.
TEKSTY
TEMATY
Biblioteka cyfrowa
Audio/Video
English content
Księgarnia
Aktualności
Autorzy
O nas
Kontakt
Edukacja
postacie IPN
Spotkasz ich na Przystanku Historia
Józef Piłsudski, Anna Walentynowicz, mały Powstaniec – te trzy postacie przyjęliśmy jako symbolicznych reprezentantów trzech epok historii Polski w XX wieku – II Rzeczypospolitej, Polski pod rządami komunistów ale też Polski czasów II wojny światowej. Nasi bohaterowie kształtowali nie tylko dzieje Polski, ale też nasze wyobrażenia o wartościach moralnych: poświęcenia, odpowiedzialności, odwagi – dziś są już częścią historii, którą opisujemy. Temu ma służyć Przystanek Historia (autor zdjęcia małego Powstańca - Cezary Piwowarski)
Dowiedz się więcej
Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby dotrzeć do wszystkich właścicieli (i dysponentów praw autorskich) zdjęć i innych materiałów, które są wykorzystywane na niniejszym portalu. Wszelkie osoby i instytucje, do których nie udało nam się dotrzeć prosimy o kontakt z redakcją.
IPN
Copyright © 2023 Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Wszelkie prawa zastrzeżone. ISSN 2719-8510